“ਜੋ ਬੀਜ ਮੈਂ 12 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬੀਜਿਆ ਸੀ ਅੱਜ ਉਹ ਬੋਹੜ ਦਾ ਰੁੱਖ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ”
“ਭਾਰਤ ਨਾ ਤਾਂ ਰੁਕਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਥੱਕਣ ਵਾਲਾ ਹੈ”
“ਨਿਊ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਹਰ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਲਈ ਹੈ”
“ਸਫ਼ਲਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਹੀ ਮੰਤਰ ਹੈ - 'ਲੰਬੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ, ਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ”
“ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ”

 

ਨਮਸਕਾਰ!

ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਆਚਾਰੀਆ ਦੇਵਵ੍ਰਤ ਜੀ, ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭੂਪੇਂਦਰ ਪਟੇਲ ਜੀ,  ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਭਾਰਤੀਯ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ ਆਰ ਪਾਟਿਲ ਜੀ,  ਗੁਜਰਾਤ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਸ਼ ਸਾਂਘਵੀ ਜੀ, ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸ਼੍ਰੀ ਹੰਸਮੁਖ ਭਾਈ ਪਟੇਲ, ਸ਼੍ਰੀ ਨਰਹਰਿ ਅਮੀਨ ਅਤੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਦੇ ਮੇਅਰ ਭਾਈ ਸ਼੍ਰੀ ਕਿਰੀਟ ਕੁਮਾਰ  ਪਰਮਾਰ ਜੀ, ਹੋਰ ਮਹਾਨੁਭਾਵ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਤੋਂ ਆਏ ਮੇਰੇ ਯੁਵਾ ਦੋਸਤੋ!

ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਹ ਯੁਵਾ ਜੋਸ਼ ਦਾ ਇਹ ਸਾਗਰ, ਇਹ ਉਮੰਗ, ਇਹ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ, ਇਹ ਸਾਫ਼ ਦੱਸ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਗੁਜਰਾਤ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪ ਸਭ ਅਸਮਾਨ ਛੂਹਣ ਦੇ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ।  ਇਹ ਨਾ ਕੇਵਲ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਮਹਾਕੁੰਭ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਗੁਜਰਾਤ ਦੀ ਯੁਵਾ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਵੀ ਮਹਾਕੁੰਭ ਹੈ।  ਮੈਂ ਆਪ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ 11ਵੇਂ ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੇ ਲਈ ਢੇਰ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਗੁਜਰਾਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਨਾਲ ਯਸ਼ਸਵੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਭੂਪੇਂਦਰ ਭਾਈ ਪਟੇਲ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਆਯੋਜਨ ਦੇ ਲਈ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ’ਤੇ ਬ੍ਰੇਕ ਲਗਿਆ ਰਿਹਾ। ਲੇਕਿਨ ਭੂਪੇਂਦਰ ਭਾਈ ਨੇ ਜਿਸ ਸ਼ਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਆਯੋਜਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਯੁਵਾ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਦੋਸਤੋ,

ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ, 12 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 2010 ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਉਸ ਕਾਰਜਕਾਲ ਵਿੱਚ ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅੱਜ ਮੈਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਜਿਸ ਸੁਪਨੇ ਦਾ ਬੀਜ ਮੈਂ ਬੀਜਿਆ ਸੀ, ਅੱਜ ਵਟਵ੍ਰਿਕਸ਼(ਬੋਹੜ ਦਾ ਰੁੱਖ) ਬਣਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਬੀਜ ਨੂੰ ਮੈਂ ਅੱਜ ਇਤਨੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਵਟਵ੍ਰਿਕਸ਼ (ਬੋਹੜ ਦੇ ਰੁੱਖ)  ਦਾ ਆਕਾਰ ਲੈਂਦੇ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। 2010 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗੁਜਰਾਤ ਨੇ 16 ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ 13 ਲੱਖ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਅਰੰਭ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਭੂਪੇਂਦਰ ਭਾਈ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ, 2019 ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਇਹ ਭਾਗੀਦਾਰੀ 13 ਲੱਖ ਤੋਂ 40 ਲੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ।  36 ਸਪੋਰਟਸ, ਅਤੇ 26 ਪੈਰਾ-ਸਪੋਰਟਸ ਵਿੱਚ 40 ਲੱਖ ਖਿਡਾਰੀ! ਕਬੱਡੀ, ਖੋ-ਖੋ ਅਤੇ tug of war ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਯੋਗਆਸਣ ਅਤੇ ਮੱਲਖੰਭ ਤੱਕ! ਸਕੇਟਿੰਗ ਅਤੇ ਟੈਨਿਸ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਫੈਂਸਿੰਗ ਤੱਕ, ਹਰ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਯੁਵਾ ਅੱਜ ਕਮਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਹ ਆਂਕੜਾ 40 ਲੱਖ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ 55 ਲੱਖ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ‘ਸ਼ਕਤੀਦੂਤ’ ਜਿਹੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਉਠਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਹ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਅਵਿਰਾਮ ਪ੍ਰਯਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੇ ਜੋ ਸਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਖਿਡਾਰੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਤਪੱਸਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਸੰਕਲਪ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਲਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਰਚਮ ਲਹਿਰਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਮੇਰੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸਾਥੀਓ,

ਇਹ ਗੁਜਰਾਤ ਦੀ ਯੁਵਾ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਾਣ ਹੈ? ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ ਪਰਾਕ੍ਰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਾਣ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਯੁਵਾ Olympics,  Commonwealth ਅਤੇ Asian Games ਸਮੇਤ ਕਈ ਆਲਮੀ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦਾ ਯੁਵਾ ਆਪਣਾ ਜਲਵਾ ਬਿਖੇਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਹੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਇਸ ਮਹਾਕੁੰਭ ਤੋਂ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ। ਖਿਡਾਰੀ ਯੁਵਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ ਉੱਭਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦਾ ਪਰਚਮ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਸਾਥੀਓ,

ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਖੇਡ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਦੋ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਭਰੋਸੇ ਟਿਕੀ ਸੀ।  ਇਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜੋ ਖੇਡਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਗੌਰਵ ਅਤੇ ਪਹਿਚਾਣ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਭੁਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਖੇਡਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸੰਸਾਧਨ ਵਧਾਉਣ, ਸਪੋਰਟਸ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਬਣਾਉਣ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ, ਜਿਤਨੀ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ, ਉਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਲ ਰੁਕ ਗਈ ਸੀ। ਇਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਜਿਵੇਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਈ-ਭਤੀਜਾਵਾਦ ਘੁਸ ਗਿਆ ਹੈ, ਖੇਡ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੀ ਕਮੀ ਵੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਬੜਾ ਫੈਕਟਰ ਸੀ। ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਨਾਲ ਜੂਝਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਭੰਵਰ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਯੁਵਾ ਅੱਜ ਅਸਮਾਨ ਛੂ ਰਹੇ ਹਨ। ਗੋਲਡ ਅਤੇ ਸਿਲਵਰ ਦੀ ਚਮਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ‍ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਵੀ ਚਮਕਾ ਵੀ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚਮਤਕਾਰ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਵੀ ਕਰਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਯੁਵਾ ਦੇਸ਼ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਤਾਕਤ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਟੋਕੀਓ Olympics ਅਤੇ Paralympics, ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਬਦਲਾਅ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਟੋਕੀਓ Olympics ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 7 ਮੈਡਲ ਜਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਰਿਕਾਰਡ ਭਾਰਤ  ਦੇ ਬੇਟੇ-ਬੇਟੀਆਂ ਨੇ ਟੋਕੀਓ Paralympics ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਣਾਇਆ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਆਲਮੀ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗਿਤਾ ਵਿੱਚ 19 ਮੈਡਲਸ ਜਿੱਤੇ। ਲੇਕਿਨ, ਸਾਥੀਓ, ਇਹ ਤਾਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ। ਨਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਰੁਕਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਨਾ ਥੱਕਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਯੁਵਾ ਸ਼ਕਤੀ ’ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਯੁਵਾ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ’ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਯੁਵਾ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ, ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ’ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਹੈ।  ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਮੈਂ ਲੱਖਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹਿੰਮਤ ਦੇ ਨਾਲ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯੁਵਾ ਸ਼ਕਤੀ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅੱਗੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਈ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ,  ਕਈ ਗੋਲਡ ਇਕੱਠੇ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦਾ ਤਿਰੰਗਾ ਵੀ ਲਹਿਰਾਉਂਦਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਸਾਥੀਓ, 

ਇਸ ਵਾਰ ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਤੋਂ ਜੋ ਨੌਜਵਾਨ ਵਾਪਸ ਆਏ ਹਨ, ਯੁੱਧ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ ਆਏ ਹਨ। ਬੰਬ-ਗੋਲਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਤੋਂ ਆਏ ਹਨ। ਲੇਕਿਨ ਆ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਜ ਤਿਰੰਗੇ ਦੀ ਆਨ-ਬਾਨ-ਸ਼ਾਨ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਅਸੀਂ ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਵਿੱਚ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਸਾਥੀਓ, ਮੈਂ ਇੱਕ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੀ ਤਰਫ਼ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਖਿਡਾਰੀ ਮੈਡਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਪੋਡੀਅਮ ’ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਤਿਰੰਗਾ ਝੰਡਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਸੀ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰ ਗਾਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਤੁਸੀਂ ਟੀਵੀ ’ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਸਾਡੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ੀ (ਹਰਸ਼) ਦੇ, ਗੌਰਵ  ਦੇ ਹੰਝੂ ਵਗ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ।

ਸਾਥੀਓ,

ਭਾਰਤ ਜੈਸੇ ਯੁਵਾ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਆਪ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਬੜੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ।  ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਯੁਵਾ ਹੀ ਘੜ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹੀ ਘੜ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਲਈ ਸੰਕਲਪ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਰਪਣ ਨਾਲ ਜੁਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਇਸ ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੋਂ, ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ, ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ, ਕਸਬਿਆਂ ਤੋਂ, ਤੁਸੀਂ ਲੱਖਾਂ ਯੁਵਾ ਇੱਥੇ ਇਕੱਠੇ ਜੁੜੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਦਿਨ ਰਾਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ।  ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ। ਤੁਹਾਡੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ।  ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ, ਅੱਜ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਟੈਂਡ ਅੱਪ ਇੰਡੀਆ ਤੱਕ! ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ‘ਵੋਕਲ ਫੌਰ ਲੋਕਲ’ ਤੱਕ! ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਅਭਿਯਾਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਦਾਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਅੱਗੇ ਵਧ ਕੇ ਉਠਾਈ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਕੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ।

ਮੇਰੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸਾਥੀਓ,

ਅੱਜ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਪੇਸ ਪਾਵਰ ਤੱਕ, defence ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ artificial intelligence ਤੱਕ,  ਹਰ ਫੀਲਡ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਸ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ‘sports spirit’ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਤੁਹਾਡੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦਾ ਵੀ ਮੰਤਰ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਜੋ ਖੇਲੇ! ਵਹੀ ਖਿਲੇ! ਮੇਰੀ ਆਪ ਸਭ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਸਲਾਹ ਹੈ- ਸਫ਼ਲਤਾ ਦੇ ਲਈ ਕਦੇ ਕੋਈ ਸ਼ੌਰਟਕਟ ਨਾ ਖੋਜਿਓ!  ਤੁਸੀਂ ਰੇਲਵੇ ਪਲੈਟਫਾਰਮ ’ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਕੁਝ ਲੋਕ ਬ੍ਰਿਜ ਉੱਪਰੋਂ ਜਾਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਟੜੀ ਕ੍ਰੌਸ ਕਰਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਰੇਲਵੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, Shortcut will cut you short .  Shortcut ਦਾ ਰਸਤਾ ਬਹੁਤ ਅਲਪਜੀਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,

ਸਫ਼ਲਤਾ ਦਾ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਹੀ ਮੰਤਰ ਹੈ- ‘Long term planning, ਅਤੇ continuous commitment’. ਨਾ ਇੱਕ ਜਿੱਤ ਕਦੇ ਸਾਡਾ ਆਖਰੀ ਪੜਾਅ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਨਾ ਹੀ ਇੱਕ ਹਾਰ! ਅਸੀਂ ਸਭ ਦੇ ਲਈ ਸਾਡੇ ਵੇਦਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ- ‘ਚਰੈਵੇਤੀ-ਚਰੈਵੇਤੀ’(‘चरैवेति- चरैवेति’।)। ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਅਨੇਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ,  ਬਿਨਾ ਰੁਕੇ ਬਿਨਾ ਥੱਕੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾ ਝੁਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਰਿਸ਼੍ਰਮ(ਮਿਹਨਤ) ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਅੱਗੇ ਵਧਣਾ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,

ਸਪੋਰਟਸ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਜਿੱਤ ਦੇ ਲਈ 360 ਡਿਗਰੀ perform ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਟੀਮ ਨੂੰ perform ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਅੱਛੇ-ਅੱਛੇ sportsman ਉਪਸਥਿਤ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਦੱਸੋ, ਕੀ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਟੀਮ ਬੈਟਿੰਗ ਅੱਛੀ ਕਰੇ, ਲੇਕਿਨ bowling ਬਿਲਕੁਲ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਜਿੱਤ ਪਾਏਗੀ ਕੀ? ਜਾਂ ਟੀਮ ਦਾ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ ਖੇਡੇ, ਲੇਕਿਨ ਬਾਕੀ ਸਭ perform ਨਾ ਕਰਨ,  ਤਾਂ ਵੀ ਜਿੱਤਣਾ ਮੁਮਕਿਨ ਹੋਵੇਗਾ ਕੀ? ਜਿੱਤਣ ਦੇ ਲਈ ਪੂਰੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਬੈਟਿੰਗ, bowling ਅਤੇ fielding ਵਿੱਚ ਸਭ ਜਗ੍ਹਾ ਅੱਛਾ ਖੇਡਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਭਾਈਓ ਭੈਣੋਂ,

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਜ ਐਸੇ ਹੀ 360 ਡਿਗਰੀ ਟੀਮ ਵਰਕ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ, ਦੇਸ਼ ਇੱਕ holistic approach ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ‘ਖੇਲੋ ਇੰਡੀਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ’ ਇਸੇ ਪ੍ਰਯਾਸ ਦੀ ਇੱਕ ਬੜੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਯੁਵਾ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਦਬੀਆਂ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣਨਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਾਡੇ ਯੁਵਾ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦੇ ਅਭਾਵ ਵਿੱਚ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਅੱਜ ਬਿਹਤਰ ਤੋਂ ਬਿਹਤਰ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ resources ਦੀ ਕੋਈ ਕਮੀ ਨਾ ਪਏ। ਪਿਛਲੇ 7-8 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਪੋਰਟਸ ਬਜਟ ਕਰੀਬ-ਕਰੀਬ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਬੜੀ ਚਿੰਤਾ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਆਪ ਕਲਪਨਾ ਕਰੋ, ਅਗਰ ਖਿਡਾਰੀ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਲਈ ਆਸਵੰਦ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਕੀ ਉਹ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਪਾਵੇਗਾ?  ਇਸ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ encouragement and awards ਵਿੱਚ ਵੀ 60 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਾ ਇਜਾਫਾ (ਵਾਧਾ) ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਸਕੀਮਸ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ coaches ਨੂੰ ਵੀ reward ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੋਂ, ਪਿਛੜੇ ਵਰਗ ਤੋਂ, ਆਦਿਵਾਸੀ ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਵੀ ਉਹ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਈ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੇ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਗੌਰਵ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,

ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੀ ਵਚਿੱਤਰ ਜਿਹੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਅਗਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਇੱਕ ਖਿਡਾਰੀ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਲੋਕ ਪੁੱਛਦੇ ਸਨ ਕਿ ਭਈ ਠੀਕ ਹੈ, ਖਿਡਾਰੀ ਹੋ, ਹਰ ਬੱਚਾ ਖੇਡਦਾ ਹੈ।  ਲੇਕਿਨ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਕਰਦੇ ਕੀ ਹੋ? ਯਾਨੀ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਸਹਿਜ ਸਵੀਕ੍ਰਿਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਸਾਥੀਓ, 

ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਨਾ ਹੋਵੋ। ਇਹ ਦਿੱਕਤ ਕੇਵਲ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬੜੇ-ਬੜੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਗੁਜਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ।

ਮੇਰੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸਾਥੀਓ, 

ਸਾਡੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਨੇ ਹੁਣ ਸਮਾਜ ਦੀ ਇਸ ਸੋਚ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਲੋਕ ਇਹ ਸਮਝ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਸਪੋਰਟਸ ਵਿੱਚ ਕਰੀਅਰ ਦਾ ਮਤਲਬ ਕੇਵਲ ਵਰਲਡ ਨੰਬਰ ਵੰਨ ਬਣਨਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਪੋਰਟਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਤਮਾਮ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਯੁਵਾ ਆਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਕੋਚ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ sports software ਵਿੱਚ ਕਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਪੋਰਟਸ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਵੀ ਸਪੋਰਟਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਇੱਕ ਬੜਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਕਈ ਯੁਵਾ ਸਪੋਰਟਸ ਰਾਇਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਐਸੇ ਹੀ, ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ trainer, physiotherapist ਅਤੇ dietician ਜਿਹੇ ਤਮਾਮ ਅਵਸਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ fields ਨੂੰ ਯੁਵਾ ਆਪਣੇ ਲਈ ਕਰੀਅਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ, ਅੱਗੇ ਵਧਣ,  ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਦੇਸ਼ professional institutions ਖੜ੍ਹੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ, 2018 ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਮਣੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਪੋਰਟਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਸਪੋਰਟਸ ਵਿੱਚ higher education ਦੇ ਲਈ ਯੂਪੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੇਜਰ ਧਿਆਨਚੰਦ ਸਪੋਰਟਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। IIM ਰੋਹਤਕ ਨੇ ਸਪੋਰਟਸ ਮੈਨੇਜਮੇਂਟ ਵਿੱਚ ਪੀਜੀ ਡਿਪਲੋਮਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ‘ਸਵਰਣਿਮ ਗੁਜਰਾਤ ਸਪੋਰਟਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ’ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਬੜੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ‘ਸਵਰਣਿਮ ਗੁਜਰਾਤ ਸਪੋਰਟਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ’ ਨੇ ਇੱਥੇ ਸਪੋਰਟਸ ecosystem ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ, ਗੁਜਰਾਤ ਸਰਕਾਰ ਸਪੋਰਟਸ ecosystem ਅਤੇ infrastructure ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਆਪਕ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਤਾਲੁਕਾ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸਪੋਰਟਸ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵੀ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਯਾਸ sports world ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ professional presence ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਗੇ। ਮੇਰਾ ਇੱਕ ਸੁਝਾਅ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਤਟੀ ਸੰਸਾਧਨ,  ਸਾਡੇ ਪਾਸ ਲੰਬਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਟ ਹੈ, ਇਤਨਾ ਬੜਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਟ ਹੈ, ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਲਈ, ਸਪੋਰਟਸ ਦੇ ਲਈ ਸਾਡੇ ਇਸ ਤਟੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਇਤਨੇ ਸੁੰਦਰ Beaches ਹਨ। ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਿੱਚ Beach Sports ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਸੋਚਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਸਾਥੀਓ,

ਤੁਸੀਂ ਜਦੋਂ ਖੇਡੋਗੇ, ਫਿਟ ਰਹੋਗੇ, ਸਵਸਥ ਰਹੋਗੇ, ਤਦੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਮਰੱਥਾ ਨਾਲ ਜੁੜੋਗੇ। ਤਦੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਵੀ value addition ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਮਹਾਰਥੀ ਬਣ ਜਾਓਗੇ। ਅਤੇ ਤਦੇ ਤੁਸੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇਵੋਗੇ। ਮੈਨੂੰ ਪੂਰਾ ਭਰੋਸਾ ਹੈ, ਇਸ ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੇ ਤੁਸੀਂ ਸਭ ਸਟਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚਮਕੋਗੇ, ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰੋਗੇ।  ਮੈਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੱਜ ਪਰਿਵਾਰਜਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਤਾਕੀਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਵਕਤ ਬਹੁਤ ਬਦਲ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਅਗਰ ਤੁਹਾਡੀ ਸੰਤਾਨ ਵਿੱਚ, ਬੇਟਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਬੇਟੀ ਅਗਰ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਰੁਚੀ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਖੋਜ ਕੱਢੋ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ। ਉਸ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਦਿਓ। ਤੁਸੀਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਮਤ ਖਿੱਚੋ। ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮੈਂ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਤੋਂ, ਜਦੋਂ ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਤਦ ਤੋਂ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦਾ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮ ਚਲਦਾ ਹੋਵੇ, ਪੂਰਾ ਪਿੰਡ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਾਲੀਆਂ ਵਜਾਉਣ ਨਾਲ ਵੀ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਹੌਸਲਾ ਬੁਲੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਜਰਾਤ ਦਾ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ, ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਖੇਲ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਫਿਜ਼ੀਕਲੀ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਦੇਖੋ, ਗੁਜਰਾਤ ਵੀ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਰਚਮ ਲਹਿਰਾਏਗਾ।  ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ ਵੀ ਜੁੜ ਜਾਣਗੇ। ਇਸੇ ਇੱਕ ਅਪੇਖਿਆ(ਉਮੀਦ) ਦੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਫਿਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਭੂਪੇਂਦਰ ਭਾਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ।  ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਬੋਲੋ, ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕੀ ਜੈ!

ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕੀ ਜੈ! 

ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕੀ ਜੈ! 

ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ!

Explore More
78ਵੇਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਅਵਸਰ ‘ਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਦੀ ਫਸੀਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸੰਬੋਧਨ ਦਾ ਮੂਲ-ਪਾਠ

Popular Speeches

78ਵੇਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਅਵਸਰ ‘ਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਦੀ ਫਸੀਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸੰਬੋਧਨ ਦਾ ਮੂਲ-ਪਾਠ
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।