മൈസൂരുവിലെ പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ യോഗാ പരിപാടിയ്‌ക്കൊപ്പം, രാജ്യത്തെ 75 പ്രമുഖ സ്ഥലങ്ങളില്‍ സമൂഹ യോഗാ പരിപാടികള്‍ നടന്നു
കോടിക്കണക്കിന് ആളുകളെ പങ്കെടുപ്പിച്ച് രാജ്യത്തുടനീളം വിവിധ ഗവണ്‍മെന്റിതര സംഘടനകളും സമൂഹ യോഗാ പ്രകടനങ്ങള്‍ സംഘടിപ്പിച്ചു.
ഒരു സൂര്യന്‍, ഒരു ഭൂമി എന്ന ആശയത്തിന് അടിവരയിടുന്ന 'ഗാര്‍ഡിയന്‍ യോഗ റിംഗ്' എന്ന നൂതന പരിപാടിയുടെ ഭാഗമാണ് മൈസൂരുവിലെ പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ യോഗ പരിപാടി
''യോഗ ഒരു വ്യക്തിക്ക് വേണ്ടിയല്ല മുഴുവന്‍ മനുഷ്യരാശിക്കും വേണ്ടിയുള്ളതാണ്''
''യോഗ നമ്മുടെ സമൂഹത്തിനും രാജ്യങ്ങള്‍ക്കും ലോകത്തിനും സമാധാനം കൊണ്ടുവരുന്നു, യോഗ നമ്മുടെ പ്രപഞ്ചത്തിനും സമാധാനം നല്‍കുന്നു''
''ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന് ഊര്‍ജം പകര്‍ന്ന ഇന്ത്യയുടെ അമൃത ആത്മാവിന്റെ സ്വീകാര്യതയാണ് യോഗ ദിനത്തിന് ലഭിക്കുന്ന വ്യാപകമായ സ്വീകാര്യത''
''ഇന്ത്യയുടെ ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങളിലെ കൂട്ടായ യോഗയുടെ അനുഭവം ഇന്ത്യയുടെ ഭൂതകാലത്തെയും ഇന്ത്യയുടെ വൈവിദ്ധ്യത്തെയും ഇന്ത്യയുടെ വികാസത്തെയും ഒരുമിച്ച് ബന്ധിപ്പിക്കുന്നത് പോലെയാണ്'
കർണാടക മുഖ്യമന്ത്രി ബസവരാജ് ബൊമ്മൈ, കേന്ദ്രമന്ത്രി ശ്രീ സര്‍ബാനന്ദ സോനോവാള്‍ എന്നിവര്‍ ചടങ്ങില്‍ പങ്കെടുത്തു.
''യോഗ നമുക്ക് സമാധാനം കൊണ്ടുവരുന്നു. യോഗയില്‍ നിന്നുള്ള സമാധാനം കേവലം വ്യക്തികള്‍ക്ക് മാത്രമുള്ളതല്ല.
മൈസൂരു പോലുള്ള ഇന്ത്യയിലെ ആത്മീയ കേന്ദ്രങ്ങള്‍ നൂറ്റാണ്ടുകളായി പരിപോഷിപ്പിച്ച യോഗ ഊര്‍ജ്ജം ഇന്ന് ആഗോള ആരോഗ്യത്തിന് ദിശാബോധം നല്‍കുന്നതായി ചടങ്ങില്‍ സംസാരിച്ച പ്രധാനമന്ത്രി പറഞ്ഞു.

സംസ്ഥാന ഗവര്‍ണര്‍ ശ്രീ താവര്‍ ചന്ദ് ഗെഹ്‌ലോട്ട് ജി, മുഖ്യമന്ത്രി ശ്രീ ബസവരാജ് ബൊമ്മൈ ജി, ശ്രീ യദുവീര്‍ കൃഷ്ണദത്ത ചാമരാജ വാഡിയാര്‍ ജി, രാജ്മാതാ പ്രമോദാ ദേവി, മന്ത്രി ശ്രീ സര്‍ബാനന്ദ സോനോവാള്‍ ജി. എട്ടാമത് അന്താരാഷ്ട്ര യോഗാ ദിനത്തില്‍ രാജ്യത്തേയും ലോകത്തേയും എല്ലാ ആളുകള്‍ക്കും ഹൃദയം നിറഞ്ഞ അഭിനന്ദനങ്ങള്‍!

ഇന്ന്, യോഗ ദിനത്തില്‍, ആത്മീയതയുടെയും യോഗയുടെയും നാടായ കര്‍ണാടകയുടെ സാംസ്‌കാരിക തലസ്ഥാനത്തെ, അതായത് മൈസൂരുവിനെ ഞാന്‍ അഭിവാദ്യം ചെയ്യുന്നു! മൈസൂരു പോലുള്ള ഇന്ത്യയുടെ ആത്മീയ കേന്ദ്രങ്ങള്‍ നൂറ്റാണ്ടുകളായി പരിപോഷിപ്പിച്ച യോഗ ഊര്‍ജ്ജം ഇന്ന് ലോകാരോഗ്യത്തിന് ദിശാബോധം നല്‍കുന്നു. ഇന്ന് ആഗോള സഹകരണത്തിനുള്ള ഒരു പൊതു മാധ്യമമായി യോഗ മാറുകയാണ്. ഇന്ന് യോഗ മനുഷ്യരില്‍ ആരോഗ്യകരമായ ജീവിതശൈലിയുടെ ആത്മവിശ്വാസം പകരുകയാണ്.

കുറച്ച് വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്ക് മുമ്പ് വരെ ചില വീടുകളിലും ആത്മീയ കേന്ദ്രങ്ങളിലും മാത്രം കണ്ടിരുന്ന യോഗയുടെ ചിത്രങ്ങള്‍ രാവിലെ മുതല്‍ നമ്മള്‍ ലോകത്തിന്റെ എല്ലാ കോണുകളില്‍ നിന്നും കാണുകയാണ്. ഈ ചിത്രങ്ങള്‍ ആത്മീയ സാക്ഷാത്കാരത്തിന്റെ വികാസത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതാണ്. ഈ ചിത്രങ്ങള്‍ സ്വതസിദ്ധവും സ്വാഭാവികവും പൊതുവായതുമായ ഒരു മനുഷ്യ ബോധത്തെ ചിത്രീകരിക്കുന്നു, പ്രത്യേകിച്ചും കഴിഞ്ഞ രണ്ട് വര്‍ഷമായി ലോകം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഇത്തരമൊരു ഭയാനകമായ മഹാമാരിയെ അഭിമുഖീകരിച്ച സമയത്ത്! ഈ സാഹചര്യത്തില്‍ രാജ്യത്തുടനീളം, ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിലാകെ, മുഴുവന്‍ ഭൂഖണ്ഡത്തിലും വ്യാപിച്ച യോഗ ദിനത്തിന്റെ ഈ ആവേശം നമ്മുടെ ചൈതന്യത്തിന്റെ തെളിവ് കൂടിയാണ്.

യോഗ ഇപ്പോള്‍ ഒരു ആഗോള ഉത്സവമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. യോഗ ഒരു വ്യക്തിക്ക് മാത്രമുള്ളതല്ല, മറിച്ച് മുഴുവന്‍ മാനവരാശിക്കും വേണ്ടിയുള്ളതാണ്. അതുകൊണ്ടാണ്, ഇത്തവണത്തെ അന്താരാഷ്ട്ര യോഗ ദിനത്തിന്റെ ആശയം - 'യോഗ മനുഷ്യരാശിക്ക് വേണ്ടി' എന്നായത് ! ഈ ആശയത്തിലൂടെ യോഗയുടെ ഈ സന്ദേശം മുഴുവന്‍ മനുഷ്യരിലേക്കും എത്തിച്ചതിന് ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയ്ക്കും എല്ലാ രാജ്യങ്ങള്‍ക്കും ഞാന്‍ ഹൃദയപൂര്‍വ്വം നന്ദി പറയുന്നു. ഓരോ ഇന്ത്യക്കാരനും വേണ്ടി ലോകത്തിലെ എല്ലാ ജനങ്ങളെയും ഞാന്‍ അഭിനന്ദിക്കുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളെ,

യോഗയെക്കുറിച്ച് 
“शांतिम् योगेन विंदति”।

“शांतिम् योगेन विंदति”। എന്ന്‌

നമ്മുടെ ഋഷിമാരും സന്യാസിമാരും ആചാര്യന്മാരും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.

യോഗ നമുക്ക് സമാധാനം നല്‍കുന്നു എന്നാണ് ഇതിനര്‍ത്ഥം. യോഗയില്‍ നിന്നുള്ള സമാധാനം വ്യക്തികള്‍ക്ക് മാത്രമല്ല. യോഗ നമ്മുടെ സമൂഹത്തിന് സമാധാനം നല്‍കുന്നു. യോഗ നമ്മുടെ രാജ്യങ്ങള്‍ക്കും ലോകത്തിനും സമാധാനം കൊണ്ടുവരുന്നു. മാത്രമല്ല, യോഗ നമ്മുടെ പ്രപഞ്ചത്തിന് തന്നെ സമാധാനം നല്‍കുന്നു. ഇത് ആര്‍ക്കെങ്കിലും അസാധാരണ ചിന്തയായി തോന്നിയേക്കാം, എന്നാല്‍ നമ്മുടെ ഭാരതീയ ഋഷിമാര്‍  “यत् पिंडे तत् ब्रह्मांडे”।     എന്ന ലളിതമായ ഒരു മന്ത്രം ഉപയോഗിച്ച് ഇതിന് ഉത്തരം നല്‍കിയിട്ടുണ്ട്.

ഈ പ്രപഞ്ചം മുഴുവനും നമ്മുടെ സ്വന്തം ശരീരത്തില്‍ നിന്നും ആത്മാവില്‍ നിന്നുമാണ്ആരംഭിക്കുന്നത്. പ്രപഞ്ചം ആരംഭിക്കുന്നത് നമ്മില്‍ നിന്നാണ്. കൂടാതെ, യോഗ നമ്മുടെ ഉള്ളിലുള്ള എല്ലാറ്റിനെയും കുറിച്ച് നമ്മെ ബോധവാന്മാരാക്കുകയും അവബോധം വളര്‍ത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. സ്വയം അവബോധത്തില്‍ നിന്ന് അത് ആരംഭിച്ച് ലോകത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അവബോധത്തിലേക്ക് നീങ്ങുന്നു. നമ്മള്‍ നമ്മളെക്കുറിച്ചും നമ്മുടെ ലോകത്തെക്കുറിച്ചും ബോധവാന്മാരാകുമ്പോള്‍, നമ്മിലും ലോകത്തിലും മാറ്റേണ്ട കാര്യങ്ങളും നാം കണ്ടെത്താന്‍ തുടങ്ങുന്നു.

ഇത് വ്യക്തിഗത ജീവിതശൈലി പ്രശ്‌നങ്ങളോ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനവും അന്തര്‍ദേശീയ സംഘട്ടനങ്ങളും പോലുള്ള ആഗോള വെല്ലുവിളികളോ ആകാം. ഈ വെല്ലുവിളികള്‍ക്ക് നേരെ യോഗ നമ്മെ ബോധമുള്ളവരും കഴിവുള്ളവരും അനുകമ്പയുള്ളവരുമാക്കുന്നു. പൊതു ബോധവും സമവായവുമുള്ള ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകള്‍, ആന്തരിക സമാധാനമുള്ള ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകള്‍ ചേര്‍ന്ന് ആഗോള സമാധാനത്തിന്റെ അന്തരീക്ഷം സൃഷ്ടിക്കും. അങ്ങനെയാണ് യോഗയ്ക്ക് ആളുകളെ ബന്ധിപ്പിക്കാന്‍ കഴിയുന്നത്. അങ്ങനെയാണ് യോഗയ്ക്ക് രാജ്യങ്ങളെ ബന്ധിപ്പിക്കാന്‍ കഴിയുന്നത്. അങ്ങനെയാണ് യോഗ നമ്മുടെ എല്ലാവരുടെയും പ്രശ്‌നപരിഹാരിയായി മാറുന്നത്.

സുഹൃത്തുക്കളെ,
രാജ്യം സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ 75-ാം വര്‍ഷം അതായത് അമൃത് മഹോത്സവം ആഘോഷിക്കുന്ന സമയത്താണ് ഇത്തവണ ഇന്ത്യയില്‍ നാം  യോഗ ദിനം ആഘോഷിക്കുന്നത്. ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തില്‍ ഊര്‍ജം പകര്‍ന്ന ഇന്ത്യയുടെ അമൃതിന്റെ ചൈതന്യത്തിന്റെ സ്വീകാര്യതയാണ് യോഗ ദിനത്തിന്റെ ഈ വമ്പിച്ച വ്യാപനവും ഈ സ്വീകാര്യതയും.

ഈ ചൈതന്യം ആഘോഷിക്കുന്നതിനായി, ഇന്ന് രാജ്യത്തെ 75 വ്യത്യസ്ത നഗരങ്ങളിലെ 75 ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങള്‍ക്ക് പുറമെ മറ്റ് നഗരങ്ങളിലെ ആളുകളും ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങളില്‍ യോഗ ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഇന്ത്യയുടെ ചരിത്രത്തിന് സാക്ഷ്യം വഹിച്ച സ്ഥലങ്ങളും സാംസ്‌കാരിക ഊര്‍ജം പേറുന്ന സ്ഥലങ്ങളും ഇന്ന് യോഗാ ദിനത്തിലൂടെ ഒന്നിക്കുന്നു.

ഈ മൈസൂരു കൊട്ടാരത്തിനും ചരിത്രത്തില്‍ അതിന്റേതായ പ്രത്യേക സ്ഥാനമുണ്ട്. ഇന്ത്യയുടെ ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങളിലെ സമൂഹയോഗയുടെ അനുഭവം ഇന്ത്യയുടെ ഭൂതകാലം, ഇന്ത്യയുടെ വൈവിദ്ധ്യം, ഇന്ത്യയുടെ വികാസം എന്നിവയെ ഇഴചേര്‍ക്കുന്നതാണ്. അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തിലും, ഇത്തവണ നമുക്ക് ''ഗാര്‍ഡിയന്‍ റിംഗ് ഓഫ് യോഗ'' ഉണ്ട്. നൂതനമായ ഈ ''ഗാര്‍ഡിയന്‍ റിംഗ് ഓഫ് യോഗ'' ഇന്ന് ലോകമെമ്പാടും ഉപയോഗിക്കുകയാണ്. ലോകത്തിലെ വിവിധ രാജ്യങ്ങളിലെ ജനങ്ങള്‍ സൂര്യോദയവും സൂര്യന്റെ സ്ഥാനവും ഉപയോഗിച്ച് യോഗയുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുകയും പ്രകടനം നടത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. സൂര്യന്‍ ഉദിക്കുകയും അതിന്റെ സ്ഥാനം മാറുകയും ചെയ്യുമ്പോള്‍, വിവിധ രാജ്യങ്ങളിലെ ആളുകള്‍ അതിന്റെ ആദ്യ കിരണത്തോടൊപ്പം ഇതില്‍ ചേരുകയും, ഭൂമിയെ ചുറ്റി യോഗയുടെ ഒരു വളയം രൂപപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇതാണ് യോഗയുടെ ഗാര്‍ഡിയന്‍ റിംഗ്. യോഗയുടെ ഈ പരിശീലനങ്ങള്‍ ആരോഗ്യം, സന്തുലിതാവസ്ഥ, സഹകരണം എന്നിവയ്ക്കുള്ള പ്രചോദനത്തിന്റെ അത്ഭുതകരമായ ഉറവിടങ്ങളാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളെ,

ലോകജനതയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം യോഗ ഇന്ന് നമ്മുടെ ജീവിതത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗം മാത്രമല്ല. ദയവായി ശ്രദ്ധിക്കുക; യോഗ ജീവിതത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗം മാത്രമല്ല, ഇപ്പോള്‍ ഒരു ജീവിതരീതി കൂടിയാണ്. നമ്മുടെ ദിവസം ആരംഭിക്കുന്നത് യോഗയില്‍ നിന്നാണ്. ഒരു ദിവസം തുടങ്ങാന്‍ ഇതിലും നല്ല മാര്‍ഗ്ഗം മറ്റെന്താണ്? എന്നാല്‍, യോഗയെ ഒരു പ്രത്യേക സമയത്തും സ്ഥലത്തുമായി നാം പരിമിതപ്പെടുത്തേണ്ടതില്ല. നമ്മുടെ വീട്ടിലെ മുതിര്‍ന്നവരും യോഗാചാര്യന്മാരും ദിവസത്തിന്റെ വിവിധ സമയങ്ങളില്‍ പ്രാണായാമം ചെയ്യുന്നത് നമ്മള്‍ കണ്ടിട്ടുണ്ട്. പലരും ഓഫീസില്‍ അവരുടെ ജോലിയ്ക്കിടയില്‍ കുറച്ചുനേരം ദണ്ഡാസനം ചെയ്ത ശേഷം വീണ്ടും ജോലിയില്‍ തുടരാറുമുണ്ട്. നമ്മള്‍ എത്ര സമ്മര്‍ദമുള്ളവരാണെന്നത് പ്രസക്തമല്ല, കുറച്ച് നിമിഷത്തെ ധ്യാനം നമുക്ക് ആശ്വാസംതരികയും നമ്മുടെ ഉല്‍പ്പാദനക്ഷമത മെച്ചപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു.

അതുകൊണ്ട് യോഗയെ ഒരു അധിക ജോലിയായി നാം കണക്കാക്കരുത്. നമ്മള്‍ യോഗയെ മനസ്സിലാക്കുക മാത്രമല്ല, യോഗയില്‍ ജീവിക്കുകയും വേണം. നമ്മള്‍ യോഗ പരിശീലിക്കുകയും യോഗ സ്വീകരിക്കുകയും യോഗ വികസിപ്പിക്കുകയും വേണം. നമ്മള്‍ യോഗയില്‍ ജീവിക്കാന്‍ തുടങ്ങുമ്പോള്‍, യോഗാദിനം വെറും അവതരിപ്പിക്കാനുള്ളത് മാത്രമല്ല, നമ്മുടെ ആരോഗ്യം, സന്തോഷം, സമാധാനം എന്നിവ ആഘോഷിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു മാധ്യമമായും മാറും.

സുഹൃത്തുക്കളെ,

യോഗയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അനന്തമായ സാധ്യതകള്‍ തിരിച്ചറിയാനുള്ള സമയമാണിത്. ഇന്ന് നമ്മുടെ യുവജനങ്ങള്‍ യോഗയുടെ രംഗത്ത് വന്‍തോതില്‍ പുതിയ ആശയങ്ങളുമായി വരുന്നു. ഈ ദിശയില്‍, നമ്മുടെ രാജ്യത്ത് സ്റ്റാര്‍ട്ട്-അപ്പ് യോഗ ചലഞ്ച് ആയുഷ് മന്ത്രാലയം ആരംഭിച്ചു. യോഗയുടെ ഭൂതകാലവും യോഗയുടെ യാത്രയും യോഗയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സാദ്ധ്യതകളും പര്യവേഷണം ചെയ്യുന്നതിനായി മൈസൂരുവിലെ ദസറ മൈതാനത്ത് ഒരു നൂതനാശയ ഡിജിറ്റല്‍ പ്രദര്‍ശനവും നടക്കുന്നുണ്ട്.

ഇത്തരം ശ്രമങ്ങളുടെ ഭാഗമാകാന്‍ രാജ്യത്തേയും ലോകത്തേയും എല്ലാ യുവജനങ്ങളോടും ഞാന്‍ ആഹ്വാനം ചെയ്യുന്നു. യോഗയുടെ പ്രോത്സാഹനത്തിനും വികസനത്തിനുമുള്ള മികച്ച സംഭാവനകള്‍ക്കുള്ള 2021-ലെ പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ പുരസ്‌ക്കാരങ്ങള്‍ നേടിയ എല്ലാ വിജയികളേയും ഞാന്‍ ഹൃദയപൂര്‍വ്വം അഭിനന്ദിക്കുന്നു. യോഗയുടെ ഈ ശാശ്വതമായ യാത്ര ഇതുപോലെയുള്ള നിതാന്തമായ ഭാവിയുടെ ദിശയില്‍ തുടരുമെന്ന് ഞാന്‍ വിശ്വസിക്കുന്നു.

'സര്‍വേ ഭവന്തു സുഖിനഃ, സര്‍വേ സന്തു നിരാമയഃ' എന്ന ചൈതന്യത്തോടെ യോഗയിലൂടെ ആരോഗ്യകരവും സമാധാനപരവുമായ ഒരു ലോകത്തിന് നാം വേഗതകൂട്ടുകയും ചെയ്യും. അതേ ചൈതന്യത്തോടെ ഒരിക്കല്‍ കൂടി നിങ്ങള്‍ക്കെല്ലാവര്‍ക്കും യോഗാദിനാശംസകള്‍ നേരുന്നു,

അഭിനന്ദനങ്ങള്‍!

നന്ദി!

Explore More
78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം

ജനപ്രിയ പ്രസംഗങ്ങൾ

78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।