“India's FinTech revolution is improving financial inclusion as well as driving innovation”
“India's FinTech diversity amazes everyone”
“Jan Dhan Yojana has been pivotal in boosting financial inclusion”
“UPI is a great example of India's FinTech success”
“Jan Dhan Program has laid strong foundations of financial empowerment of women”
“Transformation brought about by FinTech in India is not limited to just technology. Its social impact is far-reaching”
“FinTech has played a significant role in democratizing financial services”
“India's Fintech ecosystem will enhance the Ease of Living of the entire world. Our best is yet to come”

ନମସ୍କାର!

ଆରବିଆଇର ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଶ୍ରୀ ଶକ୍ତିକାନ୍ତ ଦାସଜୀ, କ୍ରିସ୍ ଗୋପାଳ କ୍ରିଷ୍ଣନ ଜୀ, ନିୟାମକ ସଦସ୍ୟ, ଫାଇନାନ୍ସ ଇଣ୍ଡଷ୍ଟ୍ରିର ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ, ଫିନଟେକ୍ ଏବଂ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଜଗତର ମୋର ସାଥିମାନେ, ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ, ମହିଳା ଏବଂ ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତିମାନେ !

ଏହି ଭାରତରେ ଏହା ହେଉଛି ପର୍ବ ପର୍ବାଣୀର ସମୟ, ଆମେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜନ୍ମାଷ୍ଟମୀ ପାଳନ କରିଛୁ । ଆଉ ଖୁସିର କଥା ହେଉଛି ଆମ ଅର୍ଥନୀତି ଓ ବଜାରରେ ମଧ୍ୟ ଉତ୍ସବର ବାତାବରଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଏହି ପର୍ବପର୍ବାଣୀ ସମୟରେ ଏହି ଗ୍ଲୋବାଲ ଫିନଟେକ୍ ଫେଷ୍ଟିଭାଲ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଛି । ଆଉ ତାହା ପୁଣି ସ୍ୱପ୍ନର ନଗରୀ ମୁମ୍ବାଇରେ । ଦେଶ ଓ ବିଶ୍ୱରୁ ଏଠାକୁ ଆସିଥିବା ସମସ୍ତ ଅତିଥିଙ୍କୁ ମୁଁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି, ସ୍ୱାଗତ ଜଣାଉଛି । ଏଠାକୁ ଆସିବା ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ଦେଖି ଆସିଛି, ଅନେକ ସାଥିମାନଙ୍କ ସହ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିଛି। ଆମର ଯୁବବର୍ଗଙ୍କ ଅଭିନବତା ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତର ସମ୍ଭାବନାର ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୂତନ ଦୁନିଆ ସେଠାରେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହେଉଛି । ଚାଲନ୍ତୁ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ କାମ ପାଇଁ ଶବ୍ଦ ବଦଳାଇ ଦେଉଛି, ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୂଆ ଦୁନିଆ ଦେଖାଯାଉଛି । ମୁଁ ଏହି ମହୋତ୍ସବର ଆୟୋଜକଙ୍କୁ ଏବଂ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବହୁତ ବହୁତ ଶୁଭେଚ୍ଛା ଜଣାଉଛି ।

 

ସାଥୀମାନେ

ଏଠାକୁ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ବିଦେଶରୁ ଆମର ଅତିଥିମାନେ ଆସିଛନ୍ତି। ଏକ ସମୟ ଥିଲା ଯେତେବେଳେ ଲୋକମାନେ ଭାରତ ଆସୁଥିଲେ ଏବଂ ଆମର ସାଂସ୍କୃତିକ ବିବିଧତା ଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯାଇଥିଲେ । ଏବେ ଯେତେବେଳେ ଲୋକମାନେ ଭାରତକୁ ଆସନ୍ତି, ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ଆମର ଫିନଟେକ୍ ବିବିଧତା ଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯାଉଛନ୍ତି । ଏୟାରପୋର୍ଟରେ ଅବତରଣ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଫୁଡ୍ ଏବଂ କିଣାକିଣି କରିବା ଅନୁଭୂତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତର ଫିନଟେକ୍ ବିପ୍ଳବ ସବୁଠାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଗତ ୧୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଫିନଟେକ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୩୧ ବିଲିୟନ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ କରାଯାଇଛି। ଗତ ୧୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଆମର ଫିନଟେକ୍ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ୫୦୦ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଶସ୍ତା ମୋବାଇଲ ଫୋନ୍‌, ଶସ୍ତା ଡାଟା ଏବଂ ଜିରୋ ବାଲାନ୍ସ ଜନଧନ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟ ଭାରତରେ ଚମତ୍କାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି। ଆପଣଙ୍କୁ ମନେ ଥିବ ଯେ ସଂସଦରେ ଠିଆ ହୋଇ ପଚାରୁଥିଲେ, ଏବଂ ନିଜକୁ ବହୁତ ବିଦ୍ୱାନ ଭାବି ଅନେକ କଥା ସେମାନେ ପଚାରୁଥିଲେ । ସରସ୍ୱତୀ ଯେତେବେଳେ ବୁଦ୍ଧି ବାଣ୍ଟୁଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ବାଟରେ ପ୍ରଥମେ ଠିଆ ହୋଇ ଏବଂ ସେମାନେ ଆଉ କ'ଣ କହୁଥିଲେ?, ସେମାନେ ପଚାରୁଥିଲେ ଯେ ଭାରତରେ ଏତେ ବ୍ୟାଙ୍କ ନାହିଁ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗାଁରେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ । ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ନାହିଁ, ସେମାନେ ପଚାରୁଥିଲେ ବିଜୁଳି ନାହିଁ, ରିଚାର୍ଜ କେଉଁଠି ହେବ, ଫିନଟେକ୍ ବିପ୍ଳବ କେମିତି ହେବ? ଏହା ପଚରାଯାଉଥିଲା ଏବଂ ମୋ ଭଳି ଜଣେ ଚା ବିକ୍ରେତାଙ୍କୁ ପଚରାଯାଉଥିଲା । । କିନ୍ତୁ ଆଜି ଏକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଭାରତରେ ବ୍ରଡବ୍ୟାଣ୍ଡ ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୬୦ ନିୟୁତ ଅର୍ଥାତ୍ ୬ କୋଟିରୁ ୯୪୦ ନିୟୁତ ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରାୟ ୯୪ କୋଟିକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଆଜି ୧୮ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସର କୌଣସି ଭାରତୀୟ ନାହାନ୍ତି, ଏମିତି ନାହାଁନ୍ତି, ଯାହାଙ୍କ ପାଖରେ ନିଜର ଡିଜିଟାଲ ପରିଚୟ ଆଧାର କାର୍ଡ ନାହିଁ। ଆଜି ୫୩୦ମିଲିୟନ ଅର୍ଥାତ୍ ୫୩ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ଜନଧନ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟ ରହିଛି। ଅର୍ଥାତ୍ ୧୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଆମେ ସମଗ୍ର ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘର ସମଗ୍ର ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହ ଯୋଡ଼ିଛୁ।

 

ସାଥୀମାନେ

ଜନଧନ-ଆଧାର-ମୋବାଇଲର ଏହି ତ୍ରିନିଟି ଆଉ ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇଛି। ଲୋକମାନେ କହୁଥିଲେ ଯେ ନଗଦ ରାଜା । ଆଜି ବିଶ୍ୱର ପ୍ରାୟ ଅଧା ରିୟଲ ଟାଇମ ଡିଜିଟାଲ କାରବାର ଭାରତରେ ହୋଇଥାଏ । ୟୁପିଆଇ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ଭାରତର ଏକ ବଡ଼ ଉଦାହରଣ ପାଲଟିଛି । ଆଜି ଗାଁ ହେଉ କି ସହର, ଶୀତ ହେଉ କି ଗ୍ରୀଷ୍ମ, ବର୍ଷା ହେଉ କି ତୁଷାରପାତ, ଭାରତରେ ବ୍ୟାଙ୍କିଂ ସେବା ୨୪ ଘଣ୍ଟା, ୭ ଦିନ ଓ ୧୨ ମାସ ଚାଲିଛି। କରୋନାର ଏତେ ବଡ଼ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ବିଶ୍ୱର ସେହି ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିଲା ଯେଉଁଠାରେ ଆମର ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗସେବା ବିନା କୌଣସି ଅସୁବିଧାରେ ଜାରି ରହିଥିଲା ।

ସାଥୀମାନେ

ମାତ୍ର ୨/୩ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଜନଧନ ଯୋଜନାର ୧୦ବର୍ଷ ପୂରିଛି। ଜନଧନ ଯୋଜନା ମହିଳା ସଶକ୍ତୀକରଣର ଏକ ବଡ଼ ମାଧ୍ୟମ ପାଲଟିଛି । ଜନଧନ ଯୋଜନା ଯୋଗୁଁ ପାଖାପାଖି ୨୯ କୋଟି ଅର୍ଥାତ୍ ୨୯୦ ମିଲିୟନ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ମହିଳାଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲାଯାଇଛି । ଏହି ଆକାଉଣ୍ଟ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଞ୍ଚୟ ଏବଂ ନିବେଶ ପାଇଁ ନୂତନ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଏହା ଜନଧନ ଆକାଉଣ୍ଟର ଦର୍ଶନ ଆଧାରରେ ଆମେ ମାଇକ୍ରୋଫାଇନାନ୍ସର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଯୋଜନା ମୁଦ୍ରାର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଥିଲୁ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଏହି ଯୋଜନାରେ ୨୭ ଲକ୍ଷ କୋଟି ରୁ ଅଧିକ ଟଙ୍କାର କ୍ରେଡିଟ୍ ଦିଆଯାଇଛି, ୨୭ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା । ଏହି ଯୋଜନାର ପ୍ରାୟ ୭୦% ହିତାଧିକାରୀ ହେଉଛନ୍ତି ମହିଳା । ଜନଧନ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ମହିଳା ସ୍ୱୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ ସହ ସଂଯୋଗ କରାଯାଇଛି । ଆଜି ଦେଶର ୧୦ କୋଟି ଗ୍ରାମୀଣ ମହିଳା ଏହାର ଲାଭ ପାଉଛନ୍ତି। ଅର୍ଥାତ୍ ଜନଧନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମହିଳାଙ୍କ ଆର୍ôଥକ ସଶକ୍ତୀକରଣ ପାଇଁ ଏକ ମଜଭୁତ ଭିତ୍ତିଭୂମି ସ୍ଥାପନ କରିଛି।

 

ସାଥୀମାନେ

ସମାନ୍ତରାଳ ଅର୍ଥନୀତି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ଚିନ୍ତାର କାରଣ ପାଲଟିଛି। ଫିନଟେକ୍ ମଧ୍ୟ ସମାନ୍ତରାଳ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି ଏବଂ ଆପଣ ଅଭିନନ୍ଦନ ପାଇବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ । ଭାରତରେ ଡିଜିଟାଲ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ମାଧ୍ୟମରେ ଆମେ କିପରି ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଆଣିଛୁ ତାହା ମଧ୍ୟ ଆପଣ ଦେଖିଛନ୍ତି । ଆଜି ଶହ ଶହ ସରକାରୀ ଯୋଜନାରେ ସିଧାସଳଖ ଲାଭ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଉଛି। ଏହା ଦ୍ୱାରା ସିଷ୍ଟମରୁ ଲିକେଜ ହେବା ବନ୍ଦ ହୋଇଛି। କିନ୍ତୁ ଆଜି କାଲି ଲୋକମାନେ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସାମିଲ ହେବାରେ ନିଜର ଫାଇଦା ଦେଖୁଛନ୍ତି ।

ସାଥୀମାନେ

ଭାରତରେ ଫିନଟେକ୍ ଯୋଗୁଁ ଯେଉଁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି ତାହା କେବଳ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିରେ ସୀମିତ ନୁହେଁ। ଏହାର ସାମାଜିକ ପ୍ରଭାବ ବହୁତ ବ୍ୟାପକ । ଏହା ଗ୍ରାମ ଓ ସହର ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ଦୂର କରିବାରେ ସହାୟକ ହେଉଛି । ଏକଦା ବ୍ୟାଙ୍କର ସେବା ପାଇବା ପାଇଁ ପୂରା ଦିନ ଲାଗିଯାଉଥିଲା। ଜଣେ କୃଷକ, ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀଙ୍କ ପାଇଁ, ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ପରିବାର ପାଇଁ ଏହା ଏକ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ଥିଲା। ଫିନଟେକ୍ ଏହି ସମସ୍ୟାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିଛି। ଏକଦା ବ୍ୟାଙ୍କ ଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଗୋଟିଏ କୋଠାରେ ସୀମିତ ଥିଲା। ଆଜି ବ୍ୟାଙ୍କକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମୋବାଇଲରେ ସୀମିତ ରଖାଯାଇଛି ।

 

 

ସାଥୀମାନେ

ଆର୍ଥିକ ସେବାକୁ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ କରିବାରେ ଫିନଟେକ୍ ମଧ୍ୟ ଏକ ବଡ଼ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି। ଋଣ, କ୍ରେଡିଟ୍ କାର୍ଡ, ନିବେଶ, ବୀମା ଭଳି ଉତ୍ପାଦ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସହଜରେ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଛି। ଫିନଟେକ୍ ମଧ୍ୟ ଋଣ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ôଚବା ମଧ୍ୟ ସହଜ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ତାହାକୁ ସମାବେଶୀ କରିଛି । ମୁଁ ଏକ ଉଦାହରଣ ଦେବି । ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ଭାରତରେ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଭେଣ୍ଡରମାନଙ୍କର ଏକ ପୁରୁଣା ପରମ୍ପରା ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ୍ ରୁ ଦୂରେଇ ରହିଥିଲେ। ଫିନଟେକ୍ ମଧ୍ୟ ଏହି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବଦଳାଇ ଦେଇଛି। ଆଜି ସେମାନେ ପିଏମ୍ ସ୍ୱନିଧି ଯୋଜନାରୁ ବିନା ଜାମିନରେ ଋଣ ନେବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛନ୍ତି, ଡିଜିଟାଲ ଟ୍ରାଞ୍ଜାକସନ୍ ରେକର୍ଡ ଆଧାରରେ ବ୍ୟବସାୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ଋଣ ମିଳୁଛି। ସେୟାର ଏବଂ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ ଭଳି ଉତ୍ପାଦରେ ନିବେଶ ଏକଦା କେବଳ ବଡ଼ ସହରରେ ସମ୍ଭବ ଥିଲା । ଆଜି ଗାଁ ଓ ସହରରେ ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟାରେ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶର ଏହି ପନ୍ଥା ଅନ୍ୱେଷଣ କରାଯାଉଛି। ଆଜି ଘରେ ବସି କିଛି ମିନିଟ୍ ରେ ଡେମାଟ୍ ଆକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲାଯାଉଛି, ଅନ୍‌ଲାଇନ୍ ରେ ନିବେଶ ରିପୋର୍ଟ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଛି। ଆଜି ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ଭାରତୀୟ ଦୂରସ୍ଥ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ନେଉଛନ୍ତି, ଡିଜିଟାଲ, ଅନଲାଇନରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଛନ୍ତି, ଶିକ୍ଷଣ କୌଶଳ ଶିଖୁଛନ୍ତି, ଫିଣ୍ଟେକ୍ସ ବିନା ଏହା ମଧ୍ୟ ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥାନ୍ତା । ଅର୍ଥାତ୍ ଭାରତର ଫିନଟେକ୍ ବିପ୍ଳବ, ଜୀବନର ଗୌରବ, ଜୀବନର ଗୁଣବତ୍ତା ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି।

 

ସାଥୀମାନେ

ଭାରତର ଫିନଟେକ୍ ବିପ୍ଳବର ସଫଳତା କେବଳ ଉଦ୍ଭାବନ ପାଇଁ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ । ଭାରତର ଲୋକମାନେ ଫିନଟେକ୍ କୁ ଯେଉଁ ବେଗ ଓ ମାତ୍ରାରେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ତାହା ଆଉ କେଉଁଠି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ନାହିଁ। ଏହାର ଏକ ବଡ଼ ଶ୍ରେୟ ଆମର ଡିଜିଟାଲ ପବ୍ଲିକ ଇନଫ୍ରାଷ୍ଟ୍ରକଚର-ଡିପିଆଇ ଏବଂ ଆମର ଫିନଟେକ୍ସକୁ ମଧ୍ୟ ଯାଉଛି । ଦେଶରେ ଏହି ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଉଦ୍ଭାବନ କରାଯାଇଛି । କ୍ୟୁଆର୍ କୋଡ୍ ସହିତ ସାଉଣ୍ଡ ବକ୍ସର ବ୍ୟବହାର ମଧ୍ୟ ଏଭଳି ଏକ ଅଭିନବ ଉଦ୍ଭାବନ। ଆମର ଫିନଟେକ୍ କ୍ଷେତ୍ର ମଧ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ ସଖୀ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ଉଚିତ୍ । ଏବଂ ମୁଁ ସମସ୍ତ ଫିନଟେକ୍ ଯୁବକଙ୍କୁ କହିବାକୁ ଚାହୁଁଛି ଯେ ଏହି ବ୍ୟାଙ୍କ ସଖୀ କ’ଣ ? ମୁଁ ଏବେ ଜଲଗାଓଁ ଆସିଥିଲି, ଦିନେ ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ଏଭଳି ଭଉଣୀ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ ଭେଟିଲି, ସେ ଗର୍ବର ସହ କହିଲେ ଯେ ସେ ଦିନେ ଦେଢ଼ କୋଟି ଟଙ୍କାର ବ୍ୟବସାୟ କରୁଛନ୍ତି । କ'ଣ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ଥିଲା, ଆଉ ସେ ଜଣେ ଗାଁ ର ମହିଳା ଥିଲେ । ଆମ ଝିଅମାନେ ଯେପରି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗାଁରେ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ ଓ ଡିଜିଟାଲ୍ ସଚେତନତା ପ୍ରସାର କରିଛନ୍ତି, ସେଥିପାଇଁ ଫିନଟେକ୍ କୁ ଏକ ନୂଆ ବଜାର ମିଳିଛି।

ସାଥୀମାନେ

ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଦୁନିଆ ବହୁତ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବଦଳୁଛି । ମୁଦ୍ରାରୁ କ୍ୟୁଆର କୋଡ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାତ୍ରା ରେ ଶତାବ୍ଦୀ ସମୟ ଲାଗିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରତିଦିନ ଆମେ ନୂତନ ଉଦ୍ଭାବନ ଦେଖୁଛୁ । ଡିଜିଟାଲ-ଓନଲି ବ୍ୟାଙ୍କ ଏବଂ ନିଓ-ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ ଭଳି କନସେପ୍ଟ ଆମ ସାମ୍ନାରେ ରହିଛି । ଡିଜିଟାଲ ଟ୍ୱିନ୍ସ ଭଳି ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଡାଟା ଆଧାରିତ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗକୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ତରକୁ ନେଇଯାଉଛି । ଏହା ଦ୍ୱାରା ବିପଦ ପରିଚାଳନା, ଠକେଇ ଚିହ୍ନଟ ଏବଂ ଗ୍ରାହକ ଅନୁଭୂତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁକିଛି ବଦଳିଯିବ । ମୁଁ ଖୁସି ଯେ ଭାରତ ମଧ୍ୟ ଲଗାତାର ନୂଆ ଫିନଟେକ୍ ଉତ୍ପାଦ ଲଞ୍ଚ କରୁଛି । ଆମେ ଏପରି ଉତ୍ପାଦ ବିକଶିତ କରୁଛୁ ଯାହା ସ୍ଥାନୀୟ କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରୟୋଗ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଅଟେ । ଆଜି ଓଏନଡିସି ଅର୍ଥାତ୍ ଓପନ ନେଟୱାର୍କ ଡିଜିଟାଲ କମର୍ସ ପାଇଁ ଅନଲାଇନ ସପିଂକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରୁଛି । ଏହା କ୍ଷୁଦ୍ର ବ୍ୟବସାୟୀମାନଙ୍କୁ ବଡ଼ ସୁଯୋଗ ସହ ଯୋଡ଼ିଛି। ଆକାଉଣ୍ଟ ଏଗ୍ରିଗେଟରର୍ସ ମାନେ ଲୋଗୋ ଏବଂ କମ୍ପାନୀଗୁଡିକର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପାଇଁ ଜିନିଷକୁ ସହଜ କରିବା ପାଇଁ ଡାଟା ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି । ଟ୍ରେଡ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ସହାୟତାରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକର ତରଳତା ଓ ନଗଦ ପ୍ରବାହ ଉନ୍ନତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି। ଇ-ରୂପି ହେଉଛି ଏଭଳି ଏକ ଡିଜିଟାଲ ଭାଉଚର, ଯାହାକୁ ଅନେକ ରୂପରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି । ଭାରତର ଏହି ଉତ୍ପାଦ ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟ ଦେଶ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଉପଯୋଗୀ । ଏବଂ ଏହି ଚିନ୍ତାଧାରା ସହିତ, ଆମେ ଜି -୨୦ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା ସମୟରେ ଏକ ଗ୍ଲୋବାଲ ଡିଜିଟାଲ ପବ୍ଲିକ ଇନଫ୍ରାଷ୍ଟ୍ରକଚର ରିପୋଜିଟୋରୀ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲୁ, ଯାହାକୁ ଜି -୨୦ ସଦସ୍ୟମାନେ ହୃଦୟରୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଏଆଇର ଅପବ୍ୟବହାର ବିଷୟରେ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ଚିନ୍ତା ମଧ୍ୟ ବୁଝିପାରୁଛି । ତେଣୁ ଏଆଇର ନୈତିକ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଗ୍ଲୋବାଲ ଫ୍ରେମୱାର୍କ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଛି।

 

ସାଥୀମାନେ

ଫିନଟେକ୍ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ନୀତି ସ୍ତରରେ ସମସ୍ତ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରୁଛନ୍ତି। ନିକଟରେ ଆମେ ଆଞ୍ଜେଲ ଟ୍ୟାକ୍ସ କୁ ହଟାଇଦେଇଛୁ । ଏହା ଠିକ୍ କରିଲୁ ନାହିଁ ? ନାହିଁ । ଠିକ୍ କରିନୁ ? ଭାବେ କରିନାହାନ୍ତି କି? ନା। ଠିକ ଅଛି, ଠିକ୍ ଅଛି କି? ଦେଶରେ ଗବେଷଣା ଓ ଉଦ୍ଭାବନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଆମେ ଏକ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କାର ପାଣ୍ଠି ଗଠନ କରିବାକୁ ଘୋଷଣା କରିଛୁ । ଆମେ ଏକ ଡାଟା ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଛୁ । ଆମର ନିୟାମକଙ୍କ ଠାରୁ ମଧ୍ୟ ମୋର କିଛି ଆଶା ଅଛି । ସାଇବର ଠକେଇ ରୋକିବା ଏବଂ ଡିଜିଟାଲ ସାକ୍ଷରତା ପାଇଁ ଆମକୁ ବଡ଼ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଏହା ମଧ୍ୟ ମନେ ରଖିବା ଜରୁରୀ ଯେ ସାଇବର ଠକେଇ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଏବଂ ଫିନ-ଟେକ୍ ର ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

ସାଥୀମାନେ

ପୂର୍ବ କାଳରେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଭୁଶୁଡ଼ିବା ବେଳକୁ ୫-୭ ଦିନ ବିତିଯାଉଥିଲା କିମ୍ବା ବ୍ୟାଙ୍କ ବୁଡ଼ିଯାଉଥିଲା। ଆଜି ଯଦି କୌଣସି ସିଷ୍ଟମରେ ଏହା ଉପରେ ସାଇବର ଠକେଇ ହୋଇଛି ବୋଲି ଜଣାପଡ଼େ, ତେବେ ଗୋଟିଏ ମିନିଟ୍ ରେ ମାମଲା ଶେଷ ହୋଇଯାଏ, ସେହି କମ୍ପାନି ଚାଲିଯାଇଥାଏ। ଏହା ଫିନଟେକ୍ ପାଇଁ ବହୁତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏବଂ ସାଇବର ସମାଧାନ ଦ୍ୱାରା ବାଲ୍‌ମୃତ୍ୟୁ ଶୀଘ୍ର ହୋଇଥାଏ । ଯଦି ଆପଣ ସାଇବର ସମାଧାନ ଖୋଜୁଛନ୍ତି, ଅସାଧୁ ଲୋକମାନେ ଏହାକୁ ଭାଙ୍ଗିବାକୁ ଅଧିକ ସମୟ ନିଅନ୍ତି ନାହିଁ, ତେବେ ସେହି ସମାଧାନ ପିଲାଠାରୁ ମରିଯାଏ, ତେବେ ଆପଣଙ୍କୁ ଏକ ନୂଆ ସମାଧାନ ବାହାର କରିବାକୁ ପଡିବ ।

 

ସାଥୀମାନେ

ଆଜି ସ୍ଥାୟୀ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଭାରତର ପ୍ରାଥମିକତା। ଆମେ ଦୃଢ଼, ସ୍ୱଚ୍ଛ ଏବଂ ଦକ୍ଷ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିର୍ମାଣ କରୁଛୁ । ଉନ୍ନତ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ନିୟାମକ ଢାଞ୍ଚା ସହିତ ଆମେ ଆର୍ôଥକ ବଜାରକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରୁଛୁ । ଆମେ ସବୁଜ ଅର୍ଥ ନୀତି ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ଥାୟୀ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଛୁ । ଆମେ ଆର୍ôଥକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତୀକରଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଛୁ । ମୋର ବିଶ୍ୱାସ ଯେ ଭାରତର ଫିନଟେକ୍ ଇକୋସିଷ୍ଟମ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ଗୁଣାତ୍ମକ ଜୀବନଶୈଳୀ ପ୍ରଦାନ କରିବା ର ମିଶନରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବ । ମୋର ବିଶ୍ୱାସ ଯେ ଭାରତର ଫିନଟେକ୍ ଇକୋସିଷ୍ଟମ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱର ସହଜ ଜୀବନଧାରଣକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବ । ଏବଂ ମୋ ଦେଶର ଯୁବବର୍ଗଙ୍କ ପ୍ରତିଭା ଉପରେ ମୋର ବହୁତ ବିଶ୍ୱାସ ଅଛି ଏବଂ ମୁଁ ଏହା ବହୁତ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସର ସହ କହୁଛି - ଆମର ଶ୍ରେଷ୍ଠତ୍ୱ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆସିବାକୁ ବାକି ଅଛି ।

ଏହା ତୁମର ପଞ୍ଚମ ସମାରୋହ, ନୁହେଁ କି? ମୁଁ ଦଶମ ସମାରୋହରେ ଆସିବି। ଆଉ ତା'ପରେ ଆପଣ କଳ୍ପନା କରିନଥିବେ, ସାଥୀମାନେ, ଆପଣ ମଧ୍ୟ ସେଠାରେ ପହଞ୍ଚିଥିବେ। ଆଜି, ମୁଁ ଆପଣଙ୍କର କିଛି ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ୟୁନିଟ୍ କୁ ଭେଟିଲି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ଭେଟି ପାରିଲି ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ମୁଁ କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲି । କିନ୍ତୁ ମୁଁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ୧୦-୧୦ଟି ହୋମୱାର୍କ ଦେଇ ଏଠାକୁ ଆସିଛି, କାରଣ ମୁଁ ବୁଝିପାରୁଛି ଯେ ଏହା ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ କ୍ଷେତ୍ର ଅଟେ ।

 

ସାଥିମାନେ

ଏକ ବହୁତ ବଡ଼ ବିପ୍ଳବ ହେଉଛି ଏବଂ ତାହା ଏକ ମଜବୁତ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଆଜି ଏଠାରେ ଦେଖୁଛି । ଏହି ଭରସା ସହିତ, ଆପଣ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବହୁତ ବହୁତ ଶୁଭକାମନା ! ବହୁତ ବହୁତ ଧନ୍ୟବାଦ ।

 ଏହି ବିଶ୍ୱାସ ସହିତ, ଆପଣ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମୋର ଶୁଭେଚ୍ଛା! ଆପଣଙ୍କୁ ବହୁତ ବହୁତ ଧନ୍ୟବାଦ!

କୃଷ୍ଣ ଗୋପାଳଜୀ ଙ୍କ କହିବା ଅନୁସାରେ ମୁଁ ଫଟୋ ଉଠାଇଲି, କିନ୍ତୁ ଆପଣଙ୍କୁ ଲାଗିବ ଏହାର ମାନେ କ’ଣ। ମୁଁ ଲାଭ କଥା କହୁଛି- ମୁଁ ସାର ଦୁନିଆ ସହିତ ଯୋଡି ହୋଇଥିବା ଲୋକ, ତେଣୁ ଆପଣମାନେ ଯଦି ନମୋ ଆପ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଯିବେ, ତେବେ ନମୋ ଆପ୍‌ରେ ଫଟୋ ଡିଭିଜନକୁ ଯିବେ, ଆପଣଙ୍କ ସେଲ୍ଫି ସେଠାରେ ରଖିବେ ଏବଂ ଯଦି ଆପଣ କେଉଁଠାରେ ମଧ୍ୟ ଆପଣ ମୋ ସହିତ ନଜରରେ ଆସିବେ । ତେବେ ଆପଣଙ୍କୁ ଆପଣଙ୍କ ସହ ଫଟୋ ମିଳିଯିବ ।

ଧନ୍ୟବାଦ !

 

Explore More
୭୮ତମ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଅବସରରେ ଲାଲକିଲ୍ଲାରୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣ

ଲୋକପ୍ରିୟ ଅଭିଭାଷଣ

୭୮ତମ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଅବସରରେ ଲାଲକିଲ୍ଲାରୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଅଭିଭାଷଣ
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।