రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా కు చెందిన రెండు వినూత్న కస్టమర్ సెంట్రిక్ కార్యక్రమాలను ప్రారంభించిన సందర్భంగా ప్రధానమంత్రి ప్రసంగం పాఠం

‘‘ప్రజాస్వామ్యంలో అతి ప్రధానమైన గీటురాయిల లో ఒకటి దాని ఫిర్యాదుల పరిష్కార వ్యవస్థ యొక్క బలమే; ఇంటిగ్రేటెడ్అంబుడ్స్ మన్ స్కీము ఈ దిశ లో చాలా దూరం మేర పయనించగలదు’’

‘‘అందరిని ఆర్థిక వ్యవస్థ లోకి చేర్చే సత్తువ ను రిటైల్ డైరెక్ట్ స్కీము ఇస్తుంది;ఎందుకంటే ఇది మధ్య తరగతి, ఉద్యోగులు, చిన్నవ్యాపారులు మరియు సీనియర్ సిటిజన్స్ రు వారి చిన్న పొదుపు మొత్తాల ను ప్రభుత్వహామీ పత్రాల లో నేరు గా, సురక్షితంగా పెట్టుబడి పెట్టే అవకాశాన్ని కల్పిస్తుంది’’

‘‘ప్రభుత్వంతీసుకొన్న చర్య ల వల్ల బ్యాంకుల పాలన మెరుగు పడుతోంది, మరి ఈవ్యవస్థ పట్ల డిపాజిటర్ ల లో విశ్వాసం అంతకంతకు పటిష్టం అవుతోంది’’

‘‘ఇటీవలి కాలాల్లో ప్రభుత్వం తీసుకొన్న పెద్దపెద్ద నిర్ణయాల తాలూకు ప్రభావాన్ని పెంచడం లో ఆర్ బిఐ నిర్ణయాలు కూడా సహాయకారిఅయ్యాయి’’

‘‘ఆరేడేళ్ళ క్రితం వరకు చూస్తే, భారతదేశం లో బ్యాంకింగ్, పింఛను మరియు బీమా ఒక విశిష్ట క్లబ్ తరహా లో ఉండేవి’’

‘‘కేవలం7సంవత్సరాల లో, భారతదేశం డిజిటల్ లావాదేవీ ల విషయం లో 19రెట్ల వృద్ధి ని నమోదు చేసింది; ప్రస్తుతంమన బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ దేశం లో ఏ మూలన అయినా, ఎప్పుడయినా 24 గంటలూ,7 రోజులూ, 12 నెలలూ పనిచేస్తోంది’’

‘‘మనందేశ పౌరుల అవసరాల ను కేంద్ర స్థానం లో పెట్టుకొని మరీ పెట్టుబడిదారు ల బరోసా ను నిరంతరం బలపరచుకొంటూ ఉండవలసిందే’’

‘‘ఒక సంవేదనశీలమైనటువంటి మరియుపెట్టుబడిదారులకు అనుకూలమైనటువంటి గమ్యస్థానం గా భారతదేశం యొక్క కొత్త గుర్తింపును బలపరచడం కోసం ఆర్ బిఐ కృషి చేస్తూనే ఉంటుందన్న నమ్మకం నాలో ఉంది’’

నమస్కారం,

ఆర్థిక మంత్రి శ్రీ నిర్మలా సీతారామన్ గారు, రిజర్వ్ బ్యాంక్ గవర్నర్ శ్రీ శక్తికాంత దాస్ గారు, కార్యక్రమంలో పాల్గొన్న ఇతర ప్రముఖులు, లేడీస్ అండ్ జెంటిల్మెన్! కరోనా ఈ సవాలు కాలంలో ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ, ఆర్ బిఐ మరియు ఇతర ఆర్థిక సంస్థలు చాలా ప్రశంసనీయమైన పని చేశాయి. అమృత్ మహోత్సవ్ ఈ కాలం మరియు 21 వ శతాబ్దం, ఈ ముఖ్యమైన దశాబ్దం దేశ అభివృద్ధికి చాలా ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంది. అందువల్ల, ఆర్ బిఐ చాలా పెద్ద, ముఖ్యమైన పాత్రను పోషించాల్సి ఉంది. టీమ్ ఆర్ బిఐ దేశ అంచనాలకు అనుగుణంగా జీవిస్తుందని నేను విశ్వసిస్తున్నాను.

స్నేహితులారా,

గత 6-7 సంవత్సరాలుగా కేంద్ర ప్రభుత్వం సామాన్య ప్రజల ప్రయోజనాలకు ప్రాధాన్యత నిస్తోంది. ఆర్ బిఐ, రెగ్యులేటర్ గా, ఇతర ఆర్థిక సంస్థలతో నిరంతరం కమ్యూనికేషన్ నిర్వహిస్తుంది. సామాన్యుల సౌక ర్యాన్ని మెరుగుపరిచేందుకు ఆర్ బిఐ కూడా అనేక చర్యలు తీసుకున్నందుకు నేను సంతోషిస్తున్నాను. ఈ రోజు దానికి మరో అడుగు జోడించబడింది. ఈ రోజు ప్రారంభించిన రెండు పథకాలు దేశంలో పెట్టుబడుల పరిధిని విస్తరిస్తాయి మరియు మూలధన మార్కెట్లను సులభంగా మరియు పెట్టుబడిదారులకు మరింత సురక్షితంగా చేస్తాయి. దేశంలోని చిన్న పెట్టుబడిదారులు రిటైల్ డైరెక్ట్ పథకం ద్వారా ప్రభుత్వ సెక్యూరిటీలలో సరళమైన మరియు సురక్షితమైన పెట్టుబడి మాధ్యమాన్ని పొందారు. అదేవిధంగా, వన్ నేషన్, వన్ అంబుడ్స్ మన్ సిస్టమ్ నేడు ఇంటిగ్రేటెడ్ అంబుడ్స్ మన్ స్కీంతో బ్యాంకింగ్ రంగంలో రూపుదిద్దుకుంది. బ్యాంకు ఖాతాదారుల ప్రతి ఫిర్యాదు మరియు సమస్యను సకాలంలో మరియు ఎలాంటి చిరాకు లేకుండా పరిష్కరించడంలో ఇది సహాయపడుతుంది. ఫిర్యాదుల పరిష్కార వ్యవస్థ ఎంత బలంగా, సున్నితంగా మరియు సానుకూలంగా ఉందో ప్రజాస్వామ్యం యొక్క అతిపెద్ద బలం అని నా అభిప్రాయం. ఇది ప్రజాస్వామ్యానికి అతిపెద్ద పరీక్ష.

|

స్నేహితులారా,

ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రతి ఒక్కరి భాగస్వామ్యాన్ని ప్రోత్సహించే స్ఫూర్తికి రిటైల్ డైరెక్ట్ స్కీమ్ కొత్త శిఖరాలను అందించబోతోంది. దేశ అభివృద్ధిలో ప్రభుత్వ సెక్యూరిటీల మార్కెట్ యొక్క ముఖ్యమైన పాత్ర గురించి ప్రజలకు సాధారణంగా తెలుసు. అపూర్వమైన పెట్టుబడుల ద్వారా దేశం తన భౌతిక మరియు డిజిటల్ మౌలిక సదుపాయాలను ఆధునీకరించడంలో బిజీగా ఉన్న తరుణంలో, చిన్న పెట్టుబడిదారుల కృషి, సహకారం మరియు భాగస్వామ్యం గొప్ప సహాయకారిగా ఉంటుంది. ఇప్పటి వరకు, మన మధ్యతరగతి, ఉద్యోగులు, చిన్న వ్యాపారులు, సీనియర్ సిటిజన్లు అంటే చిన్న పొదుపు ఉన్నవారు ప్రభుత్వ సెక్యూరిటీలలో పెట్టుబడి పెట్టడానికి బ్యాంకులు, ఇన్సూరెన్స్ లేదా మ్యూచువల్ ఫండ్స్ వంటి పరోక్ష మార్గాలను అనుసరించాలి. ఇప్పుడు వారు సురక్షితమైన పెట్టుబడికి మరో గొప్ప ఎంపికను పొందుతున్నారు. ఇప్పుడు దేశంలోని చాలా పెద్ద వర్గం ప్రభుత్వ సెక్యూరిటీలలో మరియు నేరుగా దేశ సంపద సృష్టిలో సులభంగా పెట్టుబడి పెట్టగలుగుతుంది. భారతదేశంలోని అన్ని ప్రభుత్వ సెక్యూరిటీలలో గ్యారెంటీ సెటిల్‌మెంట్ కోసం సదుపాయం ఉందని కూడా మీకు తెలుసు. ఈ సందర్భంలో, చిన్న పెట్టుబడిదారులు భద్రతకు హామీని పొందుతారు. చిన్న పెట్టుబడిదారులు సురక్షితమైన పెట్టుబడిపై మంచి రాబడికి హామీని పొందుతారు మరియు దేశంలోని సాధారణ మానవుల ఆకాంక్షలకు అనుగుణంగా కొత్త భారతదేశం కోసం మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధికి మరియు ఇతర ఏర్పాట్లకు అవసరమైన వనరులను ప్రభుత్వం పొందుతుంది. ఇది స్వావలంబన భారతదేశాన్ని నిర్మించడానికి పౌరులు మరియు ప్రభుత్వం యొక్క సమిష్టి శక్తి మరియు కృషి. చిన్న పెట్టుబడిదారులు భద్రతకు హామీని పొందుతారు. చిన్న పెట్టుబడిదారులు సురక్షితమైన పెట్టుబడిపై మంచి రాబడికి హామీని పొందుతారు మరియు దేశంలోని సాధారణ మానవుల ఆకాంక్షలకు అనుగుణంగా కొత్త భారతదేశం కోసం మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధికి మరియు ఇతర ఏర్పాట్లకు అవసరమైన వనరులను ప్రభుత్వం పొందుతుంది. ఇది స్వావలంబన భారతదేశాన్ని నిర్మించడానికి పౌరులు మరియు ప్రభుత్వం యొక్క సమిష్టి శక్తి మరియు కృషి. చిన్న పెట్టుబడిదారులు భద్రతకు హామీని పొందుతారు. చిన్న పెట్టుబడిదారులు సురక్షితమైన పెట్టుబడిపై మంచి రాబడికి హామీని పొందుతారు మరియు దేశంలోని సాధారణ మానవుల ఆకాంక్షలకు అనుగుణంగా కొత్త భారతదేశం కోసం మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధికి మరియు ఇతర ఏర్పాట్లకు అవసరమైన వనరులను ప్రభుత్వం పొందుతుంది. ఇది స్వావలంబన భారతదేశాన్ని నిర్మించడానికి పౌరులు మరియు ప్రభుత్వం యొక్క సమిష్టి శక్తి మరియు కృషి.

|

స్నేహితులారా,

సాధారణంగా, ఆర్థిక సమస్యలు కొంచెం సాంకేతికంగా మారతాయి మరియు సాధారణ వ్యక్తి హెడ్‌లైన్ చదివిన తర్వాత వదిలివేస్తారు. ఈ విషయాలను సామాన్యులకు మరింత మెరుగ్గా వివరించాల్సిన అవసరం ఎంతైనా ఉందని నేను భావిస్తున్నాను. మేము ఆర్థిక చేరిక గురించి మాట్లాడేటప్పుడు, ఈ ప్రక్రియలో ఈ దేశంలోని చివరి వ్యక్తిని కూడా భాగం చేయాలనుకుంటున్నాము. నిపుణులైన మీకు ఈ విషయాలన్నీ బాగా తెలుసు, కానీ దేశంలోని సామాన్య ప్రజలకు కూడా తెలియజేసినట్లయితే అది చాలా సహాయపడుతుంది. ఇలా, ఈ పథకం కింద ఫండ్ మేనేజర్‌ల అవసరం ఉండదని మరియు "రిటైల్ డైరెక్ట్ గిల్ట్ (RDG) ఖాతా"ని స్వయంగా తెరవవచ్చని వారు తెలుసుకోవాలి. ఈ ఖాతాను ఆన్‌లైన్‌లో తెరవవచ్చు మరియు ప్రజలు ఆన్‌లైన్‌లో సెక్యూరిటీలను కూడా వ్యాపారం చేయవచ్చు. ఇంట్లో కూర్చొని జీతం పొందే వ్యక్తులు లేదా పెన్షనర్లకు సురక్షితమైన పెట్టుబడి కోసం ఇది ఒక గొప్ప ఎంపిక. ఎక్కడికీ వెళ్లాల్సిన అవసరం లేదు. మీరు ఇంటర్నెట్ కనెక్టివిటీతో మీ మొబైల్ ఫోన్ల ద్వారా ట్రేడింగ్ చేయగలుగుతారు. ఈ RDG ఖాతా పెట్టుబడిదారు యొక్క పొదుపు ఖాతాలకు కూడా లింక్ చేయబడుతుంది, తద్వారా అమ్మకం మరియు కొనుగోలు స్వయంచాలకంగా సాధ్యమవుతాయి. దీని వల్ల ప్రజలకు ఎలాంటి సౌలభ్యం ఉంటుందో ఊహించుకోవచ్చు.

స్నేహితులారా,

పెట్టుబడి సౌలభ్యం మరియు బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థలో సాధారణ ప్రజల విశ్వాసం మరియు సౌలభ్యం ఎంత ముఖ్యమైనవో ఆర్థిక చేరిక మరియు ప్రాప్యత సౌలభ్యం కూడా అంతే ముఖ్యమైనవి. బలమైన ఆర్థిక వ్యవస్థకు బలమైన బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ చాలా ముఖ్యం. 2014కి ముందు సంవత్సరాల్లో దేశ బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థకు జరిగిన నష్టాల గురించి అందరికీ తెలుసు.. అప్పటి పరిస్థితి ఏమిటి? గత ఏడు సంవత్సరాల్లో, NPAలు పారదర్శకతతో గుర్తించబడ్డాయి, పరిష్కారం మరియు రికవరీపై దృష్టి కేంద్రీకరించబడ్డాయి, ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకులు తిరిగి మూలధనీకరణ చేయబడ్డాయి మరియు ఆర్థిక వ్యవస్థ మరియు ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకులలో బహుళ సంస్కరణలు చేపట్టబడ్డాయి. ఇంతకుముందు సిస్టమ్‌ను సద్వినియోగం చేసుకున్న ఉద్దేశపూర్వక డిఫాల్టర్లు ఇకపై మార్కెట్ నుండి నిధులు సేకరించలేరు. తీసుకున్న చర్యలతో బ్యాంకింగ్ రంగానికి కొత్త విశ్వాసం మరియు శక్తి తిరిగి వస్తోంది,

|

స్నేహితులారా,

బ్యాంకింగ్ రంగాన్ని మరింత బలోపేతం చేసేందుకు సహకార బ్యాంకులను కూడా ఆర్‌బీఐ పరిధిలోకి తీసుకొచ్చారు. ఇది ఈ బ్యాంకుల పాలనలో మెరుగుదలకు దారితీయడమే కాకుండా లక్షలాది మంది డిపాజిటర్ల విశ్వాసం కూడా వ్యవస్థపై బలపడుతోంది. ఈ మధ్య కాలంలో డిపాజిటర్ల ప్రయోజనాలను దృష్టిలో ఉంచుకుని పలు నిర్ణయాలు తీసుకుంటున్నారు. వన్ నేషన్, వన్ అంబుడ్స్‌మన్ సిస్టమ్ డిపాజిటర్లు మరియు పెట్టుబడిదారుల నిబద్ధతను బలోపేతం చేసింది. ఈ రోజు ప్రారంభించబడిన ఈ పథకం, బ్యాంకులు, ఎన్‌బిఎఫ్‌సిలు మరియు ప్రీ-పెయిడ్ ఇన్‌స్ట్రుమెంట్‌లలో 44 కోట్ల రుణ ఖాతాలు మరియు 220 కోట్ల డిపాజిట్ ఖాతాలను కలిగి ఉన్నవారికి ప్రత్యక్ష ఉపశమనం అందిస్తుంది. ఖాతాదారుల ఫిర్యాదులను నమోదు చేయడానికి, ట్రాక్ చేయడానికి మరియు పర్యవేక్షించడానికి ఇప్పుడు RBIచే నియంత్రించబడే అన్ని సంస్థలకు ఒకే ప్లాట్‌ఫారమ్ ఉంటుంది. వేరే పదాల్లో, ఖాతాదారుడు ఇప్పుడు ఫిర్యాదుల పరిష్కారం కోసం మరొక సులభమైన ఎంపికను పొందారు. ఉదాహరణకు, ఇంతకుముందు ఎవరైనా లక్నోలో బ్యాంక్ ఖాతా కలిగి ఉంటే మరియు అతను ఢిల్లీలో పనిచేస్తున్నట్లయితే, అతను లక్నోలోని అంబుడ్స్‌మన్‌కు మాత్రమే ఫిర్యాదు చేయగలడు. అయితే ఇప్పుడు భారతదేశంలో ఎక్కడి నుంచైనా తన ఫిర్యాదును నమోదు చేసుకునే వెసులుబాటు లభించింది. ఆన్‌లైన్ మరియు సైబర్ మోసాలకు సంబంధించిన కేసులను పరిష్కరించడానికి ఈ స్కీమ్‌లో ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్‌ను విస్తృతంగా ఉపయోగించుకునేలా ఆర్‌బిఐ ఏర్పాటు చేసిందని కూడా నాకు చెప్పబడింది. ఇది సాధ్యమైనంత తక్కువ సమయంలో బ్యాంకులు మరియు దర్యాప్తు సంస్థల మధ్య మెరుగైన సమన్వయాన్ని నిర్ధారిస్తుంది. ఎంత త్వరగా చర్య తీసుకుంటే, మోసపూరిత మొత్తాన్ని రికవరీ చేసే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. ఇటువంటి చర్యలతో, డిజిటల్ వ్యాప్తి మరియు కస్టమర్‌లను కలుపుకొని పోయే పరిధి పెరుగుతుంది మరియు కస్టమర్ యొక్క విశ్వాసం కూడా పెరుగుతుంది. ఇంతకు ముందు ఎవరికైనా లక్నోలో బ్యాంకు ఖాతా ఉంటే మరియు అతను ఢిల్లీలో పని చేస్తుంటే, అతను లక్నోలోని అంబుడ్స్‌మన్‌కి మాత్రమే ఫిర్యాదు చేయగలడు. అయితే ఇప్పుడు భారతదేశంలో ఎక్కడి నుంచైనా తన ఫిర్యాదును నమోదు చేసుకునే వెసులుబాటు లభించింది. ఆన్‌లైన్ మరియు సైబర్ మోసాలకు సంబంధించిన కేసులను పరిష్కరించడానికి ఈ స్కీమ్‌లో ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్‌ను విస్తృతంగా ఉపయోగించుకునేలా ఆర్‌బిఐ ఏర్పాటు చేసిందని కూడా నాకు చెప్పబడింది. ఇది సాధ్యమైనంత తక్కువ సమయంలో బ్యాంకులు మరియు దర్యాప్తు సంస్థల మధ్య మెరుగైన సమన్వయాన్ని నిర్ధారిస్తుంది. ఎంత త్వరగా చర్య తీసుకుంటే, మోసపూరిత మొత్తాన్ని రికవరీ చేసే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. ఇటువంటి చర్యలతో, డిజిటల్ వ్యాప్తి మరియు కస్టమర్‌లను కలుపుకొని పోయే పరిధి పెరుగుతుంది మరియు కస్టమర్ యొక్క విశ్వాసం కూడా పెరుగుతుంది. ఇంతకు ముందు ఎవరికైనా లక్నోలో బ్యాంకు ఖాతా ఉంటే మరియు అతను ఢిల్లీలో పని చేస్తుంటే, అతను లక్నోలోని అంబుడ్స్‌మన్‌కి మాత్రమే ఫిర్యాదు చేయగలడు. అయితే ఇప్పుడు భారతదేశంలో ఎక్కడి నుంచైనా తన ఫిర్యాదును నమోదు చేసుకునే వెసులుబాటు లభించింది. ఆన్‌లైన్ మరియు సైబర్ మోసాలకు సంబంధించిన కేసులను పరిష్కరించడానికి ఈ స్కీమ్‌లో ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్‌ను విస్తృతంగా ఉపయోగించుకునేలా ఆర్‌బిఐ ఏర్పాటు చేసిందని కూడా నాకు చెప్పబడింది. ఇది సాధ్యమైనంత తక్కువ సమయంలో బ్యాంకులు మరియు దర్యాప్తు సంస్థల మధ్య మెరుగైన సమన్వయాన్ని నిర్ధారిస్తుంది. ఎంత త్వరగా చర్య తీసుకుంటే, మోసపూరిత మొత్తాన్ని రికవరీ చేసే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. ఇటువంటి చర్యలతో, డిజిటల్ వ్యాప్తి మరియు కస్టమర్‌లను కలుపుకొని పోయే పరిధి పెరుగుతుంది మరియు కస్టమర్ యొక్క విశ్వాసం కూడా పెరుగుతుంది. అయితే ఇప్పుడు భారతదేశంలో ఎక్కడి నుంచైనా తన ఫిర్యాదును నమోదు చేసుకునే వెసులుబాటు లభించింది. ఆన్‌లైన్ మరియు సైబర్ మోసాలకు సంబంధించిన కేసులను పరిష్కరించడానికి ఈ స్కీమ్‌లో ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్‌ను విస్తృతంగా ఉపయోగించుకునేలా ఆర్‌బిఐ ఏర్పాటు చేసిందని కూడా నాకు చెప్పబడింది. ఇది సాధ్యమైనంత తక్కువ సమయంలో బ్యాంకులు మరియు దర్యాప్తు సంస్థల మధ్య మెరుగైన సమన్వయాన్ని నిర్ధారిస్తుంది. ఎంత త్వరగా చర్య తీసుకుంటే, మోసపూరిత మొత్తాన్ని రికవరీ చేసే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. ఇటువంటి చర్యలతో, డిజిటల్ వ్యాప్తి మరియు కస్టమర్‌లను కలుపుకొని పోయే పరిధి పెరుగుతుంది మరియు కస్టమర్ యొక్క విశ్వాసం కూడా పెరుగుతుంది. అయితే ఇప్పుడు భారతదేశంలో ఎక్కడి నుంచైనా తన ఫిర్యాదును నమోదు చేసుకునే వెసులుబాటు లభించింది. ఆన్‌లైన్ మరియు సైబర్ మోసాలకు సంబంధించిన కేసులను పరిష్కరించడానికి ఈ స్కీమ్‌లో ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్‌ను విస్తృతంగా ఉపయోగించుకునేలా ఆర్‌బిఐ ఏర్పాటు చేసిందని కూడా నాకు చెప్పబడింది. ఇది సాధ్యమైనంత తక్కువ సమయంలో బ్యాంకులు మరియు దర్యాప్తు సంస్థల మధ్య మెరుగైన సమన్వయాన్ని నిర్ధారిస్తుంది. ఎంత త్వరగా చర్య తీసుకుంటే, మోసపూరిత మొత్తాన్ని రికవరీ చేసే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. ఇటువంటి చర్యలతో, డిజిటల్ వ్యాప్తి మరియు కస్టమర్‌లను కలుపుకొని పోయే పరిధి పెరుగుతుంది మరియు కస్టమర్ యొక్క విశ్వాసం కూడా పెరుగుతుంది. ఇది సాధ్యమైనంత తక్కువ సమయంలో బ్యాంకులు మరియు దర్యాప్తు సంస్థల మధ్య మెరుగైన సమన్వయాన్ని నిర్ధారిస్తుంది. ఎంత త్వరగా చర్య తీసుకుంటే, మోసపూరిత మొత్తాన్ని రికవరీ చేసే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. ఇటువంటి చర్యలతో, డిజిటల్ వ్యాప్తి మరియు కస్టమర్‌లను కలుపుకొని పోయే పరిధి పెరుగుతుంది మరియు కస్టమర్ యొక్క విశ్వాసం కూడా పెరుగుతుంది. ఇది సాధ్యమైనంత తక్కువ సమయంలో బ్యాంకులు మరియు దర్యాప్తు సంస్థల మధ్య మెరుగైన సమన్వయాన్ని నిర్ధారిస్తుంది. ఎంత త్వరగా చర్య తీసుకుంటే, మోసపూరిత మొత్తాన్ని రికవరీ చేసే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. ఇటువంటి చర్యలతో, డిజిటల్ వ్యాప్తి మరియు కస్టమర్‌లను కలుపుకొని పోయే పరిధి పెరుగుతుంది మరియు కస్టమర్ యొక్క విశ్వాసం కూడా పెరుగుతుంది.

స్నేహితులారా,

గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా, కోవిడ్ యొక్క కష్టకాలంలో కూడా, దేశంలోని బ్యాంకింగ్ మరియు ఆర్థిక రంగాలలో, చేర్చడం నుండి సాంకేతిక ఏకీకరణ మరియు ఇతర సంస్కరణల వరకు మేము బలాన్ని చూశాము. ఇది సామాన్యులకు సేవ చేయడంలో సంతృప్తిని కూడా నిర్ధారిస్తుంది. ఆర్‌బిఐ నిర్ణయాలు కూడా ప్రభుత్వ పెద్ద టిక్కెట్ల నిర్ణయాల ప్రభావాన్ని విస్తరించడంలో చాలా దోహదపడ్డాయి. ఈ సంక్షోభ సమయంలో వారు తీసుకున్న సాహసోపేత నిర్ణయాల కోసం నేను RBI గవర్నర్ మరియు అతని మొత్తం బృందాన్ని బహిరంగంగా అభినందిస్తున్నాను. ప్రభుత్వం ప్రకటించిన క్రెడిట్ గ్యారెంటీ పథకం కింద రూ.2.90 లక్షల కోట్లకు పైగా రుణాలు మంజూరయ్యాయి. ఇది 1.25 కోట్ల మంది లబ్ధిదారులకు, ఎక్కువగా MSMEలు మరియు మా మధ్యతరగతి చిన్న వ్యాపారవేత్తలకు, వారి సంస్థలను మరింత బలోపేతం చేయడానికి సహాయపడింది.

స్నేహితులారా,

కోవిడ్ కాలంలోనే చిన్న రైతులకు కిసాన్ క్రెడిట్ కార్డులు ఇవ్వడానికి ప్రభుత్వం ప్రత్యేక ప్రచారాన్ని ప్రారంభించింది. దీని కింద 2.5 కోట్ల మందికి పైగా రైతులు కెసిసి కార్డులు కూడా పొందారు మరియు వారు దాదాపు 2.75 లక్షల కోట్ల వ్యవసాయ రుణాలు కూడా పొందారు. హ్యాండ్‌కార్ట్‌లు మరియు కూరగాయలలో వస్తువులను విక్రయించే దాదాపు 26 లక్షల మంది వీధి వ్యాపారులు ప్రధానమంత్రి స్వనిధి పథకం కింద రుణాలు పొందారు. కోవిడ్ సంక్షోభ సమయంలో 26 లక్షల మంది వీధి వ్యాపారులు ఆర్థిక సహాయం పొందడంలో గణనీయమైన మద్దతును మీరు ఊహించవచ్చు. ఈ పథకం వారిని బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థకు కూడా అనుసంధానం చేసింది. గ్రామాలు మరియు నగరాల్లో ఆర్థిక కార్యకలాపాలను పునఃప్రారంభించడంలో ఇటువంటి అనేక జోక్యాలు చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించాయి.

స్నేహితులారా,

ఆరు-ఏడేళ్ల క్రితం వరకు, బ్యాంకింగ్, పెన్షన్, బీమా మొదలైనవి భారతదేశంలో ప్రత్యేకమైన క్లబ్‌లా ఉండేవి. సామాన్య పౌరులు, పేద కుటుంబాలు, రైతులు, చిరు వ్యాపారులు, వ్యాపారులు, మహిళలు, దళితులు- వెనుకబడిన వారికి ఈ సౌకర్యాలన్నీ దూరంగా ఉండేవి. పేదలకు ఈ సౌకర్యాలు కల్పించాల్సిన బాధ్యత ఉన్నవారు కూడా ఏనాడూ పట్టించుకోలేదు. బదులుగా, ఎటువంటి మార్పు ఉండకూడదనే స్థిరమైన సంప్రదాయం ఉంది మరియు పేదలకు తలుపులు మూసివేసేటప్పుడు వివిధ వాదనలు మరియు సాకులను ముందుకు తెచ్చారు. బ్యాంకు బ్రాంచ్ లేదని, సిబ్బంది లేరని, ఇంటర్నెట్ లేదని, ప్రజల్లో అవగాహన లేదని చెప్పడానికి వారికి సిగ్గులేదు. ఎలాంటి వాదనలు ఇచ్చారు? అనుత్పాదక పొదుపులు మరియు అనధికారిక రుణాల కారణంగా, సాధారణ పౌరుడి పరిస్థితి కూడా అధ్వాన్నంగా ఉంది మరియు దేశ అభివృద్ధిలో అతని భాగస్వామ్యం కూడా చాలా తక్కువగా ఉంది. సంపన్న కుటుంబాలకు మాత్రమే పెన్షన్ మరియు ఇన్సూరెన్స్ అని నమ్మేవారు. అయితే ఇప్పుడు పరిస్థితి మారుతోంది. నేడు, ఆర్థిక సమ్మేళనం మాత్రమే కాదు, ప్రాప్యత సౌలభ్యం బ్యాంకింగ్ మరియు ఆర్థిక రంగంలో భారతదేశానికి గుర్తింపుగా మారుతోంది. నేడు, సమాజంలోని ప్రతి వ్యక్తి 60 ఏళ్ల తర్వాత పెన్షన్ పథకంలో చేరవచ్చు. ప్రధానమంత్రి జీవన్ జ్యోతి బీమా యోజన మరియు ప్రధానమంత్రి సురక్ష బీమా యోజన కింద దాదాపు 38 కోట్ల మంది దేశస్థులు ఒక్కొక్కరికి రూ.2 లక్షల బీమా రక్షణను కలిగి ఉన్నారు. దేశంలోని దాదాపు ప్రతి గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల పరిధిలో బ్యాంకు శాఖ లేదా బ్యాంకింగ్ కరస్పాండెంట్ సౌకర్యం ఉంది. నేడు దేశవ్యాప్తంగా 8.5 లక్షల బ్యాంకింగ్ టచ్ పాయింట్లు ఉన్నాయి. ఇవి ప్రతి పౌరునికి బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థకు అందుబాటులో ఉండే అవకాశాన్ని పెంచుతున్నాయి. జన్ ధన్ యోజన కింద, 42 కోట్లకు పైగా జీరో బ్యాలెన్స్ బ్యాంక్ ఖాతాలు తెరవబడ్డాయి, వీటిలో ఈ రోజు వేల కోట్ల రూపాయలు జమ చేయబడ్డాయి. ముద్రా పథకం కారణంగా మహిళలు, దళిత-వెనుకబడిన-గిరిజనుల నుండి కొత్త తరం వ్యాపారులు మరియు వ్యాపారవేత్తలు ఉద్భవించారు మరియు వీధి వ్యాపారులు కూడా SVANIధి పథకం ద్వారా సంస్థాగత రుణాలలో చేరగలిగారు.

స్నేహితులారా,

చివరి మైలు ఆర్థిక చేరికతో డిజిటల్ సాధికారత పొడిగింపు దేశ ప్రజలకు కొత్త బలాన్ని ఇచ్చింది. 31 కోట్ల కంటే ఎక్కువ రూపే కార్డులు మరియు దాదాపు 50 లక్షల PoS / m-PoS మెషీన్లు దేశంలోని ప్రతి మూల మరియు మూలలో డిజిటల్ లావాదేవీలను సాధ్యం చేశాయి. యూపీఐ అతి తక్కువ వ్యవధిలో డిజిటల్ లావాదేవీల విషయంలో భారతదేశాన్ని ప్రపంచంలోనే అగ్రగామి దేశంగా మార్చింది. కేవలం 7 సంవత్సరాలలో, డిజిటల్ లావాదేవీల విషయంలో భారతదేశం 19 రెట్లు పెరిగింది. నేడు, మన బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ దేశంలో ఎక్కడైనా ఎప్పుడైనా, 24 గంటలు, 7 రోజులు మరియు 12 నెలలు పనిచేస్తోంది. కరోనా కాలంలో దాని ప్రయోజనాలను కూడా మనం చూశాం.

స్నేహితులారా,

ఆర్.బి.ఐ ఒక సున్నితమైన నియంత్రకం మరియు మారుతున్న పరిస్థితులకు తనను తాను సిద్ధంగా ఉంచుకోవడం దేశానికి గొప్ప బలం. ఫిన్‌టెక్‌లో మన భారతీయ స్టార్టప్‌లు ప్రపంచ ఛాంపియన్‌లుగా ఎలా మారుతున్నాయో ఈ రోజుల్లో మీరు చూస్తున్నారు. ఈ రంగంలో టెక్నాలజీ వేగంగా మారుతోంది. మన దేశ యువత భారతదేశాన్ని ఆవిష్కరణల ప్రపంచ శక్తి కేంద్రంగా మార్చింది. అటువంటి పరిస్థితిలో, మన నియంత్రణ వ్యవస్థలు ఈ మార్పుల పట్ల అప్రమత్తంగా ఉండటం మరియు మన ఆర్థిక వ్యవస్థలను ప్రపంచ స్థాయిగా ఉంచడానికి తగిన మరియు సాధికారత కలిగించే పర్యావరణ వ్యవస్థను సృష్టించడం అవసరం.

స్నేహితులారా,

మనం దేశంలోని పౌరుల అవసరాలను కేంద్రంగా ఉంచాలి మరియు పెట్టుబడిదారుల నమ్మకాన్ని నిరంతరం బలోపేతం చేయాలి. సున్నితమైన మరియు పెట్టుబడిదారులకు అనుకూలమైన గమ్యస్థానంగా భారతదేశం యొక్క కొత్త గుర్తింపును బలోపేతం చేయడానికి ఆర్.బి.ఐ కొనసాగుతుందని నేను విశ్వసిస్తున్నాను. మరోసారి, ఈ భారీ సంస్కరణల కోసం చొరవలు మరియు సాంకేతిక ఆవిష్కరణల కోసం వాటాదారులందరికీ నేను శుభాకాంక్షలు తెలియజేస్తున్నాను.

చాలా ధన్యవాదాలు!