Quote“‘ആസാദി കാ അമൃത് മഹോത്സവി’ൽ ഇന്ത്യയുടെ ഗോത്ര പൈതൃകത്തിന്റെ മഹത്തായ ചിത്രമാണ് ആദി മഹോത്സവം അവതരിപ്പിക്കുന്നത്”
Quote“ഇരുപത്തിയൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഇന്ത്യ ‘ഏവർക്കുമൊപ്പം ഏവരുടെയും വികസനം’ എന്ന സന്ദേശവുമായി മുന്നേറുകയാണ്”
Quote“ഗോത്ര സമൂഹത്തിന്റെ ക്ഷേമം എന്നെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം വ്യക്തിപരമായ ബന്ധത്തിന്റെയും വികാരങ്ങളുടെയും കാര്യമാണ്”
Quote“ഞാൻ ഗോത്ര പാരമ്പര്യങ്ങളെ അടുത്തു കാണുകയും അവയ്ക്കൊപ്പം ജീവിക്കുകയും അവയിൽ നിന്ന് ഒരുപാടു കാര്യങ്ങൾ പഠിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്”
Quote“മഹത്തായ ഗോത്രപാരമ്പര്യത്തിൽ അഭൂതപൂർവമായ അഭിമാനത്തോടെയാണു രാജ്യം മുന്നേറുന്നത്”
Quote“രാജ്യത്തിന്റെ ഏതു കോണിലുമുള്ള ഗിരിവർഗ കുട്ടികളുടെ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനാണ് എന്റെ മുൻഗണന”
Quote“രാജ്യം പുതിയ ഉയരങ്ങളിലേക്കു കുതിച്ചുയരുകയാണ്; കാരണം, നിരാലംബരുടെ വികസനത്തിനു ഗവണ്മെന്റ് മുൻഗണനയേകുന്നു”

എന്റെ മന്ത്രിസഭാ സഹപ്രവർത്തകരായ ശ്രീ അർജുൻ മുണ്ട ജി, ശ്രീ ഫഗ്ഗൻ സിംഗ് കുലസ്‌തെ ജി, ശ്രീമതി. രേണുക സിംഗ് ജി, ഡോ. ഭാരതി പവാർ ജി, ശ്രീ ബിഷേശ്വര് ടുഡു ജി, മറ്റ് പ്രമുഖർ, കൂടാതെ രാജ്യത്തിന്റെ വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള എന്റെ എല്ലാ ആദിവാസി സഹോദരീസഹോദരന്മാരും! ആദി മഹോത്സവത്തിൽ നിങ്ങൾക്കെല്ലാവർക്കും എന്റെ ഹൃദയം നിറഞ്ഞ ആശംസകൾ.

'ആസാദി കാ അമൃത് മഹോത്സവ്' വേളയിൽ രാജ്യത്തിന്റെ പുരാതന പൈതൃകത്തിന്റെ പ്രതിഫലനമാണ് ആദി മഹോത്സവം. ഇന്ത്യയുടെ ഗോത്ര പാരമ്പര്യത്തിന്റെ ഈ മനോഹരമായ കാഴ്ചകൾ കാണാനുള്ള അവസരം എനിക്കിപ്പോൾ ലഭിച്ചു - എണ്ണമറ്റ രുചികൾ, വിവിധ നിറങ്ങൾ; അത്തരം മനോഹരമായ വസ്ത്രങ്ങൾ, മഹത്തായ പാരമ്പര്യങ്ങൾ; എണ്ണമറ്റ കലകളും പുരാവസ്തുക്കളും; വ്യത്യസ്ത അഭിരുചികൾ, വ്യത്യസ്ത തരം സംഗീതം! ഇന്ത്യയുടെ വൈവിധ്യവും അതിന്റെ മഹത്വവും തോളോട് തോൾ ചേർന്ന് നിൽക്കുന്നതായി തോന്നുന്നു.

|

ഇത് ഇന്ത്യയുടെ അനന്തമായ ആകാശം പോലെയാണ്, അതിൽ അതിന്റെ വൈവിധ്യം ഒരു മഴവില്ലിന്റെ നിറങ്ങൾ പോലെ ഉയർന്നുവരുന്നു. കൂടാതെ മഴവില്ലിന്റെ മറ്റൊരു പ്രത്യേകത കൂടിയുണ്ട്. ഈ വ്യത്യസ്‌ത നിറങ്ങൾ കൂടിച്ചേരുമ്പോൾ, ലോകത്തിന് കാഴ്ചയും ദിശയും നൽകുന്ന ഒരു പ്രകാശകിരണം രൂപം കൊള്ളുന്നു. അനന്തമായ ഈ വൈവിധ്യങ്ങൾ 'ഏക് ഭാരത്, ശ്രേഷ്ഠ ഭാരതം' എന്ന നൂലിൽ ഇഴചേർന്നപ്പോൾ, ഇന്ത്യയുടെ മഹത്തായ രൂപം ലോകത്തിന് മുന്നിൽ ഉയർന്നുവരുന്നു. അപ്പോഴാണ് ഇന്ത്യ അതിന്റെ സാംസ്കാരിക പ്രഭയോടെ ലോകത്തെ നയിക്കുന്നത്.

ഈ ആദി മഹോത്സവം നമ്മുടെ 'നാനാത്വത്തിൽ ഏകത്വ'ത്തിന് ഒരു പുതിയ ഉയരം നൽകുന്നു. അത് 'വികസനവും പൈതൃകവും' എന്ന ആശയത്തെ കൂടുതൽ സജീവമാക്കുന്നു. ഈ പരിപാടിക്കായി ഗോത്രവർഗ താൽപ്പര്യങ്ങൾക്കായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന എന്റെ ആദിവാസി സഹോദരങ്ങളെയും സംഘടനകളെയും ഞാൻ അഭിനന്ദിക്കുന്നു.

|

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ഇരുപത്തിയൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഇന്ത്യ 'സബ്കാ സാത്ത്, സബ്കാ വികാസ്' എന്ന മന്ത്രവുമായി നടന്നുനീങ്ങുകയാണ്. വിദൂരവും വിദൂരവുമായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്ന സമൂഹത്തിന്റെ വിഭാഗത്തിലേക്ക് ഇപ്പോൾ കേന്ദ്ര സർക്കാർ നേരിട്ട് എത്തിച്ചേരുന്നു. സ്വയം വിച്ഛേദിക്കപ്പെട്ടതായി കരുതിയിരുന്ന സമൂഹത്തിലെ ഒരു വിഭാഗം ഇപ്പോൾ സർക്കാർ മുഖ്യധാരയിലേക്ക് ലയിച്ചിരിക്കുന്നു. കഴിഞ്ഞ 8-9 വർഷങ്ങളിൽ ആദിവാസി സമൂഹവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ആദി മഹോത്സവം പോലുള്ള പരിപാടികൾ രാജ്യത്തിന് വേണ്ടിയുള്ള ഒരു പ്രചാരണമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. ഞാൻ തന്നെ അത്തരം നിരവധി പരിപാടികളുടെ ഭാഗമായി. കാരണം, ആദിവാസി സമൂഹത്തിന്റെ താൽപര്യം എന്നെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം വ്യക്തിബന്ധങ്ങളുടെയും വികാരങ്ങളുടെയും പ്രശ്നമാണ്. ഞാൻ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ഇല്ലാതിരുന്ന കാലത്ത്, ഒരു സാമൂഹിക പ്രവർത്തകനായി പ്രവർത്തിക്കുമ്പോൾ, പല സംസ്ഥാനങ്ങളും അവിടത്തെ ഗോത്രവർഗ വിഭാഗങ്ങളും സന്ദർശിക്കാൻ എനിക്ക് അവസരം ലഭിച്ചിരുന്നു.

ഗോത്രവർഗ കുടുംബങ്ങൾക്കൊപ്പം, രാജ്യത്തിന്റെ എല്ലാ കോണുകളിലെയും ആദിവാസി സമൂഹങ്ങൾക്കൊപ്പം ഞാൻ ആഴ്ചകളോളം ചെലവഴിച്ചു. ഞാൻ നിങ്ങളുടെ പാരമ്പര്യങ്ങൾ സൂക്ഷ്മമായി നിരീക്ഷിക്കുകയും അവയിൽ ജീവിക്കുകയും അവരിൽ നിന്ന് ഒരുപാട് കാര്യങ്ങൾ പഠിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ഗുജറാത്തിൽ പോലും, ഉമർഗാം മുതൽ അംബാജി വരെയുള്ള ഗുജറാത്തിന്റെ കിഴക്കൻ ബെൽറ്റിലെ മുഴുവൻ ആദിവാസി സഹോദരങ്ങളുടെയും സഹോദരിമാരുടെയും സേവനത്തിൽ എന്റെ ജീവിതത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട വർഷങ്ങൾ ചെലവഴിക്കാൻ എനിക്ക് ഭാഗ്യമുണ്ടായി. ഗോത്രവർഗക്കാരുടെ ജീവിതശൈലി രാജ്യത്തെ കുറിച്ചും നമ്മുടെ പാരമ്പര്യങ്ങളെക്കുറിച്ചും പാരമ്പര്യത്തെക്കുറിച്ചും എന്നെ ഒരുപാട് പഠിപ്പിച്ചു. അതിനാൽ, ഞാൻ നിങ്ങളുടെ ഇടയിലായിരിക്കുമ്പോൾ, എനിക്ക് വ്യത്യസ്തമായ ഒരു സ്നേഹം തോന്നുന്നു. നിങ്ങളുടെ പ്രിയപ്പെട്ടവരുമായി ഈ പ്രത്യേക ബന്ധത്തിന്റെ ഒരു വികാരമുണ്ട്.

|

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ഇന്ന്, ഇന്ത്യയുടെ പരമ്പരാഗത ഉൽപന്നങ്ങൾ, പ്രത്യേകിച്ച് ആദിവാസി സമൂഹം നിർമ്മിക്കുന്ന ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ എന്നിവയുടെ ആവശ്യം നിരന്തരം വർദ്ധിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. ഇന്ന് വടക്കുകിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ഉത്പന്നങ്ങൾ വിദേശരാജ്യങ്ങളിലേക്ക് കയറ്റുമതി ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഇന്ന് മുള ഉൽപന്നങ്ങളുടെ ജനപ്രീതി അതിവേഗം വർദ്ധിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. കഴിഞ്ഞ സർക്കാരിന്റെ കാലത്ത് മുള മുറിക്കുന്നതിനും ഉപയോഗിക്കുന്നതിനും നിയമപരമായ നിയന്ത്രണങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നത് നിങ്ങൾ ഓർക്കുന്നുണ്ടാകും. ഞങ്ങൾ മുളയെ പുല്ല് വിഭാഗത്തിന് കീഴിൽ കൊണ്ടുവന്ന് അതിന് ഏർപ്പെടുത്തിയ എല്ലാ നിയന്ത്രണങ്ങളും നീക്കി. ഇതുമൂലം മുള ഉൽപന്നങ്ങൾ ഇപ്പോൾ ഒരു വലിയ വ്യവസായത്തിന്റെ ഭാഗമായി മാറുകയാണ്. ഗോത്രവർഗ ഉൽപന്നങ്ങൾ പരമാവധി വിപണികളിൽ എത്തുന്നതിനും അവരുടെ അംഗീകാരത്തിനും ഡിമാൻഡ് വർധിപ്പിക്കുന്നതിനും ഈ ദിശയിൽ സർക്കാർ തുടർച്ചയായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു.

വൻധൻ മിഷന്റെ മാതൃക നമ്മുടെ മുന്നിലുണ്ട്. രാജ്യത്തെ വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളിലായി 3000-ലധികം വൻ ധന് വികാസ് കേന്ദ്രങ്ങൾ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. 2014-ന് മുമ്പ്, എംഎസ്പിയുടെ പരിധിയിൽ വരുന്ന ചെറുകിട വന ഉൽപന്നങ്ങൾ വളരെ കുറവായിരുന്നു. ഇപ്പോൾ ഈ എണ്ണം 7 മടങ്ങ് വർദ്ധിച്ചു. ഇപ്പോൾ 90 ചെറുകിട വന ഉൽപന്ന ഇനങ്ങൾക്ക് സർക്കാർ മിനിമം താങ്ങുവില അല്ലെങ്കിൽ എംഎസ്പി നൽകുന്നു. 50,000-ലധികം വൻധൻ സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങൾ വഴി ലക്ഷക്കണക്കിന് ആദിവാസികൾക്ക് പ്രയോജനം ലഭിക്കുന്നു. രാജ്യത്ത് രൂപീകരിക്കുന്ന സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങളുടെ വലിയ ശൃംഖലയിൽ നിന്ന് ആദിവാസി സമൂഹത്തിനും പ്രയോജനം ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. 80 ലക്ഷത്തിലധികം സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങൾ നിലവിൽ വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളിലായി പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. ഈ ഗ്രൂപ്പുകളിൽ 1.25 കോടിയിലധികം ആദിവാസി അംഗങ്ങളുണ്ട്. നമ്മുടെ അമ്മമാരും സഹോദരിമാരും ഈ ഗ്രൂപ്പുകളിൽ ഉണ്ട്. അതിനാൽ, ആദിവാസി സ്ത്രീകൾക്കും വലിയ നേട്ടമാണ് ലഭിക്കുന്നത്.

|

സഹോദരീ സഹോദരന്മാരെ 

ഇന്ന് ഗവണ്മെന്റ്  ഊന്നൽ നൽകുന്നത് ഗോത്രകലകളെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനും ആദിവാസി യുവാക്കളുടെ കഴിവുകൾ വർധിപ്പിക്കുന്നതിനുമാണ്. ഈ ബജറ്റിൽ പരമ്പരാഗത കൈത്തൊഴിലാളികൾക്കായി പ്രധാനമന്ത്രി-വിശ്വകർമ പദ്ധതി പ്രഖ്യാപിച്ചു. പി എം -വിശ്വകർമയ്ക്ക് കീഴിൽ നിങ്ങൾക്ക് സാമ്പത്തിക സഹായം, നൈപുണ്യ പരിശീലനം, നിങ്ങളുടെ ഉൽപ്പന്നം വിപണനം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള പിന്തുണ എന്നിവ നൽകും. അത് നമ്മുടെ യുവതലമുറയ്ക്ക് ഏറെ ഗുണം ചെയ്യും. സുഹൃത്തുക്കളേ, ഈ ശ്രമങ്ങൾ ചില മേഖലകളിൽ മാത്രം ഒതുങ്ങുന്നില്ല. നമ്മുടെ രാജ്യത്ത് നൂറുകണക്കിന് ആദിവാസി സമൂഹങ്ങളുണ്ട്. പരിധിയില്ലാത്ത സാധ്യതകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വ്യത്യസ്ത പാരമ്പര്യങ്ങളും കഴിവുകളും അവർക്കുണ്ട്. അതിനാൽ, രാജ്യത്ത് പുതിയ ട്രൈബൽ റിസർച്ച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടുകളും തുറക്കുന്നു. ഈ ശ്രമങ്ങളിലൂടെ ആദിവാസി യുവാക്കൾക്ക് സ്വന്തം പ്രദേശങ്ങളിൽ പുതിയ അവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുകയാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

20 വർഷം മുമ്പ് ഞാൻ ഗുജറാത്ത് മുഖ്യമന്ത്രിയായപ്പോൾ അവിടെ ഒരു കാര്യം ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. ഇത്രയും വലിയൊരു ആദിവാസി സമൂഹം ഉണ്ടായിരുന്നു, എന്നാൽ മുൻ സർക്കാരുകൾ ആദിവാസി മേഖലയിലെ സ്‌കൂളുകൾക്ക് ശാസ്ത്ര  സ്ട്രീമുകൾക്ക് മുൻഗണന നൽകിയിരുന്നില്ല. ഇപ്പോൾ സങ്കൽപ്പിക്കുക! ഒരു ആദിവാസി കുട്ടി ശാസ്ത്രം   പഠിക്കുന്നില്ലെങ്കിൽ എങ്ങനെ ഡോക്ടറോ എഞ്ചിനീയറോ ആകും? ആ മുഴുവൻ ബെൽറ്റിലെയും ആദിവാസി മേഖലയിലെ സ്കൂളുകളിൽ ശാസ്ത്ര വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള ക്രമീകരണങ്ങൾ ചെയ്തുകൊണ്ട് ഞങ്ങൾ ഈ വെല്ലുവിളിയെ അഭിമുഖീകരിച്ചു. രാജ്യത്തിന്റെ എല്ലാ കോണിലുമുള്ള ആദിവാസി കുട്ടികളുടെ വിദ്യാഭ്യാസവും ഭാവിയുമാണ് എന്റെ മുൻഗണന.

ഇന്ന് രാജ്യത്ത് ഏകലവ്യ മോഡൽ റസിഡൻഷ്യൽ സ്കൂളുകളുടെ എണ്ണം അഞ്ചിരട്ടിയായി വർധിച്ചിട്ടുണ്ട്. 2004 മുതൽ 2014 വരെയുള്ള 10 വർഷത്തിനിടെ 90 ഏകലവ്യ റസിഡൻഷ്യൽ സ്‌കൂളുകൾ മാത്രമാണ് തുറന്നത്. എന്നാൽ, 2014 മുതൽ 2022 വരെയുള്ള 8 വർഷത്തിനിടെ 500-ലധികം ഏകലവ്യ സ്കൂളുകൾക്ക് അംഗീകാരം ലഭിച്ചു. നിലവിൽ ഇവയിൽ 400-ലധികം സ്‌കൂളുകൾ പ്രവർത്തനക്ഷമമായിട്ടുണ്ട്. ഒരു ലക്ഷത്തിലധികം ആദിവാസി വിദ്യാർത്ഥികൾ ഈ പുതിയ സ്കൂളുകളിൽ പഠിക്കാൻ തുടങ്ങി. ഇത്തരം സ്‌കൂളുകളിൽ 40,000-ത്തിലധികം അധ്യാപകരുടെയും ജീവനക്കാരുടെയും നിയമനവും ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിൽ പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. പട്ടികവർഗ യുവാക്കൾക്ക് നൽകുന്ന സ്കോളർഷിപ്പും രണ്ടിരട്ടിയിലേറെ വർധിപ്പിച്ചു. മുപ്പത് ലക്ഷം വിദ്യാർത്ഥികൾക്കാണ് ഇതിന്റെ പ്രയോജനം ലഭിക്കുന്നത്.

|

സുഹൃത്തുക്കൾ,

ഭാഷാ പ്രശ്‌നം മൂലം ആദിവാസി യുവാക്കൾക്ക് ഏറെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ നേരിടേണ്ടി വന്നു. എന്നാൽ പുതിയ ദേശീയ വിദ്യാഭ്യാസ നയത്തിൽ മാതൃഭാഷയിൽ പഠിക്കാനുള്ള ഓപ്ഷനുകളും തുറന്നിട്ടുണ്ട്. ഇനി നമ്മുടെ ആദിവാസി കുട്ടികൾക്കും ആദിവാസി യുവാക്കൾക്കും അവരുടെ ഭാഷയിൽ പഠിച്ച് മുന്നോട്ട് പോകാനാകും.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

സമൂഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും താഴെത്തട്ടിലുള്ള വ്യക്തിക്ക് രാജ്യം മുൻഗണന നൽകുമ്പോൾ, പുരോഗതിയുടെ പാത യാന്ത്രികമായി തുറക്കുന്നു. പിന്നോക്കം നിൽക്കുന്നവർക്ക് മുൻഗണന നൽകുക എന്ന മന്ത്രവുമായി നമ്മുടെ സർക്കാർ രാജ്യത്തിന്റെ വികസനത്തിന് പുതിയ മാനങ്ങൾ തൊടുകയാണ്. ആദിവാസി ആധിപത്യമുള്ള പ്രദേശങ്ങളായ അഭിലാഷ ജില്ലകളും അഭിലാഷ ബ്ലോക്കുകളും വികസിപ്പിക്കാൻ സർക്കാർ പ്രചാരണം നടത്തുന്നു.

2014നെ അപേക്ഷിച്ച് ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിൽ പട്ടികവർഗക്കാർക്കായി നീക്കിവച്ചിരിക്കുന്ന ബജറ്റും 5 മടങ്ങ് വർധിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. ആദിവാസി മേഖലകളിൽ മെച്ചപ്പെട്ടതും ആധുനികവുമായ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ നിർമിക്കുന്നുണ്ട്. ആധുനിക കണക്റ്റിവിറ്റിയോടെ, ടൂറിസവും വരുമാന സാധ്യതകളും വർദ്ധിക്കാൻ പോകുന്നു. ഒരുകാലത്ത് ഇടതുപക്ഷ തീവ്രവാദം ബാധിച്ച രാജ്യത്തെ ആയിരക്കണക്കിന് ഗ്രാമങ്ങൾ ഇപ്പോൾ 4ജിയുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു. അതായത് ഒറ്റപ്പെടലിലൂടെ വിഘടനവാദത്തിന്റെ ചൂണ്ടയിൽ കുടുങ്ങിയ യുവാക്കൾ ഇന്ന് ഇന്റർനെറ്റിലൂടെയും ഇൻഫ്രായിലൂടെയും മുഖ്യധാരയുമായി ബന്ധപ്പെടുന്നു. ഈ 'സബ്‌കാ സാത്ത്, സബ്‌കാ വികാസ്, സബ്‌കാ വിശ്വാസ്, സബ്‌കാ പ്രയാസ്' അതിന്റെ മുഖ്യധാരയാണ്, അത് രാജ്യത്തിന്റെ വിദൂര കോണിലുള്ള എല്ലാ പൗരന്മാരിലേക്കും എത്തിച്ചേരുന്നു. പൗരാണികതയുടെയും ആധുനികതയുടെയും സംഗമസ്ഥാനമാണിത്, നവഭാരതത്തിന്റെ ഉന്നതമായ മന്ദിരം നിലകൊള്ളും.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

സമത്വത്തിനും സൗഹാർദത്തിനും രാജ്യം എങ്ങനെ മുൻഗണന നൽകുന്നു എന്നതിന്റെ മാറ്റത്തിന് കഴിഞ്ഞ 8-9 വർഷങ്ങളിലെ ഗോത്ര സമൂഹത്തിന്റെ യാത്ര സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നു. സ്വാതന്ത്ര്യലബ്ധിക്ക് ശേഷം 75 വർഷത്തിനിടെ ആദ്യമായാണ് രാജ്യത്തിന്റെ നേതൃത്വം ഒരു ആദിവാസിയുടെ കൈകളിൽ. ഇതാദ്യമായാണ് ഒരു ആദിവാസി വനിത ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രപതിയുടെ രൂപത്തിൽ പരമോന്നത പദവി ഏറ്റെടുത്ത് ഇന്ത്യയ്ക്ക് അഭിമാനമാകുന്നത്. ഇന്ന് ആദ്യമായി ഗോത്രവർഗ ചരിത്രത്തിന് രാജ്യത്ത് ഇത്രയധികം അംഗീകാരം ലഭിക്കുന്നു.

രാജ്യത്തിന്റെ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിൽ നമ്മുടെ ആദിവാസി സമൂഹം നൽകിയ മഹത്തായ സംഭാവനകളെക്കുറിച്ച് നമുക്കെല്ലാം അറിയാം. അവർ വളരെ നിർണായക പങ്ക് വഹിച്ചു! പക്ഷേ, പതിറ്റാണ്ടുകളായി, ചരിത്രത്തിന്റെ ആ സുവർണ അധ്യായങ്ങൾ, വീരന്മാരുടെയും നായികമാരുടെയും ആ ത്യാഗങ്ങൾ മറയ്ക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ നടക്കുന്നു. ഇപ്പോഴിതാ, അമൃത് മഹോത്സവ് വേളയിൽ, ചരിത്രത്തിന്റെ ആ വിസ്മൃത അധ്യായങ്ങൾ സമൂഹത്തിന്  മുന്നിൽ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കാൻ രാജ്യം മുൻകൈയെടുത്തു.

ഭഗവാൻ ബിർസ മുണ്ടയുടെ ജന്മവാർഷികത്തിൽ രാജ്യം ആദ്യമായി ഗോത്രവർഗ അഭിമാന ദിനം ആഘോഷിക്കാൻ തുടങ്ങി. ആദ്യമായാണ് വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ആദിവാസി സ്വാതന്ത്ര്യ സമര സേനാനികളുടെ മ്യൂസിയങ്ങൾ തുറക്കുന്നത്. കഴിഞ്ഞ വർഷം തന്നെ, ജാർഖണ്ഡിലെ റാഞ്ചിയിൽ ഭഗവാൻ ബിർസ മുണ്ടയ്ക്ക് സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന മ്യൂസിയം ഉദ്ഘാടനം ചെയ്യാൻ എനിക്ക് അവസരം ലഭിച്ചു. രാജ്യത്ത് ആദ്യമായാണ് ഇത് സംഭവിക്കുന്നത്, എന്നാൽ വരും തലമുറകളിൽ ഇതിന്റെ പ്രതീതി ദൃശ്യമാകും. ഈ പ്രചോദനം നിരവധി നൂറ്റാണ്ടുകളായി രാജ്യത്തിന് ദിശാബോധം നൽകും.

|

സുഹൃത്തുക്കളേ 

നാം നമ്മുടെ ഭൂതകാലത്തെ കാത്തുസൂക്ഷിക്കുകയും, വർത്തമാനകാലത്ത് കടമയുടെ മനോഭാവം ഉയർത്തുകയും, ഭാവിയുടെ സ്വപ്നങ്ങൾ സാക്ഷാത്കരിക്കാൻ പരിശ്രമിക്കുകയും വേണം. ആദി മഹോത്സവം പോലുള്ള പരിപാടികൾ ഈ പ്രമേയം മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകാനുള്ള ശക്തമായ മാധ്യമമാണ്. അതിനെ ഒരു പ്രചാരണമായി മുന്നോട്ടു കൊണ്ടുപോയി ബഹുജന പ്രസ്ഥാനമാക്കണം. വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഇത്തരം പരിപാടികൾ കൂടുതൽ കൂടുതൽ നടത്തണം.

സുഹൃത്തുക്കളേ 

ഈ വർഷം, ഇന്ത്യയുടെ മുൻകൈയിൽ ലോകം മുഴുവനും അന്താരാഷ്ട്ര മില്ലറ്റ് വർഷം ആഘോഷിക്കുന്നു. 'നാടൻ ധാന്യങ്ങൾ' എന്ന് പൊതുവെ അറിയപ്പെടുന്ന തിനകൾ നൂറ്റാണ്ടുകളായി നമ്മുടെ ആരോഗ്യത്തിന്റെ കാതലായിരുന്നു. നമ്മുടെ ആദിവാസി സഹോദരങ്ങളുടെ ഭക്ഷണക്രമത്തിന്റെ ഒരു പ്രധാന ഭാഗമാണിത്. ഒരുതരം സൂപ്പർഫുഡായ ഈ നാടൻ ധാന്യത്തിന് 'ശ്രീ അന്ന' എന്ന ഐഡന്റിറ്റി ഇപ്പോൾ ഇന്ത്യ നൽകിയിട്ടുണ്ട്. ഉദാഹരണത്തിന്, ശ്രീ അന്ന ബജ്റ, ശ്രീ അന്ന ജോവർ, ശ്രീ അന്ന രാഗി, അങ്ങനെ അങ്ങനെ പലതും. ഇവിടുത്തെ ഫെസ്റ്റിവലിന്റെ ഫുഡ് സ്റ്റാളുകളിൽ ശ്രീ അന്നയുടെ രുചിയും മണവും നമ്മൾ അടുത്തറിയുന്നുമുണ്ട്. ആദിവാസി മേഖലകളിലെ ഭക്ഷണവും കഴിയുന്നത്ര പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കേണ്ടതുണ്ട്.

ഇതോടെ ജനങ്ങൾക്ക് ആരോഗ്യ ആനുകൂല്യങ്ങൾ ലഭിക്കുമെന്ന് മാത്രമല്ല, ആദിവാസി കർഷകരുടെ വരുമാനവും വർദ്ധിക്കും. ഈ യോജിച്ച ശ്രമങ്ങളിലൂടെ വികസിത ഇന്ത്യ എന്ന സ്വപ്നം സാക്ഷാത്കരിക്കുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്. ഇന്ന് മന്ത്രാലയം ഡൽഹിയിൽ ഇത്തരമൊരു മഹത്തായ പരിപാടി സംഘടിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. രാജ്യമെമ്പാടുമുള്ള നമ്മുടെ ആദിവാസി സഹോദരീസഹോദരന്മാർ വൈവിധ്യമാർന്ന വസ്തുക്കൾ ഉണ്ടാക്കി ഇവിടെ എത്തിച്ചു, പ്രത്യേകിച്ച് ഫാം ഫ്രഷ് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ. ഡൽഹിയിലെയും ഹരിയാനയിലെ ഗുഡ്ഗാവോണിലെയും ഉത്തർപ്രദേശിലെ നോയിഡയിലെയും ഗാസിയാബാദിലെയും സമീപ പ്രദേശങ്ങളിലുള്ളവരോടും മേളയിൽ വൻതോതിൽ എത്തണമെന്ന് ഞാൻ പൊതുജനങ്ങളോട് ഒരു പൊതു അഭ്യർത്ഥന നടത്താൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. ഈ മേള വരും ദിവസങ്ങളിലും തുടരും. ഈ രാജ്യത്തിന്റെ വിദൂര വനങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ഈ വ്യത്യസ്ത തരം ശക്തമായ ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ എങ്ങനെയാണ് രാജ്യത്തിന്റെ ഭാവി കെട്ടിപ്പടുക്കുന്നതെന്ന് കാണുക.

ആരോഗ്യ ബോധമുള്ളവരും ഡൈനിംഗ് ടേബിളിലെ എല്ലാ കാര്യങ്ങളിലും അതീവ ജാഗ്രത പുലർത്തുന്നവരും, പ്രത്യേകിച്ച് അമ്മമാരും സഹോദരിമാരും, ആരോഗ്യത്തിനും പോഷകാഹാരത്തിനും നമ്മുടെ വനങ്ങളിലെ ഉൽപന്നങ്ങൾ എത്രമാത്രം സമ്പന്നമാണെന്ന് കാണാൻ നിങ്ങളോട് ഞാൻ അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു. നിങ്ങളിൽ മതിപ്പുളവാക്കുമെന്നും ഭാവിയിലും നിങ്ങൾ അവിടെ നിന്ന് ഓർഡർ ചെയ്യുന്നത് തുടരുമെന്നും എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്. ഉദാഹരണത്തിന്, നമുക്ക് വടക്ക്-കിഴക്ക് നിന്ന്, പ്രത്യേകിച്ച് മേഘാലയയിൽ നിന്ന് മഞ്ഞൾ ഉണ്ട്. ഈ മഞ്ഞളിനുള്ളിലെ പോഷകമൂല്യങ്ങൾ ഒരുപക്ഷേ ലോകത്ത് മറ്റൊരിടത്തും കണ്ടെത്താൻ കഴിയില്ല. ഇപ്പോൾ നമ്മൾ ഇത് ഉപയോഗിക്കുമ്പോൾ, ഞങ്ങൾ അത് മനസ്സിലാക്കുകയും നമ്മുടെ അടുക്കളകളിൽ ഈ മഞ്ഞൾ ഉപയോഗിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുകയും ചെയ്യും. അതുകൊണ്ടാണ് ഈ സ്ഥലത്തിന് സമീപമുള്ള ഡൽഹി, ഹരിയാന, ഉത്തർപ്രദേശ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവരോട് ഇവിടെ വരാൻ ഞാൻ പ്രത്യേകം അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നത്. എന്റെ ആദിവാസി സഹോദരങ്ങളും സഹോദരിമാരും ഇവിടെ കൊണ്ടുവന്ന എല്ലാ ഉൽപ്പന്നങ്ങളും വിറ്റുവെന്ന് ഉറപ്പാക്കുക. അവർ അവരുടെ ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ തിരികെ എടുക്കാൻ പാടില്ല. എല്ലാം ഇവിടെ വിൽക്കണം. ഇത് അവരിൽ ഒരു പുതിയ ആവേശം പകരും, നമുക്ക് ഒരു സംതൃപ്തി ലഭിക്കും.

  • krishangopal sharma Bjp January 13, 2025

    नमो नमो 🙏 जय भाजपा 🙏🌷🌷🌷🌷🌷🌹🌷🌷🌷🌷🌹🌷🌷🌹🌷🌷🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷
  • krishangopal sharma Bjp January 13, 2025

    नमो नमो 🙏 जय भाजपा 🙏🌷🌷🌷🌷🌷🌹🌷🌷🌷🌷🌹🌷🌷🌹🌷🌷🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹
  • krishangopal sharma Bjp January 13, 2025

    नमो नमो 🙏 जय भाजपा 🙏🌷🌷🌷🌷🌷🌹🌷🌷🌷🌷🌹🌷🌷🌹🌷🌷🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷
  • कृष्ण सिंह राजपुरोहित भाजपा विधान सभा गुड़ामा लानी November 21, 2024

    जय श्री राम 🚩 वन्दे मातरम् जय भाजपा विजय भाजपा
  • दिग्विजय सिंह राना September 20, 2024

    हर हर महादेव
  • JBL SRIVASTAVA May 27, 2024

    मोदी जी 400 पार
  • Vaishali Tangsale February 12, 2024

    🙏🏻🙏🏻
  • ज्योती चंद्रकांत मारकडे February 11, 2024

    जय हो
  • ज्योती चंद्रकांत मारकडे February 11, 2024

    जय हो
  • MANSI PATHAK November 13, 2023

    2018 mein inter mein fail Ho Gaye Sar please Sar main pass kar dijiye Sar ham bahut Garib karte hain hamare pass padhne likhane ke paise nahin hai Sar please Sar ham bahut Garib karte Hain baat kar dijiye Sar hamesha rote hi rahte hain school ka naam Shri Lal Banna inter College roll number 1937627 sir please pass kar dijiye Sar bahut Garib Ghar se Hain Sar ham ek ladki hai Naam Mansi Pathak sir please 🙏🙏🙏🙏 Sar jaldi se hamen pass kar dijiye Sar mere message ka dekhkar ignore mat Karna Sar bahut dil se message bheja hai
Explore More
78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം

ജനപ്രിയ പ്രസംഗങ്ങൾ

78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം
Laying the digital path to a developed India

Media Coverage

Laying the digital path to a developed India
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
India is driving global growth today: PM Modi at Republic Plenary Summit
March 06, 2025
QuoteIndia's achievements and successes have sparked a new wave of hope across the globe: PM
QuoteIndia is driving global growth today: PM
QuoteToday's India thinks big, sets ambitious targets and delivers remarkable results: PM
QuoteWe launched the SVAMITVA Scheme to grant property rights to rural households in India: PM
QuoteYouth is the X-Factor of today's India, where X stands for Experimentation, Excellence, and Expansion: PM
QuoteIn the past decade, we have transformed impact-less administration into impactful governance: PM
QuoteEarlier, construction of houses was government-driven, but we have transformed it into an owner-driven approach: PM

नमस्कार!

आप लोग सब थक गए होंगे, अर्णब की ऊंची आवाज से कान तो जरूर थक गए होंगे, बैठिये अर्णब, अभी चुनाव का मौसम नहीं है। सबसे पहले तो मैं रिपब्लिक टीवी को उसके इस अभिनव प्रयोग के लिए बहुत बधाई देता हूं। आप लोग युवाओं को ग्रासरूट लेवल पर इन्वॉल्व करके, इतना बड़ा कंपटीशन कराकर यहां लाए हैं। जब देश का युवा नेशनल डिस्कोर्स में इन्वॉल्व होता है, तो विचारों में नवीनता आती है, वो पूरे वातावरण में एक नई ऊर्जा भर देता है और यही ऊर्जा इस समय हम यहां महसूस भी कर रहे हैं। एक तरह से युवाओं के इन्वॉल्वमेंट से हम हर बंधन को तोड़ पाते हैं, सीमाओं के परे जा पाते हैं, फिर भी कोई भी लक्ष्य ऐसा नहीं रहता, जिसे पाया ना जा सके। कोई मंजिल ऐसी नहीं रहती जिस तक पहुंचा ना जा सके। रिपब्लिक टीवी ने इस समिट के लिए एक नए कॉन्सेप्ट पर काम किया है। मैं इस समिट की सफलता के लिए आप सभी को बहुत-बहुत बधाई देता हूं, आपका अभिनंदन करता हूं। अच्छा मेरा भी इसमें थोड़ा स्वार्थ है, एक तो मैं पिछले दिनों से लगा हूं, कि मुझे एक लाख नौजवानों को राजनीति में लाना है और वो एक लाख ऐसे, जो उनकी फैमिली में फर्स्ट टाइमर हो, तो एक प्रकार से ऐसे इवेंट मेरा जो यह मेरा मकसद है उसका ग्राउंड बना रहे हैं। दूसरा मेरा व्यक्तिगत लाभ है, व्यक्तिगत लाभ यह है कि 2029 में जो वोट करने जाएंगे उनको पता ही नहीं है कि 2014 के पहले अखबारों की हेडलाइन क्या हुआ करती थी, उसे पता नहीं है, 10-10, 12-12 लाख करोड़ के घोटाले होते थे, उसे पता नहीं है और वो जब 2029 में वोट करने जाएगा, तो उसके सामने कंपैरिजन के लिए कुछ नहीं होगा और इसलिए मुझे उस कसौटी से पार होना है और मुझे पक्का विश्वास है, यह जो ग्राउंड बन रहा है ना, वो उस काम को पक्का कर देगा।

साथियों,

आज पूरी दुनिया कह रही है कि ये भारत की सदी है, ये आपने नहीं सुना है। भारत की उपलब्धियों ने, भारत की सफलताओं ने पूरे विश्व में एक नई उम्मीद जगाई है। जिस भारत के बारे में कहा जाता था, ये खुद भी डूबेगा और हमें भी ले डूबेगा, वो भारत आज दुनिया की ग्रोथ को ड्राइव कर रहा है। मैं भारत के फ्यूचर की दिशा क्या है, ये हमें आज के हमारे काम और सिद्धियों से पता चलता है। आज़ादी के 65 साल बाद भी भारत दुनिया की ग्यारहवें नंबर की इकॉनॉमी था। बीते दशक में हम दुनिया की पांचवें नंबर की इकॉनॉमी बने, और अब उतनी ही तेजी से दुनिया की तीसरी सबसे बड़ी अर्थव्यवस्था बनने जा रहे हैं।

|

साथियों,

मैं आपको 18 साल पहले की भी बात याद दिलाता हूं। ये 18 साल का खास कारण है, क्योंकि जो लोग 18 साल की उम्र के हुए हैं, जो पहली बार वोटर बन रहे हैं, उनको 18 साल के पहले का पता नहीं है, इसलिए मैंने वो आंकड़ा लिया है। 18 साल पहले यानि 2007 में भारत की annual GDP, एक लाख करोड़ डॉलर तक पहुंची थी। यानि आसान शब्दों में कहें तो ये वो समय था, जब एक साल में भारत में एक लाख करोड़ डॉलर की इकॉनॉमिक एक्टिविटी होती थी। अब आज देखिए क्या हो रहा है? अब एक क्वार्टर में ही लगभग एक लाख करोड़ डॉलर की इकॉनॉमिक एक्टिविटी हो रही है। इसका क्या मतलब हुआ? 18 साल पहले के भारत में साल भर में जितनी इकॉनॉमिक एक्टिविटी हो रही थी, उतनी अब सिर्फ तीन महीने में होने लगी है। ये दिखाता है कि आज का भारत कितनी तेजी से आगे बढ़ रहा है। मैं आपको कुछ उदाहरण दूंगा, जो दिखाते हैं कि बीते एक दशक में कैसे बड़े बदलाव भी आए और नतीजे भी आए। बीते 10 सालों में, हम 25 करोड़ लोगों को गरीबी से बाहर निकालने में सफल हुए हैं। ये संख्या कई देशों की कुल जनसंख्या से भी ज्यादा है। आप वो दौर भी याद करिए, जब सरकार खुद स्वीकार करती थी, प्रधानमंत्री खुद कहते थे, कि एक रूपया भेजते थे, तो 15 पैसा गरीब तक पहुंचता था, वो 85 पैसा कौन पंजा खा जाता था और एक आज का दौर है। बीते दशक में गरीबों के खाते में, DBT के जरिए, Direct Benefit Transfer, DBT के जरिए 42 लाख करोड़ रुपए से ज्यादा ट्रांसफर किए गए हैं, 42 लाख करोड़ रुपए। अगर आप वो हिसाब लगा दें, रुपये में से 15 पैसे वाला, तो 42 लाख करोड़ का क्या हिसाब निकलेगा? साथियों, आज दिल्ली से एक रुपया निकलता है, तो 100 पैसे आखिरी जगह तक पहुंचते हैं।

साथियों,

10 साल पहले सोलर एनर्जी के मामले में भारत दुनिया में कहीं गिनती नहीं होती थी। लेकिन आज भारत सोलर एनर्जी कैपेसिटी के मामले में दुनिया के टॉप-5 countries में से है। हमने सोलर एनर्जी कैपेसिटी को 30 गुना बढ़ाया है। Solar module manufacturing में भी 30 गुना वृद्धि हुई है। 10 साल पहले तो हम होली की पिचकारी भी, बच्चों के खिलौने भी विदेशों से मंगाते थे। आज हमारे Toys Exports तीन गुना हो चुके हैं। 10 साल पहले तक हम अपनी सेना के लिए राइफल तक विदेशों से इंपोर्ट करते थे और बीते 10 वर्षों में हमारा डिफेंस एक्सपोर्ट 20 गुना बढ़ गया है।

|

साथियों,

इन 10 वर्षों में, हम दुनिया के दूसरे सबसे बड़े स्टील प्रोड्यूसर हैं, दुनिया के दूसरे सबसे बड़े मोबाइल फोन मैन्युफैक्चरर हैं और दुनिया का तीसरा सबसे बड़ा स्टार्टअप इकोसिस्टम बने हैं। इन्हीं 10 सालों में हमने इंफ्रास्ट्रक्चर पर अपने Capital Expenditure को, पांच गुना बढ़ाया है। देश में एयरपोर्ट्स की संख्या दोगुनी हो गई है। इन दस सालों में ही, देश में ऑपरेशनल एम्स की संख्या तीन गुना हो गई है। और इन्हीं 10 सालों में मेडिकल कॉलेजों और मेडिकल सीट्स की संख्या भी करीब-करीब दोगुनी हो गई है।

साथियों,

आज के भारत का मिजाज़ कुछ और ही है। आज का भारत बड़ा सोचता है, बड़े टार्गेट तय करता है और आज का भारत बड़े नतीजे लाकर के दिखाता है। और ये इसलिए हो रहा है, क्योंकि देश की सोच बदल गई है, भारत बड़ी Aspirations के साथ आगे बढ़ रहा है। पहले हमारी सोच ये बन गई थी, चलता है, होता है, अरे चलने दो यार, जो करेगा करेगा, अपन अपना चला लो। पहले सोच कितनी छोटी हो गई थी, मैं इसका एक उदाहरण देता हूं। एक समय था, अगर कहीं सूखा हो जाए, सूखाग्रस्त इलाका हो, तो लोग उस समय कांग्रेस का शासन हुआ करता था, तो मेमोरेंडम देते थे गांव के लोग और क्या मांग करते थे, कि साहब अकाल होता रहता है, तो इस समय अकाल के समय अकाल के राहत के काम रिलीफ के वर्क शुरू हो जाए, गड्ढे खोदेंगे, मिट्टी उठाएंगे, दूसरे गड्डे में भर देंगे, यही मांग किया करते थे लोग, कोई कहता था क्या मांग करता था, कि साहब मेरे इलाके में एक हैंड पंप लगवा दो ना, पानी के लिए हैंड पंप की मांग करते थे, कभी कभी सांसद क्या मांग करते थे, गैस सिलेंडर इसको जरा जल्दी देना, सांसद ये काम करते थे, उनको 25 कूपन मिला करती थी और उस 25 कूपन को पार्लियामेंट का मेंबर अपने पूरे क्षेत्र में गैस सिलेंडर के लिए oblige करने के लिए उपयोग करता था। एक साल में एक एमपी 25 सिलेंडर और यह सारा 2014 तक था। एमपी क्या मांग करते थे, साहब ये जो ट्रेन जा रही है ना, मेरे इलाके में एक स्टॉपेज दे देना, स्टॉपेज की मांग हो रही थी। यह सारी बातें मैं 2014 के पहले की कर रहा हूं, बहुत पुरानी नहीं कर रहा हूं। कांग्रेस ने देश के लोगों की Aspirations को कुचल दिया था। इसलिए देश के लोगों ने उम्मीद लगानी भी छोड़ दी थी, मान लिया था यार इनसे कुछ होना नहीं है, क्या कर रहा है।। लोग कहते थे कि भई ठीक है तुम इतना ही कर सकते हो तो इतना ही कर दो। और आज आप देखिए, हालात और सोच कितनी तेजी से बदल रही है। अब लोग जानते हैं कि कौन काम कर सकता है, कौन नतीजे ला सकता है, और यह सामान्य नागरिक नहीं, आप सदन के भाषण सुनोगे, तो विपक्ष भी यही भाषण करता है, मोदी जी ये क्यों नहीं कर रहे हो, इसका मतलब उनको लगता है कि यही करेगा।

|

साथियों,

आज जो एस्पिरेशन है, उसका प्रतिबिंब उनकी बातों में झलकता है, कहने का तरीका बदल गया , अब लोगों की डिमांड क्या आती है? लोग पहले स्टॉपेज मांगते थे, अब आकर के कहते जी, मेरे यहां भी तो एक वंदे भारत शुरू कर दो। अभी मैं कुछ समय पहले कुवैत गया था, तो मैं वहां लेबर कैंप में नॉर्मली मैं बाहर जाता हूं तो अपने देशवासी जहां काम करते हैं तो उनके पास जाने का प्रयास करता हूं। तो मैं वहां लेबर कॉलोनी में गया था, तो हमारे जो श्रमिक भाई बहन हैं, जो वहां कुवैत में काम करते हैं, उनसे कोई 10 साल से कोई 15 साल से काम, मैं उनसे बात कर रहा था, अब देखिए एक श्रमिक बिहार के गांव का जो 9 साल से कुवैत में काम कर रहा है, बीच-बीच में आता है, मैं जब उससे बातें कर रहा था, तो उसने कहा साहब मुझे एक सवाल पूछना है, मैंने कहा पूछिए, उसने कहा साहब मेरे गांव के पास डिस्ट्रिक्ट हेड क्वार्टर पर इंटरनेशनल एयरपोर्ट बना दीजिए ना, जी मैं इतना प्रसन्न हो गया, कि मेरे देश के बिहार के गांव का श्रमिक जो 9 साल से कुवैत में मजदूरी करता है, वह भी सोचता है, अब मेरे डिस्ट्रिक्ट में इंटरनेशनल एयरपोर्ट बनेगा। ये है, आज भारत के एक सामान्य नागरिक की एस्पिरेशन, जो विकसित भारत के लक्ष्य की ओर पूरे देश को ड्राइव कर रही है।

साथियों,

किसी भी समाज की, राष्ट्र की ताकत तभी बढ़ती है, जब उसके नागरिकों के सामने से बंदिशें हटती हैं, बाधाएं हटती हैं, रुकावटों की दीवारें गिरती है। तभी उस देश के नागरिकों का सामर्थ्य बढ़ता है, आसमान की ऊंचाई भी उनके लिए छोटी पड़ जाती है। इसलिए, हम निरंतर उन रुकावटों को हटा रहे हैं, जो पहले की सरकारों ने नागरिकों के सामने लगा रखी थी। अब मैं उदाहरण देता हूं स्पेस सेक्टर। स्पेस सेक्टर में पहले सबकुछ ISRO के ही जिम्मे था। ISRO ने निश्चित तौर पर शानदार काम किया, लेकिन स्पेस साइंस और आंत्रप्रन्योरशिप को लेकर देश में जो बाकी सामर्थ्य था, उसका उपयोग नहीं हो पा रहा था, सब कुछ इसरो में सिमट गया था। हमने हिम्मत करके स्पेस सेक्टर को युवा इनोवेटर्स के लिए खोल दिया। और जब मैंने निर्णय किया था, किसी अखबार की हेडलाइन नहीं बना था, क्योंकि समझ भी नहीं है। रिपब्लिक टीवी के दर्शकों को जानकर खुशी होगी, कि आज ढाई सौ से ज्यादा स्पेस स्टार्टअप्स देश में बन गए हैं, ये मेरे देश के युवाओं का कमाल है। यही स्टार्टअप्स आज, विक्रम-एस और अग्निबाण जैसे रॉकेट्स बना रहे हैं। ऐसे ही mapping के सेक्टर में हुआ, इतने बंधन थे, आप एक एटलस नहीं बना सकते थे, टेक्नॉलाजी बदल चुकी है। पहले अगर भारत में कोई मैप बनाना होता था, तो उसके लिए सरकारी दरवाजों पर सालों तक आपको चक्कर काटने पड़ते थे। हमने इस बंदिश को भी हटाया। आज Geo-spatial mapping से जुडा डेटा, नए स्टार्टअप्स का रास्ता बना रहा है।

|

साथियों,

न्यूक्लियर एनर्जी, न्यूक्लियर एनर्जी से जुड़े सेक्टर को भी पहले सरकारी कंट्रोल में रखा गया था। बंदिशें थीं, बंधन थे, दीवारें खड़ी कर दी गई थीं। अब इस साल के बजट में सरकार ने इसको भी प्राइवेट सेक्टर के लिए ओपन करने की घोषणा की है। और इससे 2047 तक 100 गीगावॉट न्यूक्लियर एनर्जी कैपेसिटी जोड़ने का रास्ता मजबूत हुआ है।

साथियों,

आप हैरान रह जाएंगे, कि हमारे गांवों में 100 लाख करोड़ रुपए, Hundred lakh crore rupees, उससे भी ज्यादा untapped आर्थिक सामर्थ्य पड़ा हुआ है। मैं आपके सामने फिर ये आंकड़ा दोहरा रहा हूं- 100 लाख करोड़ रुपए, ये छोटा आंकड़ा नहीं है, ये आर्थिक सामर्थ्य, गांव में जो घर होते हैं, उनके रूप में उपस्थित है। मैं आपको और आसान तरीके से समझाता हूं। अब जैसे यहां दिल्ली जैसे शहर में आपके घर 50 लाख, एक करोड़, 2 करोड़ के होते हैं, आपकी प्रॉपर्टी की वैल्यू पर आपको बैंक लोन भी मिल जाता है। अगर आपका दिल्ली में घर है, तो आप बैंक से करोड़ों रुपये का लोन ले सकते हैं। अब सवाल यह है, कि घर दिल्ली में थोड़े है, गांव में भी तो घर है, वहां भी तो घरों का मालिक है, वहां ऐसा क्यों नहीं होता? गांवों में घरों पर लोन इसलिए नहीं मिलता, क्योंकि भारत में गांव के घरों के लीगल डॉक्यूमेंट्स नहीं होते थे, प्रॉपर मैपिंग ही नहीं हो पाई थी। इसलिए गांव की इस ताकत का उचित लाभ देश को, देशवासियों को नहीं मिल पाया। और ये सिर्फ भारत की समस्या है ऐसा नहीं है, दुनिया के बड़े-बड़े देशों में लोगों के पास प्रॉपर्टी के राइट्स नहीं हैं। बड़ी-बड़ी अंतरराष्ट्रीय संस्थाएं कहती हैं, कि जो देश अपने यहां लोगों को प्रॉपर्टी राइट्स देता है, वहां की GDP में उछाल आ जाता है।

|

साथियों,

भारत में गांव के घरों के प्रॉपर्टी राइट्स देने के लिए हमने एक स्वामित्व स्कीम शुरु की। इसके लिए हम गांव-गांव में ड्रोन से सर्वे करा रहे हैं, गांव के एक-एक घर की मैपिंग करा रहे हैं। आज देशभर में गांव के घरों के प्रॉपर्टी कार्ड लोगों को दिए जा रहे हैं। दो करोड़ से अधिक प्रॉपर्टी कार्ड सरकार ने बांटे हैं और ये काम लगातार चल रहा है। प्रॉपर्टी कार्ड ना होने के कारण पहले गांवों में बहुत सारे विवाद भी होते थे, लोगों को अदालतों के चक्कर लगाने पड़ते थे, ये सब भी अब खत्म हुआ है। इन प्रॉपर्टी कार्ड्स पर अब गांव के लोगों को बैंकों से लोन मिल रहे हैं, इससे गांव के लोग अपना व्यवसाय शुरू कर रहे हैं, स्वरोजगार कर रहे हैं। अभी मैं एक दिन ये स्वामित्व योजना के तहत वीडियो कॉन्फ्रेंस पर उसके लाभार्थियों से बात कर रहा था, मुझे राजस्थान की एक बहन मिली, उसने कहा कि मैंने मेरा प्रॉपर्टी कार्ड मिलने के बाद मैंने 9 लाख रुपये का लोन लिया गांव में और बोली मैंने बिजनेस शुरू किया और मैं आधा लोन वापस कर चुकी हूं और अब मुझे पूरा लोन वापस करने में समय नहीं लगेगा और मुझे अधिक लोन की संभावना बन गई है कितना कॉन्फिडेंस लेवल है।

साथियों,

ये जितने भी उदाहरण मैंने दिए हैं, इनका सबसे बड़ा बेनिफिशरी मेरे देश का नौजवान है। वो यूथ, जो विकसित भारत का सबसे बड़ा स्टेकहोल्डर है। जो यूथ, आज के भारत का X-Factor है। इस X का अर्थ है, Experimentation Excellence और Expansion, Experimentation यानि हमारे युवाओं ने पुराने तौर तरीकों से आगे बढ़कर नए रास्ते बनाए हैं। Excellence यानी नौजवानों ने Global Benchmark सेट किए हैं। और Expansion यानी इनोवेशन को हमारे य़ुवाओं ने 140 करोड़ देशवासियों के लिए स्केल-अप किया है। हमारा यूथ, देश की बड़ी समस्याओं का समाधान दे सकता है, लेकिन इस सामर्थ्य का सदुपयोग भी पहले नहीं किया गया। हैकाथॉन के ज़रिए युवा, देश की समस्याओं का समाधान भी दे सकते हैं, इसको लेकर पहले सरकारों ने सोचा तक नहीं। आज हम हर वर्ष स्मार्ट इंडिया हैकाथॉन आयोजित करते हैं। अभी तक 10 लाख युवा इसका हिस्सा बन चुके हैं, सरकार की अनेकों मिनिस्ट्रीज और डिपार्टमेंट ने गवर्नेंस से जुड़े कई प्रॉब्लम और उनके सामने रखें, समस्याएं बताई कि भई बताइये आप खोजिये क्या सॉल्यूशन हो सकता है। हैकाथॉन में हमारे युवाओं ने लगभग ढाई हज़ार सोल्यूशन डेवलप करके देश को दिए हैं। मुझे खुशी है कि आपने भी हैकाथॉन के इस कल्चर को आगे बढ़ाया है। और जिन नौजवानों ने विजय प्राप्त की है, मैं उन नौजवानों को बधाई देता हूं और मुझे खुशी है कि मुझे उन नौजवानों से मिलने का मौका मिला।

|

साथियों,

बीते 10 वर्षों में देश ने एक new age governance को फील किया है। बीते दशक में हमने, impact less administration को Impactful Governance में बदला है। आप जब फील्ड में जाते हैं, तो अक्सर लोग कहते हैं, कि हमें फलां सरकारी स्कीम का बेनिफिट पहली बार मिला। ऐसा नहीं है कि वो सरकारी स्कीम्स पहले नहीं थीं। स्कीम्स पहले भी थीं, लेकिन इस लेवल की last mile delivery पहली बार सुनिश्चित हो रही है। आप अक्सर पीएम आवास स्कीम के बेनिफिशरीज़ के इंटरव्यूज़ चलाते हैं। पहले कागज़ पर गरीबों के मकान सेंक्शन होते थे। आज हम जमीन पर गरीबों के घर बनाते हैं। पहले मकान बनाने की पूरी प्रक्रिया, govt driven होती थी। कैसा मकान बनेगा, कौन सा सामान लगेगा, ये सरकार ही तय करती थी। हमने इसको owner driven बनाया। सरकार, लाभार्थी के अकाउंट में पैसा डालती है, बाकी कैसा घर बनेगा, ये लाभार्थी खुद डिसाइड करता है। और घर के डिजाइन के लिए भी हमने देशभर में कंपीटिशन किया, घरों के मॉडल सामने रखे, डिजाइन के लिए भी लोगों को जोड़ा, जनभागीदारी से चीज़ें तय कीं। इससे घरों की क्वालिटी भी अच्छी हुई है और घर तेज़ गति से कंप्लीट भी होने लगे हैं। पहले ईंट-पत्थर जोड़कर आधे-अधूरे मकान बनाकर दिए जाते थे, हमने गरीब को उसके सपनों का घर बनाकर दिया है। इन घरों में नल से जल आता है, उज्ज्वला योजना का गैस कनेक्शन होता है, सौभाग्य योजना का बिजली कनेक्शन होता है, हमने सिर्फ चार दीवारें खड़ी नहीं कीं है, हमने उन घरों में ज़िंदगी खड़ी की है।

साथियों,

किसी भी देश के विकास के लिए बहुत जरूरी पक्ष है उस देश की सुरक्षा, नेशनल सिक्योरिटी। बीते दशक में हमने सिक्योरिटी पर भी बहुत अधिक काम किया है। आप याद करिए, पहले टीवी पर अक्सर, सीरियल बम ब्लास्ट की ब्रेकिंग न्यूज चला करती थी, स्लीपर सेल्स के नेटवर्क पर स्पेशल प्रोग्राम हुआ करते थे। आज ये सब, टीवी स्क्रीन और भारत की ज़मीन दोनों जगह से गायब हो चुका है। वरना पहले आप ट्रेन में जाते थे, हवाई अड्डे पर जाते थे, लावारिस कोई बैग पड़ा है तो छूना मत ऐसी सूचनाएं आती थी, आज वो जो 18-20 साल के नौजवान हैं, उन्होंने वो सूचना सुनी नहीं होगी। आज देश में नक्सलवाद भी अंतिम सांसें गिन रहा है। पहले जहां सौ से अधिक जिले, नक्सलवाद की चपेट में थे, आज ये दो दर्जन से भी कम जिलों में ही सीमित रह गया है। ये तभी संभव हुआ, जब हमने nation first की भावना से काम किया। हमने इन क्षेत्रों में Governance को Grassroot Level तक पहुंचाया। देखते ही देखते इन जिलों मे हज़ारों किलोमीटर लंबी सड़कें बनीं, स्कूल-अस्पताल बने, 4G मोबाइल नेटवर्क पहुंचा और परिणाम आज देश देख रहा है।

साथियों,

सरकार के निर्णायक फैसलों से आज नक्सलवाद जंगल से तो साफ हो रहा है, लेकिन अब वो Urban सेंटर्स में पैर पसार रहा है। Urban नक्सलियों ने अपना जाल इतनी तेज़ी से फैलाया है कि जो राजनीतिक दल, अर्बन नक्सल के विरोधी थे, जिनकी विचारधारा कभी गांधी जी से प्रेरित थी, जो भारत की ज़ड़ों से जुड़ी थी, ऐसे राजनीतिक दलों में आज Urban नक्सल पैठ जमा चुके हैं। आज वहां Urban नक्सलियों की आवाज, उनकी ही भाषा सुनाई देती है। इसी से हम समझ सकते हैं कि इनकी जड़ें कितनी गहरी हैं। हमें याद रखना है कि Urban नक्सली, भारत के विकास और हमारी विरासत, इन दोनों के घोर विरोधी हैं। वैसे अर्नब ने भी Urban नक्सलियों को एक्सपोज करने का जिम्मा उठाया हुआ है। विकसित भारत के लिए विकास भी ज़रूरी है और विरासत को मज़बूत करना भी आवश्यक है। और इसलिए हमें Urban नक्सलियों से सावधान रहना है।

साथियों,

आज का भारत, हर चुनौती से टकराते हुए नई ऊंचाइयों को छू रहा है। मुझे भरोसा है कि रिपब्लिक टीवी नेटवर्क के आप सभी लोग हमेशा नेशन फर्स्ट के भाव से पत्रकारिता को नया आयाम देते रहेंगे। आप विकसित भारत की एस्पिरेशन को अपनी पत्रकारिता से catalyse करते रहें, इसी विश्वास के साथ, आप सभी का बहुत-बहुत आभार, बहुत-बहुत शुभकामनाएं।

धन्यवाद!