Marathi being recognised as a Classical Language is a moment of pride for everyone: PM
Along with Marathi, Bengali, Pali, Prakrit and Assamese languages ​​have also been given the status of classical languages, I also congratulate the people associated with these languages: PM
The history of Marathi language has been very rich: PM
Many revolutionary leaders and thinkers of Maharashtra used Marathi language as a medium to make people aware and united: PM
Language is not just a medium of communication, it is deeply connected with culture, history, tradition and literature: PM

ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸੀ.ਪੀ. ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਣਨ ਜੀ, ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਏਕਨਾਥ ਸ਼ਿੰਦੇ ਜੀ, ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇਵੇਂਦਰ ਫਡਨਵੀਸ ਜੀ, ਅਜਿਤ ਪਵਾਰ ਜੀ, ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਸਾਰੇ ਸਹਿਯੋਗੀ, ਕਈ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਛਾਪ ਛੱਡਣ ਵਾਲੀ ਆਸ਼ਾਤਾਈ ਜੀ, ਮੰਨੇ ਪ੍ਰਮੰਨੇ ਅਭਿਨੇਤਾ ਭਾਈ ਸਚਿਨ ਜੀ, ਨਾਮਦੇਵ ਕਾਂਬਲੇ ਜੀ, ਸਦਾਨੰਦ ਮੋਰੇ ਜੀ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਭਾਈ ਦੀਪਕ ਜੀ, ਮੰਗਲਪ੍ਰਭਾਤ ਲੋਢਾ ਜੀ, ਬੀਜੇਪੀ ਦੇ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਭਾਈ ਆਸ਼ੀਸ਼ ਜੀ, ਹੋਰ ਮਹਾਨੁਭਾਵ ਭਾਈਓ ਅਤੇ ਭੈਣੋਂ!

 

ਅਗਦੀ ਸੁਰੂਵਾਤੀਲਾਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟ੍ਰਾਤੀਲ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟ੍ਰਾਬਾਹੇਰੀਲ ਆਣਿ, ਸਰਵ ਜਗਾਤੀਲ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਕ ਮੰਡੱਠੀਂਚੇ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ੇਲਾ ਅਭਿਜਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਮਹਣਜੇ, ਕਾਲਿਸਕਲ ਲੰਗਵੇਜ ਚਾ, ਦਰਜਾ ਮਿੱਠਾਲਯਾਬੱਦਲ, ਅਤਿਸ਼ਯ ਮਨਾਪਾਸੂਨ, ਅਭਿੰਨਦਨ ਕਰਤੋ।(अगदी सुरुवातीलाच महाराष्ट्रातील, महाराष्ट्राबाहेरील आणि, सर्व जगातील मराठी भाषक मंडळींचे मराठी भाषेला अभिजात भाषा म्हणजे, क्लासिकल लँग्वेज चा, दर्जा मिळाल्याबद्दल, अतिशय मनापासून, अभिनंदन करतो।)

 

ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਅਭਿਜਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਸੁਨਿਹਰੀ ਅਵਸਰ ਹੈ ਅਤੇ ਮੋਰੇ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ sum up ਕੀਤਾ। ਇਸ ਫ਼ੈਸਲੇ ਦਾ, ਇਸ ਪਲ ਦਾ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ, ਮਰਾਠੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਇੰਤਜਾਰ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਇਹ ਸੁਪਨਾ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਅੱਜ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਇਸ ਪਲ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਮੈਂ ਆਪ ਸਭ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਹਾਂ। ਮਰਾਠੀ ਦੇ ਨਾਲ ਬੰਗਾਲੀ, ਪਾਲੀ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਤ ਅਤੇ ਅਸਮਿਆ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਲੈਂਗਵੇਜ਼ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

 

ਸਾਥੀਓ,

ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਬਹੁਤ ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਜੋ ਧਾਰਾਵਾਂ ਨਿਕਲੀਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਸੰਤ ਗਿਆਨੇਸ਼ਵਰ ਨੇ ਵੇਦਾਂਤ ਚਰਚਾ ਨਾਲ ਜਨ-ਜਨ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ। ਗਿਆਨੇਸ਼ਵਰੀ ਨੇ ਗੀਤਾ ਦੇ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਪ੍ਰਗਿਆ ਨੂੰ ਪੁਨਰ ਜਾਗ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸੰਤ ਨਾਮਦੇਵ ਨੇ ਭਗਤੀ ਮਾਰਗ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਤ ਤੁਕਾਰਾਮ ਨੇ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦਾ ਅਭਿਯਾਨ ਚਲਾਇਆ। ਅਤੇ ਸੰਤ ਚੋਖਾਮੇਲਾ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਕੀਤਾ।

 

ਆਜ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਆਣਿ ਮਰਾਠੀ ਧਰਮ ਵਾਢਵਿਣਾਰਯਾ

ਥੋਰ ਸੰਤਾਂਨਾ ਮੀ ਸਾਸ਼ਟਾਂਗ ਦੰਡਵਤ ਕਰਤੋ।

ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ੇਲਾ ਹਾ ਦਰਜਾ ਮਹਣਜੇ ਸੰਪੂਰਣ ਦੇਸ਼ਾਨੇ

ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਯਾਂਨਾ ਤਯਾਂਚਯਾ ਰਾਜਯਾਭਿਸ਼ੇਕਾਚਯਾ

ਤੀਨਸ਼ੇ ਪੰਨਾਸ ਵੇ ਕਯਾ ਵਰਸ਼ਾਤ ਕੇਲੇਲਾ ਮਾਨਾਚਾ ਮੁਜਰਾ ਆਹੇ।

(आज महाराष्ट्र आणि मराठी धर्म वाढविणार्‍या

थोर संतांना मी साष्टांग दंडवत करतो। 

मराठी भाषेला हा दर्जा म्हणजे संपूर्ण देशाने

छत्रपती शिवाजी महाराज यांना त्यांच्या राज्याभिषेकाच्या

तीनशे पन्नास वे व्या वर्षात केलेला मानाचा मुजरा आहे।)

ਸਾਥੀਓ,

ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨਾਲ ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਕਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਕਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਅਤੇ ਇਕਜੁੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣਾਇਆ। ਲੋਕਮਾਨਯ ਤਿਲਕ ਨੇ ਮਰਾਠੀ ਸਮਾਚਾਰ ਪੱਤਰ, ਕੇਸਰੀ ਦੇ ਦੁਆਰਾ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੱਤਾ ਦੀਆਂ ਜੜਾਂ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਨੇ ਜਨ-ਜਨ ਵਿੱਚ ਸਵਰਾਜ ਪਾਉਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਜਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੇ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ। ਗੋਪਾਲ ਗਣੇਸ਼ ਅਗਰਕਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਰਾਠੀ ਸਮਾਚਾਰ ਪੱਤਰ ਸੁਧਾਰਕ ਦੁਆਰਾ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਾਏ ਦੇ ਅਭਿਯਾਨ ਨੂੰ ਘਰ-ਘਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਗੋਪਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਗੋਖਲੇ ਜੀ ਨੇ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਜ਼ਰੀਆ ਬਣਾਇਆ।


 

ਸਾਥੀਓ,

 

ਮਰਾਠੀ ਸਾਹਿਤਯ ਭਾਰਤ ਦੀ ਉਹ ਅਨਮੋਲ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਉਤਕਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਗਾਥਾਵਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਸਵਰਾਜ, ਸਵਦੇਸ਼ੀ, ਸਵਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਹੋਇਆ। ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਗਣੇਸ਼ ਉਤਸਵ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਜਯੰਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਜਿਹੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ, ਬਾਬਾਸਾਹੇਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮਤਾ ਅੰਦੋਲਨ, ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਕਰਵੇ ਦਾ ਮਹਿਲਾ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਣ ਅਭਿਯਾਨ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਉਦਯੋਗੀਕਰਣ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਯਾਸ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਦੀ ਪ੍ਰਾਣਸ਼ਕਤੀ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਵਿਧਤਾ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਹੋਰ ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

 

ਸਾਥੀਓ,

 

ਭਾਸ਼ਾ ਸਿਰਫ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਇਤਿਹਾਸ, ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਗਹਿਰਾ ਜੁੜਾਅ ਹੰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਲੋਕ ਗਾਇਨ ਪੋਵਾੜਾ ਦਾ ਉਦਾਹਰਣ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਪੋਵਾੜਾ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਨਾਇਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ੌਰਯ ਗਾਥਾਵਾਂ ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੱਕ ਵੀ ਸਾਡੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਅੱਜ ਦੀ ਪੀੜੀ ਨੂੰ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਅਦਭੁੱਤ ਦੇਣ ਹੈ। ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਗਣਪਤੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸੁਭਾਵਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਗੂੰਜਦੇ ਹਨ, ਗਣਪਤੀ ਬੱਪਾ ਮੋਰਯਾ। ਇਹ ਕੇਵਲ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਜੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਭਗਤੀ ਦਾ ਅਨੰਤ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੈ। ਇਹੀ ਭਗਤੀ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿੱਠਲ ਦੇ ਅਭੰਗ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਵੀ ਖੁਦ ਹੀ ਮਰਾਠੀ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

 

 



 

ਸਾਥੀਓ,

 

ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਇਹ ਗੌਰਵ ਦਿਲਾਉਣ ਲਈ ਮਰਾਠੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ, ਲੇਖਕਾਂ, ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਮਰਾਠੀ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੇ ਲੰਬਾ ਪ੍ਰਯਾਸ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਕਲਾਸੀਕਲ ਲੈਂਗਵੇਜ਼ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਕਈ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਦ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਾਠਸ਼ਾਸਤਰੀ ਜਾਂਭੇਕਰ, ਮਹਾਤਮਾ ਜਯੋਤਿਬਾ ਫੁਲੇ, ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਬਾਈ ਫੁਲੇ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਣਾਜੀ ਪ੍ਰਭਾਕਰ ਖਾੜਿਲਕਰ ਕੇਸ਼ਵਸੂਤ, ਸ਼੍ਰੀਪਾਦ ਮਹਾਦੇਵ ਮਾਟੇ, ਆਚਾਰਿਆ ਅਤ੍ਰੇ, ਸ਼ਾਂਤਾਬਾਈ ਸ਼ੇਠਕੇ, ਗਜਾਣਨ ਦਿਗੰਬਰ ਮਾਡਗੂਡਕਰ, ਕੁਸੁਮਾਗ੍ਰਜ ਜਿਹੀਆਂ ਵਿਭੂਤੀਆਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਅਮੁੱਲ ਹੈ। ਮਰਾਠੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਬਹੁਆਯਾਮੀ ਹੈ। ਵਿਨੋਬਾ ਭਾਵੇ,ਸ਼੍ਰੀਪਾਦ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਡਾਂਗੇ, ਦੂਰਗਾਬਾਈ ਭਾਗਵਤ, ਬਾਬਾ ਆਮਟੇ, ਦਲਿਤ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਦਯਾ ਪਵਾਰ, ਬਾਬਾਸਾਹੇਬ ਪੁਰੰਦਰੇ ਜਿਹੀਆਂ ਕਈ ਹਸਤੀਆਂ ਨੇ ਮਰਾਠੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਅੱਜ ਮਰਾਠੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੁਰਸ਼ੌਤਮ ਲਕਸ਼ਮਣ ਦੇਸ਼ਪਾਂਡੇ, ਫੂਲਾ ਦੇਸ਼ਪਾਂਡੇ ਕਹਾਂ ਤਾਂ ਲੋਕ ਸਮਝਦੇ ਹਨ, ਡਾ. ਅਰੁਣਾ ਢੇਰੇ, ਡਾ. ਸਦਾਨੰਦ ਮੋਰੇ, ਮਹੇਸ਼ ਐਲਕੁੰਚਵਾਰ, ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ ਨਾਮਦੇਵ ਕਾਂਬਲੇ ਸਹਿਤ ਸਾਰੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਯਾਦ ਕਰਾਂਗਾ। ਆਸ਼ਾ ਬਾਗੇ, ਵਿਜਯਾ ਰਾਜਾਧਯਕਸ਼, ਡਾ. ਸ਼ਰਨਕੁਮਾਰ ਲਿੰਬਾਠੇ, ਨਾਟਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਚੰਦ੍ਰਕਾਂਤ ਕੁਲਕਰਣੀ ਜਿਹੇ ਕਈ ਦਿੱਗਜਾਂ ਨੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖਿਆ ਸੀ।



 

ਸਾਥੀਓ,

 

ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਮਰਾਠੀ ਸਿਨੇਮਾ ਨੇ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿਨੇਮਾ ਦਾ ਜੋ ਸਰੂਪ ਹੈ,ਉਸ ਦਾ ਅਧਾਰ ਵੀ ਉਹੀ ਸ਼ਾਂਤਾਰਾਮ ਅਤੇ ਦਾਦਾ ਸਾਹੇਬ ਫਾਲਕੇ ਜਿਹੀਆਂ ਹਸਤੀਆਂ ਨੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਮਰਾਠੀ ਰੰਗਮੰਚ ਨੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ, ਵੰਚਿਤ ਵਰਗ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਰਾਠੀ ਰੰਗਭੂਮੀ ਦੇ ਦਿੱਗਜ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਹਰ ਮੰਚ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦਾ ਲੋਹਾ ਮਨਵਾਇਆ ਹੈ। ਮਰਾਠੀ ਸੰਗੀਤ, ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ, ਲੋਕ ਨ੍ਰਿਤ ਦੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਲਗੰਧਰਵ, ਡਾ. ਵਸੰਤਰਾਵ ਦੇਸ਼ਪਾਂਡੇ, ਭੀਮਸੇਨ ਜੋਸ਼ੀ, ਸੁਧੀਰ ਫੜਕੇ, ਮੋਗੁਬਾਈ ਕੁਰੀਡਕਰ ਜਾਂ ਫਿਰ ਬਾਅਦੇ ਦੇ ਯੁਗ ਵਿੱਚ ਲਤਾ ਦੀਦੀ, ਆਸ਼ਾਤਾਈ, ਸ਼ੰਕਰ ਮਹਾਦੇਵਨ, ਅਨੁਰਾਧਾ ਪੌਡਵਾਲ ਜੀ ਜਿਹੇ ਦਿੱਗਜ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਰਾਠੀ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਲੱਗ ਪਹਿਚਾਣ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਇੰਨੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ  ਦੇ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਰਾਤ ਨਿਕਲ ਜਾਏਗੀ।

ਸਾਥੀਓ,

 

ਮੇਰਾ ਸੁਭਾਗ ਰਿਹਾ, ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਕੋਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮਰਾਠੀ ਬੋਲਣ ਜਾਂ ਹਿੰਦੀ ਬੋਲਣ, ਮੇਰਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਾਤਾ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਵਰਨਾ ਮੇਰਾ ਸੁਭਾਗ ਸੀ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਦੋ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਮਰਾਠੀ ਤੋਂ ਗੁਜਰਾਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਸੁਭਾਗ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਪਿਛਲੇ 40 ਸਾਲ ਤੋਂ ਮੇਰਾ ਸੰਪਰਕ ਟੁੱਟ ਗਿਆ, ਵਰਨਾ ਮੈਂ ਕਾਫੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਗੱਡੀ ਚਲਾ ਲੈਂਦਾ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਹੁਣ ਵੀ ਮੈਨੂੰ  ਕੋਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਸੁਵਿਧਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮੇਰਾ ਜੀਵਨ ਸੀ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਗਨਨਾਥ ਜੀ ਦਾ ਮੰਦਰ ਹੈ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉੱਥੇ  ਹੀ Calico Mill ਸੀ ਪਾਸ ਹੀ ਹੋਰ Calico Mill ਵਿੱਚ ਜੋ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਕੁਆਰਟਰ ਸਨ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਿੜੇ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਛੁੱਟੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਹ staggering ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਿਜਲੀ-ਵਿਜਲੀ ਦੀ ਜਰਾ ਤਕਲੀਫ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ, ਮੈਂ ਕੋਈ Political Comment ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਦਿਨ ਐਸੇ ਹੀ ਸੀ। ਤਾਂ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਬੱਚੀ ਸੀ। ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਬੱਸ ਉਸੇ ਨੇ ਮੇਰਾ ਗੁਰੂ ਬਣ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਮਰਾਠੀ ਸਿਖਾ ਦਿੱਤੀ।

 

ਸਾਥੀਓ,

 

ਮਰਾਠੀ ਨੂੰ ਕਲਾਸੀਕਲ ਲੈਂਗਵੇਜ਼ ਦਾ ਦਰਜਾ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਮਿਲੇਗਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਰਿਸਰਚ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਮਿਲ ਸਕੇਗੀ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨਾਲ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੰਗਠਨਾਂ, ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਮਿਲੇਗਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰਿਸਰਚ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਨਵੇਂ ਅਵਸਰ ਵੀ ਬਣਨਗੇ।

 

ਸਾਥੀਓ,

 

ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅਜਿਹੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣੀ ਹੈ, ਜੋ ਮਾਤ੍ਰਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ, ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਅਮਰੀਕਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਰੁਕਣਾ ਸੀ। ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਆਦਤ ਮੇਰੇ ਮਨ ਨੂੰ ਛੋਹ ਗਈ। ਉਹ ਤੇਲਗੂ ਪਰਿਵਾਰ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮ ਸੀ ਲਾਈਟ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕਨ ਸੀ, ਜੀਵਨ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਦਾ ਹੀ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਇੱਕ ਨਿਯਮ ਸੀ ਕਿ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋ ਜਾਏ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਟੇਬਰ ‘ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਭ ਲੋਕ ਸਾਥ ਬੈਠਣਗੇ ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਸੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਤੇਲਗੂ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸਿਵਾ ਇੱਕ ਵੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲੇਗਾ ਨਹੀਂ।  ਉਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉੱਥੇ ਜੋ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਤੇਲਗੂ ਬੋਲ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰੀਯਨ  ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਓਗੇ ਤਾਂ ਆਪ ਵੀ ਸਹਿਜ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਰਾਠੀ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗੀ। ਬਾਕੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇੱਥੇ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ hello-Hi ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਜਾ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

 

ਸਾਥੀਓ,

ਨਵੀਂ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਪਾਲਿਸੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਹੁਣ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੈਡੀਕਲ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸੰਭਵ ਹੋਈ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ judges ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ request ਕੀਤੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਗ਼ਰੀਬ ਆਦਮੀ ਆਪ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪ ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ judgement ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਉਹ ਬੇਚਾਰਾ ਕੀ ਸਮਝੇਗਾ, ਕੀ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਆਪਣੇ? ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਜੇ judgement ਹਨ, ਉਸ ਦਾ ਜੋ operative part ਹੈ , ਉਹ ਮਾਤ੍ਰਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਸਾਇੰਸ, ਇਕੋਨੋਮਿਕਸ, ਆਰਟ, poetry ਅਤੇ ਤਮਾਮ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ vehicle of ideas ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ, ਤਾਕਿ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜੀਵੰਤ ਬਣੀ ਰਹੇ। ਸਾਡਾ ਪ੍ਰਯਾਸ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਰਾਠੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ  ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਗਲੋਬਲ ਔਡੀਐਂਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੇ। ਅਤੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਾਲੂਮ ਹੋਵੇਗਾ, ਆਪ ਨੂੰ ਇਹ translation ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਇੱਕ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਭਾਸ਼ਿਣੀ ਐਪ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਆਪ ਜ਼ਰੂਰ ਇਸ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਆਪ ਆਪਣੀਆਂ ਚੀਜਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ interpret ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਟ੍ਰਾਂਸਲੇਸ਼ਨ ਦੇ ਇਸ ਫੀਚਰ ਨਾਲ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਖਤਮ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਪ ਮਰਾਠੀ ਬੋਲੋ, ਅਗਰ ਮੈਂ ਭਾਸ਼ਿਣੀ ਐਪ ਲੈ ਕੇ ਬੈਠਿਆਂ ਹਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਜਰਾਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਣ ਸਕਦਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਸੁਣ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਵਸਥਾ, ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਅਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,

 

ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਅਵਸਰ ਇਸ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਤਾਂ ਮਨਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਮੌਕਾ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਵੀ  ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਮਰਾਠੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਸੁੰਦਰ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇਣ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਰਾਠੀ ਲੋਕ ਸਰਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਰਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਜੁੜਨ, ਇਸ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਹੋਵੇ, ਅਗਲੀ ਪੀੜੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮਾਣ ਦਾ ਬੋਧ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਸ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਆਪ ਸਭ ਨੇ ਮੇਰਾ ਸੁਆਗਤ-ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ,ਮੈ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਆਭਾਰੀ ਹਾਂ। ਇਹ coincidence ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਮੇਰਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਆਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਅਚਾਨਕ ਇੱਥੇ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇੱਕ ਘੰਟਾ ਹੋਰ ਦੇ ਦਿਓ ਅਤੇ ਉਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਪ ਲੋਕ ਸਾਰੇ ਪਤਵੰਤੇ ਲੋਕ ਹੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਦਾ ਇੱਥੇ ਉਪਸਥਿਤ ਹੋਣ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਮਾਹਤਮਯ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ  ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਆਪ ਸਭ ਦਾ ਬਹੁਤ ਆਭਾਰੀ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਆਪ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦਰਜਾ ਮਿਲਣ ਦੇ ਲਈ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

 

ਮਹਾਰਾਸ਼ਟ੍ਰਾਤੀਲ ਆਣਿ ਜਗਾਤੀਲ ਸਰਵ ਮਰਾਠੀਜਨਾਂਨਾ

ਖੂਪ ਖੂਪ ਸ਼ੁਭੇੱਛਾ ਦੇਤੋ।

(महाराष्ट्रातील आणि जगातील सर्व मराठीजनांना

खूप खूप शुभेच्छा देतो।)

 

ਧੰਨਵਾਦ।

 

Explore More
78ਵੇਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਅਵਸਰ ‘ਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਦੀ ਫਸੀਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸੰਬੋਧਨ ਦਾ ਮੂਲ-ਪਾਠ

Popular Speeches

78ਵੇਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਅਵਸਰ ‘ਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਦੀ ਫਸੀਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸੰਬੋਧਨ ਦਾ ਮੂਲ-ਪਾਠ
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।