Witnesses Operational Demonstrations by Indian Navy’s ships and special forces
“India salutes the dedication of our navy personnel”
“Sindhudurg Fort instills a feeling of pride in every citizen of India”
“Veer Chhatrapati Maharaj knew the importance of having a strong naval force”
“New epaulettes worn by Naval Officers will reflect Shivaji Maharaj’s heritage”
“We are committed to increasing the strength of our Nari Shakti in the armed forces”
“India has a glorious history of victories, bravery, knowledge, sciences, skills and our naval strength”
“Improving the lives of people in coastal areas is a priority”
“Konkan is a region of unprecedented possibilities”
“Heritage as well as development, this is our path to a developed India”

ਛਤਰਪਤੀ ਵੀਰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਕੀ ਜੈ !

ਛਤਰਪਤੀ ਵੀਰ ਸੰਭਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਕੀ ਜੈ !

 

ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਰਮੇਸ਼ ਜੀ, ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਏਕਨਾਥ ਜੀ, ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦੇ ਮੇਰੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਜੀ, ਨਾਰਾਇਣ ਰਾਣੇ ਜੀ, ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇਵੇਂਦਰ ਫਡਣਵੀਸ ਜੀ, ਅਜੀਤ ਪਵਾਰ ਜੀ, ਸੀਡੀਐੱਸ ਜਨਰਲ ਅਨਿਲ ਚੌਹਾਨ ਜੀ, ਜਲ ਸੈਨਾ  ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਐਡਮਿਰਲ ਆਰ. ਹਰਿ ਕੁਮਾਰ, ਜਲ ਸੈਨਾ  ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਾਥੀ, ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਮੇਰੇ ਪਰਿਵਾਰਜਨ !

 

ਅੱਜ 4 ਦਸੰਬਰ ਦਾ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਦਿਨ...ਸਾਨੂੰ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਸਿੰਧੁਦੁਰਗ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਕਿਲਾ...ਮਾਲਵਣ-ਤਾਰਕਰਲੀ ਦਾ ਇਹ ਖੂਬਸੂਰਤ ਕਿਨਾਰਾ, ਚਾਰੋਂ ਤਰਫ਼ ਫੈਲਿਆ ਛਤਰਪਤੀ ਵੀਰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਤਾਪ...ਰਾਜਕੋਟ ਫੋਰਟ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਤੋਂ ਪਰਦਾ ਹਟਾਉਣਾ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਇਹ ਹੁੰਕਾਰ...ਹਰ ਭਾਰਤਵਾਸੀ ਨੂੰ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਭਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਹੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ-

 

ਚਲੋ ਨਈ ਮਿਸਾਲ ਹੋ, ਬੜ੍ਹੋ ਨਯਾ ਕਮਾਲ ਹੋ,

ਝੁਕੋ ਨਹੀ, ਰੁਕੋ ਨਹੀ, ਬੜ੍ਹੇ ਚਲੋ, ਬੜ੍ਹੇ ਚਲੋ।

(चलो नई मिसाल हो, बढ़ो नया कमाल हो,

झुको नही, रुको नही, बढ़े चलो, बढ़े चलो ।)

 

ਮੈਂ ਜਲ ਸੈਨਾ  ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਨੇਵੀ ਡੇਅ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ੂਰਬੀਰਾਂ ਨੂੰ ਭੀ ਪ੍ਰਣਾਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਤ੍ਰਭੂਮੀ ਦੇ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਰਬਉੱਚ ਬਲੀਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

 

ਸਾਥੀਓ,

ਅੱਜ ਸਿੰਧੁਦੁਰਗ ਦੀ ਇਸ ਵੀਰਭੂਮੀ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਜਲ ਸੈਨਾ  ਦਿਵਸ ਦੀ ਵਧਾਈ ਦੇਣਾ ਵਾਕਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਬੜੇ ਗੌਰਵ ਦੀ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਸਿੰਧੁਦੁਰਗ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਕਿਲੇ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਗਰਵ (ਮਾਣ) ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਛਤਰਪਤੀ ਵੀਰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਕਿਸੇ ਭੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਈ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸਮਰੱਥਾ ਕਿਤਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਦਘੋਸ਼ (ਨਾਅਰਾ) ਸੀ- ਜਲਮੇਵ ਯਸਯ, ਬਲਮੇਵ ਤਸਯ! (जलमेव यस्य, बलमेव तस्य!) ਯਾਨੀ “ਜੋ ਸਮੁੰਦਰ ‘ਤੇ ਨਿਯੰਤ੍ਰਣ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸਰਬਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਹੈ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਜਲ ਸੈਨਾ  ਬਣਾਈ। ਕਾਨਹੋਜੀ ਆਂਗ੍ਰੇ ਹੋਣ, ਮਾਯਾਜੀ ਨਾਈਕ ਭਾਟਕਰ ਹੋਣ, ਹੀਰੋਜੀ ਇੰਦਾਲਕਰ ਹੋਣ, ਐਸੇ ਅਨੇਕ ਜੋਧੇ ਅੱਜ ਭੀ ਸਾਡੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਬੜੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹਨ। ਮੈਂ ਅੱਜ ਜਲ ਸੈਨਾ  ਦਿਵਸ ‘ਤੇ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਐਸੇ ਪਰਾਕ੍ਰਮੀ ਜੋਧਿਆਂ ਨੂੰ ਭੀ ਨਮਨ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

 

ਸਾਥੀਓ,

ਛਤਰਪਤੀ ਵੀਰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਅੱਜ ਭਾਰਤ, ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ Naval Officers ਜੋ ‘ਐਪੋ-ਲੈਟਸ’ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ ਹੁਣ ਉਸ ਵਿੱਚ ਛਤਰਪਤੀ ਵੀਰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਝਲਕ ਭੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਨਵੇਂ ‘ਐਪੋ-ਲੈਟਸ’ ਭੀ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਲ ਸੈਨਾ  ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਹੋਣਗੇ।

 

ਇਹ ਮੇਰਾ ਸੁਭਾਗ ਹੈ ਕਿ ਜਲ ਸੈਨਾ  ਦੇ ਧਵਜ(ਝੰਡੇ) ਨੂੰ ਮੈਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਵਰ੍ਹੇ ਛਤਰਪਤੀ ਵੀਰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦਾ ਅਵਸਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ‘ਐਪੋ-ਲੈਟਸ’ ਵਿੱਚ ਭੀ ਛਤਰਪਤੀ ਵੀਰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ। ਆਪਣੀ ਵਿਰਾਸਤ ‘ਤੇ ਗਰਵ (ਮਾਣ) ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅੱਜ ਗੌਰਵ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ  ਹੁਣ ਆਪਣੇ Ranks ਦਾ ਨਾਮਕਰਣ, ਭਾਰਤੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਰੂਪ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਨਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਵਧਾਉਣ ‘ਤੇ ਭੀ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਜਲ ਸੈਨਾ  ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਦੇਵਾਂਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਨੇਵਲ ਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫ਼ਸਰ ਦੀ ਤੈਨਾਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।

 

 

ਸਾਥੀਓ,

ਅੱਜ ਦਾ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਲਈ ਬੜੇ ਲਕਸ਼ ਤੈਅ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਉਣ(ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ) ਦੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਲਗਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਾਸ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਕਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਬੜੀ ਤਾਕਤ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਕਤ, 140 ਕਰੋੜ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਕਤ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਬੜੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦੀ ਹੈ। ਕੱਲ੍ਹ ਤੁਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ 4 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤਾਕਤ ਦੀ ਝਲਕ ਦੇਖੀ। ਦੇਸ਼ ਨੇ ਦੇਖਿਆ, ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਜੁੜਦੇ ਹਨ... ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਜੁੜਦੀਆਂ ਹਨ... ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਆਕਾਂਖਿਆਵਾਂ ਜੁੜਦੀਆਂ ਹਨ... ਤਾਂ ਕਿਤਨੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪਰਿਣਾਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

 

ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾਵਾਂ ਅਲੱਗ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਲੱਗ ਹਨ। ਲੇਕਿਨ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪ੍ਰਥਮ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਓਤਪ੍ਰੋਤ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਹਾਂ, ਦੇਸ਼ ਅੱਗੇ ਵਧੇਗਾ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧਾਂਗੇ, ਇਹੀ ਭਾਵਨਾ ਅੱਜ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇਸ਼, ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲੈ ਕੇ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਰੋਡਮੈਪ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਜੁਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕਤਾ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ, ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਨਿਕਲਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਪ੍ਰਣ ਸਾਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਰਫ਼ ਲੈ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹੀ ਪ੍ਰਣ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਉਹ ਗੌਰਵ ਪਰਤਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੋਂ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ।

 

ਸਾਥੀਓ,

ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਿਰਫ਼ ਹਾਰ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਵਿਜੈ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਸ਼ੌਰਯ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਿਰਜਣ ਕੌਸ਼ਲ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਸਾਡੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਸੈਂਕੜੋਂ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਐਸੀ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਐਸੇ ਸੰਸਾਧਨ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਤਦ ਉਸ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰ ਨੂੰ ਚੀਰ ਕੇ ਅਸੀਂ ਸਿੰਧੁਦੁਰਗ ਜਿਹੇ ਕਿਤਨੇ ਹੀ ਕਿਲੇ ਬਣਵਾਏ।

 

ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਲੋਥਲ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਸਿੰਧੁ ਘਾਟੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦਾ ਪੋਰਟ, ਅੱਜ ਸਾਡੀ ਬਹੁਤ ਬੜੀ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸੂਰਤ ਦੇ ਬੰਦਰਗਾਹ ‘ਤੇ 80 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਲੰਗਰ ਪਾ ਕੇ ਰਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਚੋਲ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਸੇ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਬਲਬੂਤੇ, ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਕਿਤਨੇ ਹੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੱਕ ਆਪਣਾ ਵਪਾਰ ਫੈਲਾਇਆ।

 

ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਤਾਕਤਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੀ ਇਸ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਜੋ ਭਾਰਤ, ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਅਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ, ਉਸ ਦੀ ਇਹ ਕਲਾ, ਇਹ ਕੌਸ਼ਲ, ਸਭ ਕੁਝ ਠੱਪ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਤੇ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਮੁੰਦਰ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਨਿਯੰਤ੍ਰਣ ਖੋਇਆ(ਗੁਆਇਆ), ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਾਮਰਿਕ(ਰਣਨੀਤਕ)-ਆਰਥਿਕ ਤਾਕਤ ਭੀ ਖੋ (ਗੁਆ) ਦਿੱਤੀ।

 

ਇਸ ਲਈ, ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਲਕਸ਼ ‘ਤੇ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਸ ਖੋਏ ਹੋਏ ਗੌਰਵ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਪਾ ਕੇ(ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ) ਹੀ ਰਹਿਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹੀ ਅੱਜ ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਭੀ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ‘ਤੇ ਫੋਕਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਬਲੂ ਇਕੌਨਮੀ ਨੂੰ ਅਭੂਤਪੂਰਵ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ‘ਸਾਗਰਮਾਲਾ’ ਦੇ ਤਹਿਤ Port led Development ਵਿੱਚ ਜੁਟਿਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ‘ਮੈਰੀਟਾਇਮ ਵਿਜ਼ਨ’ ਦੇ ਤਹਿਤ ਆਪਣੇ ਸਾਗਰਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਤਰਫ਼ ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਰਚੈਂਟ ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਦੇ ਲਈ ਭੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮ ਬਣਾਏ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਯਾਸਾਂ ਨਾਲ, ਬੀਤੇ 9 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ seafarers ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਭੀ 140 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

 

ਮੇਰੇ ਸਾਥੀਓ,

ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਉਹ ਕਾਲਖੰਡ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਰਫ਼ 5-10 ਸਾਲ ਦਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਦੀਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਲਿਖਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। 10 ਵਰ੍ਹੇ ਤੋਂ ਭੀ ਘੱਟ ਦੇ ਕਾਲਖੰਡ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ, ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ 10ਵੇਂ ਨੰਬਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਤਾਕਤ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 5ਵੇਂ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਤੇ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤੀਸਰੇ ਨੰਬਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਮਹਾਸ਼ਕਤੀ ਬਣਨ ਦੀ ਤਰਫ਼ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਅਗ੍ਰਸਰ(ਮੋਹਰੀ) ਹੈ।

 

ਅੱਜ ਦੇਸ਼, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ-ਮਿੱਤਰ ਦਾ ਉਦੈ ਹੁੰਦਾ ਦਿਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਸਪੇਸ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਸਮੁੰਦਰ, ਹਰ ਥਾਂ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਿਖ ਰਹੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਭਾਰਤ-ਮਿਡਲ ਈਸਟ-ਯੂਰੋਪ ਇਕਨੌਮਿਕ ਕੌਰੀਡੋਰ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਸਪਾਇਸ ਰੂਟ ਨੂੰ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਖੋ (ਗੁਆ) ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਉਹ ਹੁਣ ਫਿਰ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮ੍ਰਿੱਧੀ ਦਾ ਸਸ਼ਕਤ ਅਧਾਰ ਬਣਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਮੇਡ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਚਰਚਾ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਤੇਜਸ ਵਿਮਾਨ(ਜਹਾਜ਼) ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸਾਨ ਡ੍ਰੋਨ, ਯੂਪੀਆਈ ਸਿਸਟਮ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਚੰਦਰਯਾਨ 3, ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ, ਹਰ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਮੇਡ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਧੂਮ ਹੈ। ਅੱਜ ਸਾਡੀਆਂ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਮੇਡ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਅਸਤਰ-ਸ਼ਸਤਰ ਨਾਲ ਹੀ ਪੂਰੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਹੀ ਮੈਂ ਕੋਚੀ ਵਿੱਚ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਕੈਰੀਅਰ, INS Vikrant ਨੂੰ ਜਲ ਸੈਨਾ  ਵਿੱਚ ਕਮਿਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। INS Vikrant ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ ਸਸ਼ਕਤ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕੁਝ ਗਿਣੇ-ਚੁਣੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਪਾਸ ਐਸੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ।

 

ਸਾਥੀਓ,

ਬੀਤੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੁਰਾਣੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ, ਸਾਡੇ ਸੀਮਾਵਰਤੀ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਕਿਨਾਰੇ ਵਸੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ, ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਪਿੰਡ ਮੰਨਦੀਆਂ ਸਨ। ਸਾਡੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਨੇ ਹੁਣੇ ਉਸ ਦਾ ਉਲੇਖ ਭੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੋਚ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਤਟਵਰਤੀ ਖੇਤਰ ਭੀ ਵਿਕਾਸ ਤੋਂ ਵੰਚਿਤ ਰਹੇ, ਇੱਥੇ ਮੂਲ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਦਾ ਅਭਾਵ ਰਿਹਾ। ਅੱਜ ਸਮੁੰਦਰ ਕਿਨਾਰੇ ਵਸੇ ਹਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਹੈ।

 

ਇਹ ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ 2019 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਫਿਸ਼ਰੀਜ਼ ਸੈਕਟਰ ਦੇ ਲਈ ਅਲੱਗ ਮੰਤਰਾਲਾ ਬਣਾਇਆ। ਅਸੀਂ ਫਿਸ਼ਰੀਜ਼ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 40 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ 2014 ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਛਲੀ ਉਤਪਾਦਨ 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਮਛਲੀ ਦਾ ਐਕਸਪੋਰਟ ਭੀ 110 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਮਛੇਰਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਛੇਰਿਆਂ ਦੇ ਲਈ ਬੀਮਾ ਕਵਰ 2 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 5 ਲੱਖ ਕੀਤਾ ਹੈ।

 

ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮਛੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਦਾ ਭੀ ਲਾਭ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ, ਫਿਸ਼ਰੀਜ਼ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਵੈਲਿਊ ਚੇਨ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ‘ਤੇ ਭੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਸਾਗਰਮਾਲਾ ਯੋਜਨਾ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ‘ਤੇ ਬਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ‘ਤੇ ਲੱਖਾਂ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਕਿ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਉਦਯੋਗ ਲਗਣ, ਬਿਜ਼ਨਸ ਆਉਣ।

 

ਮਛਲੀ ਹੋਵੇ, ਦੂਸਰਾ ਸੀ-ਫੂਡ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਦੀ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਅਧਿਕ ਡਿਮਾਂਡ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਸੀ-ਪੂਡ ਪ੍ਰੋਸੈੱਸਿੰਗ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇੰਡਸਟ੍ਰੀ ‘ਤੇ ਬਲ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਤਾਕਿ ਮਛੇਰਿਆਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਧਾਈ ਜਾਵੇ। ਮਛੇਰੇ, ਗਹਿਰੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਮਛਲੀ ਪਕੜ ਸਕਣ, ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਣ ਦੇ ਲਈ ਭੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਦਦ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

 

ਸਾਥੀਓ,

ਕੋਂਕਣ ਦਾ ਇਹ ਖੇਤਰ ਤਾਂ ਅਦਭੁਤ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਲਈ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਿੰਧੁਦੁਰਗ, ਰਤਨਾਗਿਰੀ, ਅਲੀਬਾਗ, ਪਰਭਨੀ ਅਤੇ ਧਾਰਾਸ਼ਿਵ ਵਿੱਚ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਚਿਪੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ-ਮੁੰਬਈ ਇੰਡਸਟ੍ਰੀਅਲ ਕੌਰੀਡੌਰ ਮਾਣਗਾਓਂ ਤੱਕ ਜੁੜਨ ਵਾਲਾ ਹੈ।

 

ਇੱਥੇ ਦੇ ਕਾਜੂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਲਈ ਭੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਟ ‘ਤੇ ਵਸੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਸਾਡੀ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਮੈਂਗਰੂਵਸ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਵਧਾਉਣ ‘ਤੇ ਬਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਿਸ਼ਠੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਾਲਵਨ, ਅਚਰਾ- ਰਤਨਾਗਿਰੀ, ਦੇਵਗੜ੍ਹ- ਵਿਜੈਦੁਰਗ ਸਹਿਤ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕ ਸਾਇਟਸ ਨੂੰ ਮੈਂਗਰੂਵ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਦੇ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

 

ਸਾਥੀਓ,

ਵਿਰਾਸਤ ਭੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਭੀ, ਇਹੀ ਵਿਕਸਿਤ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਾਡਾ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭੀ ਆਪਣੀ ਗੌਰਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸੰਭਾਲ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਯਾਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਛਤਰਪਤੀ ਵੀਰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਕਾਲਖੰਡ ਵਿੱਚ ਜੋ ਦੁਰਗ, ਜੋ ਕਿਲੇ ਬਣੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ਼ ਕੇ ਰੱਖਣ ਦੇ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਸੰਕਲਪਿਤ ਹੈ। ਕੋਂਕਣ ਸਹਿਤ ਪੂਰੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਰੋਹਰਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ਼ ‘ਤੇ ਸੈਂਕੜੋਂ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਡਾ ਪ੍ਰਯਾਸ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਇਸ ਗੌਰਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਆਉਣ। ਇਸ ਨਾਲ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਭੀ ਵਧੇਗਾ, ਰੋਜ਼ਗਾਰ-ਸਵੈਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਨਵੇਂ ਅਵਸਰ ਭੀ ਬਣਨਗੇ।

 

ਸਾਥੀਓ,

ਇੱਥੋਂ ਸਾਨੂੰ ਹੁਣ ਵਿਕਸਿਤ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਐਸਾ ਵਿਕਸਿਤ ਭਾਰਤ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਅਤ, ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੋ ਸਕੇ। ਅਤੇ ਸਾਥੀਓ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਰਮੀ ਡੇਅ, ਏਅਰਫੋਰਸ ਡੇਅ, ਨੇਵੀ ਡੇਅ... ਇਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਜੋ ਆਸਪਾਸ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ ਉਹ ਇਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਸ ਦੇ ਜੋ ਚੀਫ਼ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਲਾਅਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਉਸ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਹੈ। ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਚਾਹੇ ਆਰਮੀ ਡੇਅ ਹੋਵੇ, ਨੇਵੀ ਡੇਅ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਏਅਰਫੋਰਸ ਡੇਅ ਹੋਵੇ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ। ਅਤੇ ਉਸੇ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਨੇਵੀ ਡੇਅ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਭੂਮੀ ‘ਤੇ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਨੇਵੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ।

 

ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੱਸ ਰਹੇ ਸਨ ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਿ ਬੋਲੇ ਪਿਛਲੇ ਸਪਤਾਹ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਤਾਦਾਦ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਹਲਚਲ ਦੇ ਕਾਰਨ। ਮੈਨੂੰ ਪੱਕਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਸ ਭੂਮੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਵਧੇਗਾ। ਸਿੰਧੁ ਦੁਰਗ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਤੀਰਥ ਦਾ ਭਾਵ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਯੁੱਧ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਤਨਾ ਬੜਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੇਵੀ ਦੇ ਲਈ ਅਸੀਂ ਗਰਵ (ਮਾਣ) ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮੂਲ ਧਾਰਾ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਗਰਵ (ਮਾਣ) ਤੁਸੀਂ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀ ਕਰੋਗੇ।

 

ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਨੇਵੀ ਦੇ ਮੇਰੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ, ਸਾਡੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਨੂੰ, ਮੈਂ ਹਿਰਦੇ ਤੋਂ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮ ਦੇ ਲਈ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਕਰਨਾ ਕਠਿਨ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਭੀ ਲਾਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਬੜੀ ਤਾਦਾਦ ਵਿੱਚ ਜਨ-ਸਾਧਾਰਣ ਭੀ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੇ ਭੀ ਬਹੁਤ ਮਹਿਮਾਨ ਇੱਥੇ ਅੱਜ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਭੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਾਤਾਂ ਨਵੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਕਿ ਨੇਵੀ ਦਾ concept ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਕਿਤਨੀਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ।

 

ਮੈਂ ਪੱਕਾ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਅੱਜ ਜੀ-20 ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਧਿਆਨ ਇਸ ਬਾਤ ‘ਤੇ ਗਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਬੜੀ ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਸੀ ਹੈ ਇਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਭਾਰਤ mother of democracy ਹੈ। ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਨੇਵੀ ਦੇ ਇਸ concept ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ, ਸਮਰੱਥਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਦਾ ਇਹ ਅਵਸਰ ਵਿਸ਼ਵ ਮੰਚ 'ਤੇ ਭੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸੋਚ ਦੇ ਲਈ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਨ ਵਾਲਾ ਹੈ।

 

ਮੈਂ ਫਿਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਅੱਜ ਨੇਵੀ ਡੇਅ ‘ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਜਨਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਾਰ ਬੋਲੋ-

 

ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕੀ – ਜੈ !

ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕੀ – ਜੈ !

ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕੀ – ਜੈ ! 

ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ !

 

Explore More
78ਵੇਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਅਵਸਰ ‘ਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਦੀ ਫਸੀਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸੰਬੋਧਨ ਦਾ ਮੂਲ-ਪਾਠ

Popular Speeches

78ਵੇਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਅਵਸਰ ‘ਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਦੀ ਫਸੀਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸੰਬੋਧਨ ਦਾ ਮੂਲ-ਪਾਠ
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।