“അമൃതകാലത്തെ ബജറ്റ് ഹരിത വളർച്ചയുടെ വേഗത ത്വരിതപ്പെടുത്തുന്നു”
“നിലവിലെ വെല്ലുവിളികൾക്കു പരിഹാരം കണ്ടെത്തുന്നതിനൊപ്പം ഈ ഗവണ്മെന്റിന്റെ ഓരോ ബജറ്റും നവയുഗ പരിഷ്കാരങ്ങളും മുന്നോട്ടു വയ്ക്കുന്നു”
“ഈ ബജറ്റിലെ ഹരിതോർജ പ്രഖ്യാപനങ്ങൾ ഭാവി തലമുറകൾക്ക് അടിത്തറ പാകുകയും വഴിയൊരുക്കുകയും ചെയ്യുന്നു”
“ആഗോള ഹരിതോർജ വിപണിയിൽ ഇന്ത്യയെ പ്രധാന പങ്കാളിയാക്കി മാറ്റുന്നതിൽ ഈ ബജറ്റ് സുപ്രധാന പങ്കുവഹിക്കും”
“2014നുശേഷം, പ്രധാന സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകളിൽ പുനരുപയോഗ ഊർജശേഷി വർധിപ്പിക്കുന്നതിൽ അതിവേഗം മുന്നേറുന്നത് ഇന്ത്യയാണ്”
“ഇന്ത്യയിലെ സൗരോർജം, കാറ്റ്, ജൈവവാതകം എന്നിവയുടെ സാധ്യതകൾ, നമ്മുടെ സ്വകാര്യമേഖലയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, ഏതൊരു സ്വർണ ഖനിയേക്കാളും എണ്ണപ്പാടത്തേക്കാളും കുറവല്ല”
“ഇന്ത്യയുടെ വാഹനം പൊളിക്കൽ നയം ഹരിത വളർച്ചാ തന്ത്രത്തിന്റെ നിർണായക ഭാഗമാണ്”
“ഹരിതോർജത്തിൽ ലോകത്തെ നയിക്കുന്നതിന് ഇന്ത്യക്കു വലിയ സാധ്യതകളുണ്ട്. ഹരിത തൊഴിലവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനൊപ്പം ആഗോള നന്മയെന്ന ലക്ഷ്യവും ഇതു മുന്നോട്ടു കൊണ്ടുപോകും.”
“ഈ ബജറ്റ് അവസരം മാത്രമല്ല, നമ്മുടെ ഭാവി സുരക്ഷയുടെ ഉറപ്പും ഉൾക്കൊള്ളുന്നു”

നമസ്കാരം!

2014 മുതൽ ഇന്ത്യയിലെ എല്ലാ ബജറ്റുകളിലും ഒരു മാതൃക ഉണ്ട്. അതിനുശേഷം നമ്മുടെ ഗവൺമെന്റിന്റെ ഓരോ ബജറ്റും നിലവിലെ വെല്ലുവിളികളെ ഒരേസമയം നേരിടുന്നതിനിടയിൽ നവയുഗ പരിഷ്‌കാരങ്ങൾ മുന്നോട്ട് വയ്ക്കുന്നു. ഹരിത വളർച്ചയ്ക്കും ഊർജ പരിവർത്തനത്തിനുമുള്ള ഇന്ത്യയുടെ തന്ത്രത്തിന്റെ മൂന്ന് പ്രധാന സ്തംഭങ്ങളുണ്ട്. ആദ്യം, പുനരുപയോഗ ഊർജത്തിന്റെ ഉത്പാദനം വർദ്ധിപ്പിക്കുക; രണ്ടാമതായി, നമ്മുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിൽ ഫോസിൽ ഇന്ധനങ്ങളുടെ ഉപയോഗം കുറയ്ക്കുക; മൂന്നാമതായി: രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ വാതക അധിഷ്ഠിത സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിലേക്ക് അതിവേഗം മുന്നേറുക. ഈ തന്ത്രത്തിന്റെ ഭാഗമായി, എഥനോൾ മിശ്രിതം, PM-KUSUM പദ്ധതി , സോളാർ നിർമ്മാണത്തിനുള്ള പ്രോത്സാഹനം, റൂഫ്-ടോപ്പ് സോളാർ സ്കീം, കൽക്കരി ഗ്യാസിഫിക്കേഷൻ അല്ലെങ്കിൽ ബാറ്ററി സംഭരണം എന്നിങ്ങനെയുള്ള നിരവധി സുപ്രധാന പ്രഖ്യാപനങ്ങൾ തുടർന്നുള്ള ബജറ്റുകളിൽ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിലും വ്യവസായത്തിന് ഗ്രീൻ ക്രെഡിറ്റുകളും കർഷകർക്കായി പ്രധാനമന്ത്രി പ്രണാമം പദ്ധതിയുമുണ്ട്. ഗ്രാമങ്ങൾക്കായി ഗോബർ ധന് യോജനയും നഗരപ്രദേശങ്ങളിൽ വാഹനങ്ങളുടെ  സ്‌ക്രാപ്പിംഗ് നയവും ഉണ്ട്. ഹരിത  ഹൈഡ്രജനിൽ ഊന്നൽ നൽകുന്നതോടൊപ്പം തണ്ണീർത്തട സംരക്ഷണത്തിൽ തുല്യ ശ്രദ്ധയും ഉണ്ട്. ഹരിത വളർച്ചയെ സംബന്ധിച്ച് ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിൽ തയ്യാറാക്കിയ വ്യവസ്ഥകൾ നമ്മുടെ ഭാവി തലമുറയുടെ ശോഭനമായ ഭാവിയുടെ അടിത്തറയാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

പുനരുൽപ്പാദിപ്പിക്കാവുന്ന ഊർജ്ജ സ്രോതസ്സുകളിൽ ഒരു നേതൃ സ്ഥാനം നേടിയാൽ ഇന്ത്യയ്ക്ക് ലോകമെമ്പാടും വലിയ മാറ്റം കൊണ്ടുവരാൻ കഴിയും. ആഗോള ഹരിത ഊർജ്ജ  വിപണിയിൽ ഇന്ത്യയെ ഒരു മുൻനിര പങ്കാളിയായി  സ്ഥാപിക്കുന്നതിൽ ഈ ബജറ്റ് ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കും. അതിനാൽ, ഊർജ്ജ ലോകവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട എല്ലാ പങ്കാളികളെയും ഇന്ത്യയിൽ നിക്ഷേപിക്കാൻ ഞാൻ ക്ഷണിക്കുന്നു. ഇന്ന് ലോകം അതിന്റെ പുനരുപയോഗ ഊർജ വിതരണ ശൃംഖലകളെ വൈവിധ്യവത്കരിക്കുകയാണ്. ഇത് മനസ്സിൽ വെച്ചുകൊണ്ട്, ഓരോ ഹരിത നിക്ഷേപകർക്കും ഈ മേഖലയിൽ നിക്ഷേപം നടത്താനുള്ള മികച്ച അവസരം ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിൽ ഇന്ത്യ നൽകിയിട്ടുണ്ട്. ഈ മേഖലയിലെ സ്റ്റാർട്ടപ്പുകൾക്കും ഇത് ഏറെ ഗുണകരമാകും.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

2014 മുതൽ, പ്രധാന സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകളിൽ ഏറ്റവും വേഗത്തിൽ പുനരുപയോഗിക്കാവുന്ന ഊർജ്ജ ശേഷി കൂട്ടിച്ചേർക്കുന്നതിൽ ഇന്ത്യയാണ്. പുനരുപയോഗ ഊർജ ലക്ഷ്യങ്ങൾ ഇന്ത്യ വളരെ മുമ്പേ കൈവരിക്കുന്നുവെന്ന് ഞങ്ങളുടെ ട്രാക്ക് റെക്കോർഡ് കാണിക്കുന്നു. നമ്മുടെ സ്ഥാപിത വൈദ്യുതി കപ്പാസിറ്റിയിൽ 40 ശതമാനം ഫോസിൽ ഇതര ഇന്ധനത്തിന്റെ സംഭാവന എന്ന ലക്ഷ്യം ഒമ്പത് വർഷം മുമ്പ് ഇന്ത്യ കൈവരിച്ചു. അഞ്ച് മാസം മുമ്പ് പെട്രോളിൽ 10% എഥനോൾ  കലർത്തുക എന്ന ലക്ഷ്യവും ഇന്ത്യ കൈവരിച്ചു. 2030 മുതൽ 2025-26 വരെയുള്ള 20% എഥനോൾ മിശ്രിതം എന്ന ലക്ഷ്യവും ഇന്ത്യ ഉയർത്തി. 2030-ഓടെ ഇന്ത്യ 500 GW നോൺ-ഫോസിൽ അധിഷ്‌ഠിത വൈദ്യുതി ശേഷി  കൈവരിക്കും. നമ്മുടെ സർക്കാർ ജൈവ ഇന്ധനങ്ങൾക്ക് ഊന്നൽ നൽകുന്ന രീതി, അത് വലിയൊരു വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. എല്ലാ നിക്ഷേപകർക്കും അവസരം. അടുത്തിടെ, ഞാഇ -20 ഇന്ധനവും പുറത്തിറക്കി. നമ്മുടെ നാട്ടിൽ കാർഷിക മാലിന്യങ്ങൾക്ക് ക്ഷാമമില്ല. അതിനാൽ, രാജ്യത്തിന്റെ എല്ലാ കോണുകളിലും എത്തനോൾ പ്ലാന്റുകൾ സ്ഥാപിക്കാനുള്ള അവസരം നിക്ഷേപകർ നഷ്ടപ്പെടുത്തരുത്. ഇന്ത്യയിൽ സൗരോർജ്ജം, കാറ്റ്, ജൈവ വാതകം എന്നിവയുടെ സാധ്യതകൾ നമ്മുടെ സ്വകാര്യമേഖലയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഏതെങ്കിലും സ്വർണ്ണ ഖനിയെക്കാളും എണ്ണപ്പാടത്തെക്കാളും കുറവല്ല.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

ദേശീയ ഹരിത ഹൈഡ്രജൻ മിഷനു കീഴിൽ ഓരോ വർഷവും 5 ദശലക്ഷം മെട്രിക് ടൺ  ഗ്രീൻ ഹൈഡ്രജൻ ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കാനാണ് ഇന്ത്യ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്. സ്വകാര്യമേഖലയെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനായി ഈ ദൗത്യത്തിൽ 19,000 കോടി രൂപയിലധികം വകയിരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഹരിത ഹൈഡ്രജന്റെ ഉൽപാദനത്തോടൊപ്പം, നിങ്ങൾക്കായി മറ്റ് നിരവധി ഓപ്ഷനുകളുണ്ട്. ഉദാഹരണത്തിന്, ഇലക്ട്രോലൈസർ നിർമ്മാണം, ഗ്രീൻ സ്റ്റീൽ നിർമ്മാണം, ദീർഘദൂര ഗതാഗതത്തിനായി ഇന്ധന സെല്ലുകളുടെ നിർമ്മാണം എന്നിവയിൽ നിരവധി നിക്ഷേപ അവസരങ്ങൾ വരുന്നുണ്ട്.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

ചാണകത്തിൽ നിന്ന് 10,000 ദശലക്ഷം ക്യുബിക് മീറ്റർ ബയോഗ്യാസും കാർഷിക അവശിഷ്ടങ്ങളിൽ നിന്ന് 1.5 ലക്ഷം ദശലക്ഷം ക്യുബിക് മീറ്റർ വാതകവും ഉത്പാദിപ്പിക്കാൻ ഇന്ത്യയ്ക്ക് ശേഷിയുണ്ട്. ഇത് നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ നഗര വാതക വിതരണത്തിൽ എട്ട് ശതമാനം വരെ സംഭാവന ചെയ്യും. ഈ സാധ്യതകളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ, ഇന്ന് ഗോബർ ധന് യോജന ഇന്ത്യയുടെ ജൈവ ഇന്ധന തന്ത്രത്തിന്റെ ഒരു പ്രധാന ഘടകമാണ്. ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിൽ ഗോബർ ധന് യോജനയ്ക്ക് കീഴിൽ 500 പുതിയ പ്ലാന്റുകൾ സ്ഥാപിക്കുമെന്ന് സർക്കാർ പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവ പഴയ രീതിയിലുള്ള ഗോബർ ഗ്യാസ് പ്ലാന്റുകളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമാണ്. ഈ ആധുനിക പ്ലാന്റുകൾക്കായി സർക്കാർ 10,000 കോടി രൂപ ചെലവഴിക്കും. സർക്കാരിന്റെ "വേസ്റ്റ് ടു എനർജി" പദ്ധതി രാജ്യത്തെ സ്വകാര്യ മേഖലയ്ക്കും എംഎസ്എംഇകൾക്കും പുതിയ വിപണി സൃഷ്ടിക്കുകയാണ്. ഗ്രാമങ്ങളിലെ കാർഷിക മാലിന്യങ്ങൾക്കൊപ്പം, നഗരങ്ങളിലെ മുനിസിപ്പൽ ഖരമാലിന്യത്തിൽ നിന്ന് സിബിജി ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കുന്നതും അവർക്ക് മികച്ച അവസരമാണ്. സ്വകാര്യമേഖലയെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനായി സർക്കാർ നികുതി ഇളവുകളും സാമ്പത്തിക സഹായവും നൽകുന്നുണ്ട്.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

ഇന്ത്യയുടെ വെഹിക്കിൾ സ്ക്രാപ്പിംഗ് നയം ഹരിത വളർച്ചാ തന്ത്രത്തിന്റെ ഒരു പ്രധാന ഭാഗമാണ്. വാഹനങ്ങൾ പൊളിച്ചുമാറ്റുന്നത് പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനായി ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിൽ 3000 കോടി രൂപ സർക്കാർ വകയിരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. കേന്ദ്ര-സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളുടെ മൂന്ന് ലക്ഷത്തോളം വാഹനങ്ങളാണ് അടുത്ത ഏതാനും മാസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ നിർത്തലാക്കുന്നത്. 15 വർഷത്തിലധികം പഴക്കമുള്ള ഈ വാഹനങ്ങളിൽ പോലീസ് ഉപയോഗിക്കുന്ന വാഹനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു, പ്രത്യേകിച്ച് നമ്മുടെ ആശുപത്രികളിലെ ആംബുലൻസുകളും നമ്മുടെ പൊതുഗതാഗതത്തിന്റെ ബസുകളും. വാഹനങ്ങൾ സ്‌ക്രാപ്പുചെയ്യുന്നത് നിങ്ങളുടെ എല്ലാവരുടെയും വലിയ വിപണിയായി മാറാൻ പോകുന്നു. ‘പുനരുപയോഗം, പുനരുപയോഗം, വീണ്ടെടുക്കൽ’ എന്ന തത്വം പിന്തുടർന്ന്, ഇത് നമ്മുടെ സർക്കുലർ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്ക് ഒരു പുതിയ മുന്നേറ്റം നൽകും. വൃത്താകൃതിയിലുള്ള സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെ വിവിധ മാർഗങ്ങളിൽ ചേരാൻ ഇന്ത്യയിലെ യുവാക്കളോടും നമ്മുടെ സ്റ്റാർട്ടപ്പുകളോടും ഞാൻ അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

അടുത്ത 6-7 വർഷത്തിനുള്ളിൽ ഇന്ത്യ ബാറ്ററി സംഭരണശേഷി 125 ജിഗാ വാട്ട് മണിക്കൂറായി ഉയർത്തേണ്ടതുണ്ട്. ഈ ബൃഹത്തായ ലക്ഷ്യത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ നിങ്ങൾക്ക് നിരവധി പുതിയ അവസരങ്ങൾ ഉണ്ടാകും. ഈ ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കാൻ ലക്ഷക്കണക്കിന് കോടി രൂപയുടെ നിക്ഷേപം വേണ്ടിവരും. ബാറ്ററി ഡെവലപ്പർമാരെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നതിനായി ഈ വർഷത്തെ ബജറ്റിൽ വയബിലിറ്റി ഗ്യാപ്പ് ഫണ്ടിംഗ് സ്കീമും സർക്കാർ പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ട്.
സുഹൃത്തുക്കൾ,

ജലാധിഷ്ഠിത ഗതാഗതം ഇന്ത്യയിലെ ഒരു വലിയ മേഖലയാണ്, അത് സമീപഭാവിയിൽ വേഗത കൈവരിക്കാൻ പോകുന്നു. ഇന്ന് ഇന്ത്യ അതിന്റെ ചരക്കിന്റെ 5 ശതമാനം മാത്രമാണ് തീരദേശ പാതയിലൂടെ കൊണ്ടുപോകുന്നത്. അതുപോലെ, ഇന്ത്യയിൽ ഉൾനാടൻ ജലപാതയിലൂടെ ചരക്കുകളുടെ 2 ശതമാനം മാത്രമാണ് കൊണ്ടുപോകുന്നത്. ഇന്ത്യയിൽ ജലപാതകൾ വികസിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന രീതിയിൽ ഈ മേഖലയിൽ നിങ്ങൾക്കെല്ലാവർക്കും ധാരാളം അവസരങ്ങൾ ഉണ്ടാകും.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

ഹരിത ഊർജ സാങ്കേതിക വിദ്യയിൽ  ഇന്ത്യക്ക് ലോകത്ത് മുന്നിൽ എത്താൻ കഴിയും. ഇന്ത്യയിൽ ഹരിത തൊഴിലവസരങ്ങൾ വർധിപ്പിക്കുന്നതിനു പുറമേ, ആഗോള നന്മയ്ക്കും ഇത് വളരെയധികം സഹായിക്കും. ഈ ബജറ്റ് നിങ്ങൾക്ക് ഒരു അവസരം മാത്രമല്ല, നിങ്ങളുടെ ഭാവിക്ക് ഗ്യാരണ്ടിയും നൽകുന്നു. ബജറ്റിലെ എല്ലാ വ്യവസ്ഥകളും നടപ്പിലാക്കാൻ വേഗത്തിലും ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കണം. ഇന്നത്തെ വെബിനാറിൽ നിങ്ങളെല്ലാവരും വിശദമായി ചർച്ച ചെയ്യും. ഈ ചർച്ച ബജറ്റിൽ ഉണ്ടാകേണ്ടിയിരുന്നതോ പാടില്ലാത്തതോ ആയ പശ്ചാത്തലത്തിലല്ല. ബജറ്റ് അവതരിപ്പിക്കുകയും പാർലമെന്റിൽ അവതരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇപ്പോൾ, ഈ ബജറ്റിലെ ഓരോ വ്യവസ്ഥകളും ഫലപ്രദമായി നടപ്പിലാക്കുകയും രാജ്യത്ത് ഹരിത വളർച്ച ഉറപ്പാക്കാൻ എങ്ങനെ പുതിയ കണ്ടുപിടുത്തങ്ങൾ നടത്തുകയും ചെയ്യേണ്ടത് സർക്കാരിന്റെയും നാട്ടുകാരുടെയും കടമയാണ്. ബജറ്റ് നിർദേശങ്ങൾ നടപ്പാക്കാൻ നിങ്ങളോടൊപ്പം നടക്കാൻ സർക്കാർ തയ്യാറാണ്. ഒരിക്കൽ കൂടി, ഈ വെബിനാറിനായി സമയം കണ്ടെത്തിയ എല്ലാ നിക്ഷേപകരെയും സ്റ്റാർട്ടപ്പുകൾ, കാർഷിക മേഖലയിലെ ആളുകൾ, വിദഗ്ധർ, അക്കാദമിക് വിദഗ്ധർ എന്നിവരെ ഞാൻ ഹൃദയപൂർവ്വം സ്വാഗതം ചെയ്യുകയും ഈ വെബിനാറിന്റെ വിജയത്തിനായി ആശംസിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

ഒത്തിരി നന്ദി!

Explore More
78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം

ജനപ്രിയ പ്രസംഗങ്ങൾ

78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।