భారత్ రత్న లు జయప్రకాశ్ నారాయణ్ కు, నానాజీ దేశ్ ముఖ్ కు శ్రద్ధాంజలి ఘటించిన ప్రధాన మంత్రి
‘‘భారతదేశం లో ఇటువంటి నిర్ణయాత్మకమైన ప్రభుత్వం ఎన్నడూలేదు; అంతరిక్షరంగం లో, అంతరిక్ష సంబంధిత సాంకేతిక రంగం లో ప్రధానమైన సంస్కరణలే దీనికి ఒక ఉదాహరణ’’
‘‘అంతరిక్ష రంగ సంస్కరణ ల పట్ల ప్రభుత్వ విధానం 4 స్తంభాల పైన ఆధారపడి ఉంది’’
‘‘130 కోట్ల మంది దేశవాసుల ప్రగతి కి అంతరిక్ష రంగం ఒకపెద్ద మాధ్యమం గా ఉంది. భారతదేశాని కి అంతరిక్ష రంగం అంటే ఉత్తమమైన మేపింగ్, ఇమేజింగ్ సదుపాయాల తో పాటు సామాన్య ప్రజల కుఉత్తమమైన సంధాన సదుపాయాలు కూడాను అని అర్థం’’
‘‘ఆత్మనిర్భర్ భారత్ ఉద్యమం ఓ దృష్టి కోణం మాత్రమే కాదు; అది బాగా ఆలోచించినటువంటి, చక్కనైన ప్రణాళిక తో కూడినటువంటి, ఏకీకృతమైనటువంటి ఆర్థిక వ్యూహం కూడా’’
‘‘ప్రభుత్వ రంగ సంస్థ ల విషయం లో ప్రభుత్వం ఒకస్పష్టమైన విధానం తో ముందుకు సాగుతోంది. మరి అది ఈ రంగాల లో ప్రభుత్వ ప్రమేయం ఉండనక్కరలేని చాలారంగాల తలుపుల ను ప్రైవేటు వాణిజ్య సంస్థల కోసం తెరుస్తున్నది. ఎయర్ ఇండియా విషయం లో తీసుకొన్న నిర్ణయం మా నిబద్ధత ను, గంభీరత్వాన్ని చాటుతున్నది’’
‘‘గత ఏడేళ్ళ కాలం లో స్పేస్ టెక్నాలజీ ని వ్యవస్థ లోనిఆఖరి స్థానం వరకు చేరుకొనే ఒక పరికరం గాను,లీకేజిలకు తావు ఉండనటువంటిదిగాను,పారదర్శకమైనపాలన కలిగిందిగాను మార్చడం జరిగింది’’
‘‘ఒక బలమైన స్టార్ట్-అప్ ఇకో సిస్టమ్ ను అభివృద్ధిపరచడం కోసం ప్లాట్ ఫార్మ్ అప్రోచ్ అనేది ఎంతో ముఖ్యం. ప్లాట్ ఫార్మ్ సిస్టమ్ అంటేఅందులో భాగం గా సులభ ప్రవేశానికి వీలు ఉన్నటువంటి, సార్వజనిక నియంత్రణ కలిగినటువంటి వేదికల ను ప్రభుత్వం నిర్మించి పరిశ్రమ కు,వాణిజ్యసంస్థల కు అందించడమే. ఈ మౌలిక వేదిక ఆధారం గా నవ పారిశ్రామికవేత్తలు కొత్త పరిష్కార మార్గాల నురూపొందిస్తారు’’

మీ ప్రణాళికలు, మీ దృష్టి, మీ ఉత్సాహాన్ని చూసి, నా ఉత్సాహం కూడా పెరిగింది.

స్నేహితులారా,

ఈ రోజు దేశ ఇద్దరు గొప్ప కుమారులు, భారతరత్న శ్రీ జై ప్రకాష్ నారాయణ్ జీ మరియు భారతరత్న శ్రీ నానాజీ దేశ్ ముఖ్ జయంతి కూడా. స్వాతంత్ర్యానంతర భారతదేశానికి మార్గనిర్దేశం చేయడంలో ఈ ఇద్దరు గొప్ప వ్యక్తులు చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించారు. ప్రతి ఒక్కరితో, ప్రతి ఒక్కరి ప్రార్థనలతో,దేశంలో గొప్ప మార్పులు ఉన్నాయి, వారి జీవన తత్వశాస్త్రం నేటికీ మనకు స్ఫూర్తిని స్తుంది. నేను జై ప్రకాష్ నారాయణ్ జీ మరియు నానాజీ దేశ్ ముఖ్ జీకి నమస్కరిస్తున్నాను , నా నివాళులు అర్పిస్తున్నాను.

స్నేహితులారా,

21వ శతాబ్దానికి చెందిన భారతదేశం నేడు ముందుకు సాగుతున్న విధానం, ఇది సంస్కరణలు, భారతదేశం యొక్క సామర్థ్యంపై అచంచల విశ్వాసంపై ఆధారపడి ఉంది. భారతదేశం యొక్క సామర్థ్యం ప్రపంచంలోని ఏ దేశం కంటే తక్కువ కాదు. ఈ సామర్థ్యానికి ముందు వచ్చే ప్రతి అడ్డంకిని తొలగించడం మన ప్రభుత్వ బాధ్యత మరియు దీని కోసం ప్రభుత్వం ఎటువంటి రాయిని వదిలిపెట్టడం లేదు. నేడు, భారతదేశంలో ఉన్నంత నిర్ణయాత్మక ప్రభుత్వం, ఇది ఇంతకు ముందు ఎప్పుడూ లేదు. స్పేస్ సెక్టార్ మరియు స్పేస్ టెక్ గురించి నేడు భారతదేశంలో జరుగుతున్న గొప్ప సంస్కరణలు దీనిలో ఒక లింక్. భార త అంతరిక్ష సంఘం-ఐఎస్పిఎ ఏర్పాటు కు మీ క ల సి ంద రినీ నేను మ రోసారి అభినందిస్తున్నాను.

స్నేహితులారా,

అంతరిక్ష సంస్కరణల గురించి మాట్లాడేటప్పుడు, మా విధానం 4 స్తంభాలపై ఆధారపడిఉంటుంది. మొదటిది, ప్రైవేట్ రంగాన్ని ఆవిష్కరణ చేసే స్వేచ్ఛ. రెండవది,ఎనేబుల్ గా ప్రభుత్వం యొక్క పాత్ర. మూడవది, భవిష్యత్తు కోసం యువతను సిద్ధం చేయడం మరియు నాల్గవది,అంతరిక్ష రంగాన్ని సామాన్య ుల పురోగతి సాధనంగా చూడటం. ఈ నాలుగు స్తంభాల పునాది అసాధారణ అవకాశాలకు తలుపులు తెరుస్తుంది.

స్నేహితులారా,

మీరు కూడా మొదట అంగీకరిస్తారు స్పేస్ సెక్టార్ అంటే ప్రభుత్వం! కానీ మేము మొదట ఈ మనస్తత్వాన్ని మార్చాము,మరియు తరువాత అంతరిక్ష రంగంలో ఆవిష్కరణకోసం ప్రభుత్వం, స్టార్టప్ లు,సహకారం మరియు స్థలాన్ని ఇచ్చాము. ఈ కొత్త ఆలోచన, కొత్త మంత్రం అవసరం ఎందుకంటే భారతదేశం సరళమైన ఆవిష్కరణకు ఇది సమయం కాదు. ఇది సృజనాత్మకతను విపరీతంగా చేసే సమయం. మరియు ప్రభుత్వం హ్యాండ్లర్ యొక్క కొత్త,ఎనేబుల్ పాత్రను పోషించినప్పుడు ఇది జరుగుతుంది. అందుకే నేడు రక్షణ నుంచి అంతరిక్ష రంగంవరకు ప్రభుత్వం తన నైపుణ్యాన్ని పంచుకుంటూ ప్రైవేటు రంగానికి లాంచ్ ప్యాడ్లను అందుబాటులో ఉంచడం జరుగుతోంది. నేడు ఇస్రో యొక్క సౌకర్యాలు ప్రైవేట్ రంగానికి తెరవబడుతున్నాయి. ఈ రంగంలో చోటు చేసుకున్న సాంకేతిక పక్వానికి కూడా ప్రైవేటు రంగానికి బదిలీ అయ్యేలా ఇప్పుడు నిర్ధారించబడుతుంది. అంతరిక్ష ఆస్తులు మరియు సేవల కోసం ప్రభుత్వం అగ్రిగేటర్ పాత్రను కూడా పోషిస్తుంది, తద్వారా మన యువ ఆవిష్కర్తలుపరికరాలను కొనుగోలు చేయడానికి సమయం మరియు శక్తిని వెచ్చించాల్సిన అవసరం లేదు.

స్నేహితులారా,

ప్రయివేట్ సెక్టార్ భాగస్వామ్యాన్ని సులభతరం చేయడానికి దేశం అంతరిక్షంలో కూడా ఏర్పాటు చేసింది. ఇన్ స్పేస్ సెక్టార్ కు సంబంధించిన అన్ని విషయాల్లో సింగిల్ విండో ఇండిపెండెంట్ ఏజెన్సీగా పనిచేస్తుంది. ఇదిప్రయివేట్ సెక్టార్ ప్లేయర్లు, వారి ప్రాజెక్టులను మరింత పెంచుతుంది.

స్నేహితులారా,

మన అంతరిక్ష రంగం౧౩౦ కోట్ల మంది దేశప్రజలకు గొప్ప పురోగతి మాధ్యమం. మాకు,సామాన్యులకు మెరుగైన మ్యాపింగ్, ఇమేజింగ్ మరియు కనెక్టివిటీ సదుపాయం!అంతరిక్ష రంగానికిషిప్ మెంట్ నుండి డెలివరీ కి మాకు మెరుగైన వేగం అంటే వ్యవస్థాపకులు! అంతరిక్ష రంగానికి మెరుగైన అంచనా అంటే రైతులు మరియు మత్స్యకారులు, మెరుగైన భద్రత మరియు ఆదాయం! మాకు, అంతరిక్ష రంగం అంటేపర్యావరణ శాస్త్రం, మెరుగైన పర్యావరణ పర్యవేక్షణ, ప్రకృతి వైపరీత్యాల ఖచ్చితమైన అంచనా, వేలాది మంది ప్రజల జీవితాల రక్షణ! దేశంలోని అవే పటాలు ఇప్పుడు భారత అంతరిక్ష సంఘం యొక్క ఉమ్మడి లక్ష్యంగా మారాయి.

స్నేహితులారా,

నేడు, దేశం కలిసి ఇంత విస్తృత సంస్కరణలను చూస్తోంది ఎందుకంటే దేశం యొక్క దార్శనికత నేడు స్పష్టంగా ఉంది. ఇది స్వావలంబన గల భారతదేశం యొక్క దార్శనికత. స్వీయ-ఆధారిత భారత్ అభియాన్ కేవలం ఒక దార్శనికత మాత్రమే కాదు, బాగా ఆలోచించిన, బాగా ప్లాన్ చేయబడిన, సమీకృత ఆర్థిక వ్యూహం కూడా. భారతదేశ పారిశ్రామిక వేత్తల సామ ర్థ్యాల ను పెంపొందించ డం ద్వారా ప్ర పంచ ఉత్పన్న పరిణామకశక్తీ భార త దేశం యొక్క నైపుణ్యాల ను పెంపొందించే వ్యూహం. భారతదేశ సాంకేతిక నిపుణుల ఆధారంగా భారతదేశాన్ని ఆవిష్కరణలు గ్లోబల్ సెంటర్ గా మార్చే వ్యూహం. ప్రపంచ అభివృద్ధిలో గొప్పపాత్ర పోషించే వ్యూహం, ప్రపంచవ్యాప్తంగా భారతదేశ మానవ వనరులు మరియు ప్రతిభ యొక్కప్రతిష్టను పెంచుతుంది. అందువల్ల, భారతదేశం ఈ రోజు ఇక్కడ నిర్మిస్తున్ననియంత్రణ వాతావరణంలో, దేశ ప్రయోజనాలు మరియు వాటాదారుల ఆసక్తి రెండింటికీ ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం చాలా ముఖ్యం. స్వ య త్ఆధారిత భార త్ అభియాన్కింద భార త దేశం ఇప్ప టికే రక్షణ , బొగ్గు, మైనింగ్ వంటి రంగాల ను ప్రారంభించింది. ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలపై స్పష్టమైన విధానంతో ప్రభుత్వం ముందుకు వెళుతోంది మరియు ప్రభుత్వం అవసరం లేని ప్రైవేట్ సంస్థలకు అటువంటి చాలా రంగాలను తెరిచి ఉంది. ఎయిర్ ఇండియాతో తీసుకున్న నిర్ణయం ఇప్పుడు మా నిబద్ధత మరియు తీవ్రతను చూపిస్తుంది.

స్నేహితులారా,

సంవత్సరాలుగా, మా దృష్టి కొత్త సాంకేతికతకు సంబంధించిన పరిశోధన మరియు అభివృద్ధిపై అలాగే సాధారణ ప్రజలకు తీసుకురావడంపై ఉంది. కూడాఆన్ లో ఉంది. గ త 7 సంవ త్స రాల లో స్పేస్ టెక్నాల జీని గ త మైలు డెలివరీ, లీకేజీ ఫ్రీ అండ్ పార ద ర్శ క పాల న కు ఒక కీల క మైన ఉప కరణంగా చేశాం. పేదల ఇళ్లు, రోడ్లు, ఇతర మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టులలో జియో ట్యాగింగ్, ఉపగ్రహ చిత్రాలతో అభివృద్ధి పనులను పర్యవేక్షించడం, పంట బీమా పథకం కింద వేగంగా క్లెయిం చేయడం,లక్షలాది మంది మత్స్యకారులకు సహాయం చేయడానికి నావిక్ వ్యవస్థ, విపత్తు నిర్వహణకు సంబంధించిన ప్రణాళిక,అన్ని స్థాయిల్లో అంతరిక్షసాంకేతికత,పాలనను క్రియాశీలకంగా మరియు పారదర్శకంగా చేయడానికి సహాయపడాలి.

స్నేహితులారా,

టెక్నాలజీ ప్రతి ఒక్కరి పరిధిలో ఉన్నప్పుడుమార్పులు ఎలా జరుగుతాయో మరొక ఉదాహరణ డిజిటల్ టెక్నాలజీ. నేడు, భారతదేశంప్రపంచంలోని అగ్రశ్రేణి డిజిటల్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో ఒకటి అయితే, దీని వెనుక ఉన్న కారణం ఏమిటంటే, నిరుపేదలకు కూడా ప్రయోజనం చేకూర్చడానికి డేటా శక్తిని మేము ఎనేబుల్ చేసాము. కాబట్టి ఈ రోజు, మేము అత్యాధునిక టెక్నాలజీ కోసం స్థలాన్ని అన్వేషిస్తున్నప్పుడు,అంతిమ పునాదిలో నిలిచే పౌరుడినిమనం గుర్తుంచుకోవాలి. భవిష్యత్ సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో, ఉత్తమ మారుమూల ఆరోగ్య సంరక్షణ, మెరుగైన వర్చువల్ విద్య, ప్రకృతి వైపరీత్యాల నుండి మెరుగైన మరియు మరింత సమర్థవంతమైన రక్షణ,దేశంలోని ప్రతి విభాగానికి, దేశంలోని ప్రతి మూలకు ఇటువంటి అనేక పరిష్కారాలతో మారుమూల గ్రామాల్లోనిరుపేదలను పేదలకు తీసుకెళ్లాలని మనం గుర్తుంచుకోవాలి. స్పేస్ టెక్నాలజీ దీనికి చాలా దోహదపడుతుందని మనందరికీ తెలుసు.

స్నేహితులారా,

అంతరిక్షంలో ముగింపు సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉన్న ప్రపంచంలోని కొన్ని దేశాలలో భారతదేశం ఒకటి. ఉపగ్రహాలు, ప్రయోగ వాహనాలు,అనువర్తనాలు నుండి అంతర గ్రహ మిషన్ల వరకు అంతరిక్ష సాంకేతికత యొక్క అన్ని అంశాలను మేము ప్రావీణ్యం పొందాము. మేము సమర్థతను మా బ్రాండ్ లో ఒక ముఖ్యమైన భాగంగా చేసాము. నేడు, సమాచార వయస్సు కోసం అంతరిక్ష యుగం తరఫునమనం కదులుతున్నప్పుడు, ఈ సామర్థ్యం యొక్క బ్రాండ్ విలువను మరింత బలోపేతం చేయాలి. ఇది అంతరిక్ష అన్వేషణ ప్రక్రియ అయినా లేదా అంతరిక్ష సాంకేతికత, సమర్థత మరియు సరసమైన ధరను అనువర్తించడంఅయినా మనం నిరంతరం ప్రోత్సహించాలి. మేము మా బలంతో ముందుకు సాగేటప్పుడు ప్రపంచ అంతరిక్ష రంగంలో మా వాటా పెరుగుతుంది. ఇప్పుడు మనం స్పేస్ కాంపోనెంట్ ల సప్లయర్ తో ముందుకు సాగాలి మరియు ఎండ్ టు ఎండ్ స్పేస్ సిస్టమ్స్ సప్లై ఛైయిన్ లో భాగం కావలసి ఉంది. మీ అందరి భాగస్వామ్యంతో మాత్రమే ఇది సాధ్యమవుతుంది, భాగస్వాములందరూ. ఒక భాగస్వామిగా, ప్రభుత్వం మద్దతు ఇస్తోంది మరియు పరిశ్రమ, యువత ఆవిష్కర్తలు,అన్ని స్థాయిలలో స్టార్ట్-అప్ లకు మద్దతు ఇవ్వడం మరియు మద్దతు ఇవ్వడం కొనసాగిస్తుంది.

స్నేహితులారా,

స్టార్ట్ అప్ ల యొక్క బలమైన పర్యావరణ వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేయడానికి ప్లాట్ ఫారమ్ విధానం చాలా ముఖ్యం. ఓపెన్ యాక్సెస్ పబ్లిక్ కంట్రోల్డ్ ఫ్లాట్ ఫారం ప్రభుత్వం సృష్టించబడుతుంది మరియు తరువాత పరిశ్రమ మరియు ఎంటర్ ప్రైజ్ కొరకు లభ్యం అవుతుంది. వ్యవస్థాపకులు ఆ ప్రాథమిక వేదికపై కొత్త పరిష్కారాలను సృష్టిస్తుంది. డిజిటల్ చెల్లింపుల కోసం యుపిఐ వేదికను రూపొందించిన మొదటి ప్రభుత్వం. నేడు, ఫిన్ టెక్ స్టార్టప్ ల నెట్ వర్క్అదే వేదికపై సాధికారత ను కలిగి ఉంది. అంతరిక్ష రంగంలో కూడా ఇలాంటి వేదిక విధానాన్ని ప్రోత్సహిస్తున్నారు. సౌకర్యాలు అందుబాటు, ఇన్ స్పేస్, న్యూ స్పేస్ ఇండియా పరిమితం,అటువంటి వేదికలన్నీ స్టార్టప్ లకు మరియు ప్రైవేట్ రంగానికి మద్దతు ఇస్తున్నాయి. ఇస్రో జియో-ప్రాదేశిక మ్యాపింగ్ రంగానికి సంబంధించిన నియమనిబంధనలు కూడా సరళీకృతం చేయబడ్డాయి, తద్వారా స్టార్ట్-అప్ లు మరియు ప్రైవేట్ ఎంటర్ ప్రైజ్ కొత్త అవకాశాలను అన్వేషించగలవు. డ్రోన్లపై ఇలాంటి వేదికలను అభివృద్ధి చేస్తున్నారు, తద్వారా డ్రోన్ టెక్నాలజీని వివిధ రంగాలలో ఉపయోగించవచ్చు.

స్నేహితులారా,

ఈ రోజు, అక్టోబర్ 11,బాలికా బిడ్డ యొక్క అంతర్జాతీయ దినోత్సవం కూడా జరుగుతుంది. మనలో ఎవరు మర్చిపోగలరు. ఈ మిషన్ యొక్క విజయాన్ని భారత మహిళా శాస్త్రవేత్తలు జరుపుకుంటున్నప్పుడుమార్స్ మిషన్ ఆఫ్ ఇండియా చిత్రాలు. అంతరిక్ష రంగంలో సంస్కరణలుఈ రంగంలో మహిళల భాగస్వామ్యాన్ని మరింత పెంచగలవని నేను విశ్వసిస్తున్నాను.

స్నేహితులారా,

ఈరోజు మీరందరూ ఇతర సమస్యలపై కూడా సలహాలు ఇచ్చారు. స్పేస్‌కామ్ పాలసీ మరియు రిమోట్ సెన్సింగ్ పాలసీ ముగింపు దశలో ఉన్న సమయంలో మీ ఇన్‌పుట్‌లు మరియు సూచనలు వచ్చాయి. భాగస్వాములందరి చురుకైన నిమగ్నతలతో, దేశం అతి త్వరలో మెరుగైన విధానాన్ని పొందుతుందనినేను విశ్వసిస్తున్నాను.

స్నేహితులారా,

ఈ రోజు మనం తీసుకునే నిర్ణయాలు మరియు విధాన సంస్కరణలు రాబోయే 25 సంవత్సరాల పాటు భవిష్యత్ తరాలపై ప్రభావం చూపుతాయి. 20వ శతాబ్దంలో అంతరిక్షాన్ని పాలించే ధోరణి ప్రపంచ దేశాలను ఎలా విభజించిందో మనం చూశాం. ఇప్పుడు భారతదేశం 21 వ శతాబ్దంలో ప్రపంచాన్ని ఏకం చేయడంలో అంతరిక్షం ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించేలా చూసుకోవాలి. భారతదేశానికి స్వాతంత్య్రం వచ్చి 100 ఏళ్లు పూర్తయిన సందర్భంగా కొత్త శిఖరాలను అధిరోహించినప్పుడు మనందరి సహకారం ముఖ్యం.ఈ బాధ్యతాయుతమైన భావనతో మనం ముందుకు సాగాలి. అంతరిక్షంలో అత్యాధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ప్రజలు మరియు దేశం యొక్క ప్రయోజనాల కోసం కొత్త ఎత్తులకు తీసుకువెళతాము అనే నమ్మకంతో, మీకు శుభాకాంక్షలు!

ధన్యవాదాలు!

 

Explore More
78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం

ప్రముఖ ప్రసంగాలు

78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।