“న్యాయ ప్రదానంపై మనం భరోసా కల్పించగలిగితేనే రాజ్యాంగ వ్యవస్థలపై ప్రజల్లో విశ్వాసం బలపడుతుంది”;
“దేశ ప్రజలు ప్రభుత్వ ఉదాసీనతగానీ.. ఒత్తిడినిగానీ అనుభవించ రాదు”;
“గత 8 ఏళ్లలో భారతదేశం 1500కుపైగా పాత-అసంబద్ధ చట్టాల రద్దుసహా 32 వేలకుపైగా అనుసరణీయ నిబంధనలను తొలగించింది”;
“రాష్ట్రాల్లో స్థానిక స్థాయి న్యాయవ్యవస్థలో ప్రత్యామ్నాయ వివాద పరిష్కార యంత్రాంగాన్ని భాగం చేయడం ఎలాగో మనం అర్థం చేసుకోవాలి”;
“నిరుపేదలకూ సులభంగా అర్థమయ్యే విధంగా చట్టాల రూపకల్పనపై మనం దృష్టి సారించాలి”;
“న్యాయ వ్యవస్థలో న్యాయ సౌలభ్యం దిశగా స్థానిక భాష ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తుంది”;
“విచారణ ట్రయల్ ఖైదీల విషయంలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు మానవతా దృక్పథం చూపాలి... తద్వారా న్యాయవ్యవస్థ మానవాదర్శాలతో ముందుకు వెళుతుంది”;
“మనం రాజ్యాంగ స్ఫూర్తిని పరిశీలిస్తే విభిన్న విధులున్నప్పటికీ న్యాయవ్యవస్థ.. శాసనసభ.. న్యాయస్థానాల మధ్య వాదోపవాదాలు లేదా పోటీకి అవకాశం లేదు”;
“సమర్థ దేశం... సమరస సమాజం కోసం స్పందనాత్మక న్యాయవ్యవస్థ అవశ్యం”

ఈ ముఖ్యమైన సదస్సులో హాజరైన కేంద్ర న్యాయ మంత్రి కిరణ్ రిజిజు జీ, రాష్ట్ర మంత్రి ఎస్పీ సింగ్ బాఘేల్ జీ, అన్ని రాష్ట్రాల న్యాయ మంత్రులు, కార్యదర్శులు, ఇతర ప్రముఖులు, మహిళలు మరియు పెద్దమనుషులు!

స్టాచ్యూ ఆఫ్ యూనిటీ వైభవం మధ్య దేశంలోని అన్ని రాష్ట్రాల న్యాయ మంత్రులు, కార్యదర్శుల కీలక సమావేశం జరుగుతోంది. దేశం స్వాతంత్ర్య అమృత్ మహోత్సవ్ జరుపుకుంటున్న తరుణంలో, ప్రజా ప్రయోజనాల కోసం సర్దార్ పటేల్ స్ఫూర్తి మనల్ని సరైన దిశలో తీసుకెళ్లడమే కాకుండా మన లక్ష్యాలను చేరుకోవడంలో సహాయపడుతుంది.

స్నేహితులారా,

ప్రతి సమాజంలోనూ, న్యాయ వ్యవస్థ, వివిధ విధానాలు మరియు సంప్రదాయాలు కాలానుగుణంగా అభివృద్ధి చెందాయి. ఆరోగ్యకరమైన సమాజానికి, ఆత్మవిశ్వాసంతో కూడిన సమాజానికి, దేశాభివృద్ధికి విశ్వసనీయమైన మరియు వేగవంతమైన న్యాయ వ్యవస్థ చాలా అవసరం. న్యాయం జరగడం చూస్తే రాజ్యాంగ సంస్థలపై దేశప్రజలకు విశ్వాసం బలపడుతుంది. దేశంలోని సామాన్యుడికి న్యాయం జరిగినప్పుడు అతని విశ్వాసం సమానంగా పెరుగుతుంది. అందువల్ల, దేశంలోని శాంతిభద్రతలను నిరంతరం మెరుగుపరచడానికి ఇటువంటి సంఘటనలు చాలా ముఖ్యమైనవి.

స్నేహితులారా,

భారతీయ సమాజం యొక్క అభివృద్ధి ప్రయాణం వేల సంవత్సరాల పాటు సాగుతుంది. అన్ని సవాళ్లు ఉన్నప్పటికీ, భారతీయ సమాజం స్థిరమైన పురోగతిని సాధించింది మరియు కొనసాగింపును కొనసాగించింది. నైతికత మరియు సంస్కృతి సంప్రదాయాలపై పట్టుదల మన సమాజంలో చాలా గొప్పది. మన సమాజం యొక్క అతి పెద్ద లక్షణం ఏమిటంటే అది ప్రగతి పథంలో పయనిస్తూనే అంతర్గతంగా తనను తాను మెరుగుపరుచుకుంటూ ఉంటుంది. అసంబద్ధంగా మారే చట్టాలను, ఆచారాలను మన సమాజం తొలగిస్తుంది. లేకుంటే ఏ సంప్రదాయమైనా అది ఆచారంగా మారినప్పుడు అది భారంగా మారి సమాజం ఈ భారంలో కూరుకుపోవడం కూడా మనం చూశాం. అందువల్ల, ప్రతి వ్యవస్థలో నిరంతర మెరుగుదల అనేది ఒక అనివార్యమైన అవసరం. దేశంలోని ప్రజలు ప్రభుత్వం లేని అనుభూతిని పొందకూడదని మరియు ప్రభుత్వ ఒత్తిడిని కూడా వారు అనుభవించకూడదని నేను తరచుగా చెప్పడం మీరు వినే ఉంటారు. అనవసరమైన చట్టాల వల్ల ప్రభుత్వంపై అనవసర ఒత్తిడి వస్తుంది. గత ఎనిమిదేళ్లలో భారత పౌరులపై ఈ ప్రభుత్వ ఒత్తిడిని తగ్గించడానికి మేము ప్రత్యేక దృష్టి పెట్టాము. మీకు తెలిసినట్లుగా, దేశం 1,500 కంటే ఎక్కువ పాత మరియు అసంబద్ధమైన చట్టాలను రద్దు చేసింది. వీటిలో చాలా చట్టాలు బానిసత్వం కాలం నుండి ఉన్నాయి. ఆవిష్కరణ మరియు జీవన సౌలభ్యం మార్గంలో చట్టపరమైన అడ్డంకులను తొలగించడానికి 32,000 కంటే ఎక్కువ అనుసరణలు కూడా తొలగించబడ్డాయి. ఈ మార్పులు ప్రజల సౌకర్యార్థం మాత్రమే కాదు, కాలానుగుణంగా కూడా చాలా అవసరం. బానిసత్వం కాలం నుండి అనేక పురాతన చట్టాలు ఇప్పటికీ రాష్ట్రాలలో అమలులో ఉన్నాయని మనకు తెలుసు. ఈ స్వాతంత్య్ర ‘అమృత్‌కాల్‌’లో బానిసత్వ కాలం నుంచి కొనసాగుతున్న చట్టాలను రద్దు చేసి ప్రస్తుత కాలానికి అనుగుణంగా కొత్త చట్టాలు తీసుకురావాలి. అటువంటి చట్టాల రద్దుకు సంబంధించిన మార్గాలను ఈ సదస్సులో చర్చించాలని నేను మిమ్మల్ని కోరుతున్నాను. ఇది కాకుండా, ఇప్పటికే ఉన్న రాష్ట్రాల చట్టాలను సమీక్షించడం కూడా చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది. ఈజ్ ఆఫ్ లివింగ్ మరియు ఈజ్ ఆఫ్ జస్టిస్ కూడా ఈ సమీక్షలో దృష్టి పెట్టాలి.

స్నేహితులారా,

న్యాయంలో జాప్యం భారతదేశ పౌరులు ఎదుర్కొంటున్న అతిపెద్ద సవాళ్లలో ఒకటి. మన న్యాయవ్యవస్థ ఈ దిశగా చాలా సీరియస్‌గా పని చేస్తోంది. ఇప్పుడు మనం ఈ 'అమృత్ కాల్'లో కలిసి ఈ సమస్యను పరిష్కరించుకోవాలి. అనేక ఎంపికలలో ప్రత్యామ్నాయ వివాద పరిష్కారాన్ని రాష్ట్ర ప్రభుత్వ స్థాయిలో ప్రచారం చేయవచ్చు. ఇటువంటి యంత్రాంగం భారతదేశంలోని గ్రామాల్లో చాలా కాలంగా ప్రబలంగా ఉంది. వారు వారి స్వంత మార్గాలు మరియు ఏర్పాట్లు కలిగి ఉండవచ్చు, కానీ విధానం అదే. రాష్ట్రాలలో స్థానిక స్థాయిలో ఈ వ్యవస్థను మనం అర్థం చేసుకోవాలి మరియు న్యాయ వ్యవస్థలో దీన్ని ఎలా భాగం చేయగలమో నిర్ధారించుకోవాలి. నేను గుజరాత్ ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు మేము ఈవెనింగ్ కోర్టులను ప్రారంభించినట్లు నాకు గుర్తుంది. దేశంలోనే తొలి సాయంత్రం కోర్టు గుజరాత్‌లో ప్రారంభమైంది. సాయంత్రం కోర్టులలో చాలా కేసులు తక్కువ తీవ్రమైనవి. ప్రజలు తమ పని పూర్తయిన తర్వాత ఈ కోర్టులకు రావడం ద్వారా న్యాయ ప్రక్రియను కూడా పూర్తి చేసేవారు. దీంతో వారి సమయం ఆదా కావడమే కాకుండా కేసుల విచారణ వేగంగా సాగింది. ఈవెనింగ్ కోర్టుల కారణంగా గత కొన్నేళ్లలో గుజరాత్‌లో తొమ్మిది లక్షలకు పైగా కేసులు పరిష్కారమయ్యాయి. దేశంలో సత్వర న్యాయానికి మరో మార్గంగా లోక్ అదాలత్‌లు ఆవిర్భవించడాన్ని మనం చూశాం. ఈ విషయంలో చాలా రాష్ట్రాలు అద్భుతంగా పనిచేశాయి. దేశంలో గత కొన్నేళ్లుగా లోక్‌ అదాలత్‌ల ద్వారా లక్షలాది కేసులు పరిష్కారమయ్యాయి. ఇవి కోర్టుల భారాన్ని కూడా తగ్గించాయి మరియు పేదలకు, ముఖ్యంగా గ్రామాల్లో నివసించే ప్రజలకు సులభంగా న్యాయం జరిగేలా చూస్తాయి.

స్నేహితులారా,

మీలో చాలా మందికి పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ బాధ్యతలు కూడా ఉన్నాయి. అంటే, మీరందరూ కూడా చట్టాన్ని రూపొందించే ప్రక్రియను చాలా దగ్గరగా చేస్తారు. ఉద్దేశ్యం ఎంత మంచిదైనా చట్టంలోనే గందరగోళం ఏర్పడి స్పష్టత కొరవడినట్లయితే భవిష్యత్తులో సామాన్య పౌరులే నష్టపోవాల్సి వస్తుంది. సామాన్య పౌరులు చాలా డబ్బు వెచ్చించి న్యాయం కోసం అక్కడికి ఇక్కడకు పరుగులు తీయాల్సిన చట్టంలోని సంక్లిష్ట భాష అలాంటిది. అందువల్ల, చట్టం సామాన్యులకు అర్థమయ్యేలా ఉన్నప్పుడు, దాని ఆశించిన ప్రభావం ఉంటుంది. అందువల్ల, కొన్ని దేశాలలో పార్లమెంటు లేదా శాసనసభలో ఒక చట్టం చేసినప్పుడు, వారు ఏకకాలంలో రెండు పనులు చేస్తారు. ఒకటి చట్టం యొక్క నిర్వచనంలో ఉపయోగించే సాంకేతిక పదాలను వివరంగా వివరించడం మరియు మరొకటి అసలు చట్టం యొక్క స్ఫూర్తిని నిలుపుకుంటూ సామాన్యులకు సులభంగా అర్థమయ్యే సరళమైన భాషలో చట్టాన్ని అర్థం చేసుకోవడం. కాబట్టి, చట్టాలను రూపొందించేటప్పుడు, పేదలలోని పేదవారు కూడా కొత్త చట్టాన్ని సరిగ్గా అర్థం చేసుకోగలరని మన దృష్టి పెట్టాలి. కొన్ని దేశాలలో అటువంటి నిబంధన కూడా ఉంది, ఇది ఎంతకాలం అమలులో ఉంటుందో చట్టం రూపకల్పన సమయంలో నిర్ణయించబడుతుంది. అంటే, చట్టం యొక్క గడువు అది సూత్రీకరించబడటానికి ముందే పరిష్కరించబడింది. సంబంధిత చట్టం ఐదేళ్లకో లేక పదేళ్లకో నిర్ణయించబడుతుంది. ఆ చట్టం గడువుకు చేరువైనప్పుడు కొత్త పరిస్థితుల నేపథ్యంలో మళ్లీ సమీక్షించబడుతుంది. అదే స్ఫూర్తితో భారత్‌లోనూ ముందుకు సాగాలి.

న్యాయవ్యవస్థ సౌలభ్యం కోసం న్యాయ వ్యవస్థలో స్థానిక భాషకు ముఖ్యమైన పాత్ర ఉంది. మన న్యాయవ్యవస్థకు కూడా నేను తరచూ ఈ సమస్యను లేవనెత్తాను. దేశం కూడా ఈ దిశగా అనేక ముఖ్యమైన ప్రయత్నాలు చేస్తోంది. చట్ట భాష ఏ పౌరునికీ అవరోధంగా మారకుండా ప్రతి రాష్ట్రం కూడా ఈ దిశగా కృషి చేయాలి. ఈ విషయంలో, యువత కోసం లాజిస్టిక్స్ మరియు ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ సపోర్ట్‌తో పాటు మాతృభాషలో అకడమిక్ ఎకోసిస్టమ్‌ను కూడా సృష్టించాలి. లా కోర్సులు మాతృభాషలో ఉండేలా, చట్టాలు సరళమైన భాషలో ఉండేలా చూసుకోవాలి మరియు స్థానిక భాషలో హైకోర్టులు మరియు సుప్రీంకోర్టు ముఖ్యమైన కేసుల డిజిటల్ లైబ్రరీ ఉండేలా చూసుకోవాలి. దీనివల్ల సామాన్యుడిలో చట్టం పట్ల అవగాహన పెరుగుతుంది మరియు భారీ చట్టపరమైన పదాల భయం నుండి కూడా ఉపశమనం లభిస్తుంది.

స్నేహితులారా,

ఎప్పుడైతే సమాజంతో పాటు న్యాయవ్యవస్థ విస్తరిస్తుందో, ఆధునికతను అలవరుచుకునే సహజ ధోరణి ఏర్పడినప్పుడు, సమాజంలో వచ్చే మార్పులు న్యాయవ్యవస్థలో కూడా కనిపిస్తాయి. నేడు న్యాయవ్యవస్థలో సాంకేతికత ఎలా అంతర్భాగమైందో కరోనా కాలంలో మనం చూశాం. నేడు దేశంలో ఇ-కోర్టుల మిషన్ వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతోంది. 'వర్చువల్ హియరింగ్' మరియు 'వర్చువల్ 'అపియరెన్స్' వంటి వ్యవస్థలు ఇప్పుడు మన న్యాయ వ్యవస్థలో భాగమవుతున్నాయి. దీంతో పాటు కేసుల ఇ-ఫైలింగ్‌ను కూడా ప్రోత్సహిస్తున్నారు. దేశంలో 5G సేవలను ప్రవేశపెట్టడంతో, ఈ వ్యవస్థలు ఊపందుకుంటాయి మరియు దానిలో అంతర్లీనంగా ఉన్న భారీ మార్పులు జరగనున్నాయి. అందువల్ల, ప్రతి రాష్ట్రం దీన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని దాని సిస్టమ్‌లను అప్‌డేట్ చేయాలి మరియు అప్‌గ్రేడ్ చేయాలి.

స్నేహితులారా,

సున్నిత న్యాయ వ్యవస్థ ఒక మంచి దేశం మరియు సామరస్య సమాజానికి అవసరమైన పరిస్థితి. అందుకే హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తుల సంయుక్త సమావేశంలో అండర్ ట్రయల్స్ అంశాన్ని లేవనెత్తాను. కేసుల సత్వర విచారణ కోసం రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు చేయగలిగినదంతా చేయాలని మీ అందరినీ కోరుతున్నాను. రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు కూడా అండర్ ట్రయల్ ఖైదీల విషయంలో మానవతా దృక్పథంతో పనిచేయాలి, తద్వారా మన న్యాయవ్యవస్థ మానవ ఆదర్శంతో ముందుకు సాగుతుంది.

స్నేహితులారా,

మన దేశ న్యాయవ్యవస్థకు రాజ్యాంగం అత్యున్నతమైనది. ఈ రాజ్యాంగం నుండి న్యాయవ్యవస్థ, శాసనమండలి మరియు కార్యనిర్వాహక వ్యవస్థ పుట్టాయి. ప్రభుత్వం అయినా, పార్లమెంటు అయినా, మన న్యాయస్థానాలైనా.. ఈ ముగ్గురూ ఒక విధంగా రాజ్యాంగ రూపంలో ఒకే తల్లి బిడ్డలు. రాజ్యాంగ స్ఫూర్తిని పరిశీలిస్తే, మూడు అవయవాల విధులు వేర్వేరుగా ఉన్నప్పటికీ పరస్పరం చర్చకు, పోటీకి ఆస్కారం లేదు. తల్లి బిడ్డల్లాగా మూడు అవయవాలూ మా భారతికి సేవ చేసి 21వ శతాబ్దంలో భారతదేశాన్ని ఉన్నత శిఖరాలకు తీసుకెళ్లాలి. ఈ సదస్సులో మథనం ఖచ్చితంగా దేశానికి న్యాయ సంస్కరణల అమృతాన్ని వెలికితీస్తుందని ఆశిస్తున్నాను. స్టాచ్యూ ఆఫ్ యూనిటీని మరియు దాని మొత్తం క్యాంపస్‌లో జరిగిన విస్తరణ మరియు అభివృద్ధిని చూడటానికి మీరు తప్పక సమయాన్ని వెచ్చించాలని నేను మీ అందరినీ అభ్యర్థిస్తున్నాను. దేశం ఇప్పుడు వేగంగా ముందుకు వెళ్లేందుకు సిద్ధంగా ఉంది. మీకు ఉన్న ఏ బాధ్యతనైనా మీరు సంపూర్ణంగా నిర్వర్తించాలి. మీకు నా శుభాకాంక్షలు.

చాలా ధన్యవాదాలు.

Explore More
78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం

ప్రముఖ ప్రసంగాలు

78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।