860 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त खर्चाच्या विविध विकास प्रकल्पांचे केले उद्घाटन
“राजकोट हे सौराष्ट्राच्या विकासाचे इंजिन म्हणून ओळखले जाते”
“मी नेहमीच माझ्यावर असलेले राजकोटचे ऋण चुकवण्याचा प्रयत्न करतो”
“आम्ही सुशासनाची हमी घेऊन आलो आणि आम्ही त्याची पूर्तता करत आहोत”
“नवमध्यमवर्ग आणि मध्यमवर्ग या दोन्ही वर्गांना सरकार प्राधान्य देत आहे”
“हवाई सेवांच्या विस्तारामुळे भारताच्या हवाई क्षेत्राला नवी उंची मिळाली आहे”
“जीवनमान सुलभता आणि जीवन गुणवत्ता या सरकारच्या सर्वोच्च प्राधान्यक्रमांपैकी आहेत”
“आज रेरा कायद्यामुळे लाखो लोकांचा त्यांच्या पैशाची लूट होण्यापासून बचाव झाला आहे”
“आपल्या शेजारी देशांमध्ये महागाई 25-30 टक्के दराने वाढत आहेत. भारतात मात्र तशी स्थिती नाही”

सर्वजण कसे आहात? मजेत ना? गुजरातचे मुख्यमंत्री श्रीमान भूपेंद्र भाई पटेल, मंत्रिमंडळातले माझे सहकारी श्री ज्योतिरार्दित्य सिंदियाजी, गुजरातचे माजी मुख्यमंत्री भाई विजय रुपाणीजी, सी आर पाटील जी !

मित्रांनो,

आत्ताच विजय सुद्धा माझ्या कानात सांगत होते आणि मी सुद्धा हे पाहतोय की राजकोट मध्ये कार्यक्रम असेल आणि  सुट्टीचा दिवस नसेल वा सुट्टी नसेल आणि दुपारची वेळ असेल, तर  राजकोट मध्ये कुणी अशा वेळी सभा घेण्याचा विचारही करणार नाही, तिथे एवढ्या मोठ्या संख्येने आज सभेसाठी विशाल जनसागर उसळला आहे, आज राजकोटने राजकोटचेच सर्व विक्रम मोडीत काढले आहेत! नाहीतर गेल्या अनेक वर्षांपासून आपण हे पाहत आलोय की संध्याकाळी आठ वाजल्यानंतर तर ठीक आहे बाबा, पण राजकोटला तर तसा दुपारीही झोप घेण्यासाठी थोडा वेळ हवा असतोच!

आज राजकोट बरोबरच संपूर्ण सौराष्ट्र आणि गुजरात साठी मोठा दिवस आहे. मात्र सुरुवातीला, नैसर्गिक आपत्तींमध्ये मोठं नुकसान सोसावं लागलेल्या कुटुंबांप्रती माझ्या सहवेदना मला व्यक्त करायच्या आहेत, त्यांच्या दुःखात मला सहभागी व्हायचे आहे. काही दिवसांपूर्वीच या भागात चक्रीवादळ आलं होतं आणि नंतर पुरानेसुद्धा मोठे नुकसान केले होते. या  संकटसमयी पुन्हा एकदा जनता आणि सरकार यांनी एकत्र मिळून या संकटाचा सामना केला आहे. या सर्व आपत्तीग्रस्त कुटुंबांचे आयुष्य, दैनंदिन जीवन लवकरात लवकर पूर्वपदावर येऊन सुरळीत होण्यासाठी भूपेंद्र भाईंचे सरकार शक्य ते सर्व प्रयत्न करत आहे. केंद्र सरकार सुद्धा राज्य सरकारला आवश्यक असलेल्या सर्व सहकार्याची पूर्तता करत आहे.

 

बंधू आणि भगिनींनो,

गेल्या काही वर्षांमध्ये आपण राजकोटची सर्वांगाने प्रगती होत राहिलेली पाहिली आहे. राजकोटची ओळख आता सौराष्ट्राच्या ग्रोथ इंजिनच्या रूपातही अर्थात विकास रथ म्हणूनही निर्माण होत आहे. इथे एवढे काही आहे. उद्योगधंदे आहेत, व्यवसाय आहेत, संस्कृती आहे, खाद्यपेय संस्कृती आहे. मात्र एक कमतरता नेहमीच जाणवत होती आणि आपण सर्वजण सुद्धा वारंवार मला  सांगत होता आणि आज ती कमतरता सुद्धा पूर्ण झाली आहे.

आत्ताच काही वेळापूर्वी मी नव्या विमानतळावर असताना आपल्या या स्वप्नपूर्तीचा आनंद, मी सुद्धा अनुभवला. आणि मी हे नेहमी सांगतो राजकोटनेच मला खूप काही शिकवले आहे. मला पहिल्यांदा आमदार बनवले. माझ्या राजकीय प्रवासाची सुरुवात, माझ्या राजकीय प्रवासाला हिरवा झेंडा दाखवण्याचे काम राजकोटने केले आहे आणि म्हणूनच राजकोटचे हे कर्ज, हे उपकार माझ्यावर नेहमीच राहिले आहेत. आणि माझा सुद्धा हा प्रयत्न असतो की ही कर्जफेड, या उपकाराची परतफेड मी सातत्याने करत राहीन.

आज राजकोटला नवा आणि मोठा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मिळाला आहे. आता राजकोटहून देशातल्या विविध भागांसोबतच जगभरातल्या अनेक शहरांसाठी थेट विमान उड्डाणे शक्य होतील. या विमानतळावरून प्रवास करणे तर सोपे होणारच आहे, सोबतच या संपूर्ण क्षेत्रातील उद्योगांना सुद्धा खूप फायदा होईल. आणि जेव्हा मी गुजरातचा मुख्यमंत्री होतो, सुरुवातीचे दिवस होते, खूप काही अनुभव गाठीशी नव्हता आणि तेव्हा एकदा मी असे म्हणालो होतो की हे तर माझे मिनी जपान, जपानची एक दुसरी छोटी आवृत्तीच निर्माण होत आहे, तर तेव्हा लोकांनी माझी चेष्टा केली होती. मात्र माझे ते शब्द,  आपण आज खरे करून दाखवले आहेत.

 

मित्रहो,

इथल्या शेतकऱ्यांना सुद्धा आता आपली फळ-फळावळ, भाजीपाला, देश परदेशातल्या बाजारपेठांमध्ये पाठवणे सोपे होईल. म्हणजे राजकोटला फक्त एक विमानतळच मिळालेले नाही, तर या संपूर्ण क्षेत्राच्या विकासाला नवी ऊर्जा देणारा, नवी उसळी देणारा एक शक्तिस्रोत मिळाला आहे.

आज इथे सौनी योजनेच्या अंतर्गत अनेक प्रकल्पांचे लोकार्पण सुद्धा झाले आहे. हे प्रकल्प पूर्ण झाल्यानंतर सौराष्ट्रातल्या डझनावारी गावांमधील शेतकऱ्यांना सिंचनासाठी आणि पिण्याचे पाणी उपलब्ध होईल. या व्यतिरिक्त सुद्धा राजकोटच्या विकासाशी निगडित अनेक प्रकल्पांचे लोकार्पण करण्याची संधी, आज मला इथे मिळाली आहे. मी या सर्व प्रकल्पांसाठी आपल्या सर्वांचे खूप खूप अभिनंदन करतो!

 

मित्रांनो,

गेल्या नऊ वर्षांमध्ये केंद्र सरकारने समाजातील प्रत्येक वर्ग, प्रत्येक क्षेत्रातील जीवन सुकर बनवण्यासाठी काम केले आहे. आम्ही उत्तम राज्यकारभाराची, सुशासनाची हमी देऊन सत्तेवर आलो आहोत. आज आम्ही या हमीची पूर्तता करून दाखवत आहोत. आम्ही, गरीब असो, दलित असो, मागासवर्गीय असो, आदिवासी असो, सगळ्यांचेच जीवन चांगले बनवण्यासाठी निरंतर काम केले आहे.

आमच्या सरकारच्या प्रयत्नांमुळे आज देशात गरिबी वेगाने कमी होत आहे. अलीकडेच आलेल्या एका अहवालात असे म्हटले आहे की आमच्या सरकारच्या पाच वर्षांच्या कार्यकाळात साडेतेरा कोटी लोक, गरीबीच्या गर्तेतून बाहेर आले आहेत. म्हणजे आज भारतात, गरिबीतून बाहेर पडून एक निओ मिडल क्लास, म्हणजेच  अर्थव्यवस्थेच्या उदारीकरणाचा लाभ मिळालेला नवा मध्यमवर्ग निर्माण होत आहे. म्हणूनच आमच्या सरकारच्या प्राधान्यक्रमात, मध्यम वर्ग सुद्धा आहे, निओ मध्यमवर्ग सुद्धा आहे, एक प्रकारे संपूर्ण मध्यमवर्ग आहे.

मित्रहो,

तुम्ही जरा आठवण्याचा प्रयत्न करा, 2014 च्या आधी मध्यमवर्गाची एक खूपच  सार्वत्रिक सामायिक तक्रार काय असायची? लोक म्हणायचे, दळणवळणाच्या-संपर्काच्या सुविधा किती ढिसाळ आहेत, आमचा कितीतरी वेळ कसा येण्या जाण्यामध्येच वाया जातो!

जेव्हा लोक परदेशाचा दौरा करून यायचे, परदेशी चित्रपट बघायचे, दूरदर्शनवर जगभरातील गोष्टी न्याहाळायचे तेव्हा त्यांना प्रश्न पडायचे, त्यांना वाटायचे की आपल्या देशात असे कधी होईल, असे रस्ते कधी बांधले जातील, असे विमानतळ केव्हा तयार होतील? शाळा-कार्यालयात ये-जा करण्यात अडचण, उद्योग-व्यवसाय करण्यात अडचण. देशातील दळणवळणाची ही स्थिती होती. गेल्या 9 वर्षांत ही समस्या दूर करण्यासाठी आम्ही सर्वतोपरी प्रयत्न केले आहेत. 2014 मध्ये फक्त 4 शहरांमध्ये मेट्रोचे जाळे होते. आज देशातील 20 हून अधिक शहरांमध्ये मेट्रोचा विस्तार झाला आहे. आज वंदे भारत सारख्या आधुनिक गाड्या देशात 25 वेगवेगळ्या मार्गांवर धावत आहेत. 2014 मध्ये देशात जवळपास 70 विमानतळे होती. आता त्यांची संख्याही वाढून दुप्पट झाली आहे.

हवाई सेवेच्या विस्तारामुळे भारताच्या विमानसेवा क्षेत्राला जगात नवी उंची प्राप्त झाली आहे. आज भारतीय कंपन्या लाखो- कोट्यवधी रुपये किमतीची नवीन विमाने खरेदी करत आहेत. कोणी नवीन सायकल, नवीन गाडी किंवा नवीन स्कूटर घेतली तर त्याची चर्चा होते. मग आज हिंदुस्थानकडे एक हजार नवीन विमानांची मागणी नोंदवण्यात आली आहे. आणि येत्या काही दिवसांत दोन हजार विमानांची मागणी येण्याची शक्यता आहे. आणि तुम्हाला आठवतं का, मला आठवतंय, मी तुम्हाला गुजरात निवडणुकीच्या वेळी सांगितले होते - तो दिवस दूर नाही जेव्हा गुजरातही विमाने बनवेल. आज गुजरात या दृष्टीने वेगाने वाटचाल करत आहे.

बंधू आणि भगिनींनो,

जगण्याची सुलभता, जीवनाची गुणवत्ता ही आमच्या सरकारच्या सर्वोच्च प्राधान्यांपैकी एक आहे. देशातील जनतेला यापूर्वी कोणकोणत्या अडचणींचा सामना करावा लागला ते सुद्धा आपण विसरू शकत नाही. वीज, पाणी बिल भरायचे असेल तर रांगेत उभे राहा. रुग्णालयात उपचार घ्यायचे असतील तरी लांबच लांब रांग. तुम्हाला विमा आणि निवृत्तीवेतन घ्यायचे असले तरीही अनेक समस्या होत्या. प्राप्तीकर विवरणपत्रे भरताना देखील अडचणी होत्या. या सर्व समस्यांवर आम्ही डिजिटल इंडियाद्वारे मार्ग काढला आहे. पूर्वी बँकेत जाऊन काम उरकण्यासाठी इतका वेळ आणि ऊर्जा लागायची मात्र आज तुमची बँक तुमच्या मोबाईल फोनवर आहे. अनेकांना ते मागच्या वेळी कधी बँकेत गेले ते आठवतही नसेल. जाण्याची गरजच पडत नाही.

 

मित्रांनो,

ते दिवसही आठवा जेव्हा प्राप्तीकर विवरणपत्रे भरणेही मोठे आव्हान असायचे. यासाठी कोणीतरी शोधा, इकडे- तिकडे धावपळ करा. असंच सर्व करावं लागायचं. आज तुम्ही सहजपणे कमी वेळात ऑनलाइन विवरणपत्रे भरू शकता. जर परतावा असेल तर त्याचे पैसेही काही दिवसात तुमच्या खात्यात जमा होतात, नाहीतर पूर्वी महिनो न महिने लागायचे.

मित्रांनो,

पूर्वीच्या सरकारांना मध्यमवर्गीय लोकांकडे स्वतःचे घर असावे याची कोणतीही काळजी नव्हती. आम्ही गरिबांच्या घरांचाही विचार केला आणि मध्यमवर्गीयांच्या घरांचे स्वप्न पूर्ण करण्याची व्यवस्थाही केली. पीएम आवास योजनेंतर्गत आम्ही मध्यमवर्गीय कुटुंबांना घरे बांधण्यासाठी विशेष अनुदान दिले. या अंतर्गत 18 लाख रुपयांपर्यंत वार्षिक उत्पन्न असलेल्या कुटुंबांना मदत देण्यात आली. आतापर्यंत देशातील 6 लाखांहून अधिक मध्यमवर्गीय कुटुंबांनी याचा लाभ घेतला आहे. येथे गुजरातमधील देखील 60 हजारांहून अधिक कुटुंबांनी केंद्र सरकारच्या या योजनेचा लाभ घेतला आहे.

मित्रांनो,

केंद्रात जुने सरकार असताना घराच्या नावावर फसवणूक झाल्याचे, दगाफटका झाल्याचे अनेकदा ऐकायला मिळाले, अनेक वर्षे घराचा ताबा मिळत नव्हता. कायदा व सुव्यवस्था नव्हती. विचारणारं कुणी नव्हतं. मात्र आमच्या सरकारने रेरा कायदा लागू केला, लोकांचे हित सुरक्षित केले. रेरा कायद्यामुळे आज लाखो लोकांचे पैसे लुटण्यापासून वाचले आहेत.

बंधू आणि भगिनींनो,

आज देशात इतकं काम होत असताना, देश प्रगती करत असताना काही लोकांना त्याचा त्रास होणं अगदी स्वाभाविक आहे. जे लोक नेहमीच देशातील जनतेला ताटकळत ठेवत होते, ज्यांना देशातील जनतेच्या गरजा आणि महत्वाकांक्षेशी काही देणेघेणे नव्हते, ते लोक आज देशातील जनतेची स्वप्ने साकारताना पाहून जरा जास्तच भडकले आहेत.

आणि म्हणूनच आपण पाहत असाल की आजकाल या भ्रष्ट आणि घराणेशाहीवाल्यांनी आपल्या 'गटाचे' नावही बदलले आहे, व्यक्ती त्याच आहेत, पाप देखील तेच, मार्गही तोच, फक्त 'गटाचे' नाव बदलले. त्यांच्या चालीरीतीही तशाच आधीच्याच आहेत. त्यांचे हेतूही बदललेले नाहीत. मध्यमवर्गीयांना एखादी वस्तू स्वस्तात मिळाली की, शेतकऱ्यांना योग्य भाव मिळत नसल्याचे ते सांगतात. जेव्हा शेतकऱ्यांना रास्त भाव मिळतो तेव्हा हे म्हणतात की महागाई वाढत आहे. हा दुटप्पीपणा त्यांचे राजकारण आहे.

आणि तुम्ही पाहा, महागाईच्या बाबतीत त्यांचा ट्रॅक रेकॉर्ड काय आहे? केंद्रात सत्तेवर असताना त्यांनी महागाईचा दर 10 टक्क्यांवर नेला होता. आपल्या सरकारने महागाई नियंत्रणात आणली नसती, तर आज भारतातील भाव गगनाला भिडले असते. देशात पूर्वीचे सरकार असते तर आज दूध 300 रुपये लिटर, डाळ 500 रुपये किलोने विकली गेली असती. मुलांच्या शाळेच्या फीपासून ते येण्या-जाण्याचा खर्च हे सगळेच कैक पटीने वाढले असते.

पण मित्रांनो, कोरोना महामारी आणि रशिया-युक्रेन युद्ध सुरू असतानाही आपल्या सरकारने महागाई नियंत्रणात ठेवली आहे. आज आपल्या शेजारील देशांमध्ये महागाई 25-30 टक्के दराने वाढत आहे. पण भारतात तसे नाही. आम्ही पूर्ण संवेदनशीलतेने महागाई नियंत्रित करण्याचा प्रयत्न करत आलो आहोत आणि भविष्यातही करत राहू.

बंधू आणि भगिनींनो,

गरीब आणि मध्यमवर्गीयांचे खर्च कमी करण्याबरोबरच मध्यमवर्गीयांना जास्तीत जास्त बचत करता यावी यासाठीही सरकारने प्रयत्न केले आहेत. तुम्हाला आठवत असेल की 9 वर्षांपूर्वीपर्यंत 2 लाख रुपयांच्या वार्षिक उत्पन्नावर कर आकारला जात होता. तुम्‍ही आज 7 लाख रुपयांपर्यंत कमावले तरीही कर किती आहे तर शून्य.

सात लाखांच्या उत्पन्नावर कोणताही कर नाही. यामुळे शहरांमध्ये राहणाऱ्या मध्यमवर्गीय कुटुंबांची दरवर्षी हजारो रुपयांची बचत होत आहे. अल्पबचतीवर जास्त व्याज देण्याचे पाऊलही आम्ही उचलले आहे. यंदा कर्मचारी भविष्यनिर्वाह निधी (इपीएफओ)वर सव्वा आठ टक्के व्याज निश्चित करण्यात आले आहे.

मित्रांनो

सरकारच्या धोरणांमुळे आणि निर्णयांमुळे पैशांची कशी बचत होत आहे याचे मोबाईल फोन हेही एक उदाहरण आहे. कदाचित तुमचे लक्ष तिकडे गेले नसते. श्रीमंत असो की गरीब, बहुतेक लोकांकडे सध्या फोन नक्कीच असतो. आज प्रत्येक भारतीय दर महिन्याला सरासरी 20 जीबी डेटा वापरतो. 2014 मध्ये 1 जीबी डेटाची किंमत काय होती? हे  तुम्हाला माहिती आहे का.  2014 मध्ये 1 जीबी डेटासाठी 300 रुपये मोजावे लागत होते.

आज जर तेच पूर्वीचे सरकार असते तर तुम्हाला दरमहा किमान 6 हजार रुपये मोबाईल बिलासाठीच द्यावे लागले असते. तर आज 20 जीबी डेटासाठी फक्त तीनशे ते चारशे रुपये बिल येते. म्हणजेच आज लोक त्यांच्या मोबाईल बिलात दरमहा सुमारे 5 हजार रुपये वाचवत आहेत.

मित्रांनो,

कुटुंबात ज्येष्ठ नागरीक, वृद्ध आई-वडील, आजी-आजोबा असतील आणि त्यांना काही आजार असेल तर त्यांना नियमितपणे औषधे घ्यावी लागतात. आपले सरकार त्यांच्यासाठीही योजनांच्या माध्यमातून मोठ्या प्रमाणात बचत करत आहे. पूर्वी या लोकांना बाजारात चढ्या दराने औषधे खरेदी करावी लागत होती. त्यांना या चिंतेतून बाहेर काढण्यासाठी आम्ही जनऔषधी केंद्रात स्वस्तात औषधे देण्यास सुरुवात केली.

या स्टोअर्समुळे गरीब आणि मध्यमवर्गीयांचे सुमारे 20,000 कोटी रुपये वाचले आहेत. गरिबांसाठी मध्यमवर्गीयांसाठी संवेदनशील असलेले सरकार सर्वसामान्य नागरिकांच्या खिशावर भार पडू नये म्हणून एकामागून एक पावले उचलत आहे.

बंधू आणि भगिनींनो,

केंद्र सरकार गुजरातच्या आणि सौराष्ट्राच्या विकासासाठी पूर्ण संवेदनशीलतेने काम करत आहे. पाणीटंचाई म्हणजे काय, हे गुजरात आणि सौराष्ट्रपेक्षा कोणाला चांगल्या प्रकारे माहीत आहे? सौराष्ट्रात सौनी योजनेपूर्वी काय परिस्थिती होती आणि सौनी योजनेनंतर काय बदल झाले हे आपण पाहतो. सौराष्ट्रात आज डझनभर धरणे, हजारो चेकडॅम पाण्याचे स्त्रोत बनले आहेत. हर घर जल योजनेंतर्गत गुजरातमधील कोट्यवधी कुटुंबांना आता नळाद्वारे पाणी मिळत आहे.

एकापाठोपाठ एक पाऊल टाकत, सामान्य माणसाची सेवा करून आणि त्यांच्या गरजा पूर्ण करून आम्ही गेल्या 9 वर्षांत देशात सिद्ध केलेले हे सुशासनाचे मॉडेल आहे. त्यात समाजातील प्रत्येक घटकाच्या, प्रत्येक कुटुंबाच्या गरजा आणि आकांक्षा लक्षात घेतल्या जातात. विकसित भारत घडवण्याचा हा मार्ग आहे. या मार्गावर चालताना अमृतकालाचे संकल्प सिद्ध करावे लागतील.

राजकोटमधून इतक्या मोठ्या संख्येने तुम्ही आला आहात. तुम्हा सगळ्यांना नवीन विमानतळ आणि तेही आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मिळाले आहे. तसेच इतर अनेक प्रकल्पांची भेट माझ्या सौराष्ट्रच्या लोकांना माझ्या गुजरातमधल्या राजकोटच्या लोकांना  मिळाली आहे.

या सगळ्यासाठी मी तुमचे खूप खूप अभिनंदन करतो. मी तुम्हाला खूप खूप शुभेच्छा देतो. आणि भूपेंद्रभाईंचे सरकार तुमच्या आशा आकांक्षा पूर्ण करण्यात कोणतीही कसर सोडणार नाही, असा मला पूर्ण विश्वास आहे.

या स्वागताबद्दल, या प्रेमाबद्दल मी पुन्हा एकदा आपले मनःपूर्वक आभार मानतो.

खूप खूप धन्यवाद!

 

Explore More
78 व्या स्वातंत्र्य दिनी, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी लाल किल्याच्या तटावरून केलेले संबोधन

लोकप्रिय भाषण

78 व्या स्वातंत्र्य दिनी, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी लाल किल्याच्या तटावरून केलेले संबोधन
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।