‘‘గుజరాత్ లో ఉపాధ్యాయుల తో నా అనుభవం జాతీయ స్థాయి లో కూడా విధానపరమైన విధివిధానాల ను రూపొందించడానికి సైతం నాకు సాయ పడింది’’
‘‘ప్రపంచం లో అనేక మంది నాయకులు వారిభారతీయ గురువుల ను ఎంతో గౌరవం గా గుర్తు చేసుకొంటూ ఉన్నారు’’
‘‘నేను నిత్య విద్యార్థి ని; మరి సమాజం లో ఏ చిన్న విషయంజరిగినప్పటికీ దానిని సూక్ష్మం గా పరిశీలించడం నేర్చుకొన్నాను’’
‘‘ఈ నాటి ఆత్మవిశ్వాసం కలిగిన మరియు భయంఅంటే ఏమిటో తెలియని విద్యార్థులు సంప్రదాయ తరహా బోధన పరిధి నుండి బయట కు రావాలనిఉపాధ్యాయుల కు సవాలు ను విసురుతున్నారు’’
‘‘జిజ్ఞాస కలిగిన విద్యార్థుల నుండివచ్చే సవాళ్ళ ను ఉపాధ్యాయులు తమ వ్యక్తిగత అవకాశాలు గాను, వృత్తి గత అవకాశాలు గానుచూడాలి, ఎందుకంటే అంటువంటి సవాళ్ళునేర్చుకోవడాని కి, నేర్చుకొన్న దాని లో కొన్ని విషయాల ను వదలి వేయడాని కి, అలాగే క్రొత్త విషయాల ను నేర్చుకోవడానికి ఒక అవకాశాన్ని ఇస్తాయి’’
‘‘సాంకేతిక విజ్ఞానం సమాచారాన్ని అందించగలుగుతుందే తప్ప ఒక దృష్టి కోణాన్ని ఇవ్వజాలదు’’
‘‘ప్రస్తుతం భారతదేశం 21వ శతాబ్ది అవసరాల కు అనుగుణం గా కొత్తవ్యవస్థల ను నిర్మిస్తోంది; మరి దీనిని దృష్టి లో పెట్టుకొనే కొత్త ‘జాతీయ విద్య విధానాన్ని’ తయారు చేయడం జరిగింది’’
‘‘ప్రాంతీయ భాషల లో విద్య బోధన కుప్రభుత్వం ప్రాధాన్యాన్ని ఇస్తోంది, ఇది గురువుల జీవితాల ను కూడా మెరుగు పరచ గలుగుతుంది’’
‘‘పాఠశాల యొక్క జన్మదినాన్ని వేడుక గా జరుపుకోవడం వల్ల పాఠశాల లకు మరియు విద్యార్థుల కు మధ్య ఎలాంటి ఎడబాటు సమస్య ఉండబోదు’’
‘‘గురువులు తీసుకు వచ్చే చిన్న మార్పువిద్యార్థుల జీవనం లో మహత్తరమైన పరివర్తనల ను తీసుకు రాగలుగుతుంది’’

గుజరాత్ ప్రముఖ ముఖ్యమంత్రి శ్రీ భూపేంద్రభాయ్ పటేల్, కేంద్ర మంత్రిమండలిలో నా సహచరుడు, జీవితాంతం తనను తాను ఉపాధ్యాయుడిగా పరిచయం చేసుకున్న పురుషోత్తం రూపాలా గారు, గత లోక్ సభ ఎన్నికలలో అత్యధిక మెజారిటీతో గెలుపొందిన సి.ఆర్.పాటిల్ గారు, గుజరాత్ ప్రభుత్వ మంత్రులు, అఖిల భారతీయ ప్రాథమిక శిక్షక్ సంఘ్ సభ్యులు,  దేశం నలుమూలల నుంచి గౌరవనీయులైన ఉపాధ్యాయులు, లేడీస్ అండ్ జెంటిల్మెన్!

అఖిల భారతీయ ప్రాథమిక శిక్షక్ సంఘ్, ఈ జాతీయ సదస్సుకు నన్ను ఎంతో ఆప్యాయతతో ఆహ్వానించినందుకు మీకు కృతజ్ఞతలు. స్వాతంత్య్రం వచ్చిన 'అమృత్ కాల'లో భారత్ అభివృద్ధి చెందిన దేశంగా ఎదగాలనే సంకల్పంతో ముందుకు సాగుతున్న తరుణంలో ఉపాధ్యాయుల పాత్ర చాలా ముఖ్యం. నేను గుజరాత్ ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్న సమయంలో, రాష్ట్రంలోని మొత్తం విద్యా వ్యవస్థను మార్చడానికి ప్రాథమిక ఉపాధ్యాయులతో కలిసి పనిచేసిన అనుభవం నాకు ఉంది. ముఖ్యమంత్రి చెప్పినట్లు గుజరాత్ లో డ్రాపవుట్ రేటు ఒకప్పుడు 40 శాతం ఉండేది. ముఖ్యమంత్రి చెప్పినట్లు అది మూడు శాతం కంటే తక్కువకు పడిపోయింది. గుజరాత్ ఉపాధ్యాయుల సహకారంతోనే ఇది సాధ్యమైంది. గుజరాత్ లోని ఉపాధ్యాయులతో నాకున్న అనుభవాలు జాతీయ స్థాయిలో కూడా విధాన రూపకల్పనలో మాకు ఎంతగానో తోడ్పడ్డాయి.

రూపాలా గారు చెప్పినట్లు, పాఠశాలల్లో మరుగుదొడ్లు లేకపోవడం వల్ల చాలా మంది బాలికలు బడి మానేసేవారు. అందుకే పాఠశాలల్లో బాలికలకు ప్రత్యేక మరుగుదొడ్లు నిర్మించేందుకు ప్రత్యేక క్యాంపెయిన్ ప్రారంభించాం. ఒకప్పుడు మన గిరిజన సోదరులు నివసించే ఉమర్గాం నుంచి అంబాజీ వరకు మొత్తం గిరిజన ప్రాంతంలో సైన్స్ స్ట్రీమ్ అస్సలు బోధించేవారు కాదు. నేడు అక్కడ ఉపాధ్యాయులు సైన్స్ బోధించడమే కాదు, నా గిరిజన కుమారులు, కుమార్తెలు కూడా డాక్టర్లు, ఇంజనీర్లు అవుతున్నారు.

ప్రధానిగా నేను అనేక సందర్భాల్లో విదేశాలకు వెళ్లినప్పుడు మన ఉపాధ్యాయులను పొగడ్తలతో ముంచెత్తిన అనేక మంది నాయకులను చూశాను, ఇక్కడ కూర్చున్న ప్రతి ఉపాధ్యాయుడు గర్వపడాలి. నా అనుభవాలను మీతో పంచుకోవాలనుకుంటున్నాను. నేను కొంతమంది విదేశీ నాయకులను కలిసినప్పుడల్లా, వారు వారి జీవితంలో భారతీయ ఉపాధ్యాయుల సహకారాన్ని చాలా గర్వంగా వర్ణించేవారు. నేను ప్రధాని అయిన తర్వాత భూటాన్ నా తొలి విదేశీ పర్యటన. భూటాన్ రాజకుటుంబంతో నా చర్చ సందర్భంగా, అప్పటి రాజు (జిగ్మే సింగ్యే వాంగ్చుక్) భూటాన్ లోని తన తరం ప్రజలలో ఎక్కువ మంది భారతీయ ఉపాధ్యాయుల నుండి విద్యను పొందారని సగర్వంగా చెప్పారు. అదేవిధంగా, నేను సౌదీ అరేబియాకు వెళ్ళినప్పుడు, చాలా సీనియర్, గౌరవనీయమైన వ్యక్తి అయిన రాజు కూడా నన్ను చాలా ప్రేమిస్తున్నారని నేను కనుగొన్నాను. ఆయన్ని కలిసినప్పుడు ఆయన నన్ను ఎంతగానో ప్రేమిస్తున్నారని చెప్పారు. అప్పుడు ఆ అభిమానానికి కారణం చెప్పాడు. ఈ రోజు తాను రాజు కావచ్చునని, కానీ తన చిన్నతనంలో తన గురువు భారతదేశంలోని గుజరాత్ కు చెందినవాడని ఆయన నాకు చెప్పారు. అటువంటి సుసంపన్న దేశపు రాజు భారత ప్రధానితో మాట్లాడుతున్నప్పుడు ఒక భారతీయ ఉపాధ్యాయుడి సేవలను సగర్వంగా గుర్తు చేసుకున్నారు.

 

కరోనా మహమ్మారి సమయంలో మీరు టీవీలో అనేక డబ్ల్యూహెచ్ఓ ప్రకటనలను చూసి ఉంటారు. ఆ సమయంలో డబ్ల్యూహెచ్ఓ డైరెక్టర్ జనరల్ టెడ్రోస్ (అధనోమ్ ఘెబ్రెయేసస్) చేసిన అనేక ప్రకటనలను మీరు టీవీలో చూసి ఉంటారు. ఆయనతో నాకు గొప్ప స్నేహం ఉంది. అతను ఎల్లప్పుడూ గర్వంగా చెప్పేవాడు (అతని జీవితంలో భారతీయ ఉపాధ్యాయుల సహకారం). గత ఏడాది జామ్ నగర్ వచ్చినప్పుడు మరోసారి గర్వంగా ప్రస్తావించారు. చిన్నప్పటి నుంచి తన జీవితంలోని ప్రతి దశలోనూ ఏదో ఒక భారతీయ ఉపాధ్యాయుడు తన వంతు సహకారం అందించారని ఆయన అన్నారు. 'నా జీవితాన్ని తీర్చిదిద్దడంలో భారతీయ ఉపాధ్యాయులు కీలక పాత్ర పోషించారు'. అప్పుడు ఆయన నాతో 'నేను ఈ రోజు ఇండియాకు వచ్చాను. భారత ఉపాధ్యాయులు నన్ను (ఈ రోజు నేను ఎలా ఉన్నానో) తయారు చేశారు. నాకు బ్రాండ్ గిఫ్ట్ ఇవ్వగలవా?" 'ఏమిటి?' అని అడిగాను. 'మీరు ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది, అది కూడా బహిరంగంగానే ఇవ్వాలి' అని ఆయన నాతో అన్నారు. తప్పకుండా ఇస్తానని చెప్పాను కానీ అదేమిటో నాకు తెలియజేయండి. 'మీరు నా హిందుస్తానీ పేరు పెట్టారు' అన్నారు. నేను బహిరంగంగా టెడ్రోస్ ను మిస్టర్ తులసి అని పిలిచాను. ఒక్కమాటలో చెప్పాలంటే భారతదేశపు గురువులు ప్రపంచంలో చెరగని ముద్ర వేశారని, వారు ఎక్కడికి వెళ్లినా అనేక తరాల తర్వాత కూడా ప్రజలు వారిని స్మరించుకుంటూనే ఉన్నారని అన్నారు.

మిత్రులారా,

రూపాల గారు జీవితాంతం గురువు అని గర్వంగా చెప్పుకోవచ్చు. నేను టీచర్ ని కాదు. కానీ నేను జీవితకాల విద్యార్థిని అని గర్వంగా చెబుతున్నాను. సమాజంలో ఏం జరిగినా నిశితంగా పరిశీలించడం మీ నుంచి నేర్చుకున్నాను. ఈ రోజు, ప్రాధమిక ఉపాధ్యాయుల ఈ సదస్సులో నా అనుభవాలను మీతో వివరంగా పంచుకోవాలనుకుంటున్నాను. శరవేగంగా మారుతున్న ఈ 21వ శతాబ్దంలో భారత విద్యావిధానం మారుతోంది, ఉపాధ్యాయులు మారుతున్నారు, విద్యార్థులు కూడా మారుతున్నారు. కాబట్టి మారుతున్న ఈ పరిస్థితుల్లో ఎలా ముందుకెళ్లాలన్నది చాలా ముఖ్యం. గతంలో ఉపాధ్యాయులు వనరులు, మౌలిక సదుపాయాల లేమి వంటి అనేక సవాళ్లను ఎదుర్కొనేవారని మనం చూశాం. అలాగే విద్యార్థుల నుంచి ప్రత్యేకమైన సవాలు కూడా ఎదురుకాలేదు. నేడు వనరులు, సౌకర్యాల లేమితో ఉపాధ్యాయులు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలు మెల్లమెల్లగా తొలగిపోతున్నాయి. కానీ, నేటి తరం పిల్లల కుతూహలం తల్లిదండ్రులకు, ఉపాధ్యాయులకు పెద్ద సవాలుగా మారింది. ఈ విద్యార్థులు ఆత్మవిశ్వాసంతో, నిర్భయంగా ఉంటారు. వారి స్వభావం అలాంటిది ఎనిమిది, తొమ్మిదేళ్ల విద్యార్థి కూడా ఉపాధ్యాయుడికి సవాలు విసురుతున్నాడు. సంప్రదాయ విద్యావిధానాలకు భిన్నంగా కొత్తదనాన్ని అడుగుతాడు. పాఠ్యప్రణాళిక, సబ్జెక్టులను దాటి తమ ప్రశ్నలకు సమాధానాలు చెప్పాలని ఉపాధ్యాయులకు వారి కుతూహలం సవాలు విసురుతుంది. ఇక్కడున్న ఉపాధ్యాయులు ప్రతిరోజూ తమ పిల్లల నుండి ఇదే అనుభూతిని అనుభవిస్తూ ఉంటారు. వారి ప్రశ్నలు మిమ్మల్ని తరచుగా కలవరపరుస్తాయి. విద్యార్థులకు వేర్వేరు సమాచార వనరులు ఉంటాయి. తమను తాము అప్డేట్ చేసుకోవాల్సిన సవాలు ఉపాధ్యాయుల ముందు ఉంది.

ఈ సవాళ్లను ఉపాధ్యాయుడు ఎలా ఎదుర్కొంటాడనే దానిపైనే మన విద్యావ్యవస్థ భవిష్యత్తు ఆధారపడి ఉంటుంది. ఈ సవాళ్లను వ్యక్తిగత, వృత్తిపరమైన ఎదుగుదలకు అవకాశాలుగా చూడటం ఉత్తమ మార్గం. ఈ సవాళ్లు నేర్చుకోవడానికి, నేర్చుకోవడానికి, తిరిగి నేర్చుకోవడానికి మనకు అవకాశం ఇస్తాయి. మిమ్మల్ని మీరు విద్యార్థులకు గైడ్, మెంటార్ గా మార్చుకోవడం కూడా ఒక మార్గం. గూగుల్ నుంచి డేటా పొందవచ్చని మీకు తెలుసు, కానీ ఒక వ్యక్తి స్వయంగా నిర్ణయం తీసుకోవాలి. గురువు మాత్రమే విద్యార్థి తన జ్ఞానాన్ని సక్రమంగా ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో మార్గనిర్దేశం చేయగలడు. సాంకేతిక పరిజ్ఞానం సమాచారాన్ని అందించగలదు, కానీ సరైన విధానాన్ని అందించగలది ఉపాధ్యాయుడు మాత్రమే. పిల్లలకు ఏ సమాచారం ఉపయోగపడుతుందో, ఏది ఉపయోగపడదో అర్థం చేసుకోవడానికి గురువు మాత్రమే సహాయపడగలడు. ఏ సాంకేతిక పరిజ్ఞానమూ విద్యార్థి కుటుంబ స్థితిని అర్థం చేసుకోదు. ఒక గురువు మాత్రమే అతని పరిస్థితిని అర్థం చేసుకోగలడు. అన్ని కష్టాల నుండి బయటపడటానికి అతన్ని ప్రేరేపించగలడు. అదేవిధంగా, ఒక సబ్జెక్టును లోతుగా ఎలా అర్థం చేసుకోవాలో లేదా 'డీప్ లెర్నింగ్' ఎలా చేయాలో ప్రపంచంలోని ఏ సాంకేతిక పరిజ్ఞానం నేర్పదు.

సమాచార ప్రవాహం ఉన్నప్పుడు, విద్యార్థులు ఒక విషయంపై ఎలా దృష్టి పెట్టాలో నేర్చుకోవడం చాలా ముఖ్యం. లోతైన అభ్యాసం, దాని తార్కిక ముగింపుకు తీసుకెళ్లడం చాలా ముఖ్యం. అందువలన నేడు 21వ శతాబ్దపు విద్యార్థి జీవితంలో గురువు పాత్ర చాలా ప్రాముఖ్యత సంతరించుకుంది. నేను మీకు ఏమీ బోధించడానికి ఇక్కడకు రాలేదని, నేను బోధించలేనని కూడా నేను మీకు చెప్పాలనుకుంటున్నాను. కానీ మీరు టీచర్ అనే విషయాన్ని ఒక్క క్షణం మర్చిపోండి. మీరు ఒక బిడ్డకు తల్లి, తండ్రి అని ఒక్క క్షణం ఆలోచించండి. మీ బిడ్డ ఎలా ఉండాలని మీరు కోరుకుంటున్నారు? మీ బిడ్డ కోసం మీరు ఏమి కోరుకుంటున్నారు? దీన్ని ఎవరూ కాదనలేరు. మీకు లభించే మొదటి సమాధానం 'బహుశా నేను ఉపాధ్యాయుడిని కావచ్చు, మేమిద్దరం ఉపాధ్యాయులం, కానీ మన పిల్లలకు మంచి ఉపాధ్యాయులు మంచి విద్య లభించాలి'. మీ పిల్లలకు మంచి గురువులు, మంచి విద్య అందాలని మీ మనసులోని కోరిక. మీ హృదయంలో ఉన్న కోరిక, అదే కోరిక భారతదేశంలోని కోట్లాది మంది తల్లిదండ్రుల హృదయాలలో కూడా ఉంది. భారతదేశంలోని ప్రతి తల్లిదండ్రులు తమ పిల్లల కోసం ఏమి కోరుకుంటారో అదే మీ పిల్లల కోసం మీరు కోరుకుంటారు వారు మీ నుండి అదే ఆశిస్తారు.

మిత్రులారా,

విద్యార్థి మీ నుండి, మీ దృష్టి, మీ రోజువారీ ప్రవర్తన, మీ ప్రజంటేషన్ మిమ్మల్ని మీరు ఎలా తీసుకువెళతారో చాలా నేర్చుకుంటున్నారని ఎల్లప్పుడూ గుర్తుంచుకోండి. మీరు బోధిస్తున్నదానికి, విద్యార్థి మీ నుంచి నేర్చుకుంటున్నదానికి మధ్య కొన్నిసార్లు చాలా వ్యత్యాసం ఉంటుంది. మీరు గణితం, సైన్స్, చరిత్ర లేదా మరేదైనా సబ్జెక్టును బోధిస్తున్నారని మీరు అనుకోవచ్చు, కానీ విద్యార్థి మీ నుండి ఆ సబ్జెక్టును నేర్చుకోవడం లేదు. తన అభిప్రాయాన్ని ఎలా ప్రెజెంట్ చేయాలో కూడా నేర్చుకుంటున్నాడు. సహనంగా ఉండటం ఇతరులకు సహాయం చేయడం వంటి లక్షణాలను కూడా అతను మీ నుండి నేర్చుకుంటున్నాడు. అదే సమయంలో కఠినంగా ఉంటూనే ఆప్యాయంగా ఎలా ఉండాలో కూడా మీ నుంచి నేర్చుకుంటాడు. అతను తన గురువు నుండి నిష్పాక్షికంగా ఉండే లక్షణాన్ని కూడా పొందుతాడు. అందువల్ల ప్రాథమిక విద్య పాత్ర చాలా ముఖ్యమైనది. చిన్న పిల్లలకు, కుటుంబం వెలుపల వారు ఎక్కువ సమయం గడిపే మొదటి వ్యక్తి ఉపాధ్యాయుడు. అందువల్ల, మీ అందరిలో ఈ బాధ్యతను గ్రహించడం భారతదేశ భవిష్యత్ తరాలను ఎంతగానో బలోపేతం చేస్తుంది.

మిత్రులారా,

ప్రస్తుతం మీరు పనిచేస్తున్న పాఠశాలల్లో కొత్త జాతీయ విద్యావిధానం అమలయ్యేది లేదా అమలు కాబోతోంది. జాతీయ విద్యావిధానాన్ని రూపొందించడంలో దేశంలోని లక్షలాది మంది ఉపాధ్యాయులు సహకరించినందుకు నేను గర్వపడుతున్నాను. ఉపాధ్యాయుల కృషి వల్లే ఈ విద్యావిధానం సాధ్యమైందన్నారు. ఫలితంగా దీనికి సర్వత్రా హర్షాతిరేకాలు వ్యక్తమవుతున్నాయి. నేడు, భారతదేశం 21 వ శతాబ్దపు ఆధునిక అవసరాలకు అనుగుణంగా కొత్త వ్యవస్థలను సృష్టిస్తోంది. దీన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని కొత్త జాతీయ విద్యావిధానాన్ని రూపొందించారు.

ఇన్నేళ్లుగా పాఠశాలల్లో విద్య పేరుతో మా పిల్లలకు కేవలం బుక్ నాలెడ్జ్ మాత్రమే ఇస్తున్నాం. కొత్త జాతీయ విద్యావిధానం పాత అసంబద్ధ వ్యవస్థను మారుస్తోంది. జాతీయ విద్యావిధానం ప్రాక్టికల్ నాలెడ్జ్ పై ఆధారపడి ఉంటుంది. ఇప్పుడు బోధనా కాలం ముగిసిందని చెబుతున్నారు. ఇప్పుడు నేర్చుకోవడం ద్వారా విద్యను ముందుకు తీసుకెళ్లాలి. ఉదాహరణకు మట్టి గురించి ఏదైనా చెప్పాల్సి వస్తే, సున్నం గురించి ఏదైనా బోధించాల్సి వస్తే పిల్లలను కుమ్మరి దగ్గరకు తీసుకెళ్లవచ్చు. కుమ్మరి దగ్గరకు వెళితే ఎన్నో విషయాలు కనిపిస్తాయి. కుమ్మరులు ఏ పరిస్థితుల్లో జీవిస్తున్నారు, ఎంత కష్టపడి పనిచేస్తారు? పేదరికం నుంచి బయటపడేందుకు ఒక వ్యక్తి ఎంత ప్రయత్నం చేస్తున్నాడు? ఇది పిల్లలలో సున్నితత్వాన్ని మేల్కొలుపుతుంది. మట్టితో కుండలు ఎలా తయారు చేస్తారో పిల్లలు చూస్తారు. వీటిని వివిధ రకాల మట్టికి పరిచయం చేస్తారు. ఇలాంటి ఆచరణాత్మక విధానం జాతీయ విద్యావిధానంలో చాలా ముఖ్యమైన అంశం.

మిత్రులారా,

ఈ రోజుల్లో బోధన అభ్యసనపై ప్రత్యేకమైన ప్రయోగాలు చర్చల గురించి మనం తరచుగా వింటున్నాము. కానీ నా చిన్నప్పటి ఒక సంఘటన చెబుతాను. ఈ రోజు నాకు నా గురువు ఒకరు గుర్తుకు వస్తున్నారు. ఆయనే నా ప్రైమరీ టీచర్. పీరియడ్స్ ముగిశాక పిల్లలకు ఏదో ఒక పని అప్పగిస్తాడు. ఇది సాధారణ హోంవర్క్ కాదు, భిన్నమైనది. మరుసటి రోజు 10 రేకుల బియ్యం తీసుకురావాలని ఎవరినైనా అడిగేవాడు. అదేవిధంగా, అతను మరొక పిల్లవాడిని 10 పెసర పప్పు ముక్కలు తీసుకురమ్మని అడుగుతాడు. మూడో సంతానానికి 10 కందిపప్పు తీసుకురావాలని చెప్పారు. నాలుగో వ్యక్తికి 10 గ్రాములు తీసుకురావాలని చెప్పారు. మరుసటి రోజు ఇలాంటి 10 వస్తువులు తీసుకురావాలని క్లాసులో అందరికీ చెప్పేవాడు. ఫలితంగా, పిల్లవాడు మరుసటి రోజు 10 ముక్కలు తీసుకురావాలని పదేపదే చెబుతాడు. అతని మనసులో 10 అంకె ఫిక్స్ అయ్యేది. మరుసటి రోజు గోధుమలు లేదా బియ్యం తీసుకురావాలని అతని మనస్సులో గుర్తుండేది. ఇంట్లోకి ప్రవేశించిన మరుక్షణమే మరుసటి రోజు టీచర్ ఏం చెబితే అది తీసుకెళ్లాలని తల్లికి చెప్పేవాడు. ఫలితంగా అతని మనసు ఆ బొమ్మతో నిండిపోయింది. మరుసటి రోజు మేము మా తరగతికి వెళ్ళినప్పుడు మా టీచర్ అన్ని ధాన్యాలు, పప్పు దినుసులను కలిపేవారు. అప్పుడు అతను ప్రతి విద్యార్థిని మూడు లేదా ఐదు వేర్వేరు ధాన్యాలు, పప్పు ధాన్యాలను తీసుకోమని అడుగుతాడు. ఫలితంగా, పిల్లవాడు శనగపప్పు లేదా పెసర పప్పును గుర్తించడం ప్రారంభించడమే కాకుండా, అతను బొమ్మను కూడా గుర్తుంచుకోవడం ప్రారంభిస్తాడు. బోధనలో ఆయన ఆచరణాత్మక దృక్పథం అలాంటిది, అయితే అది మాకు చాలా వింతగా అనిపించింది. కానీ అది ఆయన బోధనా విధానం. ఒక సంవత్సరం తరువాత మేము తదుపరి తరగతికి వెళ్ళాము. ఆ టీచర్ కూడా అంతే. అదే విషయాన్ని ఆయన పునరుద్ఘాటించారు. నేను జిజ్ఞాసతో ఉన్నాను కాబట్టి, గత సంవత్సరం మేము చేసిన అదే పనిని అతను ఎందుకు పునరావృతం చేస్తున్నాడని నేను అడిగాను. అతను నన్ను మూసివేసి, నా వ్యాపారాన్ని పట్టించుకోమని చెప్పాడు. మరుసటి రోజు విద్యార్థులంతా తమకు కావాల్సినవి తీసుకొచ్చారు. అయితే, ఆయన ఒక మార్పు చేశారు. ప్రతి విద్యార్థికి కళ్లకు గంతలు కట్టాడు. అప్పుడు వాటిని తాకడం ద్వారా పెసర లేదా శనగల మధ్య వ్యత్యాసాన్ని అనుభూతి చెందమని చెప్పాడు. స్పర్శేంద్రియాల శక్తిని చాలా సరళంగా బోధించాడు. ఒక ఉపాధ్యాయుడు తన విద్యార్థులతో నిమగ్నమైనప్పుడు అతను ఎలా అద్భుతమైన ఫలితాలను ఇస్తాడో నా అనుభవాన్ని నేను మీకు చెబుతున్నాను. ఈ ఒక్క సాధారణ కార్యకలాపం వల్ల మనం ఎంత ప్రయోజనం పొందామో మీరు ఊహించగలరా? మేము లెక్కింపు గురించి నేర్చుకున్నాము, పప్పుల గురించి నేర్చుకున్నాము, మేము రంగుల గురించి కూడా నేర్చుకున్నాము. ఆచరణాత్మక పరిజ్ఞానంతో ఆయన మాకు ఈ విధంగా బోధించేవారు. ప్రాక్టికల్ నాలెడ్జ్ తో చదవడం కూడా జాతీయ విద్యావిధాన ప్రాథమిక స్ఫూర్తి, దానిని క్షేత్రస్థాయిలో అమలు చేసే బాధ్యతను మీరందరూ నెరవేర్చాలి.

మిత్రులారా,

జాతీయ విద్యావిధానంలో చేసిన ఒక ప్రధాన నిబంధన మన గ్రామాలు, చిన్న పట్టణాల ఉపాధ్యాయులకు చాలా సహాయపడుతుంది. ఇది మాతృభాషలో విద్యను అందించడం. బ్రిటిష్ వారు మన దేశాన్ని సుమారు 250 సంవత్సరాలు పరిపాలించినప్పటికీ ఇప్పటికీ ఆంగ్ల భాష సమాజంలోని ఒక వర్గానికి మాత్రమే పరిమితమైంది. దురదృష్టవశాత్తూ స్వాతంత్య్రానంతరం ఆంగ్ల భాషలో విద్యకు ప్రాధాన్యమిచ్చే వ్యవస్థ ఏర్పడింది. తల్లిదండ్రులు కూడా తమ పిల్లలకు ఇంగ్లిష్ భాషలో బోధించడానికి ప్రేరణ పొందారు. మా టీచర్స్ యూనియన్ దాని నష్టాల గురించి ఎప్పుడైనా ఆలోచించిందో లేదో నాకు తెలియదు. దాని దుష్ప్రభావాల గురించి ఈ రోజు చెబుతున్నాను. ఈ వాస్తవాన్ని మీరు గ్రహించినట్లయితే, మీరు ఈ అంశంపై ఈ ప్రభుత్వాన్ని ఎంత ఎక్కువగా ప్రశంసిస్తే అంత తక్కువ అవుతుంది. ఇంగ్లిష్ కు ప్రాముఖ్యత ఇచ్చినప్పుడు ఏం జరిగింది? పల్లెలు, పేద కుటుంబాలకు చెందిన లక్షలాది మంది ఉపాధ్యాయులు మాతృభాషలో గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తి చేసినా ఎంత మంచివారైనా ఇంగ్లిష్ నేర్చుకునే అవకాశం రాలేదు. చుట్టూ ఇంగ్లిష్ వాతావరణం ఉండటంతో వారు నిరుద్యోగ ముప్పును ఎదుర్కొన్నారు. అందువల్ల భవిష్యత్తులో మీ ఉద్యోగాన్ని, మీలాంటి సహోద్యోగుల ఉద్యోగాన్ని కాపాడుకోవడానికి మాతృభాషలో విద్యకు అధిక ప్రాధాన్యం ఇస్తున్నాం. ఇది మన ఉపాధ్యాయులకు ఎంతగానో ఉపయోగపడుతుంది. ఈ ఆచారం మనదేశంలో దశాబ్దాలుగా కొనసాగుతోంది. కానీ ఇప్పుడు జాతీయ విద్యావిధానం మాతృభాషలో బోధనను ప్రోత్సహిస్తోంది. దీని వల్ల మీరు భారీ ప్రయోజనం పొందుతారు. పేద కుటుంబాలు, గ్రామాలకు చెందిన మన యువత, ఉపాధ్యాయులు ఈ మార్పు వల్ల ఎంతో ప్రయోజనం పొందుతారని, ఉద్యోగాలకు మంచి అవకాశాలు లభిస్తాయన్నారు.

మిత్రులారా,

నేడు ఉపాధ్యాయులు ఎదుర్కొంటున్న సవాళ్ల మధ్య, ఉపాధ్యాయులుగా మారడానికి ప్రజలు స్వచ్ఛందంగా ముందుకు వచ్చే వాతావరణాన్ని సమాజంలో మనం సృష్టించాల్సిన అవసరం ఉంది. ఇప్పుడున్న పరిస్థితుల్లో డాక్టర్లు, ఇంజినీర్లు, ఎంబీఏ చేయడం, టెక్నాలజీపై పట్టు సాధించడంపై మక్కువ చూపుతున్నారు. కానీ టీచర్ కావాలనుకుంటున్నానని, పిల్లలకు బోధించాలనుకుంటున్నానని ఎవరైనా చెప్పడం చాలా అరుదుగా మనకు కనిపిస్తుంది. ఈ పరిస్థితి ఏ సమాజానికైనా పెద్ద సవాలు. జీతం వస్తోంది కాబట్టి మన ఉద్యోగంలో భాగంగానే పిల్లలకు బోధిస్తున్నాం, కానీ మన హృదయం నుంచి కూడా ఉపాధ్యాయులమేనా అనే ప్రశ్న చాలా ముఖ్యం. మనం జీవితాంతం ఉపాధ్యాయులమా? దేశ భవిష్యత్తును తీర్చిదిద్దాలని, ప్రతిరోజూ పిల్లలకు ఏదో ఒక కొత్త విషయం బోధించాలన్న భావన మన మనస్సులో ఉందా? సమాజ నిర్మాణంలో ఉపాధ్యాయులది చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర అని నేను నమ్ముతాను.

కానీ ఒక్కోసారి వాళ్ల పరిస్థితి చూస్తుంటే బాధగా ఉంటుంది. నేను మీకు ఒక విషయం చెప్పినప్పుడు మీరు నా బాధను అర్థం చేసుకోగలుగుతారు. నేను తొలిసారి ముఖ్యమంత్రి అయినప్పుడు నాకు రెండు కోరికలు ఉన్నాయి. ఒకటి, నాతో పాటు పాఠశాలలో చదివిన నా చిన్ననాటి స్నేహితులను సిఎం ఇంటికి ఆహ్వానించాలనుకున్నాను, ఎందుకంటే నేను సంచార జీవితాన్ని గడుపుతున్నాను. ఫలితంగా, నేను వారితో సంబంధాన్ని కోల్పోయాను. నేను వారిని కలుసుకుని మూడు దశాబ్దాలకు పైగా అయింది. రెండవది, నేను నా ఉపాధ్యాయులందరినీ నా ఇంటికి ఆహ్వానించి వారిని గౌరవించాలనుకున్నాను. నేను మా ఇంటికి పిలిచిన టీచర్లలో ఒకరికి 93 ఏళ్లు రావడం సంతోషంగా ఉంది. ఇంకా బ్రతికే ఉన్న నా గురువులందరితోనూ సన్నిహితంగా మెలిగిన అలాంటి విద్యార్థిని నేను అని తెలిస్తే మీరు గర్వపడతారు. కానీ ఈ రోజుల్లో నేను గమనించే విషయం ఏమిటంటే, ప్రజలు తమ ఉపాధ్యాయులను వివాహాలు వంటి ముఖ్యమైన కార్యక్రమాలకు చాలా అరుదుగా పిలుస్తారు. నాకు ఏదైనా వివాహ ఆహ్వానం వచ్చినప్పుడల్లా, వివాహం చేసుకోబోయే వ్యక్తిని తన జీవితంలోని ఈ ముఖ్యమైన సందర్భానికి మీరు ఏ గురువునైనా ఆహ్వానించారా అని అడుగుతాను. తొంభై శాతం మంది తమ ఉపాధ్యాయులను ఆహ్వానించలేదని చెబుతున్నారు. నేను కారణం అడిగినప్పుడు, వారు అటూ ఇటూ చూడటం ప్రారంభిస్తారు. మీ జీవితంలో ఒక మెట్టుగా నిలిచిన వ్యక్తి మీ జీవితంలో ఒక ముఖ్యమైన దశలో ఉన్నప్పుడు మీరు అతన్ని గుర్తుంచుకోకపోవడం విచిత్రం కాదా? ఇది సమాజంలోని క్రూరమైన వాస్తవం. ఇలా ఎందుకు జరుగుతోందో ఆలోచించాలి.

ఈ వాస్తవానికి మరో కోణం కూడా ఉంది. నేను ఈ ప్రశ్నను విద్యార్థులకు పెట్టినప్పుడు, నేను ఉపాధ్యాయులతో కూడా అదే చేస్తాను. చదువుకు సంబంధించిన కార్యక్రమాలకు హాజరుకావడం నాకు చాలా ఇష్టం. చాలా ఏళ్లుగా ఇలాంటి కార్యక్రమాలకు హాజరవుతున్నాను. నేను చిన్న పాఠశాలలు నిర్వహించే కార్యక్రమాలకు వెళ్లినా, 12-20-25 సంవత్సరాలుగా ఉపాధ్యాయులుగా ఉన్న 10 మంది విద్యార్థుల పేర్లు చెప్పగలరా అని నేను వారిని అడుగుతాను. వారి కెరీర్ లో అద్భుతమైన విజయాలు సాధించిన 10 మంది విద్యార్థుల పేర్లను నేను వారిని అడిగాను. వారు తమ విద్యార్థులు అని వారు గర్వపడుతున్నారు. దురదృష్టవశాత్తు, చాలా మంది ఉపాధ్యాయులు 20 సంవత్సరాలుగా ఉపాధ్యాయులుగా ఉన్నారని నాకు సమాధానం ఇవ్వలేకపోతున్నారు, కాని వారికి తమకంటూ ఒక స్థానాన్ని సృష్టించుకున్న 10 మంది విద్యార్థుల పేర్లు గుర్తు లేవు. వారు కూడా తమ విద్యార్థులతో టచ్ లో లేరు. అందువల్ల ఫలితం శూన్యం మిత్రులారా. మరో మాటలో చెప్పాలంటే, డిస్కనెక్ట్ రెండు చివరల నుండి ఉంటుంది. అటు ఉపాధ్యాయులు, ఇటు విద్యార్థుల విషయంలోనూ ఇదే జరుగుతోంది.

మిత్రులారా,

అంతా అయిపోయిందని కాదు. క్రీడారంగం విషయానికి వస్తే ఇది పూర్తిగా భిన్నం. ఒక క్రీడాకారుడు పతకం గెలిస్తే, అతను దానిని తన గురువుకు అంకితమిస్తాడు. సాధారణంగా, ఒక ఆటగాడికి అతని చిన్ననాటి గురువుకు మధ్య సుమారు 15-20 సంవత్సరాల వరకు గ్యాప్ ఉంటుంది. కానీ ఒలింపిక్స్ లో పతకం సాధించగానే తన గురువు సేవలను గుర్తుచేసుకుని సెల్యూట్ చేస్తాడు. గురువు పట్ల గౌరవం అనే భావన జీవితాంతం ఆయన మనసులోనే ఉంటుంది. ఎందుకంటే గురువు లేదా కోచ్ ఆ ఆటగాడిపై వ్యక్తిగతంగా దృష్టి పెడతారు, అతని జీవితంలో జోక్యం చేసుకుంటారు అతన్ని మంచి ఆటగాడిగా సిద్ధం చేయడానికి కష్టపడతారు. దీనికి విరుద్ధంగా, ఒక విద్యార్థి తన గురువు రచనలను గుర్తుచేసుకోవడం లేదా అతను అతనితో సన్నిహితంగా ఉండటం చాలా అరుదుగా చూస్తాము. ఇలా ఎందుకు జరుగుతోందో ఆలోచించాలి.

మిత్రులారా,

కాలక్రమేణా, విద్యార్థులు, పాఠశాలల మధ్య దూరం పెరుగుతోంది. బడి నుంచి బయటకు వచ్చిన తర్వాత విద్యార్థులకు తమ పాఠశాల గుర్తుకు రావడం చాలా అరుదు. సర్టిఫికేట్ అవసరమైనప్పుడు మాత్రమే వారికి తమ పాఠశాల గుర్తుకు వస్తుంది. పుట్టినరోజు లేదా వారి పాఠశాల వ్యవస్థాపక దినోత్సవం గుర్తుందా అని నేను తరచుగా ప్రజలను అడుగుతాను. పుట్టిన రోజు అంటే గ్రామంలో పాఠశాల తెరిచిన రోజు. ఆ పాఠశాలలో పనిచేస్తున్న ఉపాధ్యాయులకు గానీ, యాజమాన్యానికి గానీ, అక్కడ చదువుకున్న విద్యార్థులకు గానీ పాఠశాల ఎప్పుడు ప్రారంభమైందో గుర్తుండదని నా వ్యక్తిగత అనుభవం నుంచి చెబుతున్నాను. ఆ విషయం కూడా వారికి తెలియదు. పాఠశాలకు, విద్యార్థులకు మధ్య ఉన్న ఈ అంతరాన్ని తొలగించడానికి పాఠశాలల పుట్టినరోజును జరుపుకునే సంప్రదాయాన్ని ప్రారంభించవచ్చు. దీనిని విస్తృత స్థాయిలో జరుపుకోవాలని, గ్రామమంతా ఇందులో భాగస్వాములు కావాలన్నారు. ఆ పాఠశాలలో చదివిన వారందరినీ, పూర్వ ఉపాధ్యాయులను ఆహ్వానించవచ్చు. వాతావరణం మొత్తం మారిపోయి అనుబంధంలో కొత్త ఆరంభం ఏర్పడుతుందని మీరు చూస్తారు. ఇది సమాజంలో ఒక కనెక్షన్ ను సృష్టిస్తుంది. మీరు బోధించిన మీ పిల్లలు ఈ రోజు ఎక్కడకు చేరుకున్నారో కూడా మీరు తెలుసుకుంటారు. మీరు గర్వపడతారు. చదువుకున్న తమ పిల్లలు ఎక్కడకు చేరుకున్నారో, ఎంత ఎత్తులో ఉన్నారో పాఠశాలలకు తెలియదని కూడా నేను చూస్తున్నాను. వీరిలో కొందరు కొన్ని కంపెనీల సీఈవోలు కాగా, మరికొందరు డాక్టర్లు, ఇంజినీర్లు, మరికొందరు సివిల్ సర్వీసెస్ లో చేరారు. వాటి గురించి అందరికీ తెలుసు కానీ వారు చదివిన పాఠశాలకు వాటి గురించి తెలియదు. ఎంత గొప్పవాడైనా, ఏ పదవిలో ఉన్నా, తన స్కూల్ నుంచి ఆహ్వానం అందితే తప్పకుండా సంతోషంగా ఆ స్కూల్ కు వెళ్తాడని నా ప్రగాఢ విశ్వాసం. కాబట్టి ప్రతి పాఠశాల తప్పనిసరిగా పుట్టినరోజు వేడుకలు జరుపుకోవాలి.

మిత్రులారా,

ఫిట్నెస్, ఆరోగ్యం, పరిశుభ్రత అనే మరో ముఖ్యమైన అంశం కూడా ఉంది. ఈ విషయాలన్నీ ఒకదానికొకటి సంబంధించినవి. రోజంతా శారీరక శ్రమ లేకుండా పిల్లల జీవితం నిద్రాణంగా మారిందని చాలాసార్లు చూశాను. మొబైల్ ఫోన్లకు అతుక్కుపోవడం లేదా టీవీ ముందు కూర్చోవడం చేస్తుంటారు. అప్పుడప్పుడు నేను స్కూళ్లకు వెళ్లినప్పుడు రోజుకు నాలుగు సార్లు చెమటలు పట్టే పిల్లలు ఎంతమంది ఉన్నారని పిల్లలను అడిగేదాన్ని. చాలా మంది పిల్లలకు చెమట అంటే ఏమిటో కూడా తెలియదు. ఆటలకు రొటీన్ లేకపోవడంతో పిల్లలకు చెమట పట్టదు. అలాంటప్పుడు వారి సర్వతోముఖాభివృద్ధి ఎలా జరుగుతుంది?

పిల్లల పౌష్టికాహారంపై ప్రభుత్వం ఎంతగా దృష్టి సారించిందో తెలిసిందే. పాఠశాల విద్యార్థులకు మధ్యాహ్న భోజనాన్ని ప్రభుత్వమే ఏర్పాటు చేస్తుంది. ఈ పథకం కాగితాలపై బాగా కనిపించాలని, లాంఛనప్రాయంగా అమలు చేయాలనే భావన ఉంటే పోషకాహారానికి సంబంధించి సవాళ్లను ఎదుర్కోవాల్సి ఉంటుంది. నేను దాన్ని వేరే విధంగా చూస్తాను మిత్రులారా. అందుకు ప్రభుత్వం ఏర్పాట్లు చేస్తుంది. కానీ మనం దేశ ప్రజలం, ఎవరైనా నిర్వహించే ఉచిత కిచెన్ సేవలో ఎవరైనా పాల్గొనవచ్చు. సమాజం ఆ వ్యక్తిని ఎంతో గర్వంగా, గౌరవంగా చూస్తుంది. ఈ రోజు మనం 'లంగర్' గురించి మాట్లాడుకుంటే లంగర్ ను ఎంతో భక్తిశ్రద్ధలతో చూస్తారు. లేదా ప్రజలకు అన్నం పెట్టడానికి 'భండారా' ఏర్పాటు చేస్తే దాన్ని ఎంతో భక్తిశ్రద్ధలతో చూస్తారు. మన స్కూళ్లలో ప్రతిరోజూ 'భండారా' జరుగుతోందని మనకు అనిపించడం లేదా? పేద పిల్లలు ఏదో ఒకటి తింటే సరిపోదు. ఆ పిల్లలకు అన్నం పెట్టడానికి ఆనందం, స్వచ్ఛమైన భావన ఉండాలి. సమాజానికి సరిపడా ఉన్నప్పటికీ వారు ఆకలితో ఉండకూడదనే గ్రహింపు మనకు ఉండాలి. పాఠశాలలు ప్రతిరోజూ మధ్యాహ్నం మధ్యాహ్న భోజనానికి ఇద్దరు సీనియర్లను ఆహ్వానించాలని, వారు పిల్లలకు వడ్డించాలని, అదే ఆహారాన్ని కూడా తినాలని నా అభిప్రాయం. మొత్తం సీన్ మారిపోతుందని మీరు గమనించవచ్చు. అదే మధ్యాహ్న భోజనం పెద్ద ఆచారానికి కారణం అవుతుంది. ముఖ్యంగా విద్యార్థులు శుభ్రంగా తినడం, ఆహారాన్ని చెడగొట్టకుండా ఉండటం, ఏదీ వృథా చేయకుండా ఉండటం వంటి విలువలను పెంపొందించుకుంటారు. ఉపాధ్యాయులుగా ఆదర్శంగా నిలిస్తే ఫలితం అద్భుతంగా ఉంటుంది.

నేను గుజరాత్ ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు గిరిజన ప్రాబల్యం ఉన్న జిల్లాలోని పాఠశాలకు వెళ్లడం నాకు గుర్తుంది. నేను అక్కడికి వెళ్ళినప్పుడు, పిల్లలు చాలా శుభ్రంగా ఉన్నారు, ప్రతి ఒక్కరూ వారి చొక్కా జేబులకు చేతి రుమాలు అతికించారు. ఆ పిల్లలకు చేతులు, ముక్కు శుభ్రం చేసుకోవడం నేర్పించి మతపరంగా పాటించేవారు. స్కూల్ అయిపోయాక టీచర్ ఆ చేతి రుమాలు వెనక్కి తీసుకెళ్లేవాడు. ఆమె తన ఇంట్లో ఆ చేతి రుమాలు కడిగి మరుసటి రోజు తీసుకువచ్చి పిల్లల చొక్కా జేబులకు అతికించేది. నేను ఆ టీచర్ గురించి మరింత తెలుసుకోవడానికి ప్రయత్నించినప్పుడు, ఆమె చాలా పేదదని, కానీ ఆమె పాత చీరను ఎప్పుడూ అమ్మదని నేను కనుగొన్నాను. కాకపోతే పాత బట్టలు అమ్ముకుని పాత్రలు కొనే సంప్రదాయం గుజరాత్ లో ఉంది. ఆ మహిళ తన పాత చీరతో చేతి రుమాలు తయారు చేసి పిల్లల చొక్కా జేబులకు అతికించేది. తన కర్తవ్యంలో కూడా భాగం కాని తన పాత చీర ముక్కలతో ఆ టీచర్ తన విద్యార్థులకు ఎన్ని విలువలు నేర్పిందో చూశారా? ఆమెకు పరిశుభ్రత భావన కలిగింది. నేను ఆ గిరిజన ప్రాంత తల్లి గురించి మాట్లాడుతున్నాను.

సోదర సోదరీమణులారా,

నేను మరొక పాఠశాలను సందర్శించినప్పుడు పరిశుభ్రత భావనకు సంబంధించిన మరొక అనుభవం గురించి నేను మీకు చెబుతాను. అది అంత పెద్ద స్కూల్ కాదు. అది గుడిసెలాంటి పాఠశాల, గిరిజన ప్రాంతంలో ఉండేది. అక్కడ ఒక అద్దం ఉంది. పాఠశాలకు ఎవరు వచ్చినా ముందుగా ఐదు సెకన్ల పాటు అద్దం ముందు నిలబడి ఆ తర్వాత క్లాసుకు వెళ్లాలని ఆ ఉపాధ్యాయుడు నిబంధన పెట్టాడు. దీంతో వచ్చే ఏ పిల్లవాడైనా క్లాసులోకి వెళ్లే ముందు ముందుగా ఆ అద్దం ముందు తన వెంట్రుకలను బిగించేవాడు. ఆ ఒక్క ప్రయోగంతో విద్యార్థుల ఆత్మగౌరవాన్ని మేల్కొలిపారు. తమను తాము ఎప్పుడూ ఇలాగే ఉంచుకోవాలని భావించారు. ఉపాధ్యాయులు అద్భుతమైన రీతిలో మార్పును ఎలా తీసుకురాగలరో ఇలాంటి వందలాది ఉదాహరణలు మన ముందు ఉన్నాయి.

మిత్రులారా,

మీ చిన్న ప్రయత్నం ఎంత పెద్ద మార్పు తెస్తుందో మీరు ఊహించవచ్చు. టీచర్ల మధ్య ఉంటూ నేను స్వయంగా చూసిన, నేర్చుకున్న అనేక ఉదాహరణలు ఇవ్వగలను. సమయం తక్కువగా ఉంది కాబట్టి, నేను నా పాయింట్ను వివరించబోవడం లేదు. నా ప్రసంగాన్ని ముగిస్తాను. మన సంప్రదాయం గురువులకు ఇచ్చిన స్థానం, మీరంతా ఆ గౌరవాన్ని, గర్వాన్ని, గొప్ప సంప్రదాయాన్ని ముందుకు తీసుకెళ్లి నవభారత స్వప్నాన్ని సాకారం చేస్తారని నేను నమ్ముతున్నాను. ఈ నమ్మకంతో మీ అందరికీ ధన్యవాదాలు తెలుపుతూ శుభాకాంక్షలు తెలియజేస్తున్నాను.

నమస్కారం!

 

Explore More
78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం

ప్రముఖ ప్రసంగాలు

78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం
Cabinet approves minimum support price for Copra for the 2025 season

Media Coverage

Cabinet approves minimum support price for Copra for the 2025 season
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
సోషల్ మీడియా కార్నర్ 21 డిసెంబర్ 2024
December 21, 2024

Inclusive Progress: Bridging Development, Infrastructure, and Opportunity under the leadership of PM Modi