రైతుల శ్రేయస్సును పెంపొందించడానికి అలాగే నేల ఉత్పాదకతను పునరుద్ధరించడానికి మరియు ఆహార భద్రత & పర్యావరణ స్థిరత్వాన్ని నిర్ధారించడానికి పలు పథకాలను ఆమోదించిన సిసిఈఏ
యూరియా సబ్సిడీ పథకం కొనసాగింపునకు సిసిఈఏ ఆమోదించింది; 3 సంవత్సరాలకు (2022-23 నుండి 2024-25 వరకు) యూరియా సబ్సిడీ కోసం రూ.3,68,676.7 కోట్లకు కట్టుబడి ఉంది.
వ్యర్థాల నుండి సంపద నమూనాను ఉదాహరణగా చూపడానికి మార్కెట్ అభివృద్ధి సహాయం (ఎండిఏ) పథకం కోసం రూ.1451 కోట్లు ఆమోదించబడ్డాయి; గోబర్ధన్ మొక్కల నుండి పరాలీ మరియు సేంద్రియ ఎరువు మట్టిని సుసంపన్నం చేయడానికి మరియు పర్యావరణాన్ని సురక్షితంగా మరియు పరిశుభ్రంగా ఉంచడానికి ఇది ఉపయోగించబడుతుంది.
మట్టిలో సల్ఫర్ లోపాన్ని పరిష్కరించడానికి మరియు రైతులకు ఇన్‌పుట్ ఖర్చులను ఆదా చేయడానికి సల్ఫర్ పూతతో కూడిన యూరియా (యూరియా గోల్డ్) పరిచయం;

ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ అధ్యక్షతన జరిగిన ఆర్థిక వ్యవహారాల క్యాబినెట్ కమిటీ (సిసిఈఏ) ఈరోజు రైతుల కోసం మొత్తం రూ.3,70,128.7 కోట్లతో వినూత్న పథకాల ప్రత్యేక ప్యాకేజీని ఆమోదించింది. ఈ పథకాల గుత్తి సుస్థిర వ్యవసాయాన్ని ప్రోత్సహించడం ద్వారా రైతుల మొత్తం శ్రేయస్సు మరియు ఆర్థిక మెరుగుదలపై దృష్టి సారించింది. ఈ కార్యక్రమాలు రైతుల ఆదాయాన్ని పెంచుతాయి అలాగే సహజ / సేంద్రీయ వ్యవసాయాన్ని బలోపేతం చేస్తాయి, నేల ఉత్పాదకతను పునరుజ్జీవింపజేస్తాయి మరియు ఆహార భద్రతను నిర్ధారిస్తాయి.

పన్నులు మరియు నీమ్ కోటింగ్ ఛార్జీలు మినహాయించి అదే ధర రూ.242/ 45 కిలోల బ్యాగ్‌తో రైతులకు యూరియా నిరంతరం లభ్యమయ్యేలా యూరియా సబ్సిడీ పథకాన్ని కొనసాగించడానికి సిసిఈఏ ఆమోదించింది. పైన ఆమోదించబడిన ప్యాకేజీలో మూడేళ్లపాటు (2022-23 నుంచి 2024-25 వరకు) యూరియా సబ్సిడీ కోసం రూ.3,68,676.7 కోట్లు కేటాయించబడుతుంది. ఇది 2023-24 ఖరీఫ్ సీజన్ కోసం ఇటీవల ఆమోదించబడిన రూ.38,000 కోట్ల పోషకాల ఆధారిత సబ్సిడీకి అదనంగా ఉంది. రైతులు యూరియా కొనుగోలు కోసం అదనపు ఖర్చు చేయనవసరం లేదు మరియు ఇది వారి ఇన్‌పుట్ ఖర్చులను తగ్గించడంలో సహాయపడుతుంది. ప్రస్తుతం, యూరియా యొక్క ఎంఆర్‌పి 45 కిలోల యూరియాకు రూ.242 (వేప పూతపై ఛార్జీలు మరియు వర్తించే పన్నులు మినహాయించి), అయితే బ్యాగ్ యొక్క వాస్తవ ధర రూ.2200. ఈ పథకం పూర్తిగా బడ్జెట్ మద్దతు ద్వారా భారత ప్రభుత్వంచే నిధులు సమకూరుస్తుంది. యూరియా సబ్సిడీ పథకం కొనసాగింపు స్వయం సమృద్ధి స్థాయిలను చేరుకోవడానికి యూరియా స్వదేశీ ఉత్పత్తిని కూడా పెంచుతుంది.

ఎప్పటికప్పుడు మారుతున్న భౌగోళిక రాజకీయ పరిస్థితులు మరియు పెరిగిన ముడి పదార్థాల ధరల కారణంగా ఎరువుల ధరలు గతకొన్నిసంవత్సరాలుగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా అనేక రెట్లు పెరుగుతున్నాయి. కానీ భారత ప్రభుత్వం ఎరువుల సబ్సిడీని పెంచడం ద్వారా ఎరువుల ధరల పెరుగుదల నుండి రైతులను రక్షించింది. మన రైతులను రక్షించే ప్రయత్నంలో భారత ప్రభుత్వం ఎరువుల సబ్సిడీని రూ. 2014-15లో రూ73,067 కోట్ల వ్యయం చేయగా 2022-23లో రూ 2,54,799 కోట్లు ఖర్చు చేస్తోంది.

నానో యూరియా పర్యావరణ వ్యవస్థ బలోపేతం


2025-26 నాటికి 195 ఎల్‌ఎంటి సంప్రదాయ యూరియాకు సమానమైన 44 కోట్ల బాటిళ్ల ఉత్పత్తి సామర్థ్యంతో ఎనిమిది నానో యూరియా ప్లాంట్లు ప్రారంభించబడతాయి. నానో ఎరువులు నియంత్రిత పద్ధతిలో పోషకాలను విడుదల చేస్తాయి. ఇది అధిక పోషక వినియోగ సామర్థ్యం మరియు రైతులకు తక్కువ ఖర్చుతో దోహదపడుతుంది. నానో యూరియాను ఉపయోగించడం వల్ల పంట దిగుబడిలో పెరుగుదల కనిపించింది.

2025-26 నాటికి యూరియాలో ఆత్మనిర్భర్‌గా మారే దిశగా దేశం
6 యూరియా ఉత్పత్తి యూనిట్ల ఏర్పాటు మరియు పునరుద్ధరణ- చంబల్ ఫెర్టీ లిమిటెడ్‌ కోట రాజస్థాన్, మాటిక్స్ లిమిటెడ్. పనాగర్ పశ్చిమ బెంగాల్, రామగుండం-తెలంగాణ, గోరఖ్‌పూర్-యూపీ, సింద్రీ-జార్ఖండ్ మరియు బరౌనీ-బీహార్ 2018 నుండి యూరియా ఉత్పత్తి మరియు లభ్యత పరంగా దేశాన్ని ఆత్మనిర్భర్ చేయడానికి సహాయపడుతున్నాయి. దేశీయ యూరియా ఉత్పత్తి 2014-15లో 225 ఎల్ఎంటి నుండి 2021-22 నాటికి 250 ఎల్‌ఎంటికి పెరిగింది. 2022-23లో ఉత్పత్తి సామర్థ్యం 284 ఎల్‌ఎంటికి పెరిగింది. ఇవి నానో యూరియా ప్లాంట్‌లతో పాటు యూరియాపై మన ప్రస్తుత దిగుమతి ఆధారపడటాన్ని తగ్గించి చివరకు 2025-26 నాటికి మనల్ని స్వయం సమృద్ధిగా మారుస్తాయి.

మాతృభూమి పునరుద్ధరణ, అవగాహన కల్పించడం, పోషణ మరియు మెరుగుదల కొరకు పిఎం కార్యక్రమం (పిఎంప్రణామ్)
భూ తల్లి ఎల్లప్పుడూ మానవాళికి పుష్కలమైన జీవనోపాధిని అందిస్తుంది. వ్యవసాయం మరియు రసాయన ఎరువుల సమతుల్య / స్థిరమైన వినియోగాన్ని ప్రోత్సహించడానికి మరింత సహజమైన మార్గాలకు తిరిగి వెళ్లడం ప్రస్తుతం అవసరం. సహజ / సేంద్రియ వ్యవసాయాన్ని ప్రోత్సహించడం, ప్రత్యామ్నాయ ఎరువులు, నానో ఎరువులు మరియు బయో-ఎరువుల వంటి ఆవిష్కరణలు మన మాతృభూమి యొక్క సంతానోత్పత్తిని పునరుద్ధరించడంలో సహాయపడతాయి. ఈ విధంగా ప్రత్యామ్నాయ ఎరువులు మరియు రసాయన ఎరువుల సమతుల్య వినియోగాన్ని ప్రోత్సహించడానికి రాష్ట్రాలు/కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలను ప్రోత్సహించడానికి “మదర్ - ఎర్త్ (పిఎంప్రణామ్‌) పునరుద్ధరణ, అవగాహన ఉత్పత్తి, పోషణ మరియు మెరుగుదల కోసం పిఎం ప్రోగ్రామ్” ప్రారంభించబడుతుందని బడ్జెట్‌లో ప్రకటించారు.

గోబర్ధన్ ప్లాంట్ల నుండి సేంద్రీయ ఎరువులను ప్రోత్సహించడానికి మార్కెట్ అభివృద్ధి సహాయం (ఎండిఏ) కోసం రూ.1451.84 కోట్లు ఆమోదించబడ్డాయి

నేడు ఆమోదించబడిన ప్యాకేజీలో మాతృభూమి  పునరుద్ధరణ, పోషణ మరియు మెరుగుదల కోసం వినూత్న ప్రోత్సాహక యంత్రాంగం కూడా ఉంది. సేంద్రీయ ఎరువుల మార్కెటింగ్‌కు మద్దతుగా ఎంటీకి రూ. 1500 చొప్పున మార్కెట్ డెవలప్‌మెంట్ అసిస్టెన్స్ (ఎండిఏ) పథకం, అనగా పులియబెట్టిన సేంద్రియ ఎరువులు (ఎఫ్‌ఓఎం)/లిక్విడ్ ఎఫ్‌ఓఎం/ఫాస్ఫేట్ రిచ్ ఆర్గానిక్ ఎరువులు (పిఆర్‌ఓఎం) బయో-ఉత్పత్తిగా ఉత్పత్తి చేయబడింది.గ్యాస్ ప్లాంట్లు/కంప్రెస్డ్ బయోగ్యాస్ (సిబిజి) గోబర్ధన్ చొరవ కింద ఏర్పాటు చేసిన ప్లాంట్లు.

ఇటువంటి సేంద్రీయ ఎరువులు భారత్ బ్రాండ్ ఎఫ్‌ఓఎం,ఎల్‌ఎఫ్‌ఓఎం మరియు పిఆర్‌ఓఎం పేర్లతో బ్రాండ్ చేయబడతాయి. ఇది ఒకవైపు పంట అవశేషాల నిర్వహణ సవాలును మరియు పరాలి దహనం సమస్యలను పరిష్కరించడంలో సులభతరం చేస్తుంది. అలాగే పర్యావరణాన్ని పరిశుభ్రంగా మరియు సురక్షితంగా ఉంచడంలో సహాయపడుతుంది అదే సమయంలో రైతులకు అదనపు ఆదాయాన్ని అందిస్తుంది. రైతులకు సరసమైన ధరలకు సేంద్రీయ ఎరువులు (ఎఫ్‌ఓఎం/ఎల్‌ఎఫ్‌ఓఎం/పిఆర్‌ఓఎం) లభిస్తాయి.

ఈ బిజి/సిబిజి ప్లాంట్ల సాధ్యతను పెంచడం ద్వారా వృత్తాకార ఆర్థిక వ్యవస్థను ప్రోత్సహించడానికి గోబర్ధన్ పథకం కింద 500 కొత్త వేస్ట్ టు వెల్త్ ప్లాంట్‌లను ఏర్పాటు చేయాలనే బడ్జెట్ ప్రకటన అమలును ఈ చొరవ సులభతరం చేస్తుంది.

సహజ వ్యవసాయాన్ని స్థిరమైన వ్యవసాయ పద్ధతిగా ప్రోత్సహించడం వల్ల నేల ఆరోగ్యాన్ని పునరుద్ధరించడం మరియు రైతులకు ఇన్‌పుట్ ఖర్చులు తగ్గుతాయి. 425 కేవికెలు (కృషి విజ్ఞాన కేంద్రాలు) సహజ వ్యవసాయ పద్ధతుల ప్రదర్శనలను ఏర్పాటు చేశాయి మరియు 6.80 లక్షల మంది రైతులతో 6,777 అవగాహన కార్యక్రమాలను నిర్వహించాయి. 2023 అకడమిక్ సెషన్ నుండి బిఎస్సీ మరియు ఎంఎస్సీ ప్రోగ్రామ్‌ల కోసం సహజ వ్యవసాయ కోర్సు పాఠ్యాంశాలు కూడా అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి.

సల్ఫర్ పూతతో కూడిన యూరియా (యూరియా గోల్డ్) పరిచయం; మట్టిలో సల్ఫర్ లోపాన్ని పరిష్కరించడం మరియు రైతులకు ఇన్‌పుట్ ఖర్చులను ఆదా చేయడం


ప్యాకేజీ మరొక చొరవ ఏమిటంటే సల్ఫర్ పూతతో కూడిన యూరియా (యూరియా గోల్డ్) దేశంలో మొదటిసారిగా ప్రవేశపెట్టబడుతోంది. ప్రస్తుతం ఉపయోగిస్తున్న వేప పూతతో కూడిన యూరియా కంటే ఇది మరింత పొదుపుగా మరియు సమర్థవంతంగా పని చేస్తుంది.ఇది దేశంలోని నేలలో సల్ఫర్ లోపాన్ని పరిష్కరిస్తుంది. ఇది రైతులకు ఇన్‌పుట్ ఖర్చులను కూడా ఆదా చేస్తుంది మరియు మెరుగైన ఉత్పత్తి & ఉత్పాదకతతో రైతులకు ఆదాయాన్ని కూడా పెంచుతుంది.

ప్రధాన మంత్రి కిసాన్ సమృద్ధి కేంద్రాలు (పిఎంకెఎస్‌కెలు) లక్షకు చేరుకున్నాయి
దేశంలో ఇప్పటికే లక్ష ప్రధాన్ మంత్రి కిసాన్ సమృద్ధి కేంద్రాలు (పిఎంకెఎస్‌కె) అందుబాటులోకి వచ్చాయి. ఇవి రైతుల సౌకర్యార్థం అన్ని అవసరాలకు వన్ స్టాప్ సొల్యూషన్‌గా వ్యవసాయ ఇన్‌పుట్‌లను అందజేస్తున్నారు.

లాభాలు:
ఆమోదించబడిన పథకాలు రసాయనిక ఎరువులను న్యాయబద్ధంగా వినియోగించడంలో సహాయపడతాయి. తద్వారా రైతులకు సాగు ఖర్చు తగ్గుతుంది. సహజ/సేంద్రీయ వ్యవసాయాన్ని ప్రోత్సహించడం, నానో ఎరువులు మరియు సేంద్రీయ ఎరువుల వంటి వినూత్నమైన మరియు ప్రత్యామ్నాయ ఎరువులు మన మాతృభూమి యొక్క సంతానోత్పత్తిని పునరుద్ధరించడంలో సహాయపడతాయి.
 

  1. నేల మరియు నీటి కాలుష్యం తగ్గడం వల్ల మెరుగైన నేల ఆరోగ్యం పోషక సామర్థ్యం మరియు సురక్షితమైన పర్యావరణానికి దారితీస్తుంది. సురక్షితమైన మరియు పరిశుభ్రమైన వాతావరణం మానవ ఆరోగ్యాన్ని మెరుగుపరచడంలో సహాయపడుతుంది.
  2. పరాలీ వంటి పంట అవశేషాలను మెరుగ్గా ఉపయోగించడం వల్ల వాయు కాలుష్య సమస్యను పరిష్కరించడంలో మరియు పరిశుభ్రత మరియు జీవన వాతావరణాన్ని మెరుగుపరచడంలో సహాయపడుతుంది మరియు వ్యర్థాలను సంపదగా మార్చడంలో కూడా సహాయపడుతుంది.
  3. రైతులు మరిన్ని ప్రయోజనాలను పొందుతారు - అదే సరసమైన చట్టబద్ధమైన ధరకు యూరియా అందుబాటులో ఉండటంతో వారు అదనంగా ఏమీ చెల్లించాల్సిన అవసరం లేదు. సేంద్రీయ ఎరువులు (ఎఫ్‌ఓఎం/పిఆర్‌ఓఎం) కూడా తక్కువ ధరలకు అందుబాటులో ఉంటాయి. తక్కువ ధరకే నానో యూరియా, రసాయనిక ఎరువుల వాడకం తగ్గించి సేంద్రియ ఎరువుల వాడకం పెరగడంతో రైతులకు ఇన్‌పుట్‌ ఖర్చు తగ్గుతుంది. తక్కువ ఇన్‌పుట్ ఖర్చుతో పాటు ఆరోగ్యకరమైన నేల మరియు నీరు పంటల ఉత్పత్తి మరియు ఉత్పాదకతను పెంచుతుంది. రైతులు పండించిన పంటలకు మంచి రాబడి వస్తుంది.

 

Explore More
78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం

ప్రముఖ ప్రసంగాలు

78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।