“జ‌ల్ జీవ‌న్ మిష‌న్ వికేంద్రీక‌ర‌ణ‌గా సాగిన పెద్ద ప్ర‌య‌త్నం. ఇది గ్రామాలు, మ‌హిళ‌లు కేంద్రంగా సాగుతున్న ఉద్య‌మం. ప్ర‌జా ఉద్య‌మం, ప్ర‌జా భాగ‌స్వామ్యం దీనికి ప్ర‌ధాన మూలం.”
“గ‌త ఏడు ద‌శాబ్దాల‌తో పోల్చితే ప్ర‌జ‌ల ఇంటి ముంగిటికి టాప్ ల ద్వారా నీటిని చేర్చ‌డంలో కేవ‌లం రెండేళ్ల కాలంలో ఎంతో ఎక్కువ కృషి జ‌రిగింది.”
“గుజ‌రాత్ వంటి రాష్ట్రం నుంచి వ‌చ్చిన నేను దుర్భిక్ష ప‌రిస్థితులు క‌ళ్లారా చూశాను, ప్ర‌తీ ఒక్క నీటి బొట్టు ప్రాముఖ్య‌త‌ను అర్ధం చేసుకున్నాను. అందుకే గుజ‌రాత్ ముఖ్య‌మంత్రిగా ఉన్న కాలంలో నీటి అందుబాటు, నీటి సంర‌క్ష‌ణ నా ప్రాధాన్య‌తాంశాల్లో ముఖ్య‌మైన స్థానం పొందాయి.”
“దేశంలోని 1.25 ల‌క్ష‌ల గ్రామాలు, 80 జిల్లాల ప్ర‌జ‌ల‌కు ఇప్పుడు ఇంటికే నీరు అందుతోంది.”
“ఆకాంక్షాపూరిత జిల్లాల్లో టాప్ క‌నెక్ష‌న్ల సంఖ్య 31 ల‌క్ష‌ల నుంచి 1.16 కోట్ల‌కు పెరిగింది.”
“ప్ర‌తీ ఇల్లు, పాఠ‌శాల‌లోనూ మ‌రుగుదొడ్డి, అందుబాటు ధ‌ర‌ల‌కే శానిట‌రీ ప్యాడ్ లు, గ‌ర్భిణీల‌కు పోష‌కాహార మ‌ద్ద‌తు, టీకాల కార్య‌క్ర‌మం "మాత్ర

నమస్కారం,

కేంద్ర మంత్రివర్గంలోని నా సహచరులు శ్రీ గజేంద్ర సింగ్ షెఖావత్జీ, శ్రీ ప్రహ్లాద్ సింగ్ పటేల్ జీ, శ్రీ బిశ్వేశ్వర్ తుదు జీ, రాష్ట్రాల ముఖ్యమంత్రులు, రాష్ట్రాల మంత్రులు, దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న పంచాయతీసభ్యులు, పానీ సమితితో సంబంధం ఉన్న సభ్యులు,మరియు దేశంలోని ప్రతి మూలలో ఈ కార్యక్రమంతో సంబంధం కలిగి ఉన్నారు.

ఈ రోజు అక్టోబర్ 2, దేశంలోని ఇద్దరు గొప్ప కుమారులను మేము చాలా గర్వంగా గుర్తుంచుకుంటాము. గౌరవనీయులైన బాపు, లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి గారుఈ ఇద్దరు గొప్ప వ్యక్తుల హృదయాలలో భారతదేశంలోని గ్రామాల్లో నివసించారు. ఈ రోజు దేశ వ్యాప్తంగా ల క్ష ల గ్రామాల కు చెందిన ప్ర జ లు 'గ్రామ స భ ల' రూపంలో సంభాషిస్తున్నందుకు నేను సంతోషిస్తున్నాను. ఈ ఉత్సాహం మరియు శక్తితో ఇటువంటి ముందుగా ఉన్న మరియు దేశవ్యాప్త మిషన్ ను విజయవంతం చేయవచ్చు. జల్ జీవన్ మిషన్ యొక్క విజన్ ప్రజలకు నీటిని అందించడం మాత్రమే కాదు. ఈ వికేంద్రీకరణ వికేంద్రీకరణ యొక్క గొప్ప ఉద్యమం కూడా ఆయనకు ఉంది. ఇది విలేజ్ డ్రివెన్-ఉమెన్ డ్రివెన్ మూవ్ మెంట్. దీని ప్రధాన స్థావరం ప్రజా ఉద్యమం మరియు ప్రజల భాగస్వామ్యం. ఈ రోజు ఈ సంఘటనలో ఇది జరగడం మనం చూస్తున్నాము.

సోదర సోదరీమణులారా,

వాటర్ లైఫ్ మిషన్ ను మరింత సాధికారంగామరియు మరింత పారదర్శకంగా చేయడానికి ఈ రోజు అనేక ఇతర చర్యలు కూడా తీసుకోబడ్డాయి. జల్ జీవన్ మిషన్ యాప్ ఈచట్టానికిసంబంధించిన మొత్తం సమాచారాన్ని ఒకే చోట కనుగొంటుంది. ఎన్ని కుటుంబాలకు నీరు అందుబాటులో ఉంది, నీటి నాణ్యత ఏమిటి,నీటి సరఫరా పథకం యొక్క వివరణ,ప్రతిదీ ఈ యాప్లో అందుబాటులో ఉంటుంది. మీ గ్రామ సమాచారం కూడాఅతడిపైఉంటుంది. నీటి నాణ్యత ను కాపాడడంలో నీటి నాణ్యత పర్యవేక్షణ మరియు నిఘా ఫ్రేమ్ వర్క్ చాలా దూరం వెళుతుంది. దీని సహాయంతో గ్రామస్తులు తమ నీటి స్వచ్ఛతనుకూడా నిశితంగా గమనించగలుగుతారు.

స్నేహితులారా,

ఈ సంవత్సరం మేము పూజ్య బాపు జయంతిని ఏకకాలంలో ఈ ముఖ్యమైన అమృత్ మహోత్సవంలో స్వేచ్ఛ ద్వారా జరుపుకుంటున్నాము. బాపు కలలను సాకారం చేసుకోవడానికి దేశ ప్రజలు కష్టపడి పనిచేసి తమ మద్దతును విస్తరించారని మనందరికీ ఆహ్లాదకరమైన భావన ఉంది. నేడు, దేశంలోని నగరాలు మరియు గ్రామాలుబహిరంగ మలవిసర్జన నుండి విముక్తి పొందాయని ప్రకటించాయి. సుమారు ౨ లక్షల గ్రామాలు ఇక్కడ వ్యర్థాల నిర్వహణ పనులను ప్రారంభించాయి. 40,000 కు పైగా గ్రామ పంచాయతీలు కూడా సింగిల్ యూజ్ ప్లాస్టిక్ ను నిలిపివేయాలని నిర్ణయించాయి. చాలా కాలంగా నిర్లక్ష్యం చేయబడిన ఖాదీ, హస్తకళ, ఇప్పుడు అనేక రెట్లు అమ్ముడవుతోంది. ఈ ప్రయత్నాలన్నింటితో,నేడు దేశం స్వావలంబన కలిగిన భారతదేశ అభియాన్ అనే భావనతో ముందుకు వెళుతోంది.

స్నేహితులారా,

గ్రామస్వరాజ్యం యొక్క నిజమైన అర్థం ఆత్మవంచనతో పరిపూర్ణంగా ఉండాలని గాంధీజీ చెప్పేవారు. అందువల్ల, గ్రామస్వరాజ్ గురించి ఈ ఆలోచన యొక్క సరళమైన మార్గంలో ముందుకు సాగడానికి నేను నిరంతరం ప్రయత్నిస్తున్నాను. గుజరాత్ లో నా సుదీర్ఘ పదవీకాలంలో గ్రామ స్వరాజ్ దార్శనికతను పొందడానికి నాకు అవకాశంలభించింది. నిర్మల్ గావ్ భావనతో బహిరంగ మలవిసర్జన నుంచి స్వేచ్ఛ, జల్ మందిర్ అభియాన్ ద్వారా పాత గ్రామ బ్యూరిస్ పునరుజ్జీవం,జ్యోతిగ్రామ్ యోజన కింద గ్రామంలో 24 గంటల విద్యుత్ అంతరాయం, తీర్థగ్రామ్ యోజన కింద గ్రామాల్లో అల్లర్లకు బదులుగా సౌహార్డ్ (గుడ్ విల్) ప్రోత్సాహం,ఈ గ్రామ మరియు బ్రాడ్ బ్యాండ్తో అన్ని గ్రామ పంచాయితీల అనుసంధానం, ఇటువంటి అనేక ప్రయత్నాలతో, గ్రామాలు మరియు గ్రామాల నిబంధనలు రాష్ట్ర అభివృద్ధికి ప్రధాన ప్రాతిపదికగా చేయబడ్డాయి. గత రెండు దశాబ్దాల్లో గుజరాత్ఇటువంటి పథకాలకు జాతీయ మరియు అంతర్జాతీయ సంస్థల నుండి అనేక అవార్డులను కూడా అందుకుంది, ముఖ్యంగా నీటి రంగంలో దాని అద్భుతమైన కృషికి.

స్నేహితులారా,

2014లో దేశం నాకు కొత్త బాధ్యత ఇచ్చినప్పుడు గుజరాత్లో గ్రామ్ స్వరాజ్ అనుభవాలను జాతీయ స్థాయిలోవిస్తరించే అవకాశం నాకు లభించింది. గ్రామ స్వరాజ్యం అంటే పంచాయితీలలో మాత్రమే ఎన్నికలు నిర్వహించడం కాదు, పంచ-సర్పంచ్ లను ఎంచుకోవడం. గ్రామాభివృద్ధి పనులకు సంబంధించిన ప్రణాళిక మరియు నిర్వహణలో గ్రామస్థులు చురుకుగా పాల్గొన్నప్పుడు గ్రామ స్వరాజ్ యొక్క నిజమైన ప్రయోజనం ఉంటుంది. ఈ లక్ష్యంతో నే గ్రామ పంచాయతీలకు, ముఖ్యంగా నీరు, పారిశుధ్యం కోసం రూ.2.25 లక్షల కోట్లకు పైగా మొత్తాన్ని ప్రభుత్వం నేరుగా ఇచ్చింది. ఈ రోజు, గ్రామ పంచాయతీలకు గరిష్ట అధికారాలు ఇస్తున్న ఒక సందర్భంలో,పారదర్శకత ను కూడా మరొకవైపు చూసుకుంటున్నారు. గ్రామస్వరాజ్యం పట్ల కేంద్ర ప్రభుత్వం కట్టుబడి ఉండటానికి జల్ జీవన్ మిషన్ మరియు పానీ సమితిలు కూడా గొప్పరుజువు.

స్నేహితులారా,

ఇలాంటి సినిమాలు చాలా చూశాం, కథలు చదువుతాం,గ్రామంలోని మహిళలు, పిల్లలు నీరు తీసుకురావడానికి మైళ్ల దూరంఎలా నడుస్తున్నారోవివరంగా కవితలు చదివాం. కొంతమంది మనస్సులలో, వారు గ్రామానికి పేరు పెట్టగానే ఇలాంటి ఇబ్బందుల చిత్రం బయటపడుతుంది. కానీ ఈ ప్రజలు ప్రతిరోజూ నది లేదా చెరువుకు ఎందుకు వెళ్ళాలి, చివరికి నీరు ఈ ప్రజలకు ఎందుకు చేరుకోకూడదు అనే ప్రశ్న చాలా తక్కువ మందికి ఉంది. చాలా కాలం పాటు విధానరూపకల్పనకుబాధ్యత వహించిన వారు ఈ ప్రశ్నను తమను తాము ప్రశ్నించి ఉండవచ్చని నేను అనుకుంటున్నాను. కానీ ఈ ప్రశ్న అడగలేదు. ఎందుకంటే ఈప్రజలు నివసించే ప్రదేశాలలో వారు అంత నీటి సమస్యనుచూడలేదు. నీరు లేని జీవితం యొక్క బాధ ఏమిటో వారికి తెలియదు. ఇంట్లో నీరు, స్విమ్మింగ్ పూల్ లో నీరు, ప్రతిచోటా నీరు. అలాంటి వారు పేదరికాన్ని ఎన్నడూ చూడలేదు, కాబట్టి పేదరికం వారికి ఆకర్షణీయంగా ఉంది,సాహిత్యం మరియు మేధో పరిజ్ఞానంతో. ఈ ప్రజలు ఆదర్శగ్రామం పట్ల ఆకర్షితులయి ఉండాలి కాని వారు గ్రామ ప్రభావాలను ఇష్టపడుతూనే ఉన్నారు.

నేను గుజరాత్ వంటి రాష్ట్రం నుండి వచ్చాను, అక్కడ నేను చాలా పొడి పరిస్థితులను చూశాను. ప్రతి నీటి చుక్క ఎంత ముఖ్యమో కూడా నేను చూశాను. అందువల్ల,గుజరాత్ ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు, ప్రజలకు నీటి పంపిణీ మరియు నీటి సంరక్షణనా ప్రాధాన్యతలలో ఉన్నాయి. మేము ప్రజలకు, రైతులకు చేరడమే కాకుండా, భూగర్భ జల మట్టం పెరిగేలా చూసుకున్నాము. నేను ప్రధాని అయిన ప్పటి నుండి నీటి సంబంధిత సవాళ్లపై నిరంతరం పనిచేయడానికి ఇది ఒక కారణం. ఈ రోజు మనం పొందుతున్న ఫలితాలుప్రతి భారతీయుడినీ గర్వంతో నింపబోతున్నాయి.

స్వాతంత్ర్యం నుండి 2019 వరకు మన దేశంలో కేవలం 3 కోట్ల కుటుంబాలకు మాత్రమే నల్సే నీరు లభించేది. 2019 లో జల్ జీవన్ మిషన్ ప్రారంభించినప్పటినుండి, 5 కోట్ల గృహాలకు నీటి కనెక్షన్ తో అనుసంధానించబడింది. నేడు దేశంలోని సుమారు 80 జిల్లాల్లోని సుమారు 1.25 లక్షల గ్రామాల్లోని ప్రతి ఇంటికి కుళాయి నీరు చేరుతోంది. అంటే, గత ౭ దశాబ్దాలలో భారతదేశం చేసిన దానికంటే ఎక్కువ చేసింది. దేశంలో ఏ సోదరి మరియు కుమార్తె నీరు తీసుకురావడానికి ప్రతిరోజూ చాలా దూరం నడవాల్సిన రోజు లేదు. వారు తమ సమయాన్ని తమ స్వంత మెరుగుదల, వారి విద్య లేదా వారిఉపాధిపై ప్రారంభించడానికిఉపయోగించుకోగలుగుతారు.

 

సోదర సోదరీమణులారా ,

నీటి కొరతను అడ్డుకోకుండా, భారతదేశ అభివృద్ధికి కృషి చేయడం మనందరి బాధ్యత, సబ్ కా ప్రయాస్ చాలా ముఖ్యం. మన భవిష్యత్ తరాలకు కూడా మేము జవాబుదారీగా ఉన్నాము. నీటి కొరత కారణంగా, మన పిల్లలుతమ శక్తిని దేశ నిర్మాణంలో పెట్టుబడి పెట్టలేరు, నీటి కొరత కారణంగా వారి జీవితాలను నిప్టాన్ లో గడపాలి, అది జరగడానికి మేము అనుమతించలేము. దీని కోసం మనంమన పనినియుద్ధ ప్రాతిపదికన కొనసాగించాలి. 75 సంవత్సరాల స్వాతంత్ర్యం గడిచిపోయింది,ఇప్పుడు మనం చాలా వేగవంతం చేయాలి. దేశంలోని ఏ ప్రాంతంలో నైనా ట్యాంకర్లు లేదా రైళ్లతో నీటిని అందించాల్సిన అవసరం లేదని మనం నిర్ధారించుకోవాలి.

స్నేహితులారా,

మనం ప్రసాదం లాంటి నీటిని ఉపయోగించాలని నేను గతంలో చెప్పాను. కానీ కొంతమందినీటిని చాలా సులభమైన కలయికగావృధా చేసుకుంటారు, ప్రసాదం కాదు. నీటి విలువ ను వారు అస్సలు అర్థం చేసుకోలేరు. నీటి విలువ ను నీరు లేనప్పుడు నివసించే వారికి అర్థం. ప్రతి నీటి చుక్కను సేకరించడానికి ఎంత కష్టపడాలో అతనికి తెలుసు. నీటి భద్రతలో నివసిస్తున్న దేశంలోనిప్రతి పౌరుడిని నేను అడుగుతాను, నీటిని ఆదా చేయడానికి మరిన్ని ప్రయత్నాలు చేయాలని నేను వారిని కోరుతున్నాను. మరియు వాస్తవానికి ప్రజలు దీని కోసం తమ అలవాట్లను మార్చుకోవాలి. కుళాయి నుండి చాలా చోట్ల నీరు పడటం మనం చూశాం, ప్రజలు పట్టించుకోరు. నేను చూసిన చాలా మంది రాత్రి పూట కుళాయిని తెరిచి, దాని కింద బకెట్ ను తలక్రిందులుగా ఉంచుతారు. ఉదయం నీరు వచ్చినప్పుడు, బకెట్ మీద పడినప్పుడు,అతని స్వరం వారికి ఉదయం అలారంగా పనిచేస్తుంది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా నీటి పరిస్థితి ఎంత భయంకరంగా ఉందో వారు మర్చిపోతారు.

నీటి సంరక్షణను తమ జీవితంలో గొప్ప లక్ష్యంగా చేసుకున్న గొప్ప వాటినినేను తరచుగా మన్ కీ బాత్ లో ప్రస్తావిస్తాను. అటువంటి వ్యక్తులను కూడా నేర్చుకోవాలిమరియు ప్రేరేపించాలి. దేశంలోని వివిధ మూలల్లో విభిన్న కార్యక్రమాలు ఉన్నాయని తెలుసుకోవడానికి మన గ్రామంలో ఉపయోగించవచ్చు. ఈ కార్య క్ర మానికి సంబంధించిన దేశ వ్యాప్తంగా ఉన్న గ్రామ పంచాయితీలు గ్రామంలో జలవనరుల భద్రత, పరిపరిశుభ్రత కోసం శ్ర ద్వంతంగా పనిచేయాల ని కూడా నేను ఈ రోజు కోరుతున్నాను. వర్షపు నీటిని ఆదా చేయడం, వ్యవసాయంలో ఇంటి వద్ద ఉపయోగించడం ద్వారా, తక్కువ నీటిపంటలను ప్రోత్సహించడం ద్వారా మాత్రమే మనం మన లక్ష్యాలను సాధించగలం.

స్నేహితులారా,

దేశంలో కలుషిత నీటి సమస్య ఉన్న అనేక ప్రాంతాలు ఉన్నాయి, కొన్ని ప్రాంతాల్లో నీటిలో ఆర్సెనిక్ పరిమాణం ఎక్కువగా ఉంది. ఇటువంటి ప్రాంతాలలో, ప్రతి ఇంటిలో పైపుల ద్వారా స్వచ్ఛమైన నీరు రావడం అక్కడి ప్రజలకు జీవితంలో గొప్ప ఆశీర్వాదం వంటిది. ఒకప్పుడు ఎన్ సెఫలైటిస్-బ్రెయిన్ ఫీవర్ బారిన ఉన్న దేశంలోని 61 జిల్లాల్లో నల్ కనెక్షన్ల సంఖ్య కేవలం 8 లక్షలు మాత్రమే. నేడు ఇది 11.11 కోట్లకు పైగా పెరిగింది. అభివృద్ధి కోసం తీవ్ర కోరిక ఉన్న అభివృద్ధి రేసులో వెనుకబడిన దేశంలోని జిల్లాల్లో, ప్రతి ఇంటికి ప్రాధాన్యత ప్రాతిపదికన నీరు సరఫరా చేయబడుతోంది. ఇప్పుడు ఆశించిన జిల్లాల్లో నల్ కనెక్షన్ల సంఖ్య 31  లక్షల నుండి 1.16 కోట్ల కు పెరిగింది.

స్నేహితులారా,

నేడు, తాగునీటి సరఫరాకోసం మాత్రమే కాకుండా నీటి నిర్వహణ మరియు నీటిపారుదల కోసం కూడా పెద్ద స్థాయిలో పనులు జరుగుతున్నాయి. నీటి నిర్వహణ కోసం తొలిసారిగా నీటి సంబంధిత సబ్జెక్టుల్లో ఎక్కువ భాగాన్ని నీటి విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ పరిధిలోకి తీసుకువచ్చారు. గంగా మాతతో పాటు ఇతర నదులను కాలుష్య రహితంగా మార్చడానికి స్పష్టమైన వ్యూహంతో పనులు జరుగుతున్నాయి. అటల్ భుజల్ యోజన కింద దేశంలోని 7 రాష్ట్రాల్లో భూగర్భ జలాల మట్టాలను పెంచే పనులు జరుగుతున్నాయి. గత 7 సంవ త్సరాల లో ప్ర ధాన మంత్రి కృషి సించాయ్ యోజన కింద పైప్ ఇరిగేషన్ , మైక్రో ఇరిటేశ న్లకు చాలా ప్రాధాన్యత లభించారు. ఇప్పటివరకు 13 లక్షల హెక్టార్లకు పైగా భూమిని సూక్ష్మ నీటిపారుదల పరిధిలోకి తీసుకువచ్చారు. ప్రతి డ్రాప్ మోర్ క్రాప్ ఈ భావనను నెరవేర్చడానికి ఇటువంటి అనేక ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. దీర్ఘకాలంగా పెండింగ్ లో ఉన్న సంచాయ్ యొక్క ౯౯ పెద్ద ప్రాజెక్టులలో దాదాపు సగం పూర్తయ్యాయి మరియు మిగిలినవి పూర్తి స్థాయిలో ఉన్నాయి. । ఆనకట్టల మెరుగైన నిర్వహణ, నిర్వహణ కోసం వేలాది కోట్ల రూపాయలతో దేశవ్యాప్తంగా ప్రత్యేక ప్రచారం జరుగుతోంది. దీని కింద 200కు పైగా ఆనకట్టలను మెరుగుపరిచారు.

స్నేహితులారా,

పోషకాహార లోపానికి వ్యతిరేకంగా పోరాటంలో నీరు కూడా చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది. ప్రతి ఇంటికి నీరు చేరితే పిల్లల ఆరోగ్యం కూడామెరుగుపడుతుంది. ఇటీవల ప్రభుత్వం ప్రధాని పోషణ్ శక్తి నిర్మాణ్ పథకానికి కూడా ఆమోదం తెలిపింది. ఈ పథకం కింద దేశవ్యాప్తంగా పాఠశాలల్లో పిల్లలకు విద్య, పోషకాహారం కూడా ఉంటుంది. ఈ పథకం కోసం కేంద్ర ప్రభుత్వం రూ.54,000 కోట్లకు పైగా ఖర్చు చేయబోతోంది. ఇది దేశంలో సుమారు 12  కోట్ల మంది పిల్లలకు ప్రయోజనం చేకూరుస్తుంది.

స్నేహితులారా,

మేము ఇక్కడ చెప్పాము:

उप-कर्तुम् यथा सु-अल्पम्, समर्थो न तथा महान् |

प्रायः कूपः तृषाम् हन्ति, सततम् न तु वारिधिः ||

అంటే, ఒక చిన్న నీటి బావి ప్రజల దాహాన్ని తీర్చగలదు, అయితే అటువంటి గొప్ప సముద్రం అలా చేయదు. అది ఎంత నిజమో! కొన్నిసార్లు మనంఒక చిన్న ప్రయత్నం గొప్ప నిర్ణయం కంటే చాలా ఎక్కువ అనిచూస్తాము. ఈ రోజు పానీ కమిటీకి కూడా ఇదివర్తిస్తుంది. పానీ సమితితన గ్రామం పరిధిలో నీటి సంరక్షణ మరియు నీటి సంరక్షణకు సంబంధించిన పనిని చేస్తుంది, కానీ ఇది భారీ విస్తరణను కలిగిఉంది. ఈ పానీ సమితిలు పేదలు మరియు దళితులు మరియు గిరిజనుల జీవితాల్లో గొప్ప మార్పును తెస్తున్నాయి.

స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తరువాత 7 దశాబ్దాలపాటు నల్ సే జల్ పొందని వారు, చిన్న కుళాయి వారి ప్రపంచాన్ని మార్చింది. జల్ జీవన్ మిషన్ కింద ఏర్పడుతోన్న 'పానీ సమితి'లలో 50 శాతం మంది తప్పనిసరిగా మహిళలే కావడం కూడా గర్వించదగ్గ విషయం. ఇంత తక్కువ వ్యవధిలో సుమారు 3.5 లక్షల గ్రామాలు 'పానీ సమితిలు'గా మారడం దేశ విజయం. ఈ పానీ సమితిలలో గ్రామంలోని మహిళలు ఎంత సమర్థవంతంగా పనిచేస్తున్నారో జల్ జీవన్ సంవాద్ సమయంలో కూడా కొంతకాలం క్రితం మనం చూశాం. గ్రామంలోని మహిళలకు కూడా వారి గ్రామంలోని నీటిని తనిఖీ చేయడానికి ప్రత్యేకంగా శిక్షణ పొందుతున్నందుకు నేను సంతోషంగా ఉన్నాను.

 

స్నేహితులారా,

గ్రామంలో మహిళల సాధికారత అనేది మన ప్రభుత్వం యొక్క అత్యున్నత ప్రాధాన్యతలలో ఒకటి. గత సంవత్సరాల్లో కుమార్తెల ఆరోగ్యం మరియు భద్రతపై ప్రత్యేక దృష్టి సారించారు. ఇంట్లో, పాఠశాలలో నిర్జలీకరణ, చౌకైన శానిటరీ ప్యాడ్లు, గర్భధారణ సమయంలో పోషణ కోసం వేలాది రూపాయలు, టీకాలు వేయడం ద్వారా ఈ చర్య ద్వారా శక్తి మరింత బలపడింది. ప్రధాన మంత్రి మాతృ వందన యోజన కింద సుమారు 8,500 కోట్ల రూపాయల ప్రత్యక్ష సహాయం 2 కోట్ల మందికి పైగా గర్భిణీ స్త్రీలకు అందించారు. గ్రామాల్లో నిర్మించిన 2.5 కోట్లకు పైగా పక్కా ఇళ్లలో ఎక్కువ భాగం మహిళల ఆధీనంలో ఉన్నాయి. ఉజ్వల పథకం గ్రామాల్లోని కోట్లాది మంది మహిళలకు కలప పొగ ఉపశమన ఔషధాన్ని ఇచ్చింది.

ముద్ర యోజన కింద 70 శాతం రుణాలను మహిళా వ్యవస్థాపకులు కూడా అందుకున్నారు. గ్రామీణ మహిళలు కూడా స్వయం సహాయక బృందాల ద్వారా స్వావలంబన మిషన్ తో ముడిపడి ఉన్నారు. గత 7 సంవత్సరాలుగా, స్వయం సహాయక బృందాలు 3 రెట్లు ఎక్కువ పెరిగాయి, ఇది 3 రెట్లు ఎక్కువ సోదరీమణుల భాగస్వామ్యాన్ని ధృవీకరిస్తుంది. రాష్ట్రీయ అజీవికా మిషన్ కింద, 2014 కు ముందు గత 5 సంవత్సరాలలో గత 7 సంవత్సరాలలో సోదరీమణులకు పంపిన సహాయాన్ని ప్రభుత్వం సుమారు 13 రెట్లు పెంచింది. అంతే కాదు,ఈ తల్లులు మరియు సోదరీమణులకు స్వయం సహాయక బృందాలకు సుమారు 4 లక్షల కోట్ల రూపాయలు కూడా అందుబాటులోఉన్నాయి. ప్రభుత్వం గ్యారెంటీ లేకుండా స్వయం సహాయక బృందాలకు క్రెడిట్ ను గణనీయంగా పెంచింది.

సోదర సోదరీమణులారా,

భారతదేశ అభివృద్ధి గ్రామాల అభివృద్ధిపై ఆధారపడి ఉంటుంది. గ్రామాల్లో నివసిస్తున్న ప్రజలు, యువత, రైతులతో పాటు, భారతదేశంలోని గ్రామాలను మరింత సామర్థ్యం తో కూడిన పథకాలకు ప్రభుత్వం ప్రాధాన్యత ఇస్తోంది. గ్రామంలోని జంతువులు మరియు ఇళ్ల నుండి ఉద్భవించిన బయో అండ్ వేస్ట్ ను ఉపయోగించడానికి గోబర్ధన్ పథకాన్ని ప్రారంభించబడుతోంది. ఈ పథకం ద్వారా దేశంలోని 150కి పైగా జిల్లాల్లో 300కు పైగా బయో గ్యాస్ ప్లాంట్లు పూర్తయ్యాయి. గ్రామంలోనే గ్రామస్థులు మెరుగైన ప్రాథమిక చికిత్స పొందేలా చూడటానికి ౧.౫ లక్షలకు పైగా ఆరోగ్య మరియు స్వస్థత కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేస్తున్నారు, వారు గ్రామంలోనే అవసరమైన పరీక్షలు పొందవచ్చు. వీటిలో సుమారు 80,000 ఆరోగ్య మరియు స్వస్థత కేంద్రాలుకూడాపూర్తయ్యాయి. గ్రామాల్లో అంగన్ వాడీ, అంగన్ వాడీల్లో పనిచేస్తున్న మా సోదరీమణులకు ఆర్థిక సాయం అందించారు. గ్రామాలకు సులభతరం చేయడానికి అదేవిధంగా ప్రభుత్వ సేవలను వేగంగా అందించడానికి సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని నేడు విస్తృతంగా ఉపయోగిస్తున్నారు.

ప్రధాన మంత్రి స్వామిత్వ యోజన లో భాగంగా డ్రోన్ల స హాయంతో గ్రామ భూములు, ఇళ్ల డిజిట ల్ ప్రాపర్టీ కార్డులను మ్యాపింగ్ ద్వారా సిద్ధం చేస్తున్నారు. స్వయామితవ పథకం కింద, 7 సంవత్సరాల క్రితం వరకు, దేశంలోని 100 కంటే తక్కువ పంచాయితీలు బ్రాడ్ బ్యాండ్ కనెక్టివిటీతో సంబంధం కలిగి ఉండగా, ఆప్టికల్ ఫైబర్ నేడు 1.5 లక్షల పంచాయతీలకు చేరుకుంది. చౌకమొబైల్ ఫోన్లు మరియు చౌక ఇంటర్నెట్ కారణంగా నగరాల నుండి ఎక్కువ మంది నేడు గ్రామాల్లో ఇంటర్నెట్ ను ఉపయోగిస్తున్నారు. నేడు, 3 లక్షలకు పైగా కామన్ సర్వీస్ సెంటర్లు డజన్ల కొద్దీ ప్రభుత్వ పథకాలను గ్రామంలోనే అందుబాటులో ఉంచి వేలాది మంది యువతకు ఉపాధి ని అందిస్తున్నాయి.

ఈ రోజు గ్రామంలో అన్ని రకాల మౌలిక సదుపాయాల కోసం రికార్డు స్థాయిలో పెట్టుబడులు జరుగుతున్నాయి. ప్రధానమంత్రి గ్రామీణ సడక్ యోజన అయినా, లక్ష కోట్ల రూపాయల వ్యవసాయ నిధి అయినా, గ్రామానికి సమీపంలో కోల్డ్ స్టోరేజీ నిర్మాణం అయినా, పారిశ్రామిక క్లస్టర్ నిర్మాణం అయినా, వ్యవసాయ మార్కెట్ల ఆధునీకరణ అయినా ప్రతి రంగంలోనూ పనులు వేగంగా జరుగుతున్నాయి. జల్ జీవన్ మిషన్ కోసం 3 లక్షల 60 వేల కోట్ల రూపాయల కేటాయింపును గ్రామాల్లోనే ఖర్చు చేయనున్నారు. అంటే, ఈ మిషన్ గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థకు కొత్త ప్రేరణను ఇవ్వడమే కాకుండా గ్రామాల్లో అనేక కొత్త ఉపాధి అవకాశాలను సృష్టిస్తుంది.

స్నేహితులారా,

భారత దేశప్రజలమైన మనం సమిష్టి ప్ర య త్నాల తో, దృఢ నిశ్చయంతో కలసి కష్ట మైన లక్ష్యాలను సాధించ గలమని ప్రపంచానికి చూపించాం. మనం కలిసి ఈ చర్యను విజయవంతం చేయాలి. జల్ జీవన్ మిషన్ సాధ్యమైనంత త్వరగా తన లక్ష్యాన్ని చేరుకోవాలని నేను అదే కోరికతో ముగిస్తున్నాను.

మీ అందరికీ శుభాకాంక్షలు!

ధన్యవాదాలు!

Explore More
78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం

ప్రముఖ ప్రసంగాలు

78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం
Income inequality declining with support from Govt initiatives: Report

Media Coverage

Income inequality declining with support from Govt initiatives: Report
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM's address at the inauguration and laying of foundation stone of various Railway Projects
January 06, 2025
The launch of rail infrastructure projects in Jammu-Kashmir, Telangana and Odisha will promote tourism and add to socio-economic development in these regions: PM
Today, the country is engaged in achieving the resolve of Viksit Bharat and for this, the development of Indian Railways is very important: PM
We are taking forward 4 key parameters for railway development in India: modernization of infrastructure, modern passenger facilities, nationwide connectivity, and creating jobs: PM
Today India is close to 100 percent electrification of railway lines, We have also continuously expanded the reach of railways: PM

नमस्कार जी।

तेलंगाना के गवर्नर श्रीमान जिष्णु देव वर्मा जी, ओडिशा के गवर्नर श्री हरि बाबू जी, जम्मू-कश्मीर के लेफ्टिनेंट गवर्नर मनोज सिन्हा जी, जम्मू-कश्मीर के मुख्यमंत्री श्रीमान उमर अब्दुल्ला जी, तेलंगाना के सीएम श्रीमान रेवंत रेड्डी जी, ओडिशा के मुख्यमंत्री श्रीमान मोहन चरण मांझी जी, केंद्रीय मंत्रिमंडल के मेरे सहयोगी अश्विनी वैष्णव जी, जी किशन रेड्डी जी, डॉ. जीतेंद्र सिंह जी, वी सोमैया जी, रवनीत सिंह बिट्टू जी, बंडी संजय कुमार जी, अन्य मंत्रीगण, सांसद, विधायकगण, अन्य महानुभाव, देवियों और सज्जनों।

आज गुरु गोविंद सिंह जी की, उनका ये प्रकाश उत्सव है। उनके विचार, उनका जीवन हमें समृद्ध और सशक्त भारत बनाने की प्रेरणा देता है। मैं सभी को गुरू गोविंद सिंह जी के प्रकाश उत्सव की शुभकामनाएं देता हूं।

साथियों,

2025 की शुरुआत से ही भारत, कनेक्टिविटी की तेज रफ्तार बनाए हुए है। कल मैंने दिल्ली-एनसीआर में नमो भारत ट्रेन का शानदार अनुभव लिया, दिल्ली मेट्रो की अहम परियोजनाओं की शुरूआत की। कल भारत ने बहुत बड़ी उपलब्धि हासिल की है, हमारे देश में अब मेट्रो नेटवर्क, एक हजार किलोमीटर से ज्यादा का हो गया है। अभी आज यहाँ करोड़ों रुपए की परियोजनाओं का लोकार्पण और शिलान्यास हुआ है। उत्तर में जम्मू कश्मीर, पूरब में ओडिशा, और दक्षिण में तेलंगाना, आज देश के एक बड़े हिस्से के लिए 'new age connectivity' के लिहाज से बहुत बड़ा दिन है। इन तीनों राज्यों में आधुनिक विकास की शुरुआत, ये बताता है कि पूरा देश अब एक साथ कदम से कदम मिलाकर आगे बढ़ रहा है। और यही 'सबका साथ, सबका विकास' वो मंत्र है जो विकसित भारत के सपने में विश्वास के रंग भर रहा है। मैं आज इस अवसर पर, इन तीनों राज्यों के लोगों को और सभी देशवासियों को इन प्रोजेक्ट्स की बधाई देता हूं। और ये भी संयोग है कि आज हमारे ओडिशा के मुख्यमंत्री श्रीमान मोहन चरण माझी जी का जन्मदिन भी है, मैं उनको भी आज सबकी तरफ से बहुत-बहुत शुभकामनाएं देता हूं।

साथियों,

आज देश विकसित भारत की संकल्प सिद्धि में जुटा है, और इसके लिए भारतीय रेलवे का विकास बहुत महत्वपूर्ण है। हमने देखा है, पिछला एक दशक भारतीय रेलवे के ऐतिहासिक ट्रांसफॉर्मेशन का रहा है। रेलवे इंफ्रास्ट्रक्चर में एक visible change आया है। इससे देश की छवि बदली है, और देशवासियों का मनोबल भी बढ़ा है।

साथियों,

भारत में रेलवे के विकास को हम चार पैरामीटर्स पर आगे बढ़ा रहे हैं। पहला- रेलवे के इंफ्रास्ट्रक्चर का modernization, दूसरा- रेलवे के यात्रियों को आधुनिक सुविधाएं, तीसरा- रेलवे की देश के कोने-कोने में कनेक्टिविटी, चौथा- रेलवे से रोजगार का निर्माण, उद्योगों को सपोर्ट। आज के इस कार्यक्रम में भी इसी विजन की झलक दिखाई देती है। ये नए डिविजन, नए रेल टर्मिनल, भारतीय रेलवे को 21वीं सदी की आधुनिक रेलवे बनाने में अहम योगदान देंगे। इनसे देश में आर्थिक समृद्धि का इकोसिस्टम डवलप करने में मदद मिलेगी, रेलवे के संचालन में मदद मिलेगी, निवेश के ज्यादा मौके बनेंगे और नई नौकरियों का सृजन भी होगा।

साथियों,

2014 में हमने भारतीय रेलवे को आधुनिक बनाने का सपना लेकर काम शुरू किया था। वंदे भारत ट्रेनों की फैसिलिटी, अमृत भारत और नमो भारत रेल की सुविधा, अब भारतीय रेल का नया बेंचमार्क बन रही हैं। आज का Aspirational India, कम समय में बहुत ज्यादा पाने की आकांक्षा रखता है। आज लोग लंबी दूरी की यात्रा को भी कम समय में पूरा करना चाहते हैं। ऐसे में देश के हर हिस्से में हाई स्पीड ट्रेनों की मांग बढ़ रही है। आज 50 से ज्यादा रूट्स पर वंदे भारत ट्रेनें चल रही हैं। 136 वंदे भारत सेवाएं लोगों की यात्रा को सुखद बना रही हैं। अभी मैं दो-तीन दिन पहले ही एक वीडियो देख रहा था, अपने ट्रायल रन में वंदे भारत का नया स्लीपर वर्जन कैसे 180 किलोमीटर प्रति घंटा की रफ्तार से दौड़ रहा है, और ये देखकर मुझे ही नहीं किसी भी हिन्दुस्तानी को अच्छा लगेगा। ऐसे अनुभव ये तो शुरुआत हैं, वो समय दूर नहीं जब भारत में पहली बुलेट ट्रेन भी दौड़ेगी।

साथियों,

हमारा लक्ष्य है कि- फ़र्स्ट स्टेशन से लेकर डेस्टिनेशन तक, भारतीय रेल से यात्रा एक यादगार अनुभव बने। इसके लिए देश में 1300 से ज्यादा अमृत स्टेशनों का कायाकल्प भी हो रहा है। पिछले 10 वर्षों में रेल कनेक्टिविटी का भी अद्भुत विस्तार हुआ है। 2014 तक देश में सिर्फ thirty five percent, 35 परसेंट रेल लाइनों का electrification हुआ था। आज भारत, रेल लाइनों के शत प्रतिशत electrification के करीब है। हमने रेलवे की reach को भी लगातार expand किया है। बीते 10 वर्षों में 30 हजार किलोमीटर से ज्यादा नए रेलवे ट्रैक बिछाए गए हैं, सैकड़ों रोड ओवर ब्रिज और रोड अंडर ब्रिज का निर्माण किया गया है। अब ब्रॉड गेज लाइनों पर मानव रहित क्रॉसिंग्स खत्म हो चुकी हैं। इससे दुर्घटनाएं भी कम हुई हैं और यात्रियों की सुरक्षा भी बढ़ी है। देश में Dedicated freight corridor जैसे आधुनिक रेल नेटवर्क का काम भी तेजी से पूरा हो रहा है। ये स्पेशल corridor बनने से सामान्य ट्रैक पर दबाव कम होगा और हाई स्पीड ट्रेनों को चलाने के अवसर भी बढ़ेंगे।

साथियों,

रेलवे में आज कायाकल्प का जो अभियान चल रहा है, जिस तरह मेड इन इंडिया को बढ़ावा दिया जा रहा है, मेट्रो के लिए, रेलवे के लिए आधुनिक डिब्बे तैयार किए जा रहे हैं, स्टेशनों को री-डवलप किया जा रहा है, स्टेशनों पर सोलर-पैनल लगाए जा रहे हैं, 'वन स्टेशन, वन प्रोडक्ट' इसके स्टॉल लग रहे हैं, उससे भी रेलवे में रोजगार के लाखों नए अवसर बन रहे हैं। पिछले 10 साल में रेलवे में लाखों युवाओं को पक्की सरकारी नौकरी मिली है। हमें याद रखना है, जिन कारखानों में नई ट्रेनों के डिब्बे बनाए जा रहे हैं, उसके लिए कच्चा माल दूसरी फैक्ट्रियों से आ रहा है। वहां डिमांड बढ़ने का मतलब है, रोजगार के ज्यादा अवसर। रेलवे से जुड़ी विशेष स्किल को ध्यान में रखते हुए देश की पहली गति-शक्ति यूनिवर्सिटी की भी स्थापना की गई है।

साथियों,

आज जैसे-जैसे रेलवे नेटवर्क का विस्तार हो रहा है, उसी हिसाब से नए हेडक्वार्टर और डिवीजन भी बनाए जा रहे हैं। जम्मू डिवीज़न का लाभ जम्मू-कश्मीर के साथ-साथ हिमाचल प्रदेश और पंजाब के कई शहरों को भी होगा। इससे लेह-लद्दाख के लोगों को भी सुविधा होगी।

साथियों,

हमारा जम्मू-कश्मीर आज रेल इंफ्रास्ट्रक्चर में नए रिकॉर्ड बना रहा है। उधमपुर-श्रीनगर-बारामूला रेल लाइन इसकी चर्चा आज पूरे देश में है। ये परियोजना जम्मू-कश्मीर को भारत के अन्य हिस्सों के साथ और बेहतरी से जोड़ देगी। इसी परियोजना के तहत दुनिया का सबसे ऊंचा रेलवे आर्च ब्रिज, चिनाब ब्रिज का काम पूरा हुआ है। अंजी खड्ड ब्रिज, जो देश का पहला केबल आधारित रेल ब्रिज है, वो भी इसी परियोजना का हिस्सा है। ये दोनों इंजीनियरिंग के बेजोड़ उदाहरण हैं। इनसे इस क्षेत्र में आर्थिक प्रगति होगी और समृद्धि को बढ़ावा मिलेगा।

साथियों,

भगवान जगन्नाथ के आशीर्वाद से हमारे ओडिशा के पास प्राकृतिक संसाधनों का भंडार है। इतना बड़ा समुद्री तट मिला है। ओडिशा में इंटरनेशनल ट्रेड की प्रबल संभावनाएं हैं। आज ओडिशा में रेलवे के नए ट्रैक से जुड़े लगभग अनेकों प्रोजेक्ट्स पर काम चल रहा है। इन पर 70 हजार करोड़ रुपये से अधिक का निवेश हो रहा है। राज्य में 7 गति शक्ति कार्गो टर्मिनल शुरू किए गए हैं, जो व्यापार और उद्योगों को बढ़ावा दे रहे हैं। आज भी ओडिशा में जिस रायगड़ा रेल मंडल का शिलान्यास किया गया है, इससे प्रदेश का रेलवे इंफ्रास्ट्रक्चर और मजबूत होगा। इससे ओडिशा में पर्यटन, व्यापार और रोजगार को बढ़ावा मिलेगा। खास तौर पर, इसका बहुत लाभ उस दक्षिण ओडिशा को मिलेगा, जहां जनजातीय परिवारों की संख्या ज्यादा है। हम जनमन योजना के तहत जिन अति-पिछड़े आदिवासी इलाकों का विकास कर रहे हैं, ये इंफ्रास्ट्रक्चर उनके लिए वरदान साबित होगा।

साथियों,

आज मुझे तेलंगाना के चर्लपल्ली न्यू टर्मिनल स्टेशन के उद्घाटन का भी अवसर मिला है। इस स्टेशन के आउटर रिंग रोड से जुड़ने से क्षेत्र में विकास को गति मिलेगी। स्टेशन पर आधुनिक प्लेटफॉर्म, लिफ्ट, एस्केलेटर जैसी सुविधाएं हैं। एक और खास बात है कि ये स्टेशन सोलर ऊर्जा से संचालित हो रहा है। ये नया रेलवे टर्मिनल, शहर के मौजूदा टर्मिनल्स जैसे सिकंदराबाद, हैदराबाद और काचिगुड़ा पर प्रेशर को बहुत कम करेगा। इससे लोगों के लिए यात्रा और सुविधाजनक होगी। यानि ease of living के साथ-साथ ease of doing business को भी बढ़ावा मिलेगा।

साथियों,

आज देश में आधुनिक इंफ्रास्ट्रक्चर निर्माण का महायज्ञ चल रहा है। भारत के एक्सप्रेसवे, वॉटरवे, मेट्रो नेटवर्क का तेज गति से विस्तार हो रहा है। आज देश के एयरपोर्ट्स पर सबसे बेहतरीन सुविधाएं मिल रही हैं। 2014 में देश में एयरपोर्ट्स की संख्या 74 थी, अब इनकी संख्या बढ़कर 150 के पार हो चुकी है। 2014 तक सिर्फ 5 शहरों में मेट्रो की सुविधा थी, आज 21 शहरों में मेट्रो है। इस स्केल और स्पीड को मैच करने के लिए भारतीय रेलवे को भी लगातार अपग्रेड किया जा रहा है।

साथियों,

ये सभी विकास कार्य विकसित भारत के उस रोडमैप का हिस्सा हैं, जो आज हर देशवासी के लिए एक मिशन बन चुका है। मुझे विश्वास है, हम सब साथ मिलकर इस दिशा में और भी तेज गति से आगे बढ़ेंगे। मैं एक बार फिर इन परियोजनाओं के लिए देशवासियों को बहुत-बहुत बधाई देता हूं।

बहुत-बहुत धन्यवाद।