Nobel Prize is the world’s recognition at the highest level for creative ideas, thought and work on fundamental science: PM
Government has a clear vision of where we want India to be in the next 15 years: PM Modi
Our vision in Science and Technology is to make sure that opportunity is available to all our youth: PM Modi
Our scientists have been asked to develop programmes on science teaching in our schools across the country. This will also involve training teachers: PM
India offers an enabling and unique opportunity of a large demographic dividend and the best teachers: PM Modi
Science & technology has emerged as one of the major drivers of socio-economic development: PM

గుజరాత్ ముఖ్యమంత్రి శ్రీ విజయ్ రూపానీ గారు,

నా సహోద్యోగి కేంద్ర మంత్రి డాక్టర్ హర్ష్ వర్ధన్ గారు,

స్వీడన్ మంత్రి శ్రేష్ఠురాలు అన్నా ఎక్ స్ట్రామ్ గారు,

ఉప ముఖ్యమంత్రి శ్రీ నితిన్ భాయ్ పటేల్ గారు,

ప్రముఖ నోబెల్ అలంకృతులు,

నోబెల్ ఫౌండేషన్ ఉపాధ్యక్షులు డాక్టర్ గోరన్ హన్సన్,

ప్రియమైన శాస్త్రవేత్తలారా,

సోదర, సోదరీమణులారా,

మీకందరికీ ఇదే శుభ సాయంత్రం.

5 వారాల పాటు ఈ ప్రదర్శనను సైన్స్ సిటీ లో ఏర్పాటు చేసిన భారతదేశ ప్రభుత్వ బయో టెక్నాలజీ శాఖకు, గుజరాత్ ప్రభుత్వానికీ, నోబెల్ ప్రసార మాధ్యమాలకు ముందుగా నా కృతజ్ఞతలు తెలియజేస్తున్నాను.

ఈ ప్రదర్శనను ప్రారంభిస్తున్నట్లు నేను ప్రకటిస్తున్నాను. మీరు దీనిని ఆస్వాదించడానికి ఇదొక అవకాశంగా నేను భావిస్తున్నాను.

ప్రాథమిక శాస్త్ర విజ్ఞానంపై సృజనాత్మక ఆలోచనలకు, పనికి – నోబెల్ పురస్కారం – ప్రపంచంలోనే అత్యున్నత స్థాయి గుర్తింపు.

గతంలో ఒకరు లేదా ఇద్దరు నోబెల్ పురస్కార గ్రహీతలు భారతదేశాన్ని సందర్శించే వారు. విద్యార్థులు, శాస్త్రవేత్తలతో సంక్షిప్తంగా సంప్రదింపులు జరిపే వారు.

అయితే, ఇవాళ మనం గుజరాత్ లో అనేక మంది నోబెల్ పురస్కార గ్రహీతలను కలిగిన చరిత్రను సృష్టిస్తున్నాము.

ఇక్కడ హాజరైన నోబెల్ పురస్కార గ్రహీతలందరికీ నా హృదయపూర్వక స్వాగతం పలుకుతున్నాను. మీరు భారతదేశానికి ఎంతో విలువైన స్నేహితులు. మీలో కొంతమంది గతంలో అనేక సార్లు ఇక్కడకు వచ్చారు. మీలో ఒకరు ఇక్కడే పుట్టి, వడోదరా లో పెరిగారు.

మన యువ విద్యార్థులను అనేక మందిని ఈ రోజు ఇక్కడ చూడడం నాకు చాలా సంతోషాన్నిచ్చింది. మీ స్నేహితులు, కుటుంబ సభ్యులందరూ వచ్చే వారాలలో సైన్స్ సిటీ ని సందర్శించే విధంగా మీరు కోరవలసిందిగా మీ అందరికీ నేను విజ్ఞప్తి చేస్తున్నాను.

మీతో సంప్రదింపులు జరిపే ఈ అపూర్వమైన అనుభవాన్ని మన విద్యార్థులు వారి మనసులో పదిలంగా ఉంచుకుంటారు. సుస్థిరమైన భవిష్యుత్తును పంచుకోవడానికి, కీలకమైన కొత్త సవాళ్ళను చేపట్టడానికి ఇది వారికి స్ఫూర్తి నిస్తుంది.

ఈ ప్రదర్శన, ఈ పరంపర, మీకు, మా విద్యార్థులకు, సైన్స్ ఉపాధ్యాయులకు, మా శాస్త్రవేత్తలకు మధ్య ఒక పటిష్టమైన బంధంగా రూపుదిద్దుకొంటుందని నేను గట్టిగా విశ్వసిస్తున్నాను.

వచ్చే 15 సంవత్సరాలలో భారతదేశం ఎలా ఉండాలి ? అనే విషయమై స్పష్టమైన అవగాహన ఉంది. ఈ అవగాహన ఒక వ్యూహంగా, ఒక ప్రణాళికగా, ఒక కార్యాచరణగా రూపాంతరం చెందడానికి శాస్త్ర విజ్ఞానం, సాంకేతిక పరిజ్ఞానమే కేంద్రంగా ఉంది.

శాస్త్ర విజ్ఞానం, సాంకేతిక పరిజ్ఞానంలో మా దృష్టి అంతా మా యువతకు అవకాశాలు తప్పక అందుబాటులో ఉండాలన్నదే. శిక్షణ, భవిష్యత్ సంసిద్ధత మా యువతకు ఉత్తమమైన ప్రదేశాలలో ఉపాధి కల్పించాలి. ఆ విధంగా భారతదేశం ఒక గొప్ప శాస్త్ర విజ్ఞాన గమ్యం గా రూపొందాలి. లోతైన సముద్ర గర్భ అన్వేషణ, సైబర్ విధానాల వంటి ఉత్తేజపూరిత సవాళ్ళను మనం చేపట్టాలి.

ఒక కార్యాచరణ ద్వారా ఈ కల్పన ను ముందుకు తీసుకువెళ్ళడానికి మాకు ఒక ప్రణాళిక ఉంది.

దేశవ్యాప్తంగా పాఠశాలల్లో సైన్స్ బోధన కోసం కార్యక్రమాలను రూపొందించవలసిందిగా మేము మా శాస్తవేత్తలను కోరాము.

అదే విధంగా తదుపరి స్థాయి లో – నైపుణ్యంలోనూ, ఉన్నత శిక్షణ లోనూ – కొత్త కార్యక్రమాలు రూపొందించవలసిందిగా కూడా కోరాము. కొత్త విజ్ఞాన ఆర్ధిక విధానంలో ఈ కార్యక్రమాలు మీకు ఉపాధి కల్పిస్తాయి. సమర్ధవంతమైన పారిశ్రామికవేత్తలుగా, శాస్త్రవేత్తలుగా తయారుచేస్తాయి. మన దేశంలోనూ, ప్రపంచంలో ఎక్కడైనా ఉన్నత పదవులు, ఉద్యోగాల కోసం పోటీ పడగలుగుతారు.

ఆ తరువాత, మన శాస్త్రవేత్తలు మన నగరాలలోని పరిశోధనశాలలతో అనుసంధానమవుతారు. సదస్సులు, వనరులు, పరికరాల ద్వారా మీరు ఆలోచనలను పంచుకోవచ్చు. ఈ విధంగా మనం శాస్త్ర పరిజ్ఞానాన్ని మరింతగా కలిసి పంచుకోడానికి అవకాశం ఏర్పడుతుంది.

స్థానిక అవసరాలకు అనుగుణంగా ప్రతి రాష్ట్రంలో భారీగా శాస్త్ర సంబంధమైన పరిశ్రమలను స్థాపించడం ద్వారా మన శాస్త్ర పరిజ్ఞాన సంస్థలు వాణిజ్యపరంగా విస్తరిస్తాయి. అప్పుడు మీరు ప్రారంభించే స్టార్ట్- అప్ సంస్థలు, పరిశ్రమలు అంతర్జాతీయంగా పోటీపడే అవకాశం ఉంటుంది.

ఈ ఏడాది మీరు ఈ విత్తనాలు నాటితే అనంతరం మీరు స్థిరమైన ఫలాలు పొందుతారు.

నా యువ మిత్రులారా, మీరే ఈ దేశానికి, ప్రపంచానికి భవిష్యత్తు. భారీ జనాభాతో కూడిన మానవ వనరులు, ఉత్తమమైన అధ్యాపకులతో కూడిన ఒక అపూర్వమైన అవకాశాన్ని భారతదేశం మీకు అందిస్తోంది.

యువ విద్యార్థులారా, విజ్ఞానంతో, నైపుణ్యంతో కూడిన బావులను నింపే ఏరులు మీరే. ఇదంతా మీ శిక్షణ, మీ భవిష్యత్తు మీదే ఆధారపడి ఉంది.

మానవ జాతి వికసించడానికి సహాయపడుతున్న శాస్త్ర విజ్ఞ‌ాన, సాంకేతిక విజ్ఞ‌ాన రంగానికి కృతజ్ఞతలు. పెద్ద సంఖ్యలో ప్రజలు మానవ చరిత్రలో అసమానమైన నాణ్యమైన జీవితాన్ని అనుభవిస్తున్నారు.

అయినప్పటికీ, ఇంకా ఎంతో మందిని పేదరికం నుండి బయటకు తీసుకురావలసిన అత్యంత పెద్ద సవాలు భారతదేశం ముందు ఉంది. మీరు త్వరలో శాస్త్రవేత్తలై ఈ సవాలును అసలు అశ్రద్ధ చేయవద్దు.

శాస్త్ర విజ్ఞానాన్ని, సాంకేతిక విజ్ఞానాన్ని తెలివిగా వినియోగించుకోవడం ద్వారా మన భూగోళాన్ని ఎంత బాధ్యతగా మెరుగుపరచుకుంటామో అనే దానిపై మన శాస్త్ర విజ్ఞానం, పరిణతి నిర్ణయించబడుతుంది.

మీరు త్వరలో శాస్త్రవేత్తలై, భూగ్రహ సంరక్షకులు అవుతారు.

ఈ నోబెల్ ప్రదర్శన నుండి, సైన్స్ సిటీ నుండి మనం స్పష్టమైన ఫలితాన్ని పొందాలి.

అంతర్జాతీయంగా సాంఘిక, ఆర్థికాభివృద్ధికి – శాస్త్ర సాంకేతిక పరిజ్ఞానం ఒక ముఖ్యమైన మార్గదర్శిగా మారింది. వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న భారత ఆర్ధిక వ్యవస్థలో శాస్త్ర ఆవిష్కరణల నుండి ఆశలు ఎక్కువ అవుతున్నాయి.

నోబెల్ బహుమతుల పరంపర నుండి నేను మూడు ఫలితాలను ఆశిస్తున్నాను.

ముందుగా, విద్యార్థులు వారి ఉపాధ్యాయులతో కలిసి పనిచేయాలి. ఇక్కడి విద్యార్థులు, ఉపాధ్యాయులు జాతీయ స్థాయి ఆలోచనల పరుగు పందెం నుండి వచ్చారు. వారు దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలకు చెందిన వారు. వారిని పరిశీలించడం మానుకోవద్దు.

ఈ ప్రదర్శన జరుగుతున్న సమయంలో గుజరాత్ లోని వివిధ ప్రాంతాల నుండి వచ్చిన పాఠశాల ఉపాధ్యాయులతో మీరు సదస్సులు నిర్వహించే అవకాశం ఉంది.

రెండవది, స్థానికంగా పరిశ్రమలు స్థాపించడానికి ప్రోత్సహించాలి. మన యువతలో పరిశ్రమలు స్థాపించాలని ఉత్సాహం చాలా ఉంది.

గుజరాత్ లో మన శాస్త్ర మంత్రిత్వ శాఖలో ఇంక్యుబేటర్ లు ఉన్నాయి. శాస్త్ర సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో నడిచే స్టార్ట్- అప్ సంస్థలను ఏ విధంగా పెంపొందించాలనే అంశంపై వచ్చే ఐదు వారాలలో మీకు సదస్సులు నిర్వహిస్తారు.

నోబెల్ బహుమతి పొందిన దాదాపు పది ఆవిష్కరణలు స్మార్ట్ ఫోన్ లను తయారుచేయడంలో ఉపయోగపడ్డాయని నాకు చెప్పారు. బహుమతి పొందిన భౌతిక శాస్త్రం ద్వారా విద్యుత్తు బిల్లులను ఆదా చేయవచ్చు. భూగోళాన్ని సంరక్షించవచ్చు. 2014 లో భౌతికశాస్త్రంలో నోబెల్ బహుమతి ” బ్లూ లెడ్ ” కు వచ్చింది. జపాన్ కు చెందిన అకాసాకి, అమనో, నకాముర అనే ముగ్గురు శాస్త్రవేత్తల ప్రాథమిక పరిశోధన నుండి ఇది ఆవిష్కరించబడింది. గతంలో మనకు తెలిసిన ” రెడ్, గ్రీన్ లెడ్” మిశ్రమంగా వైట్ లైట్ పరికరాలను తయారుచేసినట్లయితే ఇవి వందల వేల గంటలు పనిచేస్తాయి.

ఇలా మనకు అందుబాటులో ఉన్న ఎన్నో ఆవిష్కరణలను పరిశ్రమల ద్వారా ఉపయోగించుకోవచ్చు.

మూడవది, సమాజంపై ప్రభావం.

చాలా నోబెల్ బహుమతి ఆవిష్కరణలు ఆరోగ్యం, వ్యవసాయం ద్వారా మన సమాజంపై ఎంతో ప్రభావాన్ని చూపుతున్నాయి.

ఉదాహరణకు జన్యు సాంకేతిక పరికరాలను ఉపయోగించి ఖచ్చితమైన మందుల వాడకం ఇప్పుడు వాస్తవరూపం దాల్చింది.

కేన్సర్, మధుమేహం, అంటు వ్యాధుల గురించి అధ్యయనం చేయడానికి ఈ విధానాన్ని తప్పక ఉపయోగించాలి.

గుజరాత్ లో ఒక పెద్ద కేంద్రాన్ని స్థాపించడం ద్వారా భారతదేశం ఇప్పటికే జెనరిక్స్ మరియు బయో- సిమిలర్ విషయాలలో అగ్రస్థానంలో ఉంది. అయితే, ఇప్పుడు మనం కొత్త బయో- టెక్ ఆవిష్కరణలలో కూడా ముందంజలో ఉండాలి.

సమాజాన్ని శాస్త్ర విజ్ఞానంతో అనుసంధానం చేస్తున్న సైన్స్ సిటీ లో ఈ ప్రదర్శనను ఏర్పాటు చేసినందుకు నాకు చాలా సంతోషంగా ఉంది.

మనం ఎదుర్కొంటున్న అంతర్జాతీయ సవాళ్లకు పరిష్కారాలను కనుగొనే దిశగా పౌరులను నిమగ్నం చేయడానికి ఇది ఒక ఆదర్శవంతమైన వేదిక.

నా యువ మిత్రులారా,

ఈ బహుమతి గ్రహీతలు శాస్త్ర పరిజ్ఞానంలో శిఖరం వంటి వారు. వారి నుండి మీరు తప్పక నేర్చుకోవాలి. అయితే, ఈ శిఖరం పర్వత శ్రేణుల నుండి మాత్రమే ఉద్భవిస్తుంది కానీ అది ఒంటరిగా నిలవదు అన్న విషయాన్ని గుర్తుపెట్టుకోవాలి. మీరే భారతదేశానికి పునాదులు. మీరే భారతదేశపు భవిష్యత్తు. శిఖరాలు ఉద్భవించే కొత్త శ్రేణులను మీరు నిర్మించాలి. ఉపాధ్యాయుల ద్వారా పాఠశాలలు, కళాశాలల్లో ఈ విషయమై పునాది పడితే, ఎన్నో అద్భుతాలను సృష్టించవచ్చు. భారతదేశంలో వందల కొద్దీ శిఖరాలు ఉన్నాయి. అయితే, వారి కృషిని ప్రాథమికంగా మనం నిర్లక్ష్యం చేసిన పక్షంలో శిఖరాలు దానంతట అవే మనకు కనబడవు.

ప్రేరణను పొందండి. ధైర్యంగా ముందుకు సాగండి. అనుకరించ వద్దు. స్వంతంగా ఆలోచించండి. మన గౌరవనీయ అతిథులు ఆ విధంగానే విజయం సాధించారు. అదే మీరు వారి నుండి నేర్చుకోవాలి.

ఇటువంటి వినూత్న కార్యక్రమాన్ని ఏర్పాటు చేసినందుకు నోబెల్ మీడియా ఫౌండేషన్ కు, భారత ప్రభుత్వ బయోటెక్నాలజీ విభాగానికి, గుజరాత్ ప్రభుత్వానికి.. ఈ అవకాశాన్ని ఉపయోగించుకుని.. కృతజ్ఞతలు తెలియజేస్తున్నాను.

ఈ ప్రదర్శన విజయవంతం కావాలని కోరుకుంటున్నాను. ఈ ప్రదర్శన ద్వారా మీరంతా తప్పక ప్రయోజనం పొందుతారన్న నమ్మకం నాకుంది. 

 

 

Explore More
78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం

ప్రముఖ ప్రసంగాలు

78వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవ వేళ ఎర్రకోట ప్రాకారం నుంచి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ ప్రసంగం
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।