QuotePM Modi attends Pravasi Bharatiya Divas 2017
QuoteIndians abroad are valued not just for their strength in numbers. They are respected for the contributions they make: PM
QuoteThe Indian diaspora represents the best of Indian culture, ethos and values: PM
QuoteEngagement with the overseas Indian community has been a key area of priority: PM
QuoteThe security of Indian nationals abroad is of utmost importance to us: PM

महामहिम आणि मित्रांनो,

भाषण चालु करण्याआधी मी पोर्तुगाल सरकार आणि जनतेपर्यंत, माजी पंतप्रधान,  माजी अध्यक्ष ,पोर्तुगालचे  नेते   आणि जगविख्यात  व्याख्याते   मेरो सोरेस यांना माझी भावपूर्ण श्रद्धांजली अर्पण   करतो.   सोरेस   हे  पोर्तुगाल  आणि  भारत  यामधील राजकीय  संबंध  प्रस्थापित   करणारे    शिल्पकार   होते.  आम्ही   पोर्तुगालच्या या  दुःखद   प्रसंगी   त्यांच्या  पाठीशी   पूर्ण  पाठिंब्याने   उभे  आहोत.

|

महामहिम, सुरिनामेचे  उपाध्यक्ष  मिस्टर  मिखाईल  अश्विन   अधिन,   पोर्तुगालचे   महामहिम  पंतप्रधान डॉक्टर  अँटोनियो  कोस्टा,  श्री.   वाजू   भाई  वाला, कर्नाटकचे  राज्यपाल   सिद्धरामैयाजी,   कर्नाटकचे   मुख्यमंत्री , मंत्रीगण, आणि   येथे   जमलेल्या   भारतीय   आणि   विदेशी  आमंत्रित,

१४ व्या  भारतीय   प्रवासी   दिवसाप्रित्यर्थ   तुमचे   स्वागत   करतांना   मला  खूप   आनंद   होत   आहे.   आज दूरवर   प्रवास   करून   हजारोंच्या   संख्येने   आपण   येथे    सहभागी   झालात   तर   लाखोंशी   डिजिटलरित्या   जोडले   गेले   आहोत.

खरं   तर   या  दिवसाचे   महत्व   म्हणजे   भारताचा   अद्वितीय  प्रवासी  महात्मा  गांधीजी  हे  याच   दिवशी भारतात   परत  आले.

हे   एक   असे    पर्व   आहे  जिथे   आयोजक   आपणच   आहात   आणि   पाहुणे  ही   आपणच   आहात.   हे  एक असे पर्व   आहे   जिथे   विदेशात   असलेल्या   आपल्या   मुलांना  भेटण्याची   संधी  आहे.  स्वजनांशी   मिळणे , आपल्यासाठी    नाही  सर्वांसाठी   भेटणे , या  कार्यक्रमांची  खरी   ओळख – आन- बान- शान  जे   काही  आहे  ते तुम्ही   आहात.   आपली   येथील   उपस्थिती   आमच्यासाठी   अभिमानाची    गोष्ट   आहे.   आपल्या   सर्वांचे हार्दिक   स्वागत.

बंगलोर   सारख्या  सुंदर  शहरात   आपण   हा  प्रवासी  दिवस  मनवतो  आहोत.  मी   मुखमंत्री   सिद्धरामय्याजी  आणि   त्यांच्या   अख्ख्या   चमूचे  आभार   मानतो  की  ज्यांनी   हा  दिवस  यशस्वी   होण्या साठी  अथक     परिश्रम  घेतलेत.

|

हा  क्षण   माझ्यासाठी   भाग्याचा  आहे  की,  मला  पोर्तुगालचे  पंतप्रधान , सुरिनामेचे   उपाध्यक्ष,  मलेशिया आणि  मॉरिशस चे   मंत्रीगण  यांचे  स्वागत  करण्याची  संधी  मिळाली.

जागतिक       पातळीवरील   त्यांच्या  समुदायात  त्यांनी   मिळवलेले  यश  हे  आपल्या  सर्वांसाठी  प्रेरणादायी आहे.  भारतीयांच्या   यशस्वितेचे ,  उद्योजक  वृत्तीचे    पडसाद   जगभर   पडतील . ३० दशलक्षांहून  भारतीय विदेशात  राहतात. परंतु  बहुसंख्येमुळे   नाही  तर   त्यांच्या   कर्तृत्वामुळे  त्यांची  छाप  पडत  असते.

भारत  आणि  विदेशात  राहणाऱ्या,  त्यांच्या   समुदायात    विविध  क्षेत्रातील  त्यांच्या  योगदानाबद्दल  ते आदरणीय   आहेत.  विदेशातील  भूमीत,  जागतिक  स्तरावरील त्यांच्या  समुदायात  भारतीयांनी  स्वतःच्या संस्कृतीचे , तत्वांचे  आणि  मूल्यांचे  प्रतिनिधित्व  केले  आहे.  त्यांची  मेहनती  वृत्ती , शिस्त,  नियमांचे  पालन आणि   प्रेमळ  स्वभाव  या मुळे  ते  विदेशात  रोड  मॉडेल्स  बनले  आहेत.

आपल्या  प्रेरणा  जरी  विविध  असल्या  तरी  उद्देश  एक  आहे , मार्ग  भिन्न  आहेत,  मंजिल  वेगळी  आहे   परंतु आपल्या   सर्वांमध्ये  एकच  भावविश्व   आहे  आणि  तो  भाव   भारतीयत्वाचा   आहे. प्रवासी  भारतीय   जिथे राहिलेत   त्या  धरतीला   त्यांनी  कर्म   भूमी   मानले  आणि  जिथून   आलेत   तिला  मर्मभूमी   मानले.  आज    तुम्ही   सर्वानी  त्या  कर्मभूमीला   बांधून आणून मर्मभूमीत   प्रवेश  केला   आहे   जिथे   तुम्हाला ,  तुमच्या   पूर्वजांना अविरत   प्रेरणा   मिळत  आली  आहे. प्रवासी  भारतीय  जिथे   राहिले   तिथला  विकास   त्यांनी    केला   आणि जिथले   आहेत   तिथे   सुद्धा   अवीट   संबंध  जोडून ठेवलेत,  जितके   शक्य  आहे  तितके  योगदान   दिले .

मित्रांनो,

वैयक्तिक   माझ्यासाठी   आणि   माझ्या  सरकारसाठी  परदेशस्थ  भारतीय   समुदायाशी संलग्नता  ही आमची  प्राथमिकता  आहे.  माझ्या  अमेरिका , ऑस्ट्रेलिया, दक्षिण  आफ्रिका , कतार   , सिंगापुर,  फिजी,  चीन , जपान, दक्षिण  कोरिया,  केनिया, मॉरिशस, मलेशिया   इत्यादी  देशांच्या  भेटी  दरम्यान  हजारो भारतीयांपैकी  शंभर  बंधू-  भगिनींना  भेटण्याचा  बोलण्याचा  मला  योग  आला.

शाश्वत   आणि  पद्धतशीर  कार्य प्रक्रियेमुळे   परिणाम स्वरूप  नवीन  ऊर्जा , प्रबळ   इच्छा शक्ती  आणि   बळकट धोरण  भारतीय  डायस्पोराने    भारतीय  सामाजिक   आणि   आर्थिक  बदलासाठी  विस्तारित रित्या   संलग्न केले.   परदेशस्थ   भारतीयांतर्फे  वार्षिक   सहाशे  नऊ बिलियन  डॉलर चे योगदान भारतीय अर्थव्यवस्थेला  मिळाले आहे.

प्रवासी  भारतीयांमध्ये  देशाच्या  विकासासाठी  अगम्य  इच्छा  शक्ती  आहे. ते  देशाच्या  प्रगतीत  सहयात्री आहेत. सहप्रवासी  आहेत.  आमच्या  विकासात  तुम्ही  एक  मौल्यवान  साथीदार  आहात. भागीदार  आहात. भागधारक  आहात. केव्हा  तरी  चर्चा  व्हायची  ब्रेन- ड्रेन . प्रत्येक जण   प्रश्न  विचारायचा  ब्रेन- ड्रेन?  आणि  मी तेव्हां  लोकांना  सांगायचो .. ना तर  मी  तेव्हा  मुख्यमंत्री  होतो  ना  पंतप्रधान . तेंव्हा  लोक  म्हणायचे  ब्रेन- ड्रेन होत आहे .. तेंव्हा  मी  म्हणायचो  इथे  काय  बुद्दू  लोक  शिल्लक  राहिलेत  का?  पण  आज   मी विश्वासाने सांगतो की  आम्ही  जी  ब्रेन-ड्रेन ची  चर्चा  करत  होतो , वर्तमान  सरकारच्या   प्राथमिकता  ब्रेन – ड्रेन  मधून ब्रेन- गेन   मिळवण्यासाठी  आहेत. आमची    ब्रेन- ड्रेन ला  ब्रेन गेन  मध्ये बदलण्याची  इच्छा   आहे. आणि  हे  सर्व आपल्या  सहभागमुळे   शक्य आहे.  हा  माझा   विश्वास   आहे.

आपल्या  निवडक  क्षेत्रात   अनिवासी  भारतीयांनी  आणि  पी आई ओ’ ने  अद्वितीय  योगदान  दिले  आहे. यामध्ये राजकीय  नेते,  शास्त्रज्ञ , प्रथित यश  डॉक्टर्स ,  बुद्धिवंत  शिक्षण तज्ज्ञ,  अर्थशास्त्रज्ञ,  संगीतकार,  पत्रकार,  बँकर्स, इंजिनिर्स , आणि  विधिज्ञ  यांचा  समावेश   आहे. आणि   सॉरी , मी  लोकप्रिय   माहिती  तंत्रज्ञान  व्यवसायिकांचे   नाव   घेतले  का  ? उद्या  ३० हजार परदेशी  भारतीयांना   देशी -विदेशातील त्यांच्या   विविध  क्षेत्रातील उल्लेखनीय  कामगिरी बद्दल  राष्ट्रपतींच्या  हस्ते  प्रतिष्ठित  ‘भारतीय  सन्मान पुरस्कार’   प्रदान  करण्यात  येईल .

|

मित्रांनो ,

त्यांची कौटुंबिक  पार्श्वभूमी  आणि  व्यवसाय  यांच्या  पुढे  जाऊन  त्यांचे  विदेशात  कल्याण  आणि सुरक्षेसाठी   आम्ही  प्राथमिकता  देत  आहोत. यासाठी  आमच्या  संपूर्ण  प्रशासकीय   इको  पध्दतीला  आम्ही बळकट  करत आहोत. मग  ते   पासपोर्ट  हरविल्याची  तक्रार  असो, कायदेशीर  सल्ल्याची आवश्यकता  असो ,  वैद्यकीय सहाय्य असो , निवारा  किंवा  भारतात  परत  येण्यासाठी  वाहतूक व्यवस्था  असो , मी  प्रत्येक   विदेशी दूतावासांना  निर्देश  देऊन   ठेवलेत  की,   विदेशी  भारतीय   नागरिकांच्या  समस्या  सोडविण्यासाठी  सतर्क  राहा.

विदेशी भारतीयांच्या गरजांना आमचा प्रतिसाद म्हणजे संवेदनशीलता, तत्परता, गतिशीलता आणि    भारतीय  दूतावासाकडून  २४ X ७  मदत कार्य   मार्गिका ,  ओपन हाऊस    सभांचे   आयोजन, सल्लागार  सभा , पासपोर्टसाठी ट्विटर सेवा  आणि तात्काळ संलग्नतेसाठी  सोशल   मीडिया प्लॅटफॉर्म असे काही मापदंड आम्हाला राबवावे लागतील ज्यामुळे प्रवासी भारतीयांपर्यंत निखळ संदेश पोहोचू शकेल की,  तुमची जेंव्हा गरज असेल तेंव्हा आम्ही तुमच्या  सोबत आहोत.

विदेशातील भारतीय राष्ट्रयित्व असलेल्याचे महत्व आम्हाला असून आम्ही पासपोर्टचा कलर बघत नाही तर रक्ताची नाती जास्त महत्वाची मानतो.  भारतीय राष्ट्रीयत्त्व असलेल्यांना, आम्ही त्यांची सुरक्षा, त्यांची वापसी, त्यांच्या संरक्षणासाठी आम्ही सतत त्यांच्या पर्यंत पोहचू. आमच्या विदेशी व्यवहार मंत्री सुषमा स्वराज या स्वतः परदेशस्थ भारतीयांच्या समस्यांबाबत तत्पर आणि सोशल मीडिया वर कृतिशील असतात.

जुलै  २०१६  मधे ‘संकट मोचन’ ऑपेरशन  अंतर्गत , १५०  भारतीयांना दक्षिण  सुदानमधून   केवळ ४८ तासात  सुखरूप बाहेर काढले   यापूर्वी सुद्धा  हज़ारो आपल्या नागरिकांना येमेन येथील क्लिष्ठ परिस्थितीतून योग्य समन्वयन , हळुवार  सहकार्यद्वारे बाहेर काढले आहे. आणि गेल्या दोन वर्षात २०१४ आणि २०१६ मधे आम्ही ९० हज़ार भारतीयांना ५४ देशांमधून सुरक्षित मायदेशी आणले आहे.

भारतीय समुदाय कल्याण निधिद्वारे  आणि  आकस्मिक निधीतुन, आम्ही ऐंशी हजारांपेक्षा जास्त भारतीयांना मदत केली आहे. आमचे असे उदिष्ट आहे की, प्रत्येक विदेशी भारतीयाला स्वतःचे घर दूर वाटायला नको. आम्ही जेव्हा छोटे होतो तेंव्हा ऐकत होतो, मामाचे घर किती दूर तर   तेंव्हा सांगितले जायचे , जो पर्यन्त दिवा तेवत राहिल इतके दूर  त्याला एवढी निकटता जाणवली   पाहिजे  जगाच्या कुठल्याही कोपऱ्यात  राहत  असू दे , त्याला हे आपलेपण जाणवायला हवे.   असे कामगार जे  विदेशात आर्थिक संधी शोधतात  आमचे  त्यांना एकच सांगणे ,  ” सुरक्षित जा , प्रशिक्षित होऊन जा आणि   विश्वासाने जा ” यासाठी आम्ही आमची पध्दत मध्यवर्ती केली असून  जे कामगार  स्थलांतर करणार     आहेत त्यांच्या साठी काही   मापदंड  अवलंबिले    आहेत.  जवळपास सहा लाख अभियांत्रिकाना नोंदणीकृत भर्ती अभिकर्त्यांद्वारे  स्थलांतरासाठीची ऑनलाईन मंजूरी मिळाली आहे. इ-माइग्रेट पोर्टलवर  विदेशी कर्मचाऱ्यांसाठी  ऑनलाईन नोंदणी  नियमित करण्यात आली आहे.

जर  स्थलांतरित  कामगारांची    गाऱ्हाणी , कायदेशीर  तक्रारी  निरन्तरपणे  इ- माइग्रेट  किंवा  एम् ए डी ऐ डी  द्वारे  ऑनलाईन  मिळत  असतील  तर  आम्ही सुद्धा  कायदेशीर  भर्ती  अभिकर्त्यांच्या  विरुध्द  कारवाई  करायला तयार  आहोत.

केंद्रीय   अन्वेषण  ब्यूरो  आणि  राज्य  पोलिस  यांच्याद्वारे   बेकायदेशीर अभिकर्त्यां   विरुध्द तसेच  भर्ती अभिकर्त्याद्वारे  जमा  केलेल्या  रुपये  २० लाख  ते  ५० लाख पर्यंतची बँक गॅरेंटी वाढली असेल तर  आम्ही   काही पाऊले या दिशेनी  टाकली आहेत.  स्थलांतरित भारतीय कामगारांना  आर्थिक चांगल्या संधि उपलब्ध व्हाव्यात म्हणून  आम्ही  अलीकडेच  एक  छोटा  कौशल्य  विकास  कार्यक्रम  “प्रवासी  कौशल  विकास  योजना” चालू   केली  असून  याद्वारे  भारतीय  युवकांना  परदेशात  रोजगार  मिळेल.

|

भारतातून जाणाऱ्या लोकांनी  मूल्याधिष्ठित अवस्थेत जावे ज्यामुळे  एक  नविन  विश्वास निर्माण  होईल. यासाठी आमचे प्रयत्न  चालू  आहेत  यामुळे  गरीब,  छोटी  कामे  करणाऱ्या  लोकांचे  विदेशात जाण्याचे  प्रमाण  वाढले  आहे. यासाठी  त्यांना  त्या  त्या  देशाचे  रीतिरिवाज़ , संस्कृति  शिकणे  जरुरी  आहे. जरी ते उच्च विद्या विभूषित  असले  तरी  त्यांना  या  सर्व  शिकलेल्या  बाबी  कामी  पडतील  या   वरही  आम्ही  जोर देत आहोत. ज्याला  आम्ही  “सॉफ्ट  स्किल”  म्हणतो.

तर अशा व्यवस्था ज्यामुळे भारतातील व्यक्ति जगात  कुठेही पाऊल ठेवल्यास त्याला परकेपणा  जाणवायला नको. इतरांना ही तो आपला वाटायला  हवा अणि त्यांचा आत्मविश्वास या ऊंचीला पार करणारा असायला हवा. जसे ते वर्षां पासून त्या  भूमिला ओळखतात  तेथील  लोकांना  जाणतात  ते  त्वरित  स्वतःला  प्रस्थापित करू  शकतात.

मित्रहो ,

आमच्याकडे   भारतीय  डायस्पोराच्या  विशेष प्रतिभूति धारक  आहेत ज्या गिरमिटिया देशांमधे राहात  असून  जे   आपल्या मूळ  देशांशी  भावनिक आणि  खोलवर जोडलेले आहेत. आम्हाला कल्पना आहे की,  मूळ  भारतीयांना कुठल्या  परिस्थितीला तोंड  द्यावे लागत   असेल  जे  चार किंवा पाच पिढ्यांपूर्वी स्थलांतरित जाले आहेत आणि  ज्यांनी ओ सी आई  कार्ड  धारण  केले  आहे. आम्ही त्यांना  या  समस्यांच्या  निराकारणासाठी पोहोच  दिली असून प्रयत्न    चालू  आहेत.

मॉरीशस बरोबर भागीदारी वाढविण्याच्या घोषणेने मला अत्यंत आंनद झाला आहे. यासाठी आम्ही नविन प्रक्रिया , कागदपत्रांची पूर्तता यावर काम करीत आहोत जेणेकरून गिरमिटिया देशांचे नागरिक ओसीआई कार्ड साठी   पात्र राहतील. फिजी , सूरीनाम, ग्याना, अणि इतर कॅरीबीयन राज्यांमधील   पी.आई. ओ च्या समान समस्यांना आम्ही जाणले आहे.

मी गेल्या प्रवासी भारतीय दिवसा प्रीत्यर्थ आयोजित कार्यक्रमात विनंति केली   होती  आणि आत्ता ही  सर्व  पी आई ओ कार्ड  होल्डर्स ला सांगतो की,  तुम्ही तुमचे पी आई ओ  कार्ड  चे    रूपांतर ओ सी आई कार्ड मध्ये  करून घ्या। मी    बोलत राहतो, आग्रह ही करतो परंतु मला माहित आहे की तुम्ही खुप व्यस्त आहात.  म्हणूनच हे काम राहून  जाते. तुमच्या या व्यस्ततेला  बघुन  मला घोषणा करायला आंनद  होत  आहे की,   आम्ही या परिवर्तनाची  अंतिम तिथि कुठल्याही दंडाविना   डिसेंबर ३१, २०१६  वरुन  वाढवून  ३० जून २०१७ केली  आहे. या वर्षीच्या जानेवारी अखेर पर्यन्त ओसीडी धारकांसाठी  दिल्ली आणि   बंगलुरुच्या  विमानतळा पासून सुरवात  करून स्थलांतरित केन्द्राच्या तिथे विशेष कक्ष  स्थापन   करणार  आहोत.

 

मित्रांनो,

आज जवळपास सात लाख भारतीय विद्यार्थी विदेशात शैक्षणिक कार्यक्रम घेत आहेत. आणि मला चांगले माहिती आहे की विदेशात राहणारा  प्रत्येक भारतीय , भारताच्या विकासासाठी आतुर आहे. त्यांचे ज्ञान, विज्ञान अणि भारताच्या ज्ञानाचे भंडार , भारताला असीम  उंचीवर नेईल.माझा सदैव असा प्रयत्न आणि विश्वास राहिला आहे की सक्षम तसेच यशस्वी प्रवाश्यांसाठी भारताची विकास गाथा जोडण्यासाठी संपूर्ण संधी मिळायला विज्ञान, तंत्रज्ञान क्षेत्रांमध्ये यासाठी  आम्ही अनेक पावले उचलली आहेत. यापैकी एक म्हणजे विज्ञान    आणि तंत्रज्ञान विभाग “संलग्न  संयुक्त संशोधन” समूह अर्थात  ”वज्र” ( व्हीए.जे.आर.ऐ)  कार्यरत करीत असून ज्यामुळे अनिवासी भारतीयांना  आणि विदेशी संशोधन समुदायला भारताच्या संशोधन आणि    विकासात सहभागी होता येईल तसेच योगदान देता येईल. या योजने अन्तर्गत , विदेशी भारतीय भारतातील संस्थेत एक किंवा तीन महिन्यांपर्यन्त काम करू शकतील. ज्यामुळे प्रवासी भारतीय भारताच्या प्रगतीचा एक हिस्सा बनतील.

मित्रांनो,

माझा असा पक्का विश्वास आहे की, भारतीय आणि विदेशी भारतीय शाश्वत  आणि चांगल्या विकासासाठी संलग्नित राहावे. हे उदिष्ट साध्य करण्यासाठी गेल्या ऑक्टोबरमध्ये महात्मा गांधींच्या जयंती प्रित्यर्थ नवी दिल्ली येथील प्रवासी भारतीय दिनाचे  नवी दिल्ली येथील प्रवासी भारतीय केंद्राचे उद्‌घाटन करण्याचे भाग्य मला लाभले हे केंद्र अनिवासी भारतीय समुदायाला  अर्पण केले आहे. आम्हाला हे केंद्र जागतिक स्थलांतर, अनुभव, विकास आणि भारतीय डायस्पोरा साठी बंधनकारक हवे आहे. मला विश्वास आहे की,  सरकारच्या विदेशी भारतीय समुदायाला आकार देण्याच्या  विविध प्रयत्नांना आणि   सर्व   विदेशी  भारतीयांना पुन्हा ओळख देण्यासाठी  हे केंद्र  एक व्यासपीठ म्हणुन महत्वाचे काम  करेल.

|

मित्रहो,

आमचे  प्रवासी  भारतीय कित्येक  पिढ्यांपासून विदेशात  राहतात. प्रत्येक पिढयांच्या अनुभवाने भारताला अधिक सक्षम केले आहे. जसे नवीन रोपट्याबाबत एक अकल्पिक स्नेह निर्माण होतो. त्याच प्रमाणे   विदेशात राहणारा तरुण प्रवासी भारतीय  आमच्यासाठी अनमोल आहे,  विशेष आहे. आम्ही प्रवासी भारतीयांच्या युवा पिढीशी  मजबूत, घनिष्ट संबंध ठेऊ इच्छितो

तरुण मूळ भारतीय युवक जे विदेशात स्थायिक होण्याच्या प्रयत्नात आहे अशांना  त्यांच्या जन्मभूमीला भेट देण्याची , त्यांना त्यांच्या संस्कृतीला, वंशजांना  पुन्हा जोडण्याची तरतूद भारतीय युवक करतील.  यासाठी  सरकारच्या ‘ नो इंडिया कार्यक्रमांतर्गत, सहा  समूह  पहिल्यांदाच भारताला भेट देण्यासाठी  येत आहेत.

मला हे ऐकून आनंद झाला की १६० विदेशी भारतीय या प्रवासी दिवस कार्यक्रमात सहभागी झाले आहेत. तरुण प्रवासी भारतीयांचे विशेष  स्वागत . मला आशा आहे की, तुम्ही तुमच्या प्रातिनिधिक देशांना परतल्यानंतर तुम्ही पुन्हा आमच्याशी संलग्न राहाल.आणि पुन्हा पुन्हा भारताला भेट द्याल. गेल्या वर्षी अनिवासी भारतीयांसाठी आयोजित, “भारताला जाणा”  या  क्विझ स्पर्धेमधे ५०००  तरुण  अनिवासी भारतीयांनी आणि पी आई  ओ’ ज ने भाग घेतला होता.

या  वर्षीच्या दुसऱ्या  सत्रात जवळपास ५०००० अनिवासी भारतीय सहभागी होतील अशी मला आशा आहे. तरुण मित्रांनो, तुम्ही मला या अभियानात मदत कराल का? तुम्ही माझ्याबरोबर काम करायला तयार आहेत का? मग आपण ५० हजारांवरच का थांबायचे?

मित्रांनो,

आज भारत एक नव्या प्रगतिशील दिशेकडे अग्रेसर आहे. अशी प्रगती जी ना केवळ आर्थिक आहे सामाजिक, राजकीय आणि शासकीय सुद्धा आहे. आर्थिक क्षेत्रात पी आई ओ’ज साठी प्रत्यक्ष गुंतवणूक पूर्णपणे उदार केली आहे. एफ डी आई ची माझ्या दोन  परिभाषा आहेत. एक म्हणजे  फॉरेन डायरेक्ट इन्व्हेस्टमेंट म्हणजे  विदेशी   प्रत्य्क्ष गुंतवणूक आणि दुसरे म्हणजे  फर्स्ट डेव्हलप इंडिया म्हणजे आधी भारताचा विकास.

पी आई ओ ‘ज कडील गुंतवणूक  ही “अ-परतावा तत्वावर” असून या मध्ये त्यांनी संस्था , विश्वस्त तसेच भागीदारी  स्वतःच्या मालकीकडे  घेतली असते, ती आता देशांतर्गत गुंतवणूकदारांनी केलेल्या गुंतवणुकीसारखी समजली जाईल. स्वच्छ    भारत , डिजिटल भारत अभियान , स्टार्ट अप इंडिया असे अनेक कार्यक्रम आहेत ज्यामध्ये प्रवासी भारतीय भारताच्या सामान्य व्यक्तीच्या  प्रगतीशी जोडला जातो. या पैकी  काही तुम्ही सुद्धा असाल जे व्यवसाय किंवा गुंतवणुकीत आपला सहभाग देऊ शकतात  तर इतर अशा अनेक क्षेत्रातील अभियानांना पाठिंबा देण्यासाठी त्यांचे योगदान देऊ शकतील.

मी आपल्या भारताची भागीदारी मजबूत करण्याच्या प्रयत्नांचे स्वागत करतो.  मी प्रवासी भारतीय परिषदेत आपले स्वागत करतो जी तुम्हाला  आमच्या फ्लॅगशिप कार्यक्रमाबाबतचा एक दृष्टिकोन देईल ज्याची आम्ही अंमलबजावणी करू. बघा तुम्ही कसे भागीदार होऊ शकता.  तर काही जणांना वाटत असेल की आपला अमूल्य वेळ अन प्रयत्न भारतातील  अनेक गरीब लोकांच्या   विकास कार्यात   कार्यकर्ता  म्हणून घालवावा.

|

मित्रांनो ,

इथे आल्यानंतर आपण ऐकले असेल , बघितले असेल की आम्ही भ्रष्टाचार विरोधात , काळ्या पैश्या विरोधात एक खूप मोठा विडा उचलला आहे. काळा पैसा आणि भ्रष्टाचार आमच्या राजनीतीला, देशाला, समाजाला तसेच  शासनाला हळू हळू पोखरून काढत होते. आणि ही दुर्देवाची बाब आहे की काळ्या पैशांचे काही राजनैतिक पुजारी आमच्या प्रयत्नांना जनतेच्या समक्ष विरुद्ध रूपात मांडत होते. भ्रष्टाचार आणि काळा  पैसा समाप्त करण्यासाठी तुम्ही  भारत सरकारच्या नितींना जे समर्थन केले त्यासाठी मी तुमचे अभिनंदन करतो. धन्यवाद देतो.

मित्रांनो,

मला सरते शेवट असे म्हणायचे आहे की, भारतीय म्हणून आपली एक संस्कृती आहे  जिने  आपल्याला एकत्र आणले. आपण जगात  कुठे राहतो यांनी फरक पडत नाही आपण भारतीय वंशज आहोत हा एकच मुद्दा आपल्यातील संबंध बळकट करतो. आणि या साठी माझ्या प्रिया देशवासियांनो, आपण जे स्वप्न उराशी बाळगले आहे , आपले स्वप्न आमचे संकल्प आहेत. हि स्वप्ने साकार करण्यासाठी व्यवस्थेत बदल जरुरी आहे. जर कायदेशीर नियमात बदल आवश्यक असतील तर, साहसी कदम उठवण्याची आवश्यकता असली तरी, प्रत्येकाला बरोबर घेऊन चालण्या साठी जे काही करावे लागेल  यासाठी  आम्ही तयार आहोत. २१ वे शतक भारताचे आहे. खूप खूप धन्यवाद.

आभारी आहे.  जय हिंद !

|
|
|
|
|
|

Explore More
78 व्या स्वातंत्र्य दिनी, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी लाल किल्याच्या तटावरून केलेले संबोधन

लोकप्रिय भाषण

78 व्या स्वातंत्र्य दिनी, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी लाल किल्याच्या तटावरून केलेले संबोधन
‘India slashed GHG emissions by 7.93% in 2020’

Media Coverage

‘India slashed GHG emissions by 7.93% in 2020’
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
India is driving global growth today: PM Modi at Republic Plenary Summit
March 06, 2025
QuoteIndia's achievements and successes have sparked a new wave of hope across the globe: PM
QuoteIndia is driving global growth today: PM
QuoteToday's India thinks big, sets ambitious targets and delivers remarkable results: PM
QuoteWe launched the SVAMITVA Scheme to grant property rights to rural households in India: PM
QuoteYouth is the X-Factor of today's India, where X stands for Experimentation, Excellence, and Expansion: PM
QuoteIn the past decade, we have transformed impact-less administration into impactful governance: PM
QuoteEarlier, construction of houses was government-driven, but we have transformed it into an owner-driven approach: PM

नमस्कार!

आप लोग सब थक गए होंगे, अर्णब की ऊंची आवाज से कान तो जरूर थक गए होंगे, बैठिये अर्णब, अभी चुनाव का मौसम नहीं है। सबसे पहले तो मैं रिपब्लिक टीवी को उसके इस अभिनव प्रयोग के लिए बहुत बधाई देता हूं। आप लोग युवाओं को ग्रासरूट लेवल पर इन्वॉल्व करके, इतना बड़ा कंपटीशन कराकर यहां लाए हैं। जब देश का युवा नेशनल डिस्कोर्स में इन्वॉल्व होता है, तो विचारों में नवीनता आती है, वो पूरे वातावरण में एक नई ऊर्जा भर देता है और यही ऊर्जा इस समय हम यहां महसूस भी कर रहे हैं। एक तरह से युवाओं के इन्वॉल्वमेंट से हम हर बंधन को तोड़ पाते हैं, सीमाओं के परे जा पाते हैं, फिर भी कोई भी लक्ष्य ऐसा नहीं रहता, जिसे पाया ना जा सके। कोई मंजिल ऐसी नहीं रहती जिस तक पहुंचा ना जा सके। रिपब्लिक टीवी ने इस समिट के लिए एक नए कॉन्सेप्ट पर काम किया है। मैं इस समिट की सफलता के लिए आप सभी को बहुत-बहुत बधाई देता हूं, आपका अभिनंदन करता हूं। अच्छा मेरा भी इसमें थोड़ा स्वार्थ है, एक तो मैं पिछले दिनों से लगा हूं, कि मुझे एक लाख नौजवानों को राजनीति में लाना है और वो एक लाख ऐसे, जो उनकी फैमिली में फर्स्ट टाइमर हो, तो एक प्रकार से ऐसे इवेंट मेरा जो यह मेरा मकसद है उसका ग्राउंड बना रहे हैं। दूसरा मेरा व्यक्तिगत लाभ है, व्यक्तिगत लाभ यह है कि 2029 में जो वोट करने जाएंगे उनको पता ही नहीं है कि 2014 के पहले अखबारों की हेडलाइन क्या हुआ करती थी, उसे पता नहीं है, 10-10, 12-12 लाख करोड़ के घोटाले होते थे, उसे पता नहीं है और वो जब 2029 में वोट करने जाएगा, तो उसके सामने कंपैरिजन के लिए कुछ नहीं होगा और इसलिए मुझे उस कसौटी से पार होना है और मुझे पक्का विश्वास है, यह जो ग्राउंड बन रहा है ना, वो उस काम को पक्का कर देगा।

साथियों,

आज पूरी दुनिया कह रही है कि ये भारत की सदी है, ये आपने नहीं सुना है। भारत की उपलब्धियों ने, भारत की सफलताओं ने पूरे विश्व में एक नई उम्मीद जगाई है। जिस भारत के बारे में कहा जाता था, ये खुद भी डूबेगा और हमें भी ले डूबेगा, वो भारत आज दुनिया की ग्रोथ को ड्राइव कर रहा है। मैं भारत के फ्यूचर की दिशा क्या है, ये हमें आज के हमारे काम और सिद्धियों से पता चलता है। आज़ादी के 65 साल बाद भी भारत दुनिया की ग्यारहवें नंबर की इकॉनॉमी था। बीते दशक में हम दुनिया की पांचवें नंबर की इकॉनॉमी बने, और अब उतनी ही तेजी से दुनिया की तीसरी सबसे बड़ी अर्थव्यवस्था बनने जा रहे हैं।

|

साथियों,

मैं आपको 18 साल पहले की भी बात याद दिलाता हूं। ये 18 साल का खास कारण है, क्योंकि जो लोग 18 साल की उम्र के हुए हैं, जो पहली बार वोटर बन रहे हैं, उनको 18 साल के पहले का पता नहीं है, इसलिए मैंने वो आंकड़ा लिया है। 18 साल पहले यानि 2007 में भारत की annual GDP, एक लाख करोड़ डॉलर तक पहुंची थी। यानि आसान शब्दों में कहें तो ये वो समय था, जब एक साल में भारत में एक लाख करोड़ डॉलर की इकॉनॉमिक एक्टिविटी होती थी। अब आज देखिए क्या हो रहा है? अब एक क्वार्टर में ही लगभग एक लाख करोड़ डॉलर की इकॉनॉमिक एक्टिविटी हो रही है। इसका क्या मतलब हुआ? 18 साल पहले के भारत में साल भर में जितनी इकॉनॉमिक एक्टिविटी हो रही थी, उतनी अब सिर्फ तीन महीने में होने लगी है। ये दिखाता है कि आज का भारत कितनी तेजी से आगे बढ़ रहा है। मैं आपको कुछ उदाहरण दूंगा, जो दिखाते हैं कि बीते एक दशक में कैसे बड़े बदलाव भी आए और नतीजे भी आए। बीते 10 सालों में, हम 25 करोड़ लोगों को गरीबी से बाहर निकालने में सफल हुए हैं। ये संख्या कई देशों की कुल जनसंख्या से भी ज्यादा है। आप वो दौर भी याद करिए, जब सरकार खुद स्वीकार करती थी, प्रधानमंत्री खुद कहते थे, कि एक रूपया भेजते थे, तो 15 पैसा गरीब तक पहुंचता था, वो 85 पैसा कौन पंजा खा जाता था और एक आज का दौर है। बीते दशक में गरीबों के खाते में, DBT के जरिए, Direct Benefit Transfer, DBT के जरिए 42 लाख करोड़ रुपए से ज्यादा ट्रांसफर किए गए हैं, 42 लाख करोड़ रुपए। अगर आप वो हिसाब लगा दें, रुपये में से 15 पैसे वाला, तो 42 लाख करोड़ का क्या हिसाब निकलेगा? साथियों, आज दिल्ली से एक रुपया निकलता है, तो 100 पैसे आखिरी जगह तक पहुंचते हैं।

साथियों,

10 साल पहले सोलर एनर्जी के मामले में भारत दुनिया में कहीं गिनती नहीं होती थी। लेकिन आज भारत सोलर एनर्जी कैपेसिटी के मामले में दुनिया के टॉप-5 countries में से है। हमने सोलर एनर्जी कैपेसिटी को 30 गुना बढ़ाया है। Solar module manufacturing में भी 30 गुना वृद्धि हुई है। 10 साल पहले तो हम होली की पिचकारी भी, बच्चों के खिलौने भी विदेशों से मंगाते थे। आज हमारे Toys Exports तीन गुना हो चुके हैं। 10 साल पहले तक हम अपनी सेना के लिए राइफल तक विदेशों से इंपोर्ट करते थे और बीते 10 वर्षों में हमारा डिफेंस एक्सपोर्ट 20 गुना बढ़ गया है।

|

साथियों,

इन 10 वर्षों में, हम दुनिया के दूसरे सबसे बड़े स्टील प्रोड्यूसर हैं, दुनिया के दूसरे सबसे बड़े मोबाइल फोन मैन्युफैक्चरर हैं और दुनिया का तीसरा सबसे बड़ा स्टार्टअप इकोसिस्टम बने हैं। इन्हीं 10 सालों में हमने इंफ्रास्ट्रक्चर पर अपने Capital Expenditure को, पांच गुना बढ़ाया है। देश में एयरपोर्ट्स की संख्या दोगुनी हो गई है। इन दस सालों में ही, देश में ऑपरेशनल एम्स की संख्या तीन गुना हो गई है। और इन्हीं 10 सालों में मेडिकल कॉलेजों और मेडिकल सीट्स की संख्या भी करीब-करीब दोगुनी हो गई है।

साथियों,

आज के भारत का मिजाज़ कुछ और ही है। आज का भारत बड़ा सोचता है, बड़े टार्गेट तय करता है और आज का भारत बड़े नतीजे लाकर के दिखाता है। और ये इसलिए हो रहा है, क्योंकि देश की सोच बदल गई है, भारत बड़ी Aspirations के साथ आगे बढ़ रहा है। पहले हमारी सोच ये बन गई थी, चलता है, होता है, अरे चलने दो यार, जो करेगा करेगा, अपन अपना चला लो। पहले सोच कितनी छोटी हो गई थी, मैं इसका एक उदाहरण देता हूं। एक समय था, अगर कहीं सूखा हो जाए, सूखाग्रस्त इलाका हो, तो लोग उस समय कांग्रेस का शासन हुआ करता था, तो मेमोरेंडम देते थे गांव के लोग और क्या मांग करते थे, कि साहब अकाल होता रहता है, तो इस समय अकाल के समय अकाल के राहत के काम रिलीफ के वर्क शुरू हो जाए, गड्ढे खोदेंगे, मिट्टी उठाएंगे, दूसरे गड्डे में भर देंगे, यही मांग किया करते थे लोग, कोई कहता था क्या मांग करता था, कि साहब मेरे इलाके में एक हैंड पंप लगवा दो ना, पानी के लिए हैंड पंप की मांग करते थे, कभी कभी सांसद क्या मांग करते थे, गैस सिलेंडर इसको जरा जल्दी देना, सांसद ये काम करते थे, उनको 25 कूपन मिला करती थी और उस 25 कूपन को पार्लियामेंट का मेंबर अपने पूरे क्षेत्र में गैस सिलेंडर के लिए oblige करने के लिए उपयोग करता था। एक साल में एक एमपी 25 सिलेंडर और यह सारा 2014 तक था। एमपी क्या मांग करते थे, साहब ये जो ट्रेन जा रही है ना, मेरे इलाके में एक स्टॉपेज दे देना, स्टॉपेज की मांग हो रही थी। यह सारी बातें मैं 2014 के पहले की कर रहा हूं, बहुत पुरानी नहीं कर रहा हूं। कांग्रेस ने देश के लोगों की Aspirations को कुचल दिया था। इसलिए देश के लोगों ने उम्मीद लगानी भी छोड़ दी थी, मान लिया था यार इनसे कुछ होना नहीं है, क्या कर रहा है।। लोग कहते थे कि भई ठीक है तुम इतना ही कर सकते हो तो इतना ही कर दो। और आज आप देखिए, हालात और सोच कितनी तेजी से बदल रही है। अब लोग जानते हैं कि कौन काम कर सकता है, कौन नतीजे ला सकता है, और यह सामान्य नागरिक नहीं, आप सदन के भाषण सुनोगे, तो विपक्ष भी यही भाषण करता है, मोदी जी ये क्यों नहीं कर रहे हो, इसका मतलब उनको लगता है कि यही करेगा।

|

साथियों,

आज जो एस्पिरेशन है, उसका प्रतिबिंब उनकी बातों में झलकता है, कहने का तरीका बदल गया , अब लोगों की डिमांड क्या आती है? लोग पहले स्टॉपेज मांगते थे, अब आकर के कहते जी, मेरे यहां भी तो एक वंदे भारत शुरू कर दो। अभी मैं कुछ समय पहले कुवैत गया था, तो मैं वहां लेबर कैंप में नॉर्मली मैं बाहर जाता हूं तो अपने देशवासी जहां काम करते हैं तो उनके पास जाने का प्रयास करता हूं। तो मैं वहां लेबर कॉलोनी में गया था, तो हमारे जो श्रमिक भाई बहन हैं, जो वहां कुवैत में काम करते हैं, उनसे कोई 10 साल से कोई 15 साल से काम, मैं उनसे बात कर रहा था, अब देखिए एक श्रमिक बिहार के गांव का जो 9 साल से कुवैत में काम कर रहा है, बीच-बीच में आता है, मैं जब उससे बातें कर रहा था, तो उसने कहा साहब मुझे एक सवाल पूछना है, मैंने कहा पूछिए, उसने कहा साहब मेरे गांव के पास डिस्ट्रिक्ट हेड क्वार्टर पर इंटरनेशनल एयरपोर्ट बना दीजिए ना, जी मैं इतना प्रसन्न हो गया, कि मेरे देश के बिहार के गांव का श्रमिक जो 9 साल से कुवैत में मजदूरी करता है, वह भी सोचता है, अब मेरे डिस्ट्रिक्ट में इंटरनेशनल एयरपोर्ट बनेगा। ये है, आज भारत के एक सामान्य नागरिक की एस्पिरेशन, जो विकसित भारत के लक्ष्य की ओर पूरे देश को ड्राइव कर रही है।

साथियों,

किसी भी समाज की, राष्ट्र की ताकत तभी बढ़ती है, जब उसके नागरिकों के सामने से बंदिशें हटती हैं, बाधाएं हटती हैं, रुकावटों की दीवारें गिरती है। तभी उस देश के नागरिकों का सामर्थ्य बढ़ता है, आसमान की ऊंचाई भी उनके लिए छोटी पड़ जाती है। इसलिए, हम निरंतर उन रुकावटों को हटा रहे हैं, जो पहले की सरकारों ने नागरिकों के सामने लगा रखी थी। अब मैं उदाहरण देता हूं स्पेस सेक्टर। स्पेस सेक्टर में पहले सबकुछ ISRO के ही जिम्मे था। ISRO ने निश्चित तौर पर शानदार काम किया, लेकिन स्पेस साइंस और आंत्रप्रन्योरशिप को लेकर देश में जो बाकी सामर्थ्य था, उसका उपयोग नहीं हो पा रहा था, सब कुछ इसरो में सिमट गया था। हमने हिम्मत करके स्पेस सेक्टर को युवा इनोवेटर्स के लिए खोल दिया। और जब मैंने निर्णय किया था, किसी अखबार की हेडलाइन नहीं बना था, क्योंकि समझ भी नहीं है। रिपब्लिक टीवी के दर्शकों को जानकर खुशी होगी, कि आज ढाई सौ से ज्यादा स्पेस स्टार्टअप्स देश में बन गए हैं, ये मेरे देश के युवाओं का कमाल है। यही स्टार्टअप्स आज, विक्रम-एस और अग्निबाण जैसे रॉकेट्स बना रहे हैं। ऐसे ही mapping के सेक्टर में हुआ, इतने बंधन थे, आप एक एटलस नहीं बना सकते थे, टेक्नॉलाजी बदल चुकी है। पहले अगर भारत में कोई मैप बनाना होता था, तो उसके लिए सरकारी दरवाजों पर सालों तक आपको चक्कर काटने पड़ते थे। हमने इस बंदिश को भी हटाया। आज Geo-spatial mapping से जुडा डेटा, नए स्टार्टअप्स का रास्ता बना रहा है।

|

साथियों,

न्यूक्लियर एनर्जी, न्यूक्लियर एनर्जी से जुड़े सेक्टर को भी पहले सरकारी कंट्रोल में रखा गया था। बंदिशें थीं, बंधन थे, दीवारें खड़ी कर दी गई थीं। अब इस साल के बजट में सरकार ने इसको भी प्राइवेट सेक्टर के लिए ओपन करने की घोषणा की है। और इससे 2047 तक 100 गीगावॉट न्यूक्लियर एनर्जी कैपेसिटी जोड़ने का रास्ता मजबूत हुआ है।

साथियों,

आप हैरान रह जाएंगे, कि हमारे गांवों में 100 लाख करोड़ रुपए, Hundred lakh crore rupees, उससे भी ज्यादा untapped आर्थिक सामर्थ्य पड़ा हुआ है। मैं आपके सामने फिर ये आंकड़ा दोहरा रहा हूं- 100 लाख करोड़ रुपए, ये छोटा आंकड़ा नहीं है, ये आर्थिक सामर्थ्य, गांव में जो घर होते हैं, उनके रूप में उपस्थित है। मैं आपको और आसान तरीके से समझाता हूं। अब जैसे यहां दिल्ली जैसे शहर में आपके घर 50 लाख, एक करोड़, 2 करोड़ के होते हैं, आपकी प्रॉपर्टी की वैल्यू पर आपको बैंक लोन भी मिल जाता है। अगर आपका दिल्ली में घर है, तो आप बैंक से करोड़ों रुपये का लोन ले सकते हैं। अब सवाल यह है, कि घर दिल्ली में थोड़े है, गांव में भी तो घर है, वहां भी तो घरों का मालिक है, वहां ऐसा क्यों नहीं होता? गांवों में घरों पर लोन इसलिए नहीं मिलता, क्योंकि भारत में गांव के घरों के लीगल डॉक्यूमेंट्स नहीं होते थे, प्रॉपर मैपिंग ही नहीं हो पाई थी। इसलिए गांव की इस ताकत का उचित लाभ देश को, देशवासियों को नहीं मिल पाया। और ये सिर्फ भारत की समस्या है ऐसा नहीं है, दुनिया के बड़े-बड़े देशों में लोगों के पास प्रॉपर्टी के राइट्स नहीं हैं। बड़ी-बड़ी अंतरराष्ट्रीय संस्थाएं कहती हैं, कि जो देश अपने यहां लोगों को प्रॉपर्टी राइट्स देता है, वहां की GDP में उछाल आ जाता है।

|

साथियों,

भारत में गांव के घरों के प्रॉपर्टी राइट्स देने के लिए हमने एक स्वामित्व स्कीम शुरु की। इसके लिए हम गांव-गांव में ड्रोन से सर्वे करा रहे हैं, गांव के एक-एक घर की मैपिंग करा रहे हैं। आज देशभर में गांव के घरों के प्रॉपर्टी कार्ड लोगों को दिए जा रहे हैं। दो करोड़ से अधिक प्रॉपर्टी कार्ड सरकार ने बांटे हैं और ये काम लगातार चल रहा है। प्रॉपर्टी कार्ड ना होने के कारण पहले गांवों में बहुत सारे विवाद भी होते थे, लोगों को अदालतों के चक्कर लगाने पड़ते थे, ये सब भी अब खत्म हुआ है। इन प्रॉपर्टी कार्ड्स पर अब गांव के लोगों को बैंकों से लोन मिल रहे हैं, इससे गांव के लोग अपना व्यवसाय शुरू कर रहे हैं, स्वरोजगार कर रहे हैं। अभी मैं एक दिन ये स्वामित्व योजना के तहत वीडियो कॉन्फ्रेंस पर उसके लाभार्थियों से बात कर रहा था, मुझे राजस्थान की एक बहन मिली, उसने कहा कि मैंने मेरा प्रॉपर्टी कार्ड मिलने के बाद मैंने 9 लाख रुपये का लोन लिया गांव में और बोली मैंने बिजनेस शुरू किया और मैं आधा लोन वापस कर चुकी हूं और अब मुझे पूरा लोन वापस करने में समय नहीं लगेगा और मुझे अधिक लोन की संभावना बन गई है कितना कॉन्फिडेंस लेवल है।

साथियों,

ये जितने भी उदाहरण मैंने दिए हैं, इनका सबसे बड़ा बेनिफिशरी मेरे देश का नौजवान है। वो यूथ, जो विकसित भारत का सबसे बड़ा स्टेकहोल्डर है। जो यूथ, आज के भारत का X-Factor है। इस X का अर्थ है, Experimentation Excellence और Expansion, Experimentation यानि हमारे युवाओं ने पुराने तौर तरीकों से आगे बढ़कर नए रास्ते बनाए हैं। Excellence यानी नौजवानों ने Global Benchmark सेट किए हैं। और Expansion यानी इनोवेशन को हमारे य़ुवाओं ने 140 करोड़ देशवासियों के लिए स्केल-अप किया है। हमारा यूथ, देश की बड़ी समस्याओं का समाधान दे सकता है, लेकिन इस सामर्थ्य का सदुपयोग भी पहले नहीं किया गया। हैकाथॉन के ज़रिए युवा, देश की समस्याओं का समाधान भी दे सकते हैं, इसको लेकर पहले सरकारों ने सोचा तक नहीं। आज हम हर वर्ष स्मार्ट इंडिया हैकाथॉन आयोजित करते हैं। अभी तक 10 लाख युवा इसका हिस्सा बन चुके हैं, सरकार की अनेकों मिनिस्ट्रीज और डिपार्टमेंट ने गवर्नेंस से जुड़े कई प्रॉब्लम और उनके सामने रखें, समस्याएं बताई कि भई बताइये आप खोजिये क्या सॉल्यूशन हो सकता है। हैकाथॉन में हमारे युवाओं ने लगभग ढाई हज़ार सोल्यूशन डेवलप करके देश को दिए हैं। मुझे खुशी है कि आपने भी हैकाथॉन के इस कल्चर को आगे बढ़ाया है। और जिन नौजवानों ने विजय प्राप्त की है, मैं उन नौजवानों को बधाई देता हूं और मुझे खुशी है कि मुझे उन नौजवानों से मिलने का मौका मिला।

|

साथियों,

बीते 10 वर्षों में देश ने एक new age governance को फील किया है। बीते दशक में हमने, impact less administration को Impactful Governance में बदला है। आप जब फील्ड में जाते हैं, तो अक्सर लोग कहते हैं, कि हमें फलां सरकारी स्कीम का बेनिफिट पहली बार मिला। ऐसा नहीं है कि वो सरकारी स्कीम्स पहले नहीं थीं। स्कीम्स पहले भी थीं, लेकिन इस लेवल की last mile delivery पहली बार सुनिश्चित हो रही है। आप अक्सर पीएम आवास स्कीम के बेनिफिशरीज़ के इंटरव्यूज़ चलाते हैं। पहले कागज़ पर गरीबों के मकान सेंक्शन होते थे। आज हम जमीन पर गरीबों के घर बनाते हैं। पहले मकान बनाने की पूरी प्रक्रिया, govt driven होती थी। कैसा मकान बनेगा, कौन सा सामान लगेगा, ये सरकार ही तय करती थी। हमने इसको owner driven बनाया। सरकार, लाभार्थी के अकाउंट में पैसा डालती है, बाकी कैसा घर बनेगा, ये लाभार्थी खुद डिसाइड करता है। और घर के डिजाइन के लिए भी हमने देशभर में कंपीटिशन किया, घरों के मॉडल सामने रखे, डिजाइन के लिए भी लोगों को जोड़ा, जनभागीदारी से चीज़ें तय कीं। इससे घरों की क्वालिटी भी अच्छी हुई है और घर तेज़ गति से कंप्लीट भी होने लगे हैं। पहले ईंट-पत्थर जोड़कर आधे-अधूरे मकान बनाकर दिए जाते थे, हमने गरीब को उसके सपनों का घर बनाकर दिया है। इन घरों में नल से जल आता है, उज्ज्वला योजना का गैस कनेक्शन होता है, सौभाग्य योजना का बिजली कनेक्शन होता है, हमने सिर्फ चार दीवारें खड़ी नहीं कीं है, हमने उन घरों में ज़िंदगी खड़ी की है।

साथियों,

किसी भी देश के विकास के लिए बहुत जरूरी पक्ष है उस देश की सुरक्षा, नेशनल सिक्योरिटी। बीते दशक में हमने सिक्योरिटी पर भी बहुत अधिक काम किया है। आप याद करिए, पहले टीवी पर अक्सर, सीरियल बम ब्लास्ट की ब्रेकिंग न्यूज चला करती थी, स्लीपर सेल्स के नेटवर्क पर स्पेशल प्रोग्राम हुआ करते थे। आज ये सब, टीवी स्क्रीन और भारत की ज़मीन दोनों जगह से गायब हो चुका है। वरना पहले आप ट्रेन में जाते थे, हवाई अड्डे पर जाते थे, लावारिस कोई बैग पड़ा है तो छूना मत ऐसी सूचनाएं आती थी, आज वो जो 18-20 साल के नौजवान हैं, उन्होंने वो सूचना सुनी नहीं होगी। आज देश में नक्सलवाद भी अंतिम सांसें गिन रहा है। पहले जहां सौ से अधिक जिले, नक्सलवाद की चपेट में थे, आज ये दो दर्जन से भी कम जिलों में ही सीमित रह गया है। ये तभी संभव हुआ, जब हमने nation first की भावना से काम किया। हमने इन क्षेत्रों में Governance को Grassroot Level तक पहुंचाया। देखते ही देखते इन जिलों मे हज़ारों किलोमीटर लंबी सड़कें बनीं, स्कूल-अस्पताल बने, 4G मोबाइल नेटवर्क पहुंचा और परिणाम आज देश देख रहा है।

साथियों,

सरकार के निर्णायक फैसलों से आज नक्सलवाद जंगल से तो साफ हो रहा है, लेकिन अब वो Urban सेंटर्स में पैर पसार रहा है। Urban नक्सलियों ने अपना जाल इतनी तेज़ी से फैलाया है कि जो राजनीतिक दल, अर्बन नक्सल के विरोधी थे, जिनकी विचारधारा कभी गांधी जी से प्रेरित थी, जो भारत की ज़ड़ों से जुड़ी थी, ऐसे राजनीतिक दलों में आज Urban नक्सल पैठ जमा चुके हैं। आज वहां Urban नक्सलियों की आवाज, उनकी ही भाषा सुनाई देती है। इसी से हम समझ सकते हैं कि इनकी जड़ें कितनी गहरी हैं। हमें याद रखना है कि Urban नक्सली, भारत के विकास और हमारी विरासत, इन दोनों के घोर विरोधी हैं। वैसे अर्नब ने भी Urban नक्सलियों को एक्सपोज करने का जिम्मा उठाया हुआ है। विकसित भारत के लिए विकास भी ज़रूरी है और विरासत को मज़बूत करना भी आवश्यक है। और इसलिए हमें Urban नक्सलियों से सावधान रहना है।

साथियों,

आज का भारत, हर चुनौती से टकराते हुए नई ऊंचाइयों को छू रहा है। मुझे भरोसा है कि रिपब्लिक टीवी नेटवर्क के आप सभी लोग हमेशा नेशन फर्स्ट के भाव से पत्रकारिता को नया आयाम देते रहेंगे। आप विकसित भारत की एस्पिरेशन को अपनी पत्रकारिता से catalyse करते रहें, इसी विश्वास के साथ, आप सभी का बहुत-बहुत आभार, बहुत-बहुत शुभकामनाएं।

धन्यवाद!