ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ‘‘బ్రిజిటల్ నేశన్’’ గ్రంథాన్ని న్యూ ఢిల్లీ లోని నెంబ‌ర్ 7, లోక్ క‌ళ్యాణ్ మార్గ్ లో నిర్వ‌హించ‌బ‌డిన ఒక కార్య‌క్ర‌మం లో ఆవిష్క‌రించి ఆ పుస్త‌కం ఒకటో ప్ర‌తి ని శ్రీ ర‌త‌న్ టాటా కు అంద‌జేశారు. శ్రీ ఎన్‌. చంద్ర‌శేఖ‌ర‌న్, కుమారి రూప పురుషోత్త‌మ్ లు ఈ పుస్త‌కాన్ని రచించారు.
సాంకేతిక విజ్ఞానం: ‘సబ్ కా సాథ్, సబ్ కా వికాస్’ ను సాధించడానికి ఒక సేతువు వంటిది
స‌భికుల ను ఉద్దేశించి ప్రధాన మంత్రి మాట్లాడుతూ, ఒక దూరదర్శి గ్రంథాన్ని లిఖించినందుకు గాను రచయితల ను మెచ్చుకొన్నారు. ఈ గ్రంథం లో ఆశావాదం, స‌కారాత్మ‌క‌త నిండి ఉండటం తో పాటు సాంకేతిక విజ్ఞానం యొక్క ప్రాముఖ్య‌ాన్ని ఈ గ్రంథం లోతు గా వెల్లడి చేస్తుందన్నారు. సాంకేతిక విజ్ఞానం భార‌త‌దేశం లోని ల‌క్ష‌లాది మంది ప్ర‌జ‌ల జీవితాల లో సకారాత్మ‌మైన రీతి లో ప‌రివ‌ర్త‌న ను తీసుకు వస్తున్నటువంటి కాలం లో ఈ గ్రంథం వెలువ‌డుతోంద‌ని ఆయన అన్నారు.
సాంకేతిక విజ్ఞానాన్ని ఒక విభ‌జ‌న కార‌కం గా గాక ఒక సేతువు గా అర్థం చేసుకోవ‌ల‌సిన అవ‌స‌రం ఉంద‌ని ప్రధాన మంత్రి స్ప‌ష్టం చేశారు. సాంకేతిక విజ్ఞానం ‘సబ్ కా సాథ్, సబ్ కా వికాస్’ను తీసుకొని రావటం కోసం ఆకాంక్ష‌ల కు మ‌రియు కార్య‌సాధ‌న కు, డిమాండు కు మ‌రియు సేవ ల ప్రదానాని కి, ప్ర‌భుత్వాని కి మ‌రియు పాల‌న మ‌ధ్య ఒక సేతువు మాదిరి గా ఉంటుందని కూడా ఆయన అన్నారు. శ‌ర వేగం గా ఎదుగుతున్న ఆకాంక్ష‌భ‌రిత భార‌త‌దేశాని కి స‌కారాత్మ‌క‌త, సృజ‌న‌శీల‌త్వం లతో పాటు నిర్మాణాత్మ‌క‌మైన ఆలోచ‌న‌ల స‌ర‌ళి ఎంతో అవ‌స‌ర‌మ‌ని ఆయన చెప్పారు. మాన‌వుల అభిమతాల కు మ‌రియు కృత్రిమ మేధస్సు కు మ‌ధ్య ఒక సేతువు ను నిర్మించవలసిన అవ‌స‌రం ఉంద‌ని కూడా ఆయన ఉద్ఘాటించారు.
సాంకేతిక విజ్ఞానం ద్వారా పాల‌న: గ‌త అయిదు సంవ‌త్స‌రాల లో సాగిన ప్ర‌యాణం
సంస్క‌రించి, మార్పు తెస్తూ, ప‌ని చేయ‌టం కోసం ప్ర‌భుత్వ ప‌థ‌కాల లో ఒక కీల‌క‌మైన అంశం గా సాంకేతిక విజ్ఞానం ఏ విధం గా త‌న పాత్ర ను పోషించిందీ ప్రధాన మంత్రి వివ‌రించారు. ల‌క్ష‌లాది మ‌హిళ‌ల మ‌నుగ‌డ లో ప‌రివ‌ర్త‌న ను తీసుకువ‌చ్చినటువంటి ఉజ్జ్వ‌ల యోజ‌న ను వాస్త‌వ కాల ప్రాతిప‌దిక న ప‌ర్య‌వేక్షించ‌డం లో డిజిట‌ల్ మ్యాపింగ్, డేటా ఇంటెలిజెన్స్ లను వినియోగించుకోవటాన్ని గురించి ఆయన ప్ర‌స్తావించారు. జ‌న్ ధ‌న్ యోజ‌న, ఇంకా ఆయుష్మాన్ భార‌త్ వంటి ప‌థ‌కాల ద్వారా ప్ర‌జ‌ల కు సాధికారిత ను క‌ల్పించ‌డం లో సాంకేతిక విజ్ఞానం ఏ విధం గా స‌హాయ‌కారి అయిందీ కూడా ఆయన వివ‌రించారు.
ప్ర‌భుత్వ విభాగాల న‌డుమ నెల‌కొన్న అడ్డుగోడ‌ల ను తొల‌గించ‌డం కోసం త‌న ప్ర‌భుత్వం సాంకేతిక విజ్ఞానాన్ని ఏ విధం గా ఉప‌యోగించుకొన్న‌దీ ప్రధాన మంత్రి వివ‌రించారు. గ‌వ‌ర్న‌మెంట్ ఇ-మార్కెట్ (జిఇఎమ్‌) వంటి నూతన ఆలోచ‌న ల ద్వారా డిమాండు కు మ‌రియు స‌ర‌ఫ‌రా వ్యవస్థ కు మ‌ధ్య ఒక సేతువు ను నిర్మించడం కోసం సాంకేతిక విజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించిన‌ట్లు ఆయన తెలిపారు. దేశం లో మ‌రీ ముఖ్యం గా రెండో అంచె నగరాలు, మూడో అంచె న‌గ‌రాల లో స్టార్ట్-అప్ వ్యవస్థ ను ఏర్పాటు చేయ‌డం లో సాంకేతిక విజ్ఞానాన్ని ఉప‌యోగించడ‌మైంది, దీనితో స్టార్ట్ అప్ లతో కూడినటువంటి ఒక నూతన వ్యవస్థ వికసించిందని ఆయన వివ‌రించారు.
సాంకేతిక విజ్ఞానం రువ్వేట‌టువంటి స‌వాళ్ళ ను అవ‌కాశాలుగా మార్చుకోవ‌ల‌సిన అవ‌స‌రాన్ని గురించి ప్రధాన మంత్రి చెప్తూ, ఇండియా పోస్ట్ పేమెంట్ బ్యాంక్ స్థాపన ను ఒక ఉదాహ‌ర‌ణ గా వివ‌రించారు. సాంకేతిక విజ్ఞానం యావ‌త్తు త‌పాలా సంస్థ లో తీసుకువ‌చ్చినటువంటి మార్పు ను గురించి చెప్తూ, ఈ మార్పు సాంకేతిక‌త ముమ్మ‌ర స్థాయి లో ఉండే బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ ఏర్పాటు కు బాట వేసిన‌ట్లు, దీని ద్వారా ‘డాకియా’ను ‘బ్యాంకు ఉద్యోగి’గా మార్పు చేసినట్లు, పోస్ట‌ల్ బ్యాంక్ ద్వారా ల‌క్ష‌ల మంది కి ప్ర‌యోజ‌నం చేకూరిన‌ట్లు ఆయన తెలిపారు.
ప్ర‌భుత్వ ప్ర‌తినిధులు మ‌రియు ప్ర‌సార మాధ్య‌మాల ప్ర‌ముఖుల హాజ‌రు
ఈ కార్య‌క్ర‌మాని కి పీపుల్స్ రిప‌బ్లిక్ ఆఫ్ చైనా, గ్రేట్ బ్రిట‌న్‌, యుఎస్ రాయ‌బారుల తో స‌హా దౌత్య కార్యాల‌యాల సిబ్బంది హాజ‌రు అయ్యారు. భార‌త ప్ర‌భుత్వ వివిధ మంత్రిత్వ శాఖ ల కార్య‌ద‌ర్శులు, సిఐఐ, ఎఫ్ఐసిసిఐ (‘ఫిక్కీ’), ఇంకా ఎన్ఎఎస్ఎస్ సిఒఎమ్ (‘నాస్ కామ్’)ల వంటి ప‌రిశ్ర‌మ సంఘాల ప్ర‌తినిధులు, ర‌జ‌త్ శ‌ర్మ, నవికా కుమార్‌, రాజ్‌ క‌మ‌ల్ ఝా, సుధీర్ చౌధరీ, స్మితా ప్ర‌కాశ్ లు స‌హా ప్ర‌సార మాధ్య‌మాని కి చెందిన ప్ర‌ముఖులు ప‌లువురి తో పాటు టాటా గ్రూపు స‌భ్యులు కూడా ఈ కార్య‌క్ర‌మం లో పాలు పంచుకున్నారు.
గ్రంథం గురించి
ఈ పుస్త‌కం ప‌ర‌స్ప‌ర ప్ర‌యోజ‌నాలు ముడిప‌డినటువంటి ఒక వ్యవస్థ లో మాన‌వులు మ‌రియు సాంకేతిక విజ్ఞానం క‌ల‌సి మెల‌సి ఉండేటటువంటి ఒక భ‌విష్యత్ దార్శ‌నిక‌త ను ఆవిష్క‌రించింది. సాంకేతిక విజ్ఞానాన్ని మ‌నుష్య శ్ర‌మ కు బ‌దులు గా భావించ‌డం క‌న్నా, భార‌త‌దేశం దీని ని మ‌రిన్ని ఉద్యోగాల ను సృష్టించేందుకు ఒక సాధ‌నం గా వినియోగించుకొనేందుకు ఆస్కారం ఉంద‌న్న తర్కాన్ని ఈ పుస్త‌కం ప్రతిపాదిస్తుంది. ఆకాంక్ష‌లు మ‌రియు కార్య‌సాధ‌న‌ల న‌డుమ ఒక సేతువు గా అధునాత‌న‌మైన డిజిట‌ల్ ప‌రిక‌రాల ను ఉప‌యోగించ‌వ‌చ్చ‌ని, ఈ ఉద్దేశ్యం తోనే ‘బ్రిజిటల్’ అనే ప‌దాన్ని కూర్చడం జరిగింద‌ని ఈ పుస్త‌కం తెలియజేస్తుంది.
इतनी बड़ी जिम्मेदारी के बावजूद, Smile और Stress Free, ये कैसे रहते हैं, मुझे लगता है, आने वाले समय में इस पर भी एक किताब चंद्रशेखरन जी को लिखनी चाहिए।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
Smile और Stress free Mind से क्या होता है, उसका परिणाम Bridgital Nation के रूप में हमारे सामने है-Positivity, Creativity और Constructive Mindset से देश की समस्याओं के समाधान के लिए सोच निकल सकती है, उसका ये परिणाम है।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
यही Positivity, यही Optimism, अपने Talent और Resources पर यही विश्वास नए भारत की सोच है।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
मुझे विश्वास है कि ये किताब Aspirational India को तो Inspire करेगी ही, समाज के कुछ Professional Pessimists को भी नई अप्रोच और नए Outlook के लिए प्रोत्साहित करेगी।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
मैं चंद्रशेखरन जी और रूपा जी को इस विजनरी डॉक्युमेंट के लिए बहुत-बहुत बधाई देता हूं।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
ये किताब ऐसे समय में आई है, जब Technology को Demonize करने की एक बहुत बड़ी कोशिश हो रही है।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
डर का एक माहौल खड़ा करने का प्रयास हो रहा है।: PM
विशेषतौर पर भारत के Context में Technology को हमारे Demographic Dividend के लिए चुनौती के रूप में पेश करने की कोशिश हो रही है।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
विशेषतौर पर भारत के Context में Technology को हमारे Demographic Dividend के लिए चुनौती के रूप में पेश करने की कोशिश हो रही है।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
इस किताब में सरकार के उस विजन को और मजबूत किया है, जिसके मुताबिक Technology जोड़ने का काम करती है, तोड़ने का नहीं।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
Technology एक Bridge है, Divider नहीं।: PM
Technology और Talent, Force Multiplier हैं, Threat नहीं।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
Technology, Aspiration और Achievements के बीच का Bridge है।: PM
इस किताब में बेहतरीन तरीके से बताया गया है कि Artificial Intelligence, Machine learning, Robotics जैसी आधुनिक टेक्नॉलॉजी कैसे Development के Tool के रूप में, Aid के रूप में मदद करने वाली है।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
बीते 5 वर्षों में Technological Interventions से भारत में गवर्नेंस को कैसे Reform और Transform किया है, इसको आप महसूस कर पा रहे हैं।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
ये सब कैसे हो पा रहा है, इसका एक उदाहरण मैं आपको देता हूं।: PM
हमारे देश में एलपीजी गैस कनेक्शन देने की योजना, सब्सिडी देने का काम दशकों से चल रहा है।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
हमने जब उज्जवला योजना को लॉन्च किया तो, कई लोगों को लगा कि शायद ये भी वैसी ही योजना होगी, जैसी बनती आई हैं।: PM
लेकिन इसके लिए हमने सोच को भी बदला, अप्रोच को भी बदला और इसमें टेक्नॉलॉजी को भी Introduce किया।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
कमेटी के बजाय हमने टेक्नॉलॉजी वाली अप्रोच पर भरोसा किया।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
Data Intelligence की मदद से पहले हमने 17 हज़ार मौजूदा LPG डिस्ट्रिब्यूशन सेंटर्स को लोकेट किया और फिर 10 हज़ार नए सेंटर्स बहुत कम समय में तैयार किए।: PM
हमने देश के हर गांव को डिजिटली मैप किया । इस डेटा को दूसरे data points, जैसे सेल रिपोर्ट, LPG penetration, Population, socio-economic conditions, सबको Analyse किया गया।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
लाखों गांवों से करीब 64 लाख डायवर्स डेटा प्वाइंट्स के analysis के आधार पर तय किया गया कि ये डिस्ट्रिब्यूशन सेंटर कहां-कहां बनने चाहिए।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
डैशबोर्ड पर एप्लीकेशन और डिस्ट्रीब्यूशन की रियल टाइम मॉनीटरिंग के दौरान पता चला कि बहुत सी महिलाओं की एप्लीकेशन रिजेक्ट हो रही है।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
क्योंकि इनके पास बैंक अकाउंट नहीं था।: PM
इस समस्या से निपटने के लिए जनधन कैंप लगाए गए और ऐसी महिलाओं के बैंक अकाउंट खोले गए।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
परिणाम ये हुआ कि, हमने 3 साल में 8 करोड़ कनेक्शन देने का जो लक्ष्य रखा था, उसको डेडलाइन से काफी पहले ही पूरा कर दिया गया।: PM
अब मैं आपको Access से Behavioral Change लाने में टेक्नॉलॉजी का क्या रोल रहता है, इसका भी उदाहरण देता हूं।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
देश में हेल्थकेयर की स्थिति पर आपकी किताब में रोशनी डाली गई है।: PM
खासतौर पर, इलाज ना कराने का मेंटल ब्लॉक जो हमारे देश में गरीबी के कारण रहा है, पैसे के अभाव के कारण रहा है।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
आयुष्मान भारत योजना इस स्थिति को बदलने की दिशा में बहुत बड़ा रोल निभा रही है।: PM
पहले जो गरीब इस चिंता में इलाज कराने से कतराता था, कि उसका सबकुछ बिक जाएगा, वो अब अस्पताल पहुंचने लगा है।वो गरीब जो पहले प्राइवेट हॉस्पिटल के दरवाज़े पर दस्तक देने से भी हिचकता था, उसको वहां Access मिला है।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
आज स्थिति ये है कि गरीबों में Behavioral Change भी आया है, मेडिकल सेवाओं की डिमांड भी बढ़ी है, गरीबों का इलाज भी हो रहा है और अस्पतालों को सरकार से पैसा भी मिल रहा है।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
इसी टेक्नॉलॉजी से आयुष्मान भारत को हेल्थकेयर के कंप्लीट पैकेज के तौर पर हम विकसित कर रहे हैं।पहले Preventive हेल्थकेयर पर फोकस होता ही नहीं था, प्राइमरी हेल्थकेयर सिर्फ सिर दर्द और पेट दर्द तक सीमित थे और Tertiary Healthcare पूरी तरह से एक अलग ही ट्रैक पर था।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
अब इसके लिए पूरे देश में डेढ़ लाख Health and wellness Centers तैयार किए जा रहे हैं और इनको Tertiary Healthcare के Base के तौर पर विकसित किया जा रहा है।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
बहुत ही कम समय में अब तक 21 हज़ार से ज्यादा ऐसे सेंटर तैयार भी हो चुके हैं।: PM
आप हैरान रह जाएंगे कि इतने कम समय में, इन सेंटर्स पर डेढ़ करोड़ से ज्यादा लोगों को Hypertension, सवा करोड़ से ज्यादा डायबिटीज, डेढ़ करोड़ से ज्यादा कैंसर के केस डायग्नोज हो चुके हैं।पहले प्राइमरी हेल्थकेयर सेंटर्स में ये संभव ही नहीं था।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
Technology जब ब्रिज बनती है तो हमें Transparency और Targeted Delivery का भी समाधान मिलता है।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
भारत में बिचौलियों और दलालों का क्या रोल था, इससे आप भली-भांति परिचित रहे हैं।: PM
Governments run the country, Middlemen run the governance, इसको एक रूल मान लिया गया था।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
ये इसलिए होता था क्योंकि People और Process के बीच गैप था।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
Birth से लेकर Death तक, Certification की एक लंबी व्यवस्था थी, जिसमें सामान्य मानवी पिसता रहता था।आज जन्म से लेकर जीवन प्रमाण पत्र तक की सैकड़ों सरकारी सेवाएं ऑनलाइन हैं।: PM
आज Self Certification देश में Norm बन रहा है।अब हम Self Assessment, Self Declaration और Faceless tax assessment जैसे सिस्टम की तरफ बढ़ रहे हैं।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
टेक्नॉलॉजी का Effective Use कैसे Challenges को Opportunities में बदलता है, इसका एक और उदाहरण है, India Post Payment Bank.
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
देश का सबसे बड़ा Network, हमारी Post Office सेवा पर मोबाइल और इंटरनेट के बढ़ते प्रसार की वजह से बंद होने का खतरा था, लाखों लोगों के रोजगार पर संकट था।: PM
लेकिन आज टेक्नॉलॉजी के कारण ही पोस्ट ऑफिस, बैंकिंग सर्विस की, Digital Transaction की Home Delivery के सेंटर बन रहे हैं।इसी तरह गांव-गांव में ऑनलाइन सर्विस डिलिवरी देने वाला कॉमन सर्विस सेंटर नेटवर्क 12 लाख से अधिक युवाओं को रोज़गार दे रहा है।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
Entrepreneurship को, MSME को मजबूत करने और उनको Job Creation के अहम सेंटर बनाने के लिए जो भी सुझाव किताब में दिए गए हैं, उससे भी मैं मोटे तौर पर सहमत हूं।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
यहां आने वाले Silos को दूर करने के लिए भी हम टेक्नॉलॉजी का व्यापक इस्तेमाल कर रहे हैं।Public Procurement के लिए Govt. eMarketplace यानि GeM के बारे में आप जानते ही हैं।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
ये सरकार की डिमांड और MSME के Supply Ecosystem के बीच Bridge बना है।: PM
यहां आने वाले Silos को दूर करने के लिए भी हम टेक्नॉलॉजी का व्यापक इस्तेमाल कर रहे हैं।Public Procurement के लिए Govt. eMarketplace यानि GeM के बारे में आप जानते ही हैं।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
ये सरकार की डिमांड और MSME के Supply Ecosystem के बीच Bridge बना है।: PM
इस सिस्टम की सफलता का अंदाज़ा इसी बात से लगाया जा सकता है कि इस साल इसके माध्यम से करीब 50 हज़ार करोड़ रुपए की खरीदारी का टारगेट है।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
इसी तरह स्टार्ट अप इंडिया, लोकल डिमांड और सप्लाई को, तो मेक इन इंडिया, लोकल सप्लाई और ग्लोबल डिमांड को ब्रिज कर रहा है।
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
आपने इस किताब में डिमांड और सप्लाई में समस्याओं पर बहुत बारीकी से समझाया है।: PM
स्टार्ट अप इंडिया भी इन्हीं समस्याओं को डील कर रहा है।भारत के जो Challenges हैं उनको सामने रखते हुए, Ideas को Incubate कर Industry में बदलने का ये एक प्रयास है।यही कारण है कि आज अधिक स्टार्ट अप्स टीयर-2, टीयर-3 शहरों में तैयार हो रहे हैं।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
इन सभी बातों के बीच ये भी सही है कि, सिर्फ टेक्नॉलॉजी समाधान नहीं होती, Human Intention और Right Intention, बहुत ज़रूरी है।यही बात Artificial Intelligence पर भी लागू होती है।: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
डिबेट ये नहीं होना चाहिए कि Artificial Intelligence से खतरा क्या है?
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
रोबोट इंसान से Smart कबतक होगा?
बल्कि डिबेट ये होना चाहिए कि, Artificial Intelligence और Human Intentions के बीच हम ब्रिज कैसे बनाएं?: PM
अपनी Skills को नई Demand के अनुसार Upgrade कैसे करें?
— PMO India (@PMOIndia) October 20, 2019
Let A.I. be just another Aid, which is a little more sophisticated! PM
