“For years, judiciary and bar have been the guardians of India's judicial system”
“Experience of the legal profession has worked to strengthen the foundation of independent India and today’s impartial judicial system has also helped in bolstering the confidence of the world in India”
“Nari Shakti Vandan Act will give new direction and energy to women-led development in India”
“When dangers are global, ways to deal with them should also be global”
“Citizens should feel that the law belongs to them”
“We are now trying to draft new laws in India in simple language”
“New technological advancements should be leveraged by the legal profession”

ഭാരതത്തിന്റെ ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് ശ്രീ ഡി.വൈ. ചന്ദ്രചൂഡ് ജി, കേന്ദ്ര നിയമ മന്ത്രിയും എന്റെ സഹപ്രവര്‍ത്തകനുമായ ശ്രീ അര്‍ജുന്‍ റാം മേഘ്‌വാള്‍ ജി, യു.കെയിലെ ലോര്‍ഡ് ചാന്‍സലര്‍, മിസ്റ്റര്‍ അലക്‌സ് ചോക്ക്, അറ്റോര്‍ണി ജനറല്‍, സോളിസിറ്റര്‍ ജനറല്‍, സുപ്രീം കോടതിയിലെ എല്ലാ ബഹുമാനപ്പെട്ട ജഡ്ജിമാര്‍, ബാര്‍ കൗണ്‍സില്‍ ചെയര്‍മാനും അംഗങ്ങളും, വിവിധ രാജ്യങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള പ്രതിനിധികള്‍, വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള പ്രതിനിധികള്‍, ബഹുമാന്യരായ മഹതികളെ മഹാന്മാരെ!
ലോകമെമ്പാടുമുള്ള നിയമ സാഹോദര്യത്തില്‍ നിന്നുള്ള പ്രശസ്ത വ്യക്തികളെ കണ്ടുമുട്ടാനും അവരുടെ സാന്നിദ്ധ്യത്തില്‍ പങ്കുചേരാനുമുള്ള അവസരമുണ്ടായത് എന്നെ സംബന്ധിച്ച് സന്തോഷകരമായ അനുഭവമാണ്. ഭാരതത്തിന്റെ എല്ലാ ഭാഗങ്ങളില്‍ നിന്നുമുള്ള ആളുകള്‍ ഇവിടെ ഇന്ന് സന്നിഹിതരായിട്ടുണ്ട്. ഇംഗ്ലണ്ടിലെ ലോര്‍ഡ് ചാന്‍സലറും ഇംഗ്ലണ്ടിലെ ബാര്‍ അസോസിയേഷനുകളില്‍ നിന്നുള്ള പ്രതിനിധികളും ഈ സമ്മേളനത്തിനായി നമ്മോടൊപ്പം ഉണ്ട്. കോമണ്‍വെല്‍ത്ത്, ആഫ്രിക്കന്‍ രാജ്യങ്ങള്‍ എന്നിവിടങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള പ്രതിനിധികളും പങ്കെടുക്കുന്നുണ്ട്. ഒരുതരത്തില്‍ പറഞ്ഞാല്‍, ഈ അന്താരാഷ്ട്ര അഭിഭാഷക സമ്മേളനം ഭാരതത്തിന്റെ വൈകാരിക പ്രതീകമായ വസുധൈവ കുടുംബകമായി (ലോകം ഒരു കുടുംബം) മാറി. ഭാരതത്തില്‍ ഈ പരിപാടിയില്‍ പങ്കെടുക്കാന്‍ എത്തിയ എല്ലാ അന്താരാഷ്ട്ര അതിഥികളേയും ഞാന്‍ സ്‌നേഹപൂര്‍വ്വം സ്വാഗതം ചെയ്യുന്നു. ഈ പരിപാടി സംഘടിപ്പിക്കാനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം നിറഞ്ഞമനസോടെ നിറവേറ്റുന്ന ബാര്‍ കൗണ്‍സില്‍ ഓഫ് ഇന്ത്യയെ ഞാന്‍ പ്രത്യേകം അഭിനന്ദിക്കുന്നു.
 

സുഹൃത്തുക്കളെ,
ഏതൊരു രാജ്യത്തിന്റെയും വികസനത്തില്‍ ആ രാജ്യത്തെ നിയമ സാഹോദര്യം സുപ്രധാന ഒരു പങ്ക് വഹിക്കുന്നുണ്ട്. ഭാരതത്തില്‍ വര്‍ഷങ്ങളായി ജുഡീഷ്യറിയും ബാറുമാണ് രാജ്യത്തെ നിയമവ്യവസ്ഥയുടെ കാവല്‍ക്കാര്‍. ഇന്ന് ഇവിടെയുള്ള നമ്മുടെ വിദേശ അതിഥികളെ ചില പ്രത്യേക കാര്യങ്ങള്‍ അറിയിക്കാന്‍ ഞാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. കുറച്ച് മുമ്പാണ് ഭാരതം സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ 75 വര്‍ഷം ആഘോഷിച്ചത്, സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായുള്ള ഈ പോരാട്ടത്തില്‍ നിയമവൃത്തി മേഖലയിലുള്ളവര്‍ നിര്‍ണായകമായ പങ്കാണ് വഹിച്ചത്. സ്വാതന്ത്ര്യ സമരപോരാട്ട സമയത്ത്, നിരവധി അഭിഭാഷകര്‍ ദേശീയ പ്രസ്ഥാനത്തില്‍ ചേരാന്‍ അവരുടെ നിയമവൃത്തി ഉപേക്ഷിച്ചു. നമ്മുടെ ബഹുമാന്യനായ രാഷ്ട്രപിതാവ് മഹാത്മാഗാന്ധി, നമ്മുടെ ഭരണഘടനയുടെ മുഖ്യ ശില്‍പ്പി ബാബാസാഹെബ് അംബേദ്കര്‍, രാജ്യത്തിന്റെ ആദ്യ രാഷ്ട്രപതി ഡോ. രാജേന്ദ്രപ്രസാദ്, രാജ്യത്തിന്റെ ആദ്യ പ്രധാനമന്ത്രി പണ്ഡിറ്റ് ജവഹര്‍ലാല്‍ നെഹ്രു, രാജ്യത്തിന്റെ ആദ്യത്തെ ആഭ്യന്തര മന്ത്രി സര്‍ദാര്‍ വല്ലഭായ് പട്ടേല്‍, തുടങ്ങി ലോകമാന്യ തിലകായാലും വീര്‍ സവര്‍ക്കറായാലും സ്വാതന്ത്ര്യസമരകാലത്തെ മഹാന്മാരില്‍ നിരവധി പേര്‍ അഭിഭാഷകരായിരുന്നു. നിയമവിദഗ്ധരുടെ അനുഭവപരിചയം സ്വതന്ത്ര ഭാരതത്തിന്റെ അടിത്തറ ശക്തിപ്പെടുത്തി എന്നതാണ് ഇത് അര്‍ത്ഥമാക്കുന്നത്. ഭാരതത്തിലുള്ള ലോകത്തിന്റെ വിശ്വാസം ഇന്ന്, വര്‍ദ്ധിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോള്‍, ഭാരതത്തിന്റെ നിഷ്പക്ഷവും സ്വതന്ത്രവുമായ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയും ആ വിശ്വാസത്തിന് ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നു.
ഭാരതം നിരവധി ചരിത്ര തീരുമാനങ്ങള്‍ക്ക് സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്ന സമയത്താണ് ഇന്ന് ഈ സമ്മേളനം നടക്കുന്നത്. ഒരു ദിവസം മുന്‍പാണ് ലോക്‌സഭയിലും സംസ്ഥാന നിയമസഭകളിലും സ്ത്രീകള്‍ക്ക് 33 ശതമാനം സീറ്റ് സംവരണം ചെയ്തുകൊണ്ടുള്ള നിയമം രാജ്യത്തെ പാര്‍ലമെന്റ് പാസാക്കിയത്. നാരി ശക്തി വന്ദന്‍ അധീനിയം ഒരു പുതിയ ദിശാമാര്‍ഗ്ഗരേഖ തയാറാക്കുകയും സ്ത്രീകള്‍ നയിക്കുന്ന വികസനത്തിന് ഭാരതത്തില്‍ പുതിയ ഊര്‍ജ്ജം പകരുകയും ചെയ്യും.
ഏതാനും ദിവസങ്ങള്‍ക്ക് മുമ്പ്, ചരിത്രപരമായ ജി 20 ഉച്ചകോടിയുടെ വേളയില്‍ നമ്മുടെ ജനാധിപത്യത്തിന്റെയും ജനസംഖ്യാശാസ്ത്രത്തിന്റെയും നയതന്ത്രത്തിന്റെയും മിന്നലൊളികള്‍ ലോകം കണ്ടു. ഒരു മാസം മുമ്പ്, ഇതേദിവസമാണ് ചന്ദ്രന്റെ ദക്ഷിണ ധ്രുവത്തിനടുത്ത് എത്തിയ ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ രാജ്യമായി ഭാരതം മാറിയത്. ഈ നേട്ടങ്ങളില്‍ ആത്മവിശ്വാസം നിറച്ചുകൊണ്ട്, 2047-ഓടെ ഒരു വികസിത രാജ്യം എന്ന ലക്ഷ്യത്തിനുവേണ്ടി ഭാരതം ഉത്സാഹത്തോടെ പ്രവര്‍ത്തിക്കുകയാണ്. ഈ ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കുന്നതിന്, നിസ്സംശയമായും ഭാരതത്തിന് ശക്തവും നിഷ്പക്ഷവും സ്വതന്ത്രവുമായ ഒരു നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ ആവശ്യമാണ്. അന്താരാഷ്ട്ര അഭിഭാഷക സമ്മേളനം ഈ ദിശയില്‍ ഭാരതത്തിന് ഏറെ ഗുണം ചെയ്യുമെന്ന് ഞാന്‍ വിശ്വസിക്കുന്നു. ഈ സമ്മേളനത്തില്‍ എല്ലാ രാജ്യങ്ങള്‍ക്കും പരസ്പരം മികച്ച രീതികളില്‍ നിന്ന് പാഠങ്ങള്‍ ഉള്‍ക്കൊള്ളാനാകുമെന്നും ഞാന്‍ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.

 

സുഹൃത്തുക്കളെ,
വളരെ ആഴത്തില്‍ ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന ഒരു ലോകത്താണ് ഈ 21-ാം നൂറ്റാണ്ടില്‍, നമ്മള്‍ ജീവിക്കുന്നത്. ഓരോ നിയമ മനസ്സും സ്ഥാപനവും അതിന്റെ അധികാരപരിധിയെക്കുറിച്ച് അതീവ ജാഗ്രത പുലര്‍ത്തുന്നുണ്ട്. എന്നിരുന്നാലും, നമ്മള്‍ പോരാടുന്ന നിരവധി ശക്തികള്‍ ഈ അതിര്‍ത്തികളേയോ അധികാരപരിധികളേയോ മാനിക്കുന്നില്ല. ഭീഷണികള്‍ ആഗോളമാകുമ്പോള്‍, അവയെ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള സമീപനവും ആഗോളമായിരിക്കണം. സൈബര്‍ ഭീകരതയോ, കള്ളപ്പണം വെളുപ്പിക്കലോ, നിര്‍മ്മിത ബുദ്ധിയോ അതിന്റെ ദുരുപയോഗമോ എന്തായാലും ഒരു ആഗോള ചട്ടക്കൂട് സഹകരണത്തിന് ആവശ്യമായി വരുന്ന നിരവധി പ്രശ്‌നങ്ങളുണ്ട്. ഇത് ഏതെങ്കിലും ഒരു ഗവണ്‍മെന്റിന്റേയോ ഭരണകൂടത്തിന്റെയോ മാത്രം പ്രശ്‌നമല്ല. ഈ വെല്ലുവിളികളെ നേരിടാന്‍, വ്യോമഗതാഗത നിയന്ത്രണത്തിനായി നമ്മള്‍ സഹകരിക്കുന്നത് പോലെ, വിവിധ രാജ്യങ്ങളിലെ നിയമ ചട്ടക്കൂടുകള്‍ ഒരുമിച്ച് വരേണ്ടതുണ്ട്. 'നിങ്ങളുടെ നിയമങ്ങള്‍ നിങ്ങളുടേതാണെന്നും, എന്റെ നിയമങ്ങള്‍ എന്റേതാണെന്നും, ഞാന്‍ കാര്യമാക്കുന്നില്ല' എന്ന് ആരും പറയില്ല. അങ്ങനെയെങ്കില്‍ ഒരു വിമാനവും എവിടെയും ഇറങ്ങില്ല. എല്ലാവരും പൊതുവായ നിയമങ്ങളും ചട്ടങ്ങളും, പെരുമാറ്റചട്ടങ്ങളും പാലിക്കുന്നു. അതുപോലെ, വിവിധ മേഖലകളില്‍ നമുക്ക് ഒരു ആഗോള ചട്ടക്കൂട് സ്ഥാപിക്കേണ്ടതുണ്ട്. സംശയമേതുമില്ലാതെ ഈ ദിശയിലേക്ക് അന്താരാഷ്ട്ര അഭിഭാഷക സമ്മേളനം ഗവേഷണം നടത്തുകയും ലോകത്തിന് ഒരു പുതിയ ദിശാബോധം നല്‍കുകയും വേണം.

സുഹൃത്തുക്കളെ,
ഈ സമ്മേളനത്തിലെ ഒരു പ്രധാന ചര്‍ച്ചാ വിഷയം തുഷാര്‍ ജി വിശദീകരിച്ചതുപോലെ ബദല്‍ തര്‍ക്ക പരിഹാരമാണ് (എ.ഡി.ആര്‍). വാണിജ്യ ഇടപാടുകളുടെ സങ്കീര്‍ണ്ണത വര്‍ദ്ധിച്ചുവരുന്നതിനൊപ്പം,ലോകമെമ്പാടും എ.ഡി.ആര്‍ ശക്തി പ്രാപിക്കുകയാണ്. ഈ സമ്മേളനം ഇക്കാര്യം വിപുലമായി ചര്‍ച്ച ചെയ്യുമെന്ന് എനിക്ക് അറിയാന്‍ കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. തര്‍ക്കങ്ങള്‍ പഞ്ചായത്തുകളിലൂടെ പരിഹരിക്കുന്ന ഒരു പാരമ്പര്യം നൂറ്റാണ്ടുകളായി ഭാരതത്തില്‍, നമുക്കുണ്ട്; അത് നമ്മുടെ സംസ്‌കാരത്തില്‍ അലിഞ്ഞു ചേര്‍ന്നതാണ്. ഈ അനൗപചാരിക സംവിധാനത്തെ ഔപചാരികമാക്കാന്‍ നമ്മുടെ ഗവണ്‍മെന്റ് മദ്ധ്യസ്ഥ നിയമത്തിനും രൂപം നല്‍കിയിട്ടുണ്ട്. അതിനുപരിയായി, ഭാരതത്തില്‍ തര്‍ക്കങ്ങള്‍ പരിഹരിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു പ്രധാന മാര്‍ഗ്ഗമാണ് ലോക് അദാലത്തുകള്‍ (പീപ്പിള്‍സ് കോടതികള്‍). ഞാന്‍ ഗുജറാത്തില്‍ മുഖ്യമന്ത്രിയായിരുന്ന കാലത്ത് ഒരു കേസ് തീര്‍പ്പാക്കുന്നതിന് നീതി ലഭിക്കുന്നതുവരെയുണ്ടാകുന്ന ചെലവ് ശരാശരി 35 പൈസ മാത്രമായിരുന്നു എന്നത് ഞാന്‍ ഓര്‍ക്കുന്നു. നമ്മുടെ നാട്ടില്‍ ഈ സമ്പ്രദായം വ്യാപകവുമാണ്. കഴിഞ്ഞ ആറ് വര്‍ഷത്തിനിടെ ഏകദേശം 7 ലക്ഷം കേസുകള്‍ ലോക് അദാലത്തുകളില്‍ പരിഹരിച്ചു.

 

സുഹൃത്തുക്കളെ,
പലപ്പോഴും വേണ്ടത്ര ചര്‍ച്ച ചെയ്യപ്പെടാത്ത നീതി നിര്‍വഹണത്തിന്റെ മറ്റൊരു പ്രധാന വശം ഭാഷയുടെയും നിയമത്തിന്റെയും ലാളിത്യമാണ്. രണ്ടുതരത്തില്‍ ഒന്ന് നിങ്ങള്‍ക്കെല്ലാവര്‍ക്കും പരിചിതമായ ഭാഷയിലും, മറ്റൊന്ന് നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ ഒരു സാധാരണക്കാരന് മനസ്സിലാകുന്ന ഭാഷയിലും നിയമം അവതരിപ്പിക്കുന്നതിനെ കുറിച്ച് ഞങ്ങള്‍ ആലോചിക്കുകയാണ്. നിയമം തന്റേതാണെന്ന് ഒരു സാധാരണക്കാരനും കണക്കാക്കണം. ഞങ്ങള്‍ പരിശ്രമങ്ങള്‍ നടത്തുകയാണ്, ഈ മാറ്റം കൊണ്ടുവരാന്‍ ഞാനും ശ്രമിക്കുന്നു. സംവിധാനം ഒരേ ചട്ടക്കൂടില്‍ രൂഢമൂലമായതിനാല്‍, അത് പരിഷ്‌കരിക്കാന്‍ കുറച്ച് സമയമെടുത്തേക്കാം. എന്നാല്‍ എനിക്ക് സമയമുണ്ട്, ഞാന്‍ അതിനായി പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നത് തുടരും. നിയമങ്ങള്‍ എഴുതപ്പെടുന്ന ഭാഷയും കോടതിയില്‍ നടപടികള്‍ നടക്കുന്ന ഭാഷയും നീതി ഉറപ്പാക്കുന്നതില്‍ കാര്യമായ പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. മുന്‍കാലങ്ങളില്‍, ഏത് നിയമം തയാറാക്കുന്നതും വളരെ സങ്കീര്‍ണ്ണമായിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, ഒരു ഗവണ്‍മെന്റ് എന്ന നിലയില്‍, നേരത്തെ ഞാന്‍ പറഞ്ഞതുപോലെ, അത് കഴിയുന്നത്ര ലളിതമാക്കാനും രാജ്യത്തെ കഴിയുന്നത്ര എല്ലാ ഭാഷകളിലും ഇവ ലഭ്യമാക്കാനും ഞങ്ങള്‍ പരിശ്രമിക്കുന്നു. ആ ദിശയില്‍ ഞങ്ങള്‍ ആത്മാര്‍ത്ഥമായി പ്രവര്‍ത്തിക്കുകയാണ്.
 

ഡാറ്റ സംരക്ഷണ നിയമം നിങ്ങള്‍ കണ്ടിരിക്കും. അതില്‍ ലഘൂകരണത്തിനുള്ള പ്രക്രിയയും ഞങ്ങള്‍ ആരംഭിച്ചു, ആ നിര്‍വചനങ്ങളോടെയുള്ളവ സാധാരണക്കാരന് സൗകര്യപ്രദമാകുമെന്ന് ഞാന്‍ ഉറച്ചു വിശ്വസിക്കുന്നു. രാജ്യത്തെ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയില്‍ ഇതൊരു സുപ്രധാന മാറ്റമാണെന്ന് ഞാന്‍ കരുതുന്നു. ജസ്റ്റിസ് ചന്ദ്രചൂഡ് ജിയെ ഞാന്‍ ഒരിക്കല്‍ പരസ്യമായി അഭിനന്ദിച്ചിരുന്നു, എന്തെന്നാല്‍ ഇനി മുതല്‍ കോടതി വിധിയുടെ പ്രധാനഭാഗം വ്യവഹാരക്കാരന്റെ ഭാഷയില്‍ ലഭ്യമാക്കുമെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. നോക്കൂ, ഈ ചെറിയ ചുവടുവയ്പ്പിന് പോലും 75 വര്‍ഷമെടുത്തു, അതില്‍ എനിക്കും ഇടപെടേണ്ടി വന്നു. വിധിന്യായങ്ങള്‍ പല പ്രാദേശിക ഭാഷകളിലേക്കും വിവര്‍ത്തനം ചെയ്യുന്നതിന് ഇന്ത്യയുടെ സുപ്രീം കോടതിയെ അഭിനന്ദിക്കാന്‍ ഞാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. ഇത് രാജ്യത്തെ സാധാരണക്കാര്‍ക്ക് ഏറെ സഹായകമാകും. ഒരു ഡോക്ടര്‍ രോഗിയോട് അവന്റെ ഭാഷയില്‍ സംസാരിച്ചാല്‍ തന്നെ പകുതി അസുഖം ഭേദമാകും. ഇവിടെ, നമുക്ക് സമാനമായ പുരോഗതിയാണ് കൈവരിക്കാനുള്ളത്.

 

സുഹൃത്തുക്കളെ,
സാങ്കേതികവിദ്യ, പരിഷ്‌ക്കരണങ്ങള്‍, നീതിന്യായ സമ്പ്രദായങ്ങള്‍ എന്നിവയിലൂടെ നിയമപരമായ നടപടിക്രമങ്ങള്‍ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിന് നാം നിരന്തരം പ്രവര്‍ത്തിക്കണം. സാങ്കേതിക മുന്നേറ്റങ്ങള്‍ നീതിന്യായ സംവിധാനത്തിന് വിശേഷമായ വഴികള്‍ സൃഷ്ടിച്ചിട്ടുണ്ട്. വാസ്തവത്തില്‍, സാങ്കേതിക മുന്നേറ്റങ്ങള്‍ നമ്മുടെ വ്യാപാരം, നിക്ഷേപം, വാണിജ്യം എന്നീ മേഖലകള്‍ക്ക് വലിയ ഉത്തേജനം നല്‍കി. അതുകൊണ്ട്, നിയമവൃത്തിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന വ്യക്തികള്‍ ഈ സാങ്കേതിക പരിഷ്‌കാരങ്ങളെ മുറുകെപിടിക്കണം. ലോകമെമ്പാടുമുള്ള നിയമസംവിധാനങ്ങളുടെ ആത്മവിശ്വാസം വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിന് അന്താരാഷ്ട്ര അഭിഭാഷക സമ്മേളനം ഹേതുവാകുമെന്ന് ഞാന്‍ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. വിജയകരമായ ഈ പരിപാടിയില്‍ ഉള്‍പ്പെട്ടിരിക്കുന്ന എല്ലാവര്‍ക്കും എന്റെ ആശംസകള്‍ നേരുന്നു. വളരെ നന്ദി.

 

Explore More
78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം

ജനപ്രിയ പ്രസംഗങ്ങൾ

78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।