"ఇంటర్నేషనల్ బిగ్ క్యాట్స్ అలయన్స్‌" ను ప్రారంభించారు
పులుల సంఖ్యను 31,167 గా ప్రకటించారు
స్మారక నాణెంతో పాటు, పులుల సంరక్షణ గురించి అనేక ప్రచురణలను కూడా విడుదల చేశారు
"టైగర్ ప్రాజెక్టు విజయం భారతదేశంతో పాటు, యావత్ ప్రపంచానికి గర్వకారణం"
"జీవావరణ శాస్త్రం, ఆర్థిక వ్యవస్థ మధ్య ఘర్షణను భారదేశం విశ్వసించక, రెండింటి సహజీవనానికి సమాన ప్రాముఖ్యత నిస్తుంది"
"ప్రకృతిని సంరక్షించడం భారతదేశ సంస్కృతిలో ఒక భాగం"
" బిగ్ క్యాట్స్ ఉనికి ప్రతిచోటా స్థానిక ప్రజల జీవితాలు, జీవావరణ శాస్త్రంపై సానుకూల ప్రభావాన్ని చూపింది"
"వన్యప్రాణుల సంరక్షణ అనేది ఒక దేశ సమస్య కాదు, సార్వత్రికమైనది"
"ప్రపంచంలోని ఏడు ప్రధాన బిగ్ క్యాట్స్ సంరక్షణపై ఇంటర్నేషనల్ బిగ్ క్యాట్స్ అలయన్స్‌ దృష్టి పెడుతుంది"
"పర్యావరణం సురక్షితంగా కొనసాగుతూ, జీవవైవిధ్యం విస్తరిస్తున్నప్పుడే, మానవాళికి మంచి భవిష్యత్తు సాధ్యమవుతుంది.

కేంద్ర మంత్రివర్గంలోని నా సహచరులు శ్రీ భూపేందర్ యాదవ్ జీ, శ్రీ అశ్విని కుమార్ చౌబే జీ, ఇతర దేశాల మంత్రులు, రాష్ట్రాల మంత్రులు, ఇతర ప్రతినిధులు, మహిళలు మరియు పెద్దమనుషులు!

నేను ఒక గంట ఆలస్యంగా వచ్చినందుకు మీ అందరికీ క్షమాపణలు చెప్పాలనుకుంటున్నాను. నేను ఉదయం ఆరు గంటలకు బయలుదేరాను; సమయానికి అడవులను సందర్శించి తిరిగి వస్తానని అనుకున్నాను. మీ అందరినీ వేచి ఉంచినందుకు నేను క్షమాపణలు కోరుతున్నాను. కొత్త సంఖ్యలో పులుల దృష్ట్యా ఇది గర్వించదగిన క్షణం; ఈ కుటుంబం విస్తరిస్తోంది. పులికి ఘనస్వాగతం పలకాలని మీ అందరినీ కోరుతున్నాను. ధన్యవాదాలు!

ఈ రోజు మనం చాలా ముఖ్యమైన మైలురాయిని చూస్తున్నాము. ప్రాజెక్ట్ టైగర్ 50 ఏళ్లు పూర్తి చేసుకుంది. ప్రాజెక్ట్ టైగర్ విజయం భారతదేశానికే కాకుండా యావత్ ప్రపంచానికి గర్వకారణం. భారతదేశం పులిని రక్షించడమే కాకుండా, అభివృద్ధి చెందడానికి అద్భుతమైన పర్యావరణ వ్యవస్థను కూడా ఇచ్చింది. భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన 75వ సంవత్సరంలో ప్రపంచంలోని పులుల జనాభాలో 75 శాతం భారతదేశంలోనే ఉండడం మనకు మరింత ఆనందదాయకం. భారతదేశంలోని టైగర్ రిజర్వ్ 75,000 చదరపు కిలోమీటర్లలో విస్తరించి ఉంది మరియు గత 10-12 సంవత్సరాలలో పులుల జనాభా కూడా 75 శాతం పెరగడం యాదృచ్ఛికం. అందరి కృషి వల్లనే ఇది సాధ్యమైంది మరియు ఈ విజయానికి యావత్ దేశాన్ని అభినందిస్తున్నాను.

 

స్నేహితులారా,

అనేక దేశాల్లో పులుల జనాభా స్తబ్దుగా లేదా తగ్గుతున్న తరుణంలో, భారత్‌లో పులుల సంఖ్య వేగంగా ఎలా పెరుగుతోందని ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న వన్యప్రాణుల ప్రేమికులు ఈరోజు అవాక్కవుతున్నారు. భారతదేశం యొక్క సంప్రదాయాలు మరియు సంస్కృతి మరియు జీవవైవిధ్యం మరియు పర్యావరణం పట్ల దాని సహజ కోరికలో సమాధానం దాగి ఉంది. జీవావరణ శాస్త్రం మరియు ఆర్థిక వ్యవస్థ మధ్య వైరుధ్యాన్ని మేము విశ్వసించము, కానీ రెండింటి సహజీవనానికి సమాన ప్రాముఖ్యతను ఇస్తాము. పులులకు సంబంధించి మనకు వేల సంవత్సరాల చరిత్ర ఉంది. మధ్యప్రదేశ్‌లోని పదివేల సంవత్సరాల పురాతన రాతి కళపై పులుల గ్రాఫికల్ ప్రాతినిధ్యాలు కనుగొనబడ్డాయి. దేశంలోని అనేక సంఘాలు, మధ్య భారతదేశంలో నివసిస్తున్న భరియాలు మరియు మహారాష్ట్రలో నివసిస్తున్న వర్లిస్ వంటివారు పులిని పూజిస్తారు. మన దేశంలోని అనేక తెగలలో పులిని మన స్నేహితుడు మరియు సోదరుడుగా భావిస్తారు. మరియు,

స్నేహితులారా,

ప్రకృతిని రక్షించడం సంస్కృతిలో భాగమైన దేశం భారతదేశం. అందుకే వన్యప్రాణుల సంరక్షణలో ఎన్నో ప్రత్యేక విజయాలు సాధించింది. ప్రపంచ భూభాగంలో 2.4 శాతం మాత్రమే ఉన్న భారతదేశం ప్రపంచ జీవవైవిధ్యంలో 8 శాతం వాటాను అందిస్తుంది. ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద టైగర్ రేంజ్ దేశం భారతదేశం. దాదాపు 30,000 ఏనుగులతో, మేము ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ఆసియా ఏనుగుల శ్రేణి దేశం! మా ఖడ్గమృగాల జనాభా దాదాపు 3,000, మమ్మల్ని ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద సింగిల్-కొమ్ము ఖడ్గమృగం దేశంగా చేస్తుంది. ప్రపంచంలో ఆసియా సింహాలు ఉన్న ఏకైక దేశం మనదే. సింహాల జనాభా 2015లో దాదాపు 525 నుండి 2020 నాటికి దాదాపు 675కి పెరిగింది. మన చిరుతపులి జనాభా కేవలం 4 సంవత్సరాలలో 60 శాతానికి పైగా పెరిగింది. గంగా వంటి నదులను శుద్ధి చేసేందుకు చేస్తున్న కృషి జీవవైవిధ్యానికి దోహదపడింది. ప్రమాదంలో ఉన్నట్లు భావించిన కొన్ని జల జాతులు అభివృద్ధిని చూపించాయి. ఈ విజయాలన్నీ ప్రజల భాగస్వామ్యం మరియు పరిరక్షణ సంస్కృతి, 'సబ్కా ప్రయాస్' (సమిష్టి కృషి) కారణంగా ఉన్నాయి.

 

వన్యప్రాణులు వృద్ధి చెందాలంటే, పర్యావరణ వ్యవస్థలు వృద్ధి చెందడం ముఖ్యం. ఇది భారతదేశంలో జరిగింది. 75 సంవత్సరాల స్వాతంత్ర్య వేడుకలను జరుపుకుంటున్నప్పుడు, భారతదేశం తన రామ్‌సర్ సైట్‌ల జాబితాలో పదకొండు చిత్తడి నేలలను జోడించింది. దీంతో మొత్తం రామ్‌సర్ సైట్ల సంఖ్య 75కి చేరుకుంది. అడవులు మరియు చెట్ల విస్తీర్ణం కూడా పెరుగుతోంది. 2019తో పోల్చితే, 2021 నాటికి భారతదేశం 2,200 చదరపు కిలోమీటర్లకు పైగా అడవులు మరియు చెట్లతో కప్పబడి ఉంది. గత దశాబ్దంలో, కమ్యూనిటీ రిజర్వ్‌ల సంఖ్య 43 నుండి 100కి పెరిగింది. ఒక దశాబ్దంలో, జాతీయ పార్కులు మరియు అభయారణ్యాల సంఖ్య ఎకో చుట్టూ ఉంది. -సున్నిత మండలాలను తొమ్మిది నుంచి 468కి పెంచారు.

స్నేహితులారా,

ఈ వన్యప్రాణుల సంరక్షణ ప్రయత్నాలకు సంబంధించినంతవరకు గుజరాత్‌లో నా సుదీర్ఘ అనుభవం యొక్క ప్రయోజనాన్ని పొందాను. నేను గుజరాత్ ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు సింహాల జనాభాపై పనిచేశాం. కేవలం ఒక భౌగోళిక ప్రాంతానికి పరిమితం చేయడం వల్ల అడవి జంతువును రక్షించలేమని నేను తెలుసుకున్నాను. స్థానిక ప్రజలు మరియు జంతువు మధ్య సంబంధాన్ని ఏర్పరచడం అవసరం. మరియు ఈ సంబంధం భావోద్వేగంతో పాటు ఆర్థిక వ్యవస్థపై ఆధారపడి ఉండాలి. అందుకే, మేము గుజరాత్‌లో వన్యప్రాణి మిత్ర కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించాము. దాని కింద, వేట వంటి కార్యకలాపాలను పర్యవేక్షించడానికి నగదు బహుమతి ప్రోత్సాహకం అందించబడింది. మేము లయన్స్ ఆఫ్ గిర్ కోసం పునరావాస కేంద్రాన్ని కూడా ప్రారంభించాము. మేము గిర్ ప్రాంతంలోని ఫారెస్ట్ డిపార్ట్‌మెంట్‌లో మహిళా-బీట్ గార్డ్‌లు మరియు ఫారెస్టర్‌లను కూడా నియమించాము. ఇది 'లయన్ హై టు హమ్ హై, హమ్ హై టు లయన్ హై' స్ఫూర్తిని బలోపేతం చేయడంలో సహాయపడింది.

 

స్నేహితులారా,

గిర్‌లో చేపట్టిన కార్యక్రమాల మాదిరిగానే, ప్రాజెక్ట్ టైగర్ విజయం కూడా అనేక కోణాలను కలిగి ఉంది. ఫలితంగా, పర్యాటక కార్యకలాపాలు కూడా పెరిగాయి మరియు మేము నిర్వహించిన అవగాహన కార్యక్రమాల కారణంగా టైగర్ రిజర్వ్‌లలో మానవ-జంతు సంఘర్షణలు భారీగా తగ్గాయి. పెద్ద పిల్లుల కారణంగా టైగర్ రిజర్వ్‌లలో పర్యాటకుల సంఖ్య పెరిగింది మరియు ఇది స్థానిక ఆర్థిక వ్యవస్థను బలోపేతం చేసింది. పెద్ద పిల్లుల ఉనికి స్థానిక ప్రజల జీవితాలు మరియు జీవావరణ శాస్త్రంపై సానుకూల ప్రభావాన్ని చూపింది.

స్నేహితులారా,

కొన్ని నెలల క్రితం, భారతదేశం యొక్క జీవవైవిధ్యాన్ని సుసంపన్నం చేయడానికి మేము మరొక ముఖ్యమైన చొరవ తీసుకున్నాము. దశాబ్దాల క్రితం చిరుత భారతదేశంలో అంతరించిపోయింది. మేము ఈ అద్భుతమైన పెద్ద పిల్లిని నమీబియా మరియు దక్షిణాఫ్రికా నుండి భారతదేశానికి తీసుకువచ్చాము. ఇది పెద్ద పిల్లి యొక్క మొదటి విజయవంతమైన ట్రాన్స్-కాంటినెంటల్ ట్రాన్స్‌లోకేషన్. కొన్ని రోజుల క్రితం, కునో నేషనల్ పార్క్‌లో నాలుగు అందమైన పిల్లలు జన్మించాయి. చిరుత 75 సంవత్సరాల క్రితం భారత నేల నుండి అంతరించిపోయింది. మరో మాటలో చెప్పాలంటే, సుమారు 75 సంవత్సరాల తర్వాత భారతదేశ భూమిపై చిరుత పుట్టింది. ఇది చాలా శుభప్రదమైన ప్రారంభం. జీవవైవిధ్యం యొక్క రక్షణ మరియు శ్రేయస్సు కోసం అంతర్జాతీయ సహకారం ఎంత ముఖ్యమో కూడా ఇది రుజువు.

స్నేహితులారా,

వన్యప్రాణుల రక్షణ అనేది ఒక దేశ సమస్య కాదు, సార్వత్రికమైనది. ఈ విషయంలో అంతర్జాతీయ కూటమి అవసరం. నేను 2019లో గ్లోబల్ టైగర్ డే రోజున ఆసియాలో వేటాడటం మరియు అక్రమ వన్యప్రాణుల వ్యాపారానికి వ్యతిరేకంగా ఒక కూటమికి పిలుపునిచ్చాను. ఇంటర్నేషనల్ బిగ్ క్యాట్ అలయన్స్ ఈ స్ఫూర్తికి పొడిగింపు. ఇది పెద్ద పిల్లితో అనుబంధించబడిన మొత్తం పర్యావరణ వ్యవస్థ కోసం ఆర్థిక మరియు సాంకేతిక వనరులను సమీకరించడంలో సహాయపడుతుంది. భారతదేశంతో సహా వివిధ దేశాల అనుభవాల నుండి ఉద్భవించిన పరిరక్షణ మరియు రక్షణ ఎజెండాను అమలు చేయడం కూడా సులభం అవుతుంది. అంతర్జాతీయ బిగ్ క్యాట్ అలయన్స్ దృష్టి ప్రపంచంలోని ఏడు పెద్ద పెద్ద పిల్లుల పరిరక్షణపై ఉంటుంది. పులి, సింహం, చిరుతపులి, మంచు చిరుత, ప్యూమా, జాగ్వార్ మరియు చిరుతలను కలిగి ఉన్న దేశాలు ఈ కూటమిలో భాగమవుతాయి. ఈ కూటమి కింద.. సభ్య దేశాలు తమ అనుభవాలను పంచుకోగలుగుతాయి మరియు వారు తమ తోటి దేశానికి మరింత త్వరగా సహాయం చేయగలరు. ఈ కూటమి పరిశోధన, శిక్షణ మరియు సామర్థ్య పెంపుదలకు కూడా ప్రాధాన్యతనిస్తుంది. మేము కలిసి ఈ జాతులను అంతరించిపోకుండా కాపాడుతాము మరియు సురక్షితమైన మరియు ఆరోగ్యకరమైన పర్యావరణ వ్యవస్థను సృష్టిస్తాము.

 

స్నేహితులారా,

మన పర్యావరణం సురక్షితంగా ఉండి, మన జీవవైవిధ్యం విస్తరిస్తున్నప్పుడే మానవాళికి మెరుగైన భవిష్యత్తు సాధ్యమవుతుంది. ఈ బాధ్యత మనందరికీ, మొత్తం ప్రపంచానికి చెందినది. మా G-20 అధ్యక్ష పదవిలో మేము ఈ స్ఫూర్తిని నిరంతరం ప్రోత్సహిస్తున్నాము. 'ఒకే భూమి, ఒకే కుటుంబం, ఒకే భవిష్యత్తు' అనే G20 నినాదం ఈ సందేశాన్ని తెలియజేస్తుంది. COP26 వద్ద కూడా, మేము మా కోసం పెద్ద మరియు ప్రతిష్టాత్మకమైన లక్ష్యాలను నిర్దేశించుకున్నాము. పరస్పర సహకారంతో పర్యావరణ పరిరక్షణకు సంబంధించిన ప్రతి లక్ష్యాన్ని సాధిస్తామని నాకు పూర్తి నమ్మకం ఉంది.

 

స్నేహితులారా,

ఈ కార్యక్రమానికి విచ్చేసిన విదేశీ అతిథులకు మరియు ఇతర రాష్ట్రాల నుండి వచ్చిన మన అతిథులకు నేను మరొక విషయం చెప్పాలనుకుంటున్నాను. మీరు ఇక్కడ మరొక విషయాన్ని ఉపయోగించుకోవాలి. అనేక తెగలు నివసించే పశ్చిమ కనుమల ప్రాంతమైన సహ్యాద్రి ప్రాంతం ఉంది. శతాబ్దాలుగా, వారు పులులతో సహా ప్రతి జీవ వైవిధ్యాన్ని సుసంపన్నం చేయడంలో నిమగ్నమై ఉన్నారు. వారి జీవితం మరియు వారి సంస్కృతి మొత్తం ప్రపంచానికి చాలా మంచి ఉదాహరణ. ప్రకృతితో యివ్వడం మరియు తీసుకోవడంలో సమతుల్యతను ఎలా సృష్టించాలో ఈ గిరిజన సంప్రదాయం నుండి మనం నేర్చుకోవచ్చు. ఈ దిశలో పనిచేస్తున్న చాలా మంది సహచరులతో నేను మాట్లాడటం వల్ల కూడా ఆలస్యం అయ్యాను. ఆస్కార్‌ను గెలుచుకున్న 'ది ఎలిఫెంట్ విస్పరర్స్' డాక్యుమెంటరీ కూడా ప్రకృతికి మరియు జీవికి మధ్య ఉన్న అద్భుతమైన సంబంధాన్ని మన వారసత్వాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది. గిరిజన సమాజం యొక్క జీవనశైలి మిషన్ లైఫ్ అంటే అర్థం చేసుకోవడానికి చాలా సహాయపడుతుంది పర్యావరణం కోసం జీవనశైలి. మీ దేశం మరియు మీ సమాజం కోసం మా గిరిజన సమాజం యొక్క జీవితం మరియు సంప్రదాయం నుండి ఖచ్చితంగా ఏదైనా తీసుకోవాలని నేను మిమ్మల్ని కోరుతున్నాను. ఈ కార్యక్రమానికి హాజరైన మీ అందరికీ మరోసారి నా కృతజ్ఞతలు తెలియజేస్తున్నాను. మేము సమీప భవిష్యత్తులో ఈ కొత్త పులుల రూపాన్ని మెరుగుపరుస్తామని మరియు కొత్త విజయాలు సాధిస్తామని నేను మీకు హామీ ఇస్తున్నాను.

చాలా ధన్యవాదాలు!

 

Explore More
78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం

ప్రముఖ ప్రసంగాలు

78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।