"2047-ഓടെ വികസിത ഭാരതം എന്ന ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കുന്നതിനുള്ള ശുഭകരമായ തുടക്കമായാണ് രാജ്യം ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിനെ കാണുന്നത്"
"ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റ് സ്ത്രീകളുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള വികസന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് പുതിയ ആക്കം നൽകും"
"സ്ത്രീ ശാക്തീകരണത്തിനായുള്ള ശ്രമങ്ങളുടെ ഫലങ്ങൾ ദൃശ്യമാണ്; രാജ്യത്തിന്റെ സാമൂഹിക ജീവിതത്തിൽ വിപ്ലവകരമായ മാറ്റം നാം അനുഭവിക്കുന്നു"
"ശാസ്ത്രം, സാങ്കേതികവി‌ദ്യ, എൻജിനിയറിങ്, കണക്ക് എന്നിവയിൽ പെൺകുട്ടികളുടെ പ്രവേശനം ഇന്ന് 43 ശതമാനമാണ്; അമേരിക്ക, യുകെ, ജർമനി തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് ഇതു കൂടുതലാണ്"
"കുടുംബത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക തീരുമാനങ്ങളിൽ പിഎം ആവാസ് സ്ത്രീകൾക്കു പുതിയ ശബ്ദമേകി"
"കഴിഞ്ഞ 9 വർഷത്തിനിടെ 7 കോടിയിലധികം സ്ത്രീകൾ സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങളിൽ ചേർന്നു"
"സ്ത്രീകളോടുള്ള ആദരത്തിന്റെയും സമത്വ ബോധത്തിന്റെയും തലങ്ങൾ ഉയർത്തുന്നതിലൂടെ മാത്രമേ ഇന്ത്യക്കു മുന്നോട്ടു പോകാനാകൂ"
രാഷ്ട്രപതി ശ്രീമതി ദ്രൗപദി മുർമുവിന്റെ വനിതാദിന ലേഖനം ഉദ്ധരിച്ച് ഉപസംഹരിച്ചു

നമസ്കാരം!

2047-ഓടെ വികസിത ഇന്ത്യയെ കെട്ടിപ്പടുക്കുക എന്ന ലക്ഷ്യം പൂർത്തീകരിക്കാനുള്ള തുടക്കമായാണ് രാഷ്ട്രം ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിനെ വീക്ഷിക്കുന്നത് എന്നത് നമുക്കെല്ലാവർക്കും അത്യന്തം ആഹ്ലാദകരമായ കാര്യമാണ്. ഭാവിയിലെ അമൃതകാലത്തിന്റെ വീക്ഷണകോണിൽ നിന്നാണ് ബജറ്റ് കാണുകയും പരീക്ഷിക്കുകയും ചെയ്തത്. '. ഈ ലക്ഷ്യങ്ങളുടെ കണ്ണാടിയിലൂടെ രാജ്യത്തെ പൗരന്മാരും അടുത്ത 25 വർഷത്തേക്ക് ഉറ്റുനോക്കുന്നത് രാജ്യത്തിന് നല്ല സൂചനയാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

കഴിഞ്ഞ 9 വർഷത്തിനിടയിൽ, സ്ത്രീകളുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള വികസനം എന്ന കാഴ്ചപ്പാടോടെയാണ് രാജ്യം മുന്നോട്ട് പോയത്. കഴിഞ്ഞ വർഷത്തെ അനുഭവം നോക്കുമ്പോൾ, ആഗോളതലത്തിൽ 'സ്ത്രീ വികസനം മുതൽ സ്ത്രീകളുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വികസനം' എന്നതിന്റെ ശ്രമങ്ങൾ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകാൻ ഇന്ത്യയും ശ്രമിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇത്തവണ, ഇന്ത്യയുടെ അധ്യക്ഷതയിൽ നടക്കുന്ന ജി20 യോഗങ്ങളിലും ഈ വിഷയം ശ്രദ്ധേയമായി. ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റ് സ്ത്രീകളുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള വികസനത്തിന്റെ ഈ ശ്രമങ്ങൾക്ക് ഒരു പുതിയ ഉണർവ് നൽകും, നിങ്ങൾ എല്ലാവരും അതിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കാൻ പോകുന്നു. ഈ ബജറ്റ് വെബിനാറിലേക്ക് നിങ്ങളെ എല്ലാവരെയും ഞാൻ സ്വാഗതം ചെയ്യുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,


സ്ത്രീകളിലെ ബോധ്യത്തിന്റെ ശക്തി; അവരുടെ ഇച്ഛാശക്തി, ഭാവനാശേഷി, തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കാനുള്ള കഴിവ്, പെട്ടെന്നുള്ള തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കാനുള്ള കഴിവ്, ലക്ഷ്യങ്ങൾ കൈവരിക്കാനുള്ള അവരുടെ സ്ഥൈര്യം, അവരുടെ കഠിനാധ്വാനത്തിന്റെ ഫലങ്ങൾ, സ്ത്രീശക്തിയുടെ സ്വത്വവും പ്രതിഫലനവുമാണ്. സ്ത്രീകളുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള വികസനം എന്ന് പറയുമ്പോൾ അതിന്റെ അടിത്തറ ഈ ശക്തികളാണ്. ഭാരതാംബയുടെ  ശോഭനമായ ഭാവി ഉറപ്പാക്കുന്നതിൽ, സ്ത്രീകളുടെ ഈ ശക്തി ഇന്ത്യയുടെ അമൂല്യമായ ശക്തിയാണ്. ഈ നൂറ്റാണ്ടിൽ ഇന്ത്യയുടെ വ്യാപ്തിയും വേഗതയും വർധിപ്പിക്കുന്നതിൽ ഈ പവർ ഗ്രൂപ്പ് വലിയ പങ്ക് വഹിക്കുന്നുണ്ട്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ഇന്ത്യയുടെ സാമൂഹിക ജീവിതത്തിൽ വലിയ വിപ്ലവകരമായ മാറ്റത്തിനാണ് ഇന്ന് നാം സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നത്. കഴിഞ്ഞ ഏതാനും വർഷങ്ങളായി സ്ത്രീശാക്തീകരണത്തിനായി ഇന്ത്യ പ്രവർത്തിച്ച വഴികളുടെ ഫലങ്ങൾ ഇന്ന് ദൃശ്യമാണ്. ഇന്ന് നമ്മൾ ഇന്ത്യയിലും അതിന് സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നു; പുരുഷന്മാരെ അപേക്ഷിച്ച് സ്ത്രീകളുടെ എണ്ണം കൂടിവരികയാണ്. ഹൈസ്‌കൂളിലോ അതിനുശേഷമോ പഠിക്കുന്ന പെൺകുട്ടികളുടെ എണ്ണം കഴിഞ്ഞ 9-10 വർഷത്തിനിടെ മൂന്നിരട്ടിയായി. ഇന്ത്യയിൽ സയൻസ് & ടെക്നോളജി, എഞ്ചിനീയറിംഗ്, മാത്സ് എന്നിവയിൽ പെൺകുട്ടികളുടെ എൻറോൾമെന്റ് ഇന്ന് 43% എത്തിയിരിക്കുന്നു, അമേരിക്ക, യുകെ അല്ലെങ്കിൽ ജർമ്മനി എന്നിങ്ങനെ എല്ലാ സമ്പന്ന വികസിത രാജ്യങ്ങളിലും ഇത് ഏറ്റവും ഉയർന്നതാണ്. അതുപോലെ, അത് മെഡിക്കൽ ഫീൽഡോ കായിക മേഖലയോ ബിസിനസ്സോ രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തനമോ ആകട്ടെ, ഇന്ത്യയിലെ സ്ത്രീകളുടെ പങ്കാളിത്തം വർദ്ധിച്ചുവെന്ന് മാത്രമല്ല, എല്ലാ മേഖലകളിലും അവർ മുന്നിൽ നിന്ന് മുന്നേറുന്നു. ഇന്ന് ഇന്ത്യയിൽ സ്ത്രീശക്തിയുടെ സാധ്യതകൾ പ്രകടമായ നിരവധി മേഖലകളുണ്ട്. മുദ്രാ വായ്പ അനുവദിച്ച കോടിക്കണക്കിന് ആളുകളിൽ 70 ശതമാനം ഗുണഭോക്താക്കളും രാജ്യത്തെ സ്ത്രീകളാണ്. ഈ കോടിക്കണക്കിന് സ്ത്രീകൾ അവരുടെ കുടുംബത്തിന്റെ വരുമാനം വർദ്ധിപ്പിക്കുക മാത്രമല്ല, സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെ പുതിയ മാനങ്ങൾ തുറക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. പിഎം സ്വനിധി യോജനയിലൂടെ ഗ്യാരണ്ടിയില്ലാത്ത സാമ്പത്തിക സഹായം, മൃഗസംരക്ഷണം, മത്സ്യബന്ധനം, ഗ്രാമവ്യവസായങ്ങളുടെ പ്രോത്സാഹനം, എഫ്പിഒകൾ, സ്പോർട്സ് തുടങ്ങിയ വിവിധ ആനുകൂല്യങ്ങൾ നൽകുന്നുണ്ട്. അതിന്റെ പരമാവധി നേട്ടങ്ങൾ കൊയ്യുകയും മികച്ച ഫലങ്ങൾ സ്ത്രീകളിൽ നിന്ന് ലഭിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രാജ്യത്തെ പകുതിയോളം വരുന്ന ജനസംഖ്യയുടെ സഹായത്തോടെ രാജ്യത്തെ എങ്ങനെ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകാം, സ്ത്രീകളുടെ ശക്തി എങ്ങനെ വർധിപ്പിക്കാം എന്നതിന്റെ പ്രതിഫലനമാണ് ഇത്തവണത്തെ ബജറ്റ്. മഹിളാ സമ്മാൻ സേവിംഗ് സർട്ടിഫിക്കറ്റ് സ്കീമിന് കീഴിൽ സ്ത്രീകൾക്ക് 7.5% പലിശ നിരക്ക് നൽകും. ഈ ബജറ്റിൽ പ്രധാനമന്ത്രി ആവാസ് യോജനയ്ക്ക് ഏകദേശം 80,000 കോടി രൂപയാണ് വകയിരുത്തിയത്. ഈ തുക രാജ്യത്തെ ലക്ഷക്കണക്കിന് സ്ത്രീകൾക്ക് വീട് നിർമിച്ചുനൽകും. ഇന്ത്യയിൽ കഴിഞ്ഞ വർഷങ്ങളിൽ, പ്രധാനമന്ത്രി ആവാസ് യോജനയ്ക്ക് കീഴിൽ നിർമ്മിച്ച 3 കോടിയിലധികം വീടുകളിൽ ഭൂരിഭാഗവും സ്ത്രീകളുടെ പേരിലാണ്. സ്ത്രീകൾക്ക് അവരുടെ പേരിൽ വയലോ പുരകളോ കടകളോ വീടോ ഇല്ലാതിരുന്ന ഒരു കാലവും ഉണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് നിങ്ങൾക്ക് ഊഹിക്കാം. ഇന്ന്, ഈ സംവിധാനത്തിൽ നിന്ന് അവർക്ക് വലിയ പിന്തുണ ലഭിച്ചു. കുടുംബത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക തീരുമാനങ്ങളിൽ സ്ത്രീകൾക്ക് പുതിയ ശബ്ദം നൽകിയിരിക്കുകയാണ് പ്രധാനമന്ത്രി ആവാസ് യോജന.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ഈ ശ്രമങ്ങളിലെല്ലാം യുവാക്കളുടെയും പെൺമക്കളുടെയും നൈപുണ്യ വികസനം നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കും. വിശ്വകർമ യോജന ശക്തമായ പാലമായി പ്രവർത്തിക്കും. വിശ്വകർമ യോജനയിൽ സ്ത്രീകൾക്കുള്ള പ്രത്യേക അവസരങ്ങൾ തിരിച്ചറിഞ്ഞ് അവരെ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകണം. GEM പോർട്ടലും ഇ-കൊമേഴ്‌സും സ്ത്രീകളുടെ ബിസിനസ് വിപുലീകരിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു പ്രധാന മാധ്യമമായി മാറുകയാണ്. ഇന്ന് എല്ലാ മേഖലകളും പുതിയ സാങ്കേതികവിദ്യകൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നു. സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങൾക്ക് നൽകുന്ന പരിശീലനത്തിൽ പുതിയ സാങ്കേതിക വിദ്യകളുടെ ഉപയോഗത്തിന് ഊന്നൽ നൽകണം.
സുഹൃത്തുക്കളേ ,

'സബ്‌കാ സാത്ത്, സബ്‌കാ വികാസ്, സബ്‌കാ വിശ്വാസ്, സബ്‌കാ പ്രയാസ്' എന്ന ആശയത്തോടെയാണ് രാജ്യം ഇന്ന് മുന്നോട്ട് പോകുന്നത്. നമ്മുടെ പെൺമക്കൾ സൈന്യത്തിൽ ചേർന്ന് റഫാൽ പറത്തി രാജ്യം സംരക്ഷിക്കുന്നത് കാണുമ്പോൾ അവരെക്കുറിച്ചുള്ള കാഴ്ചപ്പാടും മാറുന്നു. സ്ത്രീകൾ സംരംഭകരാകുമ്പോൾ, തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുമ്പോൾ, റിസ്ക് എടുക്കുമ്പോൾ, അവരെക്കുറിച്ചുള്ള കാഴ്ചപ്പാട് മാറുന്നു. ദിവസങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് നാഗാലാൻഡിൽ ആദ്യമായി രണ്ട് സ്ത്രീകൾ എംഎൽഎമാരായി. ഇവരിൽ ഒരാളെ മന്ത്രിയാക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. സ്ത്രീകളോടുള്ള ബഹുമാനം വർധിപ്പിക്കുന്നതിലൂടെയും സമത്വത്തിന്റെ മനോഭാവം ഉയർത്തുന്നതിലൂടെയും മാത്രമേ ഇന്ത്യക്ക് അതിവേഗം മുന്നേറാൻ കഴിയൂ. ഞാൻ നിങ്ങളോട് എല്ലാവരോടും അപേക്ഷിക്കുന്നു. സ്ത്രീകളുടെയും സഹോദരിമാരുടെയും പെൺമക്കളുടെയും മുന്നിലുള്ള എല്ലാ തടസ്സങ്ങളും നീക്കം ചെയ്യാനുള്ള ദൃഢനിശ്ചയത്തോടെ നിങ്ങൾ എല്ലാവരും മുന്നോട്ട് പോകണം.

ഇപ്പോൾ നമ്മൾ സ്റ്റാർട്ടപ്പുകളുടെ മേഖലയിൽ 'യൂണികോണുകൾ' എന്ന് കേൾക്കുന്നു, എന്നാൽ സ്വയം സഹായ ഗ്രൂപ്പുകളിലും യൂണികോണുകൾ സൃഷ്ടിക്കാൻ കഴിയുമോ? ആ സ്വപ്‌നം സാക്ഷാത്കരിക്കാനുള്ള സഹായ പ്രഖ്യാപനത്തോടെയാണ് ഈ ബജറ്റ് കൊണ്ടുവന്നിരിക്കുന്നത്. കഴിഞ്ഞ വർഷങ്ങളിലെ വളർച്ചയുടെ കഥയിൽ നിന്ന് രാജ്യത്തിന്റെ ഈ കാഴ്ചപ്പാടിന്റെ വ്യാപ്തി നിങ്ങൾക്ക് കാണാൻ കഴിയും. ഇന്ന് രാജ്യത്തെ അഞ്ച് കാർഷികേതര ബിസിനസുകളിൽ ഒന്ന് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നത് ഒരു സ്ത്രീയാണ്. കഴിഞ്ഞ 9 വർഷത്തിനിടെ ഏഴ് കോടിയിലധികം സ്ത്രീകൾ സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങളിൽ ചേർന്നു, അവർ വിവിധ മേഖലകളിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. ഈ കോടിക്കണക്കിന് സ്ത്രീകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്ന മൂല്യം നോക്കൂ! അവരുടെ മൂലധന ആവശ്യകതയിൽ നിന്ന് നിങ്ങൾക്ക് ഇത് കണക്കാക്കാനും കഴിയും. 9 വർഷം കൊണ്ട് ഈ സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങൾ 6.25 ലക്ഷം കോടി രൂപ വായ്പ എടുത്തിട്ടുണ്ട്. ഈ സ്ത്രീകൾ ചെറുകിട സംരംഭകർ മാത്രമല്ല, അവർ ഗ്രൗണ്ടിൽ റിസോഴ്സ് പേഴ്സൺമാരായും പ്രവർത്തിക്കുന്നു. ബാങ്ക് സഖി, കൃഷി സഖി, പശു സഖി എന്നിങ്ങനെ ഈ സ്ത്രീകൾ ഗ്രാമത്തിൽ വികസനത്തിന്റെ പുതിയ മാനങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുകയാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

സഹകരണ മേഖലയിൽ സ്ത്രീകൾ എന്നും നിർണായക പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇന്ന് സഹകരണ മേഖലയിൽ സമൂലമായ മാറ്റമാണ് സംഭവിക്കുന്നത്. രണ്ട് ലക്ഷത്തിലധികം വിവിധോദ്ദേശ്യ സഹകരണ സംഘങ്ങളും ക്ഷീര സഹകരണ സംഘങ്ങളും ഫിഷറീസ് സഹകരണ സംഘങ്ങളും വരും വർഷങ്ങളിൽ രൂപീകരിക്കാൻ പോകുന്നു. ഒരു കോടി കർഷകരെ ജൈവകൃഷിയുമായി ബന്ധിപ്പിക്കാനാണ് ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. സ്ത്രീ കർഷകർക്കും ഉൽപാദക സംഘങ്ങൾക്കും അതിൽ നിർണായക പങ്കു വഹിക്കാനാകും. നിലവിൽ, രാജ്യത്ത് മാത്രമല്ല, ലോകമെമ്പാടും, മില്ലറ്റിനെക്കുറിച്ച്, അതായത് ശ്രീ അന്നയെക്കുറിച്ച് അവബോധം വളരുകയാണ്. അവരുടെ ആവശ്യം വർദ്ധിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. ഇന്ത്യക്ക് ഇതൊരു വലിയ അവസരമാണ്. ഇതിൽ വനിതാ സ്വാശ്രയ സംഘങ്ങളുടെ പങ്ക് ഇനിയും വർധിപ്പിക്കാൻ നിങ്ങൾ പരിശ്രമിക്കേണ്ടിവരും. നിങ്ങൾ ഒരു കാര്യം കൂടി ഓർക്കണം. ഒരു കോടി ആദിവാസി സ്ത്രീകൾ നമ്മുടെ രാജ്യത്ത് സ്വയം സഹായ സംഘങ്ങളിൽ ജോലി ചെയ്യുന്നു. ആദിവാസി മേഖലകളിൽ വളരുന്ന 'ശ്രീ അന്ന'യുടെ പരമ്പരാഗത അനുഭവം അവർക്കുണ്ട്. 'ശ്രീ അന്ന'യുടെ വിപണനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അവസരങ്ങളും അതിൽ നിന്നുള്ള സംസ്‌കരിച്ച ഭക്ഷണങ്ങളും നമ്മൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തണം. ചെറുകിട വനവിഭവങ്ങൾ സംസ്കരിച്ച് വിപണിയിലെത്തിക്കുന്നതിന് പലയിടത്തും സർക്കാർ സ്ഥാപനങ്ങൾ സഹായിക്കുന്നുണ്ട്. ഇന്ന്, അത്തരം നിരവധി സ്വയം സഹായ ഗ്രൂപ്പുകൾ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിൽ രൂപീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്, ഞങ്ങൾ അതിനെ വിശാലമായ തലത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകണം.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

മാർച്ച് 8 ന് ഞങ്ങൾ അന്താരാഷ്ട്ര വനിതാ ദിനം ആഘോഷിക്കുന്നു. രാഷ്ട്രപതി ദ്രൗപതി മുർമു ജി സ്ത്രീ ശാക്തീകരണത്തെക്കുറിച്ച് വളരെ ആവേശകരമായ ഒരു ലേഖനം എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. പ്രസിഡന്റ് മുർമു ജി ഈ ലേഖനം അവസാനിപ്പിച്ചതിന്റെ മനോഭാവം എല്ലാവരും മനസ്സിലാക്കണം. ഈ ലേഖനത്തിൽ നിന്ന് ഞാൻ അവളെ ഉദ്ധരിക്കുന്നു. അവൾ പറഞ്ഞു - "ഈ പുരോഗതി ത്വരിതപ്പെടുത്തേണ്ടത് നമ്മുടെ എല്ലാവരുടെയും ഉത്തരവാദിത്തമാണ്, പകരം, ഓരോ വ്യക്തിയും." അതുകൊണ്ട് ഇന്ന് നിങ്ങളുടെ കുടുംബത്തിലോ അയൽപക്കത്തിലോ ജോലിസ്ഥലത്തോ മാറ്റമുണ്ടാക്കാൻ സ്വയം സമർപ്പിക്കാൻ നിങ്ങളിൽ ഓരോരുത്തരോടും ഞാൻ അഭ്യർത്ഥിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. മകളുടെ മുഖത്ത് പുഞ്ചിരി വിടർത്തുന്ന ഏത് മാറ്റവും അവളുടെ ജീവിതത്തിൽ മുന്നേറാനുള്ള സാധ്യത വർദ്ധിപ്പിക്കും. നിങ്ങളോടുള്ള എന്റെ ഈ അഭ്യർത്ഥന എന്റെ ഹൃദയത്തിന്റെ ആഴങ്ങളിൽ നിന്ന് പുറത്തുവന്നതാണ്. രാഷ്ട്രപതിയുടെ ഈ വാക്കുകളോടെ ഞാൻ എന്റെ പ്രസംഗം അവസാനിപ്പിക്കുന്നു. നിങ്ങൾക്ക് എല്ലാവിധ ആശംസകളും നേരുന്നു. വളരെ നന്ദി!

 

Explore More
78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം

ജനപ്രിയ പ്രസംഗങ്ങൾ

78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।