Quote“This family of 130 crore Indians is all I have, you people are everything in my life and this life too is for you”
Quote“I repeat the resolve that I will do whatever I can, for the welfare of everyone, for the honour of every Indian, for the security of every Indian and for the prosperity of every Indian and a life of happiness and peace for everyone”
Quote“Seva, Sushasan aur Gareeb Kalyan have changed the meaning of government for the people”
Quote“Government is trying to give a permanent solution to the problems which were earlier assumed to be permanent”
Quote“Our government started empowering the poor from day one”
Quote“we are working to build a new India not a vote bank”
Quote“100% empowerment means ending discrimination and appeasement. 100% empowerment means that every poor gets full benefits of government schemes”
Quote“No goal is impossible for capability of New India”

ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕੀ, ਜੈ।

ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕੀ, ਜੈ।

ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਰਾਜੇਂਦਰ ਜੀ, ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਜੈ ਰਾਮ ਠਾਕੁਰ ਜੀ, ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਾਡੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸਾਥੀ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਸੁਰੇਸ਼ ਜੀ, ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੇ ਮੇਰੇ ਸਾਥੀਓ, ਸਾਂਸਦਗਣ, ਵਿਧਾਇਕਗਣ, ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜਨਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਗਣ। ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਵਸ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਵਸ ’ਤੇ ਇਸ ਦੇਵਭੂਮੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਮ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇ, ਇਸ ਤੋਂ ਬੜਾ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਪ ਇਤਨੀ ਬੜੀ ਤਦਾਦ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦੇਣ ਦੇ ਲਈ ਆਏ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਆਭਾਰ ਵਿਅਕਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਹੁਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ-ਕਰੋੜ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਪੀਐੱਮ ਕਿਸਾਨ ਸਨਮਾਨ ਨਿਧੀ ਦਾ ਪੈਸਾ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਹੋ ਗਿਆ, ਪੈਸਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਵੀ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਅੱਜ ਮੈਨੂੰ ਸ਼ਿਮਲੇ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ 10 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸਾਨ ਵੀ ਸ਼ਿਮਲਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਗੇ, ਹਿਮਾਚਲ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਗੇ, ਇਸ ਦੇਵਭੂਮੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਗੇ। ਮੈਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨ ਭਾਈਆਂ-ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਹਿਰਦੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਅਨੇਕਾਂ-ਅਨੇਕ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।

 

ਸਾਥੀਓ,

ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ਿਮਲਾ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅੱਜ ਪੂਰੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਚਰਚਾ ਚਲ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅੱਠ ਸਾਲ ਹੋਣ ’ਤੇ ਕੈਸਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਕਿਹੜਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਨੱਡਾ ਜੀ, ਜੋ ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਹੀ ਹਨ, ਸਾਡੇ ਜੈਰਾਮ ਜੀ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਰਫ਼ੋਂ ਇੱਕ ਸੁਝਾਅ ਆਇਆ ਅਤੇ ਦੋਨੋਂ ਸੁਝਾਅ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅੱਛੇ ਲਗੇ। ਇਹ ਅੱਠ ਵਰ੍ਹੇ ਦੇ ਨਿਮਿੱਤ ਕੱਲ੍ਹ ਮੈਨੂੰ ਕੋਰੋਨਾਕਾਲ ਵਿੱਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦੋਨੋਂ ਖੋ ਦਿੱਤੇ, ਐਸੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮਾ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਅਵਸਰ ਕੱਲ੍ਹ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ਼ ਦਾ ਨਿਰਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕੱਲ੍ਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਕੁਝ ਪੈਸੇ ਵੀ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ ਡਿਜੀਟਲੀ। ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਵਿੱਚ ਐਸਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੋਣਾ ਮਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਕੂਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਆਨੰਦ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਫਿਰ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸੁਝਾਅ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਅੱਖ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਹਾਂ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਦਾ ਸਥਾਨ ਇਤਨਾ ਬੜਾ ਹੈ, ਇਤਨਾ ਬੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਪਲ ਅਗਰ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਬਿਤਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਤਾਂ ਬਾਤ ਹੀ ਕੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਜੀ। ਅੱਜ ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੇ ਨਿਮਿੱਤ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅੱਜ ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਦੇ ਮੇਰੀ ਕਰਮਭੂਮੀ ਰਹੀ, ਮੇਰੇ ਲਈ ਜੋ ਦੇਵਭੂਮੀ ਹੈ, ਮੇਰੇ ਲਈ ਜੋ ਪੁਣਯਭੂਮੀ(ਪਵਿੱਤਰ ਭੂਮੀ) ਹੈ। ਉੱਥੇ ਮੈਨੂੰ ਅੱਜ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇਵਭੂਮੀ ਨਾਲ ਬਾਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇ, ਇਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਲਈ ਖੁਸ਼ੀ ਅਨੇਕ ਗੁਣਾ ਵਧਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,

130 ਕਰੋੜ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੇ ਸੇਵਕ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਆਪ ਸਭ ਨੇ ਜੋ ਅਵਸਰ ਦਿੱਤਾ, ਮੈਨੂੰ ਜੋ ਸੁਭਾਗ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਅਗਰ ਅੱਜ ਮੈਂ ਕੁਝ ਕਰ ਪਾਉਂਦਾ ਹਾਂ,  ਦਿਨ-ਰਾਤ ਦੌੜ ਪਾਉਂਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ  ਮਤ (ਨਾ) ਸੋਚਿਓ ਕਿ ਮੋਦੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਮਤ (ਨਾ)  ਸੋਚਿਓ ਕਿ ਮੋਦੀ ਦੌੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਤਾਂ 130 ਕਰੋੜ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਉਸ ਪਦ ’ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਨਹੀਂ, ਕਲਪਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਕੋਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਫਾਈਲ ’ਤੇ ਸਾਈਨ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਇੱਕ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਦ ਤਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਉਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਫਾਈਲ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਮੈਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਸਿਰਫ਼ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ 130 ਕਰੋੜ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ। ਤੁਹਾਡੇ ਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੇਵਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵੀ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਆਸਾਂ - ਆਕਾਂਖਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ, 130 ਕਰੋੜ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ, ਇਹੀ ਸਭ ਕੁਝ ਹੈ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ। ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਹੋ ਸਭ ਕੁਝ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਹੀ ਲਈ ਹੈ। ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੇ ਅੱਠ ਵਰ੍ਹੇ ਪੂਰੇ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅੱਜ ਮੈਂ ਫਿਰ ਤੋਂ, ਮੈਂ ਇਸ ਦੇਵਭੂਮੀ ਤੋਂ ਮੇਰਾ ਸੰਕਲਪ ਫਿਰ ਦੁਹਰਾਵਾਂਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਭੁੱਲਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੇਰਾ ਸੰਕਲਪ ਸੀ, ਅੱਜ ਹੈ, ਅੱਗੇ ਵੀ ਰਹੇਗਾ। ਜਿਸ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਲਈ ਜੀਵਾਂਗਾ, ਜਿਸ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਲਈ ਜੂਝਦਾ ਰਹਾਂਗਾ, ਜਿਸ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਲਈ ਆਪ  ਸਭ ਦੇ ਨਾਲ ਚਲਦਾ ਰਹਾਂਗਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਮੇਰਾ ਇਹ ਸੰਕਲਪ ਹੈ ਭਾਰਤਵਾਸੀ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਦੇ ਲਈ, ਹਰ ਭਾਰਤਵਾਸੀ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਉਸ ਹਰ ਭਾਰਤਵਾਸੀ ਦੀ ਸਮ੍ਰਿੱਧੀ ਕਿਵੇਂ ਵਧੇ, ਭਾਰਤਵਾਸੀ ਨੂੰ ਸੁਖ-ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲੇ, ਉਸ ਇੱਕ ਭਾਵ ਨਾਲ ਗ਼ਰੀਬ ਤੋਂ ਗ਼ਰੀਬ ਹੋਵੇ, ਦਲਿਤ ਹੋਵੇ, ਪੀੜਿਤ ਹੋਵੇ, ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ ਹੋਵੇ, ਵੰਚਿਤ ਹੋਵੇ, ਦੂਰ-ਸੁਦੂਰ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਹੋਣ, ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ’ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਛਿਟਪੁਟ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਏਕਾਧ-ਦੋ ਪਰਿਵਾਰ ਹੋਣ, ਹਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕਲਿਆਣ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ, ਜਿਤਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਰਦਾ ਰਹਾਂ, ਇਸੇ ਭਾਵ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮੈਂ ਅੱਜ ਫਿਰ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇਸ ਦੇਵਭੂਮੀ ਤੋਂ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਕਲਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਸਾਥੀਓ,

ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਿਲ ਕੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ  ਉਸ ਉਚਾਈ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਵਾਂਗੇ, ਜਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਲਈ ਮਰ-ਮਿਟ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਕੇ ਇਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਮਹੋਤਸਵ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹੁਤ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਯੁਵਾ ਸ਼ਕਤੀ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਾਰੀਸ਼ਕਤੀ, ਉਸ ’ਤੇ ਪੂਰਾ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਮੈਂ ਅੱਜ ਤੁਹਾਡੇ ਦਰਮਿਆਨ ਆਇਆ ਹਾਂ।

ਸਾਥੀਓ,

ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬੜੇ ਲਕਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤਰਫ਼ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ  ਚਲੇ ਕਿੱਥੋਂ ਸਾਂ, ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਿੱਥੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿੱਥੋਂ ਨਿਕਲੇ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ, ਸਾਡੀ ਗਤੀ ਕੈਸੀ ਰਹੀ, ਸਾਡੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਕੈਸੀ ਰਹੀ, ਸਾਡੀਆਂ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਕੀ ਰਹੀਆਂ। ਅਸੀਂ ਅਗਰ 2014 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰੀਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲਣਾ ਮਤ(ਨਾ) ਸਾਥੀਓ,ਤਦ ਜਾ ਕੇ ਹੀ ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਵਸਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਸਮਝ ਆਵੇਗਾ। ਅੱਜ ਦੀਆਂ ਪਰਿਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖੋ, ਪਤਾ ਚਲੇਗਾ ਸਾਥੀਓ, ਦੇਸ਼ ਨੇ ਬਹੁਤ ਲੰਬਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਹੈ।

2014 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਰਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਹੈੱਡਲਾਈਨ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ, ਟੀਵੀ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਬਾਤ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਲੁੱਟ ਅਤੇ ਖਸੁੱਟ ਦੀ, ਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ, ਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਦੀ, ਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਭਾਈ -ਭਤੀਜਾਵਾਦ ਦੀ, ਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਫ਼ਸਰਸ਼ਾਹੀ ਦੀ, ਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਟਕੀਆਂ-ਲਟਕੀਆਂ-ਭਟਕੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੀ। ਲੇਕਿਨ ਵਕਤ ਬਦਲ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ, ਅੱਜ ਚਰਚਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਲਾਭ ਦੀ। ਸਿਰਮੌਰ ਤੋਂ ਸਾਡੀ ਕੋਈ ਸਮਾਦੇਵੀ ਕਹਿ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਲਾਭ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਆਖਿਰੀ ਘਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਪ੍ਰਯਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਦਾ ਪੈਸਾ ਸਿੱਧੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਅੱਜ ਚਰਚਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਦੀ, ਅੱਜ ਚਰਚਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਵਰਲਡ ਬੈਂਕ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਭਾਰਤ ਦੇ Ease of Doing Business ਦੀ, ਅੱਜ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਨਾਗਰਿਕ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ’ਤੇ ਨਕੇਲ ਦੀ ਸਾਡੀ ਤਾਕਤ ਦੀ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਜ਼ੀਰੋ ਟੌਲਰੈਂਸ ਦੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ।

2014 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨ ਲਿਆ ਸੀ, ਤਦ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਸ ਦੇ ਅੱਗੇ ਗੋਡੇ ਟੇਕ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਤਦ ਦੇਸ਼ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪੈਸਾ ਜ਼ਰੂਰਤਮੰਦ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲੁਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਅੱਜ ਚਰਚਾ ਜਨ-ਧਨ ਖਾਤਿਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਦੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਨਧਨ -ਆਧਾਰ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨਾਲ ਬਣੀ ਤ੍ਰਿਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਧੂੰਆਂ ਸਹਿਣ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਸੀ, ਅੱਜ ਉੱਜਵਲਾ ਯੋਜਨਾ ਨਾਲ ਸਿਲੰਡਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ  ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੌਚ ਦੀ ਬੇਵਸੀ ਸੀ, ਅੱਜ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਖਾਨੇ ਬਣਵਾ ਕੇ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਜੀਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਲਾਜ ਦੇ ਲਈ ਪੈਸੇ ਜੁਟਾਉਣ ਦੀ ਬੇਬਸੀ ਸੀ, ਅੱਜ ਹਰ ਗ਼ਰੀਬ ਨੂੰ ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਟ੍ਰਿਪਲ ਤਲਾਕ ਦਾ ਡਰ ਸੀ, ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜਨ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,

2014 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚਿੰਤਾ ਸੀ, ਅੱਜ ਸਰਜੀਕਲ ਸਟ੍ਰਾਈਕ, ਏਅਰ ਸਟ੍ਰਾਈਕ ਦਾ  ਗਰਵ (ਮਾਣ) ਹੈ, ਸਾਡੀ ਸੀਮਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨੌਰਥ ਈਸਟ ਆਪਣੇ ਅਸੰਤੁਲਿਤ ਵਿਕਾਸ ਤੋਂ, ਭੇਦਭਾਵ ਤੋਂ ਆਹਤ ਸੀ, ਦੁਖੀ ਸੀ। ਅੱਜ ਸਾਡਾ ਨੌਰਥ ਈਸਟ ਦਿਲੋਂ  ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੇਵਾ, ਸੁਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੇ ਕਲਿਆਣ ਦੇ ਲਈ ਬਣੀਆਂ ਸਾਡੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮਾਅਨੇ ਹੀ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਸਰਕਾਰ ਮਾਈ-ਬਾਪ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਹ ਵਕਤ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਹੁਣ ਸਰਕਾਰ ਸੇਵਕ ਹੈ ਸੇਵਕ, ਜਨਤਾ -ਜਨਾਰਦਨ ਦੀ ਸੇਵਕ। ਹੁਣ ਸਰਕਾਰ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਦਖਲ ਦੇਣ ਦੇ ਲਈ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਅਸਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਬੀਤੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਲਿਆਏ ਹਾਂ। ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਇਸੇ ਆਕਾਂਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਸਥਿਰ ਸਰਕਾਰ ਚੁਣ ਰਹੇ ਹਨ, ਡਬਲ ਇੰਜਣ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਚੁਣ ਰਹੇ ਹਨ।

ਸਾਥੀਓ,

ਅਸੀਂ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਰਕਾਰਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਲੇਕਿਨ ਸਿਸਟਮ ਉਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਹੀ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੇ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਬਣਾਇਆ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤੇ। ਪੀਐੱਮ ਆਵਾਸ ਯੋਜਨਾ ਹੋਵੇ, ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਪੈਨਸ਼ਨ ਯੋਜਨਾਵਾਂ, ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਸਕੋਪ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ Permanent ਮੰਨ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਸੀਂ ਉਸ ਦੇ Permanent Solution ਦੇਣ ਦਾ ਪ੍ਰਯਾਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਸੇਵਾ, ਸੁਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਗ਼ਰੀਬ ਕਲਿਆਣ ਦਾ ਲਕਸ਼ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ Direct Benefit Transfer ਸਕੀਮ, ਹੁਣੇ ਮੈਂ ਜੋ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, DBT ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ, Direct Benefit Scheme ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ, 10 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖ਼ਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ 21 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੇ ਲਈ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਨਿਧੀ ਹਨ। ਬੀਤੇ 8 ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਐਸੇ ਹੀ DBT ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਅਸੀਂ 22 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਿੱਧੇ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਅਕਾਊਂਟ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਕਿ 100 ਪੈਸਾ ਭੇਜਿਆ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ 85 ਪੈਸਾ ਲਾਪਤਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸੀ। ਜਿਤਨੇ ਪੈਸੇ ਭੇਜੇ, ਉਹ ਪੂਰੇ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸਹੀ ਪਤੇ ’ਤੇ, ਸਹੀ ਲਾਭਾਰਥੀਆਂ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜੇ ਗਏ ਹਨ।

ਸਾਥੀਓ,

ਅੱਜ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਸਵਾ ਦੋ ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲੀਕੇਜ ਰੁਕੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹੀ ਸਵਾ ਦੋ ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਵਿਚੋਲਿਆਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਦਲਾਲਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਸੇ DBT ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਗ਼ਲਤ ਲਾਭ ਉਠਾਉਣ ਵਾਲੇ 9 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਰਜ਼ੀ ਨਾਮਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚੋਂ ਹਟਾਇਆ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸੋਚੋ, ਫਰਜ਼ੀ ਨਾਮ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਗੈਸ ਸਬਸਿਡੀ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਲਈ ਭੇਜੀ ਗਈ ਫੀਸ, ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਪੈਸਾ, ਸਭ ਕੁਝ ਲੁੱਟਣ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਖੇਲ ਚਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਕੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਗ਼ਰੀਬ ਦੇ ਨਾਲ ਅਨਿਆਂ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜੋ ਬੱਚੇ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਆਸ਼ਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਨਿਆਂ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਕੀ ਇਹ ਪਾਪ ਨਹੀਂ ਸੀ? ਅਗਰ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹੀ 9 ਕਰੋੜ ਫਰਜ਼ੀ ਨਾਮ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਤਾਂ ਕੀ ਗ਼ਰੀਬ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਯਾਸਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਮਿਲ ਪਾਉਂਦਾ ਕੀ?

ਸਾਥੀਓ,

ਗ਼ਰੀਬ ਦਾ ਜਦੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਸ਼ਸਕਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਉਹ ਆਪਣੀ ਗ਼ਰੀਬੀ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਨਵੀਂ ਊਰਜਾ ਦੇ  ਨਾਲ ਜੁਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਸੋਚ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਗ਼ਰੀਬ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਜੁਟੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਚਿੰਤਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਯਾਸ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਦੇ 3 ਕਰੋੜ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੇ ਪਾਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਕੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਘਰ ਵੀ, ਜਿੱਥੇ ਅੱਜ  ਉਹ ਰਹਿਣ ਲਗੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਦੇ 50 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੇ ਪਾਸ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੇ ਮੁਫ਼ਤ ਇਲਾਜ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਦੇ 25 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੇ ਪਾਸ 2-2 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਐਕਸੀਡੈਂਟ ਇੰਸ਼ੋਰੈਂਸ ਅਤੇ ਟਰਮ ਇੰਸ਼ੋਰੈਂਸ ਹੈ, ਬੀਮਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਗਭਗ 45 ਕਰੋੜ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੇ ਪਾਸ ਜਨਧਨ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਗਰਵ ( ਮਾਣ) ਨਾਲ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਐਸਾ ਪਰਿਵਾਰ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਯੋਜਨਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਯੋਜਨਾ ਉਸ ਨੂੰ ਲਾਭ ਨਾ ਦਿੰਦੀ ਹੋਵੇ। ਅਸੀਂ ਦੂਰ-ਸੁਦੂਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੈਕਸੀਨ ਲਗਾਈ ਹੈ, ਦੇਸ਼ ਕਰੀਬ 200 ਕਰੋੜ ਵੈਕਸੀਨ ਡੋਜ਼ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਜੈਰਾਮ ਜੀ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਦੇਵਾਂਗਾ, ਕਰੋਨਾ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਟੂਰਿਸਟ ਡੈਸਟੀਨੇਸ਼ਨ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਦੇ ਲਈ ਤਕਲੀਫ਼ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੈਕਸੀਨੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਇਤਨਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚਲਾਇਆ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੈਕਸੀਨੇਸ਼ਨ ਦਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੈਰਾਮ ਜੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਮੋਹਰੀ ਪੰਕਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹੀ। ਸਾਥੀਓ, ਅਸੀਂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ 6 ਕਰੋੜ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕਨੈਕਸ਼ਨ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਹੈ, ਨਲ ਸੇ ਜਲ।

ਸਾਥੀਓ,

ਅਸੀਂ 35 ਕਰੋੜ ਮੁਦਰਾ ਲੋਨ ਦੇ ਕੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੋੜਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਅਵਸਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮੁਦਰਾ ਲੋਨ ਲੈ ਕੇ ਕੋਈ ਟੈਕਸੀ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਟੇਲਰਿੰਗ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਖੋਲ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਬੇਟੀ ਆਪਣਾ ਖ਼ੁਦ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਰਹੀ  ਹੈ। ਰੇਹੜੀ-ਠੇਲੇ-ਪਟੜੀ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲਗਭਗ 35 ਲੱਖ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬੈਂਕਾਂ ਤੋਂ ਰਿਣ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਅਤੇ ਜੋ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੁਦਰਾ ਯੋਜਨਾ ਹੈ ਨਾ, ਮੇਰੇ ਲਈ ਸੰਤੋਸ਼ ਦੀ ਬਾਤ ਹੈ। ਉਸ ਵਿੱਚ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ, ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਪੈਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਤਾਵਾਂ-ਭੈਣਾਂ ਹਨ ਜੋ entrepreneur  ਬਣ ਕੇ ਅੱਜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਸਾਥੀਓ,

ਇੱਥੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਤਾਂ ਹਰ ਘਰ ਤੋਂ, ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਪਰਿਵਾਰ ਐਸਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਸ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸੈਨਿਕ ਨਾ ਨਿਕਲਿਆ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਭੂਮੀ ਹੈ ਜੀ। ਇਹ ਵੀਰ ਮਾਤਾਵਾਂ ਦੀ ਭੂਮੀ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਗੋਦ ਤੋਂ ਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੋ ਵੀਰ ਮਾਤ੍ਰਭੂਮੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਦੇ  ਲਈ ਚੌਬੀ ਘੰਟੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਖਪਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਸਾਥੀਓ,

ਇਹ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਭੂਮੀ ਹੈ, ਇਹ ਮਿਲਿਟਰੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਭੂਮੀ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਕਦੇ ਭੁੱਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਰਤਾਅ ਕੀਤਾ, ਵੰਨ-ਰੈਂਕ, ਵੰਨ-ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਮ ’ਤੇ ਕਿਵੇਂ  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦਿੱਤਾ। ਹੁਣੇ ਅਸੀਂ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਸੈਨਿਕ ਨਾਲ ਬਾਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸਾਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੀਵਨ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕਾ ਘਰ ਸਾਡੇ ਆਉਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਸਾਥੀਓ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੇਵਾ-ਮੁਕਤ ਹੋਏ ਵੀ 30-40 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ।

ਸਾਥੀਓ,

ਮਿਲਿਟਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਸਾਡੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਭਲੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੰਨ-ਰੈਂਕ, ਵੰਨ-ਪੈਨਸ਼ਨ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ, ਸਾਡੇ ਸਾਬਕਾ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਏਰੀਅਰ ਦਾ ਪੈਸਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਬੜਾ ਲਾਭ ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਹਰ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,

ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਆਪਣਾ-ਆਪਣਾ ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ  ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਉਦੇਸ਼ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਨਵਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਹੋਵੇ, ਜਦੋਂ ਲਕਸ਼ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਹੋਵੇ, ਜਦੋਂ ਇਰਾਦਾ 130 ਕਰੋੜ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਲਿਆਣ ਕਰਨ ਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ, ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਜਿੱਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਸਬਕਾ ਸਾਥ, ਸਬਕਾ ਵਿਕਾਸ, ਸਬਕਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਔਰ ਸਬਕਾ ਪ੍ਰਯਾਸ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਸਭ ਨੂੰ ਮਿਲੇ, ਹਰ ਗ਼ਰੀਬ ਨੂੰ ਮਿਲੇ, ਕੋਈ ਗ਼ਰੀਬ ਛੁਟੇ ਨਾ, ਹੁਣ ਇਹੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸੋਚ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਅਪ੍ਰੋਚ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਸ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲਾਭ, ਸ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲਾਭਾਰਥੀਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਬੀੜਾ ਉਠਾਇਆ ਹੈ, ਲਾਭਾਰਥੀਆਂ ਦੇ ਸੈਚੁਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਲਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਣ ਯਾਨੀ ਭੇਦਭਾਵ ਖ਼ਤਮ, ਸਿਫਾਰਿਸ਼ਾਂ ਖ਼ਤਮ, ਤੁਸ਼ਟੀਕਰਣ ਖ਼ਤਮ। ਸ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਣ ਯਾਨੀ ਹਰ ਗ਼ਰੀਬ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਲਾਭ। ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਅੱਛਾ ਲਗਿਆ ਕਿ ਜੈਰਾਮ ਜੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਰ ਘਰ ਜਲ ਯੋਜਨਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿਮਾਚਲ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਕਿੰਨੌਰ, ਲਾਹੌਲ-ਸਪਿਤੀ, ਚੰਬਾ, ਹਮੀਰਪੁਰ ਜਿਹੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਸ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕਵਰੇਜ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,

ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ, 2014 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਦਰਮਿਆਨ ਆਉਂਦਾ ਸਾਂ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦਾ ਸਾਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਅੱਖ ਝੁਕਾ ਕੇ ਨਹੀਂ, ਅੱਖ ਮਿਲਾ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰੇਗਾ। ਅਜ ਭਾਰਤ, ਮਜਬੂਰੀ ਵਿੱਚ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ,ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਮਜਬੂਰੀ ਵਿੱਚ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਹੱਥ ਵਧਦਾ ਹੈ ਨਾ ਤਾਂ ਐਸੇ ਵਧਾਉਂਦਾ  ਹੈ, ਬਲਕਿ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਹੱਥ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੱਥ ਐਸੇ ਕਰਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਰੋਨਾ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਸੀਂ 150 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਵਾਈਆਂ ਭੇਜੀਆਂ ਹਨ, ਵੈਕਸੀਨ ਭੇਜੀਆਂ ਹਨ। ਅਤੇ ਇਸ  ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਫਾਰਮਾ ਹੱਬ- ਬੱਦੀ ਦੀ ਵੀ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਪਾਸ Potential ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ Performer ਵੀ ਹਾਂ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ  ਵੀ ਮੰਨ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗ਼ਰੀਬੀ ਕਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਾਸ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹੀ ਪੂਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀਆਂ ਹਨ ਬਲਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਆਕਾਂਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਬੁਲੰਦ ਭਾਰਤ ਦੇ  ਲਈ, ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੇ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਲਈ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਖਪਾਉਣਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਐਸਾ ਭਾਰਤ ਜਿਸ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਅਭਾਵ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਹੋਵੇ। ਇੱਕ ਐਸਾ ਭਾਰਤ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕਲ manufacturer, ਲੋਕਲ ਡਿਮਾਂਡ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰਾ ਕਰੇ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣਾ ਸਮਾਨ ਵੇਚੇ। ਇੱਕ ਐਸਾ ਭਾਰਤ ਜੋ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਹੋਵੇ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਲੋਕਲ ਦੇ ਲਈ ਵੋਕਲ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਾਂ ’ਤੇ  ਗਰਵ (ਮਾਣ) ਹੋਵੇ। ਸਾਡੇ ਹਿਮਾਚਲ ਦਾ ਤਾਂ ਹਸਤਸ਼ਿਲਪ, ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਵਾਸਤੂਕਲਾ, ਵੈਸੇ ਹੀ ਇਤਨੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਚੰਬਾ ਦਾ ਮੈਟਲ ਵਰਕ, ਸੋਲਨ ਦੀ ਪਾਈਨ ਆਰਟ, ਕਾਂਗੜਾ ਦੀਆਂ ਮਿਨੀਏੇਚਰ ਪੇਟਿੰਗਸ ਦੇ ਲੋਕ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਆਉਣ ਤਾਂ ਟੂਰਿਸਟ ਲੋਕ ਦੀਵਾਨੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਐਸੇ ਉਤਪਾਦ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੋਨੇ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਣ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਰੌਣਕ ਵਧਾਉਣ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਵੈਸੇ ਭਾਈਓ ਅਤੇ ਭੈਣੋਂ, ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਚਮਕ ਤਾਂ ਹੁਣ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਦੇ ਮੰਦਿਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਕੁੱਲੂ ਵਿੱਚ ਬਣੀ, ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਤਾਵਾਂ-ਭੈਣਾਂ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਕੁੱਲੂ ਵਿੱਚ ਬਣੀਆਂ ਪੂਹਲਾਂ (ਜੁਰਾਬਾਂ) ਸਰਦੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਮਦਦਗਾਰ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਬਨਾਰਸ ਦਾ ਸਾਂਸਦ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਮੈਂ ਇਸ ਉਪਹਾਰ ਦੇ ਲਈ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਭਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਸਾਥੀਓ,

ਬੀਤੇ 8 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਯਾਸਾਂ ਦੇ ਜੋ ਨਤੀਜੇ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹਾਂ, ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਭਾਰਤਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਅੱਗੇ ਕੋਈ ਵੀ ਲਕਸ਼ ਅਸੰਭਵ ਨਹੀਂ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਰਿਕਾਰਡ ਐਕਸਪੋਰਟ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। 8 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸਟਾਰਟ ਅੱਪਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਸਾਂ, ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਤੀਸਰੇ ਬੜੇ ਸਟਾਰਟ ਅੱਪ ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਹਾਂ, ਤੀਸਰੇ ਬੜੇ । ਕਰੀਬ-ਕਰੀਬ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਸਾਡੇ ਯੁਵਾ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ 25 ਸਾਲ ਦੇ ਵਿਰਾਟ ਸੰਕਲਪਾਂ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਦੇ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਨਵੀਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਨਵੇਂ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਦੂਸਰੇ ਨੂੰ ਸਪੋਰਟ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਲਟੀਮੋਡਲ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ’ਤੇ ਫੋਕਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਜੋ ਪਰਬਤਮਾਲਾ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਹ ਹਿਮਾਚਲ ਜਿਹੇ ਪਹਾੜੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੇਗੀ। ਇਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਵਾਇਬ੍ਰੈਂਟ ਬਾਰਡਰ ਵਿਲੇਜ, ਇਸ ਦੀ ਜੋ ਯੋਜਨਾ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ  ਕਾਰਨ ਸੀਮਾ ’ਤੇ ਵਸੇ ਹੋਏ ਜੋ ਪਿੰਡ ਹਨ, ਇਹ ਪਿੰਡ ਵਾਇਬ੍ਰੈਂਟ ਬਣਨ, ਟੂਰਿਸਟ ਡੈਸਟੀਨੇਸ਼ਨ ਬਣਨ, ਐਕਟੀਵਿਟੀ ਦੇ ਸੈਂਟਰ ਬਣਨ। ਸੀਮਾ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਇਬ੍ਰੈਂਟ ਬਾਰਡਰ ਵਿਲੇਜ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਲਾਭ ਮੇਰੇ ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਸੀਮਾਵਰਤੀ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਸੁਭਾਵਿਕ ਰੂਪ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,

ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਰਬਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਡਿਜੀਟਲ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਬਣਾਉਣ ’ਤੇ ਫੋਕਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਣ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਭਾਰਤ ਹੈਲਥ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਬਲਾਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਕ੍ਰਿਟੀਕਲ ਹੈਲਥ ਕੇਅਰ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਅਸੀਂ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।  ਹਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਗ਼ਰੀਬ ਮਾਂ ਦਾ ਬੇਟਾ-ਬੇਟੀ ਵੀ ਹੁਣ ਡਾਕਟਰ ਬਣਨ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਹਾਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਅਗਰ ਉਸ ਦੀ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਹੋਣ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਅਧੂਰੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਡੀਕਲ ਅਤੇ ਟੈਕਨੀਕਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਅਸੀਂ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਕਰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੋਟ ਕਰਾਂਗੇ ਤਾਕਿ ਗ਼ਰੀਬ ਤੋਂ ਗ਼ਰੀਬ ਦਾ ਬੱਚਾ, ਪਿੰਡ ਦਾ ਬੱਚਾ ਵੀ ਡਾਕਟਰ ਬਣ ਸਕੇ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦਾ ਗ਼ੁਲਾਮ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗੀ।

ਸਾਥੀਓ,

ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਏਮਸ ਜਿਹੇ ਬਿਹਤਰੀਨ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੂਰ-ਸੁਦੂਰ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਤੱਕ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਵਿੱਚ ਬਣ ਰਿਹਾ ਏਮਸ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ। ਹੁਣ ਹਿਮਾਚਲ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਜਾਂ ਦਿੱਲੀ ਜਾਣ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗੀ।

ਸਾਥੀਓ,

ਇਹ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਯਾਸ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵੀ ਗਤੀ ਦੇਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਰੋਡ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸੁਧਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਇੱਥੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡ੍ਰੋਨ ਦੀ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਡ੍ਰੋਨ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਦੂਰ-ਦਰਾਜ ਦੇ ਜੋ ਖੇਤਰ ਹਨ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਦੂਰ-ਦਰਾਜ ਦੇ ਜੋ ਵੀ ਇਲਾਕੇ ਹਨ, ਚਾਹੇ ਪਹਾੜੀ ਹੋਣ, ਜੰਗਲ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਹੋਣ, ਜਿਵੇਂ ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਵੀ ਦੂਰ-ਦਰਾਜ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡ੍ਰੋਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਬੜਾ ਲਾਭ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।

ਭਾਈਓ ਅਤੇ ਭੈਣੋਂ,

ਬੀਤੇ ਅੱਠ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ 100ਵੇਂ  ਵਰ੍ਹੇ ਦੇ  ਲਈ ਯਾਨੀ 2047 ਦੇ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਧਾਰ ਤਿਆਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੀਆਂ ਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਹੀ ਮੰਤਰ ਹੈ- ਸਬਕਾ ਪ੍ਰਯਾਸ। ਸਭ ਜੁੜਨ, ਸਭ ਜੁਟਣ ਅਤੇ ਸਭ ਵਧਣ-ਇਸੇ ਭਾਵ ਦੇ  ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਕਿਤਨੀਆਂ ਸਦੀਆਂ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਅਤੇ ਕਿਤਨੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਹ ਸੁਭਾਗ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ, ਸਾਡੀ ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਆਓ, ਅਸੀਂ ਸੰਕਲਪ ਲਈਏ, ਅਸੀਂ ਸਭ ‘ਹਮ ਸਬਕਾ ਪ੍ਰਯਾਸ’ ਦੇ ਇਸ ਸੱਦੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨਿਭਾਵਾਂਗੇ, ਆਪਣਾ ਹਰ ਕਰਤੱਵ ਨਿਭਾਵਾਂਗੇ। ਇਸੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ, ਅੱਜ ਜੋ ਹਿਮਾਚਲ ਨੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨਾਲ ਲੋਕ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਅੱਜ ਪੂਰਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸ਼ਿਮਲਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਰੋੜਾਂ-ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕ ਅੱਜ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਅਤੇ ਅੱਜ ਮੈਂ ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਰੋੜਾਂ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਨਾਲ ਬਾਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਰੋੜਾਂ-ਕਰੋੜਾਂ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅਨੇਕ-ਅਨੇਕ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਬਣੇ ਰਹਿਣ, ਅਸੀਂ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੀਏ, ਦਿਨ-ਰਾਤ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੀਏ, ਜੀ-ਜਾਨ ਨਾਲ ਜੁਟੇ ਰਹੀਏ। ਇਸੇ ਇੱਕ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਆਪ ਸਭ ਦੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦੇ  ਨਾਲ ਮੈਂ ਫਿਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪ ਸਭ  ਦਾ ਹਿਰਦੇ ਤੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਬੋਲੋ-

ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕੀ-ਜੈ

ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕੀ-ਜੈ!

ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕੀ-ਜੈ!

ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ!

 

  • Ganesh Dhore January 01, 2025

    JAY BHARAT🇮🇳
  • Adwaita Panda November 28, 2024

    🇮🇳🇮🇳🇮🇳🇮🇳
  • Dharmendra bhaiya October 27, 2024

    BJP
  • Devendra Kunwar October 14, 2024

    BJP
  • Prabeera Kumar Sahu September 25, 2024

    🙏🙏Jay Bharat🙏🙏
  • दिग्विजय सिंह राना September 20, 2024

    हर हर महादेव
  • Reena chaurasia August 30, 2024

    बीजेपी
  • Pradhuman Singh Tomar August 04, 2024

    बीजेपी
  • Jayanta Kumar Bhadra June 22, 2024

    Jay Maa
  • JBL SRIVASTAVA June 02, 2024

    मोदी जी 400 पार
Explore More
78ਵੇਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਅਵਸਰ ‘ਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਦੀ ਫਸੀਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸੰਬੋਧਨ ਦਾ ਮੂਲ-ਪਾਠ

Popular Speeches

78ਵੇਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਅਵਸਰ ‘ਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਦੀ ਫਸੀਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸੰਬੋਧਨ ਦਾ ਮੂਲ-ਪਾਠ
Namo Drone Didi, Kisan Drones & More: How India Is Changing The Agri-Tech Game

Media Coverage

Namo Drone Didi, Kisan Drones & More: How India Is Changing The Agri-Tech Game
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
In future leadership, SOUL's objective should be to instill both the Steel and Spirit in every sector to build Viksit Bharat: PM
February 21, 2025
QuoteThe School of Ultimate Leadership (SOUL) will shape leaders who excel nationally and globally: PM
QuoteToday, India is emerging as a global powerhouse: PM
QuoteLeaders must set trends: PM
QuoteIn future leadership, SOUL's objective should be to instill both the Steel and Spirit in every sector to build Viksit Bharat: PM
QuoteIndia needs leaders who can develop new institutions of global excellence: PM
QuoteThe bond forged by a shared purpose is stronger than blood: PM

His Excellency,

भूटान के प्रधानमंत्री, मेरे Brother दाशो शेरिंग तोबगे जी, सोल बोर्ड के चेयरमैन सुधीर मेहता, वाइस चेयरमैन हंसमुख अढ़िया, उद्योग जगत के दिग्गज, जो अपने जीवन में, अपने-अपने क्षेत्र में लीडरशिप देने में सफल रहे हैं, ऐसे अनेक महानुभावों को मैं यहां देख रहा हूं, और भविष्य जिनका इंतजार कर रहा है, ऐसे मेरे युवा साथियों को भी यहां देख रहा हूं।

साथियों,

कुछ आयोजन ऐसे होते हैं, जो हृदय के बहुत करीब होते हैं, और आज का ये कार्यक्रम भी ऐसा ही है। नेशन बिल्डिंग के लिए, बेहतर सिटिजन्स का डेवलपमेंट ज़रूरी है। व्यक्ति निर्माण से राष्ट्र निर्माण, जन से जगत, जन से जग, ये किसी भी ऊंचाई को प्राप्त करना है, विशालता को पाना है, तो आरंभ जन से ही शुरू होता है। हर क्षेत्र में बेहतरीन लीडर्स का डेवलपमेंट बहुत जरूरी है, और समय की मांग है। और इसलिए The School of Ultimate Leadership की स्थापना, विकसित भारत की विकास यात्रा में एक बहुत महत्वपूर्ण और बहुत बड़ा कदम है। इस संस्थान के नाम में ही ‘सोल’ है, ऐसा नहीं है, ये भारत की सोशल लाइफ की soul बनने वाला है, और हम लोग जिससे भली-भांति परिचित हैं, बार-बार सुनने को मिलता है- आत्मा, अगर इस सोल को उस भाव से देखें, तो ये आत्मा की अनुभूति कराता है। मैं इस मिशन से जुड़े सभी साथियों का, इस संस्थान से जुड़े सभी महानुभावों का हृदय से बहुत-बहुत अभिनंदन करता हूं। बहुत जल्द ही गिफ्ट सिटी के पास The School of Ultimate Leadership का एक विशाल कैंपस भी बनकर तैयार होने वाला है। और अभी जब मैं आपके बीच आ रहा था, तो चेयरमैन श्री ने मुझे उसका पूरा मॉडल दिखाया, प्लान दिखाया, वाकई मुझे लगता है कि आर्किटेक्चर की दृष्टि से भी ये लीडरशिप लेगा।

|

साथियों,

आज जब The School of Ultimate Leadership- सोल, अपने सफर का पहला बड़ा कदम उठा रहा है, तब आपको ये याद रखना है कि आपकी दिशा क्या है, आपका लक्ष्य क्या है? स्वामी विवेकानंद ने कहा था- “Give me a hundred energetic young men and women and I shall transform India.” स्वामी विवेकानंद जी, भारत को गुलामी से बाहर निकालकर भारत को ट्रांसफॉर्म करना चाहते थे। और उनका विश्वास था कि अगर 100 लीडर्स उनके पास हों, तो वो भारत को आज़ाद ही नहीं बल्कि दुनिया का नंबर वन देश बना सकते हैं। इसी इच्छा-शक्ति के साथ, इसी मंत्र को लेकर हम सबको और विशेषकर आपको आगे बढ़ना है। आज हर भारतीय 21वीं सदी के विकसित भारत के लिए दिन-रात काम कर रहा है। ऐसे में 140 करोड़ के देश में भी हर सेक्टर में, हर वर्टिकल में, जीवन के हर पहलू में, हमें उत्तम से उत्तम लीडरशिप की जरूरत है। सिर्फ पॉलीटिकल लीडरशिप नहीं, जीवन के हर क्षेत्र में School of Ultimate Leadership के पास भी 21st सेंचुरी की लीडरशिप तैयार करने का बहुत बड़ा स्कोप है। मुझे विश्वास है, School of Ultimate Leadership से ऐसे लीडर निकलेंगे, जो देश ही नहीं बल्कि दुनिया की संस्थाओं में, हर क्षेत्र में अपना परचम लहराएंगे। और हो सकता है, यहां से ट्रेनिंग लेकर निकला कोई युवा, शायद पॉलिटिक्स में नया मुकाम हासिल करे।

साथियों,

कोई भी देश जब तरक्की करता है, तो नेचुरल रिसोर्सेज की अपनी भूमिका होती ही है, लेकिन उससे भी ज्यादा ह्यूमेन रिसोर्स की बहुत बड़ी भूमिका है। मुझे याद है, जब महाराष्ट्र और गुजरात के अलग होने का आंदोलन चल रहा था, तब तो हम बहुत बच्चे थे, लेकिन उस समय एक चर्चा ये भी होती थी, कि गुजरात अलग होकर के क्या करेगा? उसके पास कोई प्राकृतिक संसाधन नहीं है, कोई खदान नहीं है, ना कोयला है, कुछ नहीं है, ये करेगा क्या? पानी भी नहीं है, रेगिस्तान है और उधर पाकिस्तान है, ये करेगा क्या? और ज्यादा से ज्यादा इन गुजरात वालों के पास नमक है, और है क्या? लेकिन लीडरशिप की ताकत देखिए, आज वही गुजरात सब कुछ है। वहां के जन सामान्य में ये जो सामर्थ्य था, रोते नहीं बैठें, कि ये नहीं है, वो नहीं है, ढ़िकना नहीं, फलाना नहीं, अरे जो है सो वो। गुजरात में डायमंड की एक भी खदान नहीं है, लेकिन दुनिया में 10 में से 9 डायमंड वो है, जो किसी न किसी गुजराती का हाथ लगा हुआ होता है। मेरे कहने का तात्पर्य ये है कि सिर्फ संसाधन ही नहीं, सबसे बड़ा सामर्थ्य होता है- ह्यूमन रिसोर्स में, मानवीय सामर्थ्य में, जनशक्ति में और जिसको आपकी भाषा में लीडरशिप कहा जाता है।

21st सेंचुरी में तो ऐसे रिसोर्स की ज़रूरत है, जो इनोवेशन को लीड कर सकें, जो स्किल को चैनेलाइज कर सकें। आज हम देखते हैं कि हर क्षेत्र में स्किल का कितना बड़ा महत्व है। इसलिए जो लीडरशिप डेवलपमेंट का क्षेत्र है, उसे भी नई स्किल्स चाहिए। हमें बहुत साइंटिफिक तरीके से लीडरशिप डेवलपमेंट के इस काम को तेज गति से आगे बढ़ाना है। इस दिशा में सोल की, आपके संस्थान की बहुत बड़ी भूमिका है। मुझे ये जानकर अच्छा लगा कि आपने इसके लिए काम भी शुरु कर दिया है। विधिवत भले आज आपका ये पहला कार्यक्रम दिखता हो, मुझे बताया गया कि नेशनल एजुकेशन पॉलिसी के effective implementation के लिए, State Education Secretaries, State Project Directors और अन्य अधिकारियों के लिए वर्क-शॉप्स हुई हैं। गुजरात के चीफ मिनिस्टर ऑफिस के स्टाफ में लीडरशिप डेवलपमेंट के लिए चिंतन शिविर लगाया गया है। और मैं कह सकता हूं, ये तो अभी शुरुआत है। अभी तो सोल को दुनिया का सबसे बेहतरीन लीडरशिप डेवलपमेंट संस्थान बनते देखना है। और इसके लिए परिश्रम करके दिखाना भी है।

साथियों,

आज भारत एक ग्लोबल पावर हाउस के रूप में Emerge हो रहा है। ये Momentum, ये Speed और तेज हो, हर क्षेत्र में हो, इसके लिए हमें वर्ल्ड क्लास लीडर्स की, इंटरनेशनल लीडरशिप की जरूरत है। SOUL जैसे Leadership Institutions, इसमें Game Changer साबित हो सकते हैं। ऐसे International Institutions हमारी Choice ही नहीं, हमारी Necessity हैं। आज भारत को हर सेक्टर में Energetic Leaders की भी जरूरत है, जो Global Complexities का, Global Needs का Solution ढूंढ पाएं। जो Problems को Solve करते समय, देश के Interest को Global Stage पर सबसे आगे रखें। जिनकी अप्रोच ग्लोबल हो, लेकिन सोच का एक महत्वपूर्ण हिस्सा Local भी हो। हमें ऐसे Individuals तैयार करने होंगे, जो Indian Mind के साथ, International Mind-set को समझते हुए आगे बढ़ें। जो Strategic Decision Making, Crisis Management और Futuristic Thinking के लिए हर पल तैयार हों। अगर हमें International Markets में, Global Institutions में Compete करना है, तो हमें ऐसे Leaders चाहिए जो International Business Dynamics की समझ रखते हों। SOUL का काम यही है, आपकी स्केल बड़ी है, स्कोप बड़ा है, और आपसे उम्मीद भी उतनी ही ज्यादा हैं।

|

साथियों,

आप सभी को एक बात हमेशा- हमेशा उपयोगी होगी, आने वाले समय में Leadership सिर्फ Power तक सीमित नहीं होगी। Leadership के Roles में वही होगा, जिसमें Innovation और Impact की Capabilities हों। देश के Individuals को इस Need के हिसाब से Emerge होना पड़ेगा। SOUL इन Individuals में Critical Thinking, Risk Taking और Solution Driven Mindset develop करने वाला Institution होगा। आने वाले समय में, इस संस्थान से ऐसे लीडर्स निकलेंगे, जो Disruptive Changes के बीच काम करने को तैयार होंगे।

साथियों,

हमें ऐसे लीडर्स बनाने होंगे, जो ट्रेंड बनाने में नहीं, ट्रेंड सेट करने के लिए काम करने वाले हों। आने वाले समय में जब हम Diplomacy से Tech Innovation तक, एक नई लीडरशिप को आगे बढ़ाएंगे। तो इन सारे Sectors में भारत का Influence और impact, दोनों कई गुणा बढ़ेंगे। यानि एक तरह से भारत का पूरा विजन, पूरा फ्यूचर एक Strong Leadership Generation पर निर्भर होगा। इसलिए हमें Global Thinking और Local Upbringing के साथ आगे बढ़ना है। हमारी Governance को, हमारी Policy Making को हमने World Class बनाना होगा। ये तभी हो पाएगा, जब हमारे Policy Makers, Bureaucrats, Entrepreneurs, अपनी पॉलिसीज़ को Global Best Practices के साथ जोड़कर Frame कर पाएंगे। और इसमें सोल जैसे संस्थान की बहुत बड़ी भूमिका होगी।

साथियों,

मैंने पहले भी कहा कि अगर हमें विकसित भारत बनाना है, तो हमें हर क्षेत्र में तेज गति से आगे बढ़ना होगा। हमारे यहां शास्त्रों में कहा गया है-

यत् यत् आचरति श्रेष्ठः, तत् तत् एव इतरः जनः।।

यानि श्रेष्ठ मनुष्य जैसा आचरण करता है, सामान्य लोग उसे ही फॉलो करते हैं। इसलिए, ऐसी लीडरशिप ज़रूरी है, जो हर aspect में वैसी हो, जो भारत के नेशनल विजन को रिफ्लेक्ट करे, उसके हिसाब से conduct करे। फ्यूचर लीडरशिप में, विकसित भारत के निर्माण के लिए ज़रूरी स्टील और ज़रूरी स्पिरिट, दोनों पैदा करना है, SOUL का उद्देश्य वही होना चाहिए। उसके बाद जरूरी change और रिफॉर्म अपने आप आते रहेंगे।

|

साथियों,

ये स्टील और स्पिरिट, हमें पब्लिक पॉलिसी और सोशल सेक्टर्स में भी पैदा करनी है। हमें Deep-Tech, Space, Biotech, Renewable Energy जैसे अनेक Emerging Sectors के लिए लीडरशिप तैयार करनी है। Sports, Agriculture, Manufacturing और Social Service जैसे Conventional Sectors के लिए भी नेतृत्व बनाना है। हमें हर सेक्टर्स में excellence को aspire ही नहीं, अचीव भी करना है। इसलिए, भारत को ऐसे लीडर्स की जरूरत होगी, जो Global Excellence के नए Institutions को डेवलप करें। हमारा इतिहास तो ऐसे Institutions की Glorious Stories से भरा पड़ा है। हमें उस Spirit को revive करना है और ये मुश्किल भी नहीं है। दुनिया में ऐसे अनेक देशों के उदाहरण हैं, जिन्होंने ये करके दिखाया है। मैं समझता हूं, यहां इस हॉल में बैठे साथी और बाहर जो हमें सुन रहे हैं, देख रहे हैं, ऐसे लाखों-लाख साथी हैं, सब के सब सामर्थ्यवान हैं। ये इंस्टीट्यूट, आपके सपनों, आपके विजन की भी प्रयोगशाला होनी चाहिए। ताकि आज से 25-50 साल बाद की पीढ़ी आपको गर्व के साथ याद करें। आप आज जो ये नींव रख रहे हैं, उसका गौरवगान कर सके।

साथियों,

एक institute के रूप में आपके सामने करोड़ों भारतीयों का संकल्प और सपना, दोनों एकदम स्पष्ट होना चाहिए। आपके सामने वो सेक्टर्स और फैक्टर्स भी स्पष्ट होने चाहिए, जो हमारे लिए चैलेंज भी हैं और opportunity भी हैं। जब हम एक लक्ष्य के साथ आगे बढ़ते हैं, मिलकर प्रयास करते हैं, तो नतीजे भी अद्भुत मिलते हैं। The bond forged by a shared purpose is stronger than blood. ये माइंड्स को unite करता है, ये passion को fuel करता है और ये समय की कसौटी पर खरा उतरता है। जब Common goal बड़ा होता है, जब आपका purpose बड़ा होता है, ऐसे में leadership भी विकसित होती है, Team spirit भी विकसित होती है, लोग खुद को अपने Goals के लिए dedicate कर देते हैं। जब Common goal होता है, एक shared purpose होता है, तो हर individual की best capacity भी बाहर आती है। और इतना ही नहीं, वो बड़े संकल्प के अनुसार अपनी capabilities बढ़ाता भी है। और इस process में एक लीडर डेवलप होता है। उसमें जो क्षमता नहीं है, उसे वो acquire करने की कोशिश करता है, ताकि औऱ ऊपर पहुंच सकें।

साथियों,

जब shared purpose होता है तो team spirit की अभूतपूर्व भावना हमें गाइड करती है। जब सारे लोग एक shared purpose के co-traveller के तौर पर एक साथ चलते हैं, तो एक bonding विकसित होती है। ये team building का प्रोसेस भी leadership को जन्म देता है। हमारी आज़ादी की लड़ाई से बेहतर Shared purpose का क्या उदाहरण हो सकता है? हमारे freedom struggle से सिर्फ पॉलिटिक्स ही नहीं, दूसरे सेक्टर्स में भी लीडर्स बने। आज हमें आज़ादी के आंदोलन के उसी भाव को वापस जीना है। उसी से प्रेरणा लेते हुए, आगे बढ़ना है।

साथियों,

संस्कृत में एक बहुत ही सुंदर सुभाषित है:

अमन्त्रं अक्षरं नास्ति, नास्ति मूलं अनौषधम्। अयोग्यः पुरुषो नास्ति, योजकाः तत्र दुर्लभः।।

यानि ऐसा कोई शब्द नहीं, जिसमें मंत्र ना बन सके। ऐसी कोई जड़ी-बूटी नहीं, जिससे औषधि ना बन सके। कोई भी ऐसा व्यक्ति नहीं, जो अयोग्य हो। लेकिन सभी को जरूरत सिर्फ ऐसे योजनाकार की है, जो उनका सही जगह इस्तेमाल करे, उन्हें सही दिशा दे। SOUL का रोल भी उस योजनाकार का ही है। आपको भी शब्दों को मंत्र में बदलना है, जड़ी-बूटी को औषधि में बदलना है। यहां भी कई लीडर्स बैठे हैं। आपने लीडरशिप के ये गुर सीखे हैं, तराशे हैं। मैंने कहीं पढ़ा था- If you develop yourself, you can experience personal success. If you develop a team, your organization can experience growth. If you develop leaders, your organization can achieve explosive growth. इन तीन वाक्यों से हमें हमेशा याद रहेगा कि हमें करना क्या है, हमें contribute करना है।

|

साथियों,

आज देश में एक नई सामाजिक व्यवस्था बन रही है, जिसको वो युवा पीढी गढ़ रही है, जो 21वीं सदी में पैदा हुई है, जो बीते दशक में पैदा हुई है। ये सही मायने में विकसित भारत की पहली पीढ़ी होने जा रही है, अमृत पीढ़ी होने जा रही है। मुझे विश्वास है कि ये नया संस्थान, ऐसी इस अमृत पीढ़ी की लीडरशिप तैयार करने में एक बहुत ही महत्वपूर्ण भूमिका निभाएगा। एक बार फिर से आप सभी को मैं बहुत-बहुत शुभकामनाएं देता हूं।

भूटान के राजा का आज जन्मदिन होना, और हमारे यहां यह अवसर होना, ये अपने आप में बहुत ही सुखद संयोग है। और भूटान के प्रधानमंत्री जी का इतने महत्वपूर्ण दिवस में यहां आना और भूटान के राजा का उनको यहां भेजने में बहुत बड़ा रोल है, तो मैं उनका भी हृदय से बहुत-बहुत आभार व्यक्त करता हूं।

|

साथियों,

ये दो दिन, अगर मेरे पास समय होता तो मैं ये दो दिन यहीं रह जाता, क्योंकि मैं कुछ समय पहले विकसित भारत का एक कार्यक्रम था आप में से कई नौजवान थे उसमें, तो लगभग पूरा दिन यहां रहा था, सबसे मिला, गप्पे मार रहा था, मुझे बहुत कुछ सीखने को मिला, बहुत कुछ जानने को मिला, और आज तो मेरा सौभाग्य है, मैं देख रहा हूं कि फर्स्ट रो में सारे लीडर्स वो बैठे हैं जो अपने जीवन में सफलता की नई-नई ऊंचाइयां प्राप्त कर चुके हैं। ये आपके लिए बड़ा अवसर है, इन सबके साथ मिलना, बैठना, बातें करना। मुझे ये सौभाग्य नहीं मिलता है, क्योंकि मुझे जब ये मिलते हैं तब वो कुछ ना कुछ काम लेकर आते हैं। लेकिन आपको उनके अनुभवों से बहुत कुछ सीखने को मिलेगा, जानने को मिलेगा। ये स्वयं में, अपने-अपने क्षेत्र में, बड़े अचीवर्स हैं। और उन्होंने इतना समय आप लोगों के लिए दिया है, इसी में मन लगता है कि इस सोल नाम की इंस्टीट्यूशन का मैं एक बहुत उज्ज्वल भविष्य देख रहा हूं, जब ऐसे सफल लोग बीज बोते हैं तो वो वट वृक्ष भी सफलता की नई ऊंचाइयों को प्राप्त करने वाले लीडर्स को पैदा करके रहेगा, ये पूरे विश्वास के साथ मैं फिर एक बार इस समय देने वाले, सामर्थ्य बढ़ाने वाले, शक्ति देने वाले हर किसी का आभार व्यक्त करते हुए, मेरे नौजवानों के लिए मेरे बहुत सपने हैं, मेरी बहुत उम्मीदें हैं और मैं हर पल, मैं मेरे देश के नौजवानों के लिए कुछ ना कुछ करता रहूं, ये भाव मेरे भीतर हमेशा पड़ा रहता है, मौका ढूंढता रहता हूँ और आज फिर एक बार वो अवसर मिला है, मेरी तरफ से नौजवानों को बहुत-बहुत शुभकामनाएं।

बहुत-बहुत धन्यवाद।