സ്മരണിക നാണയവും തപാൽ സ്റ്റാമ്പും പ്രധാനമന്ത്രി പ്രകാശനം ചെയ്തു
ആദരണീയരായ ഗുരുക്കൻമാരുടെ ഉപദേശമനുസരിച്ചാണ് രാജ്യം മുന്നോട്ട് പോകുന്നത്"
"നൂറുകണക്കിന് വർഷത്തെ അടിമത്തത്തിൽ നിന്നുള്ള ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തെ അതിന്റെ ആത്മീയവും സാംസ്കാരികവുമായ യാത്രയിൽ നിന്ന് വേർപെടുത്താനാവില്ല"
"ഔറംഗസേബിന്റെ സ്വേച്ഛാധിപത്യ ചിന്താഗതിക്ക് മുന്നിൽ ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജി 'ഹിന്ദ് ദി ചാദർ' ആയി അഭിനയിച്ചു"
'ന്യൂ ഇന്ത്യ'യുടെ പ്രഭാവലയത്തിൽ എല്ലായിടത്തും ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജിയുടെ അനുഗ്രഹം നാം അനുഭവിക്കുന്നു"
"ഗുരുക്കളുടെ ജ്ഞാനത്തിന്റെയും അനുഗ്രഹത്തിന്റെയും രൂപത്തിൽ നാം 'ഏക് ഭാരത്' എല്ലായിടത്തും കാണുന്നു"
"ഇന്നത്തെ ഇന്ത്യ ആഗോള സംഘർഷങ്ങൾക്കിടയിലും സമ്പൂർണ്ണ സ്ഥിരതയോടെ സമാധാനത്തിനായി പരിശ്രമിക്കുന്നു, രാജ്യത്തിന്റെ പ്രതിരോധത്തിനും സുരക്ഷയ്ക്കും ഇന്ത്യ ഒരുപോലെ ഉറച്ചുനിൽക്കുന്നു"

वाहे गुरु जी का खालसा।

वाहे गुरु जी की फ़तह॥

വേദിയിലെ എല്ലാ വിശിഷ്ടാതിഥികളേ , ചടങ്ങിൽ പങ്കെടുത്ത മഹതികളേ , മഹാന്മാരെ  കൂടാതെ ഞങ്ങളുമായി വെർച്വലായി    ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന  ലോകമെമ്പാടുമുള്ള എല്ലാ വിശിഷ്ട വ്യക്തികളേ ! 

ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജിയുടെ 400-ാമത് പ്രകാശ് പർവ്വിന് സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഈ മഹത്തായ പരിപാടിയിലേക്ക് ഞാൻ നിങ്ങളെ എല്ലാവരെയും സ്വാഗതം ചെയ്യുന്നു. ശബാദ് കീർത്തനം കേട്ടപ്പോൾ തോന്നിയ സമാധാനം വാക്കുകളിൽ പറഞ്ഞറിയിക്കാൻ പ്രയാസമാണ്.

നമ്മുടെ രാജ്യം ഇന്ന് നമ്മുടെ ഗുരുക്കൻമാരുടെ തത്വങ്ങളിൽ സമ്പൂർണ്ണ സമർപ്പണത്തോടെ മുന്നേറുന്നതിൽ എനിക്ക് സന്തോഷമുണ്ട്. ഈ പുണ്യ അവസരത്തിൽ, പത്ത് ഗുരുക്കന്മാരുടെയും പാദങ്ങളിൽ ഞാൻ ആദരവോടെ വണങ്ങുന്നു. ഗുരുവാണിയിൽ വിശ്വാസമർപ്പിക്കുന്ന എല്ലാ ദേശവാസികൾക്കും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ആളുകൾക്കും പ്രകാശ് പർവ് വേളയിൽ ഞാൻ എന്റെ ഊഷ്മളമായ ആശംസകൾ നേരുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളേ 

നിരവധി സുപ്രധാന കാലഘട്ടങ്ങൾക്ക് ചെങ്കോട്ട സാക്ഷ്യം വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഈ കോട്ട ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ സാഹിബ് ജിയുടെ രക്തസാക്ഷിത്വം മാത്രമല്ല, രാജ്യത്തിനുവേണ്ടി വീരമൃത്യു വരിച്ചവരുടെ ആത്മാവിനെ പരീക്ഷിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു ശേഷമുള്ള 75 വർഷത്തിനിടയിൽ, നിരവധി ഇന്ത്യൻ സ്വപ്നങ്ങൾ ഇവിടെ നിന്ന് പ്രതിധ്വനിച്ചു. അതുകൊണ്ട് തന്നെ 'ആസാദി കാ അമൃത് മഹോത്സവ്' വേളയിൽ ചുവപ്പു കോട്ടയിൽ  നടക്കുന്ന ഈ പരിപാടി കൂടുതൽ സവിശേഷമായി മാറി.

സുഹൃത്തുക്കളേ 

ഇന്ത്യ വെറുമൊരു രാജ്യം മാത്രമല്ല, മഹത്തായ ഒരു പാരമ്പര്യവും മഹത്തായ പൈതൃകവുമാണ്.

ഋഷിമാരും ഋഷിമാരും ഗുരുക്കന്മാരും ലക്ഷക്കണക്കിന് വർഷത്തെ തപസ്സുകൊണ്ട് ഈ ഭൂമിയെ അലങ്കരിക്കുകയും അവരുടെ ആശയങ്ങളാൽ സമ്പന്നമാക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ പാരമ്പര്യത്തെ ആദരിച്ചുകൊണ്ട്, പത്ത് ഗുരുക്കന്മാർ അതിന്റെ സ്വത്വം സംരക്ഷിക്കുന്നതിനായി അവരുടെ ജീവിതം സമർപ്പിച്ചു.

അതിനാൽ സുഹൃത്തുക്കളെ,

ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യം, നിരവധി വർഷത്തെ കൊളോണിയലിസത്തിൽ നിന്നുള്ള ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യം ഇന്ത്യയുടെ ആത്മീയവും സാംസ്കാരികവുമായ യാത്രയിൽ നിന്ന് ഒറ്റപ്പെട്ട് കാണാൻ കഴിയില്ല. അതുകൊണ്ട്; ഇന്ന് രാജ്യം 'ആസാദി കാ അമൃത് മഹോത്സവും' ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജിയുടെ 400-ാമത് പ്രകാശ് പർവ്വും സമാനമായ മനോദാര്‍ഢ്യത്തോടെ  ആഘോഷിക്കുകയാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

അറിവിനും ആത്മീയതയ്‌ക്കും ഒപ്പം സമൂഹത്തിന്റെയും സംസ്‌കാരത്തിന്റെയും ഉത്തരവാദിത്തം നമ്മുടെ ഗുരുക്കന്മാർ എപ്പോഴും ഏറ്റെടുത്തു. അവർ തങ്ങളുടെ ആത്മീയ ശക്തിയെ മനുഷ്യരാശിയുടെ സേവനത്തിനുള്ള ഒരു മാധ്യമമായി ഉപയോഗിച്ചു. ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജി ജനിച്ചപ്പോൾ ഗുരുവിന്റെ പിതാവ് പറഞ്ഞിരുന്നു-

‘‘दीन रच्छ संकट हरन”।

അതായത്, ഈ കുട്ടി ഒരു വലിയ ആത്മാവാണ്. അവൻ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ടവരുടെ സംരക്ഷകനായിരിക്കുകയും എല്ലാ പ്രതിസന്ധികളെയും ഇല്ലാതാക്കുകയും ചെയ്യും. അതുകൊണ്ടാണ് ശ്രീ ഗുരു ഹർഗോവിന്ദ് സാഹിബ് അദ്ദേഹത്തിന് ത്യാഗ മാൽ എന്ന് പേരിട്ടത്. ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജിയും തന്റെ ജീവിതത്തിൽ ഈ ത്യാഗം പ്രകടമാക്കിയിരുന്നു. ഗുരു ഗോവിന്ദ് സിംഗ് ജി അദ്ദേഹത്തെ കുറിച്ച് എഴുതിയിട്ടുണ്ട്-

“तेग बहादर सिमरिए, घर नौ निधि आवै धाई।

सब थाई होई सहाई”॥

അതായത്, ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജിയെ സ്മരിക്കുന്നത് എല്ലാ വിജയങ്ങളും കൊണ്ടുവരും. ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജിക്ക് അത്തരമൊരു അത്ഭുതകരമായ ആത്മീയ വ്യക്തിത്വമുണ്ടായിരുന്നു. അത്തരം അസാധാരണ കഴിവുകളാൽ അദ്ദേഹം സമ്പന്നനായിരുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളെ ,

ഇവിടെ, ചുവപ്പു കോട്ടയ്ക്കു  സമീപം, ഗുരു തേജ് ബഹാദൂറിന്റെ അനശ്വര ത്യാഗത്തിന്റെ പ്രതീകമായ ശീഷ്ഗഞ്ച് സാഹിബ് ഗുരുദ്വാരയുണ്ട്. നമ്മുടെ മഹത്തായ സംസ്കാരത്തെ സംരക്ഷിക്കാൻ ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജിയുടെ ത്യാഗം എത്ര മഹത്തരമായിരുന്നുവെന്ന് ഈ വിശുദ്ധ ഗുരുദ്വാര നമ്മെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു. അക്കാലത്ത് രാജ്യത്ത് മതഭ്രാന്തിന്റെ പ്രക്ഷുബ്ധമായിരുന്നു. മതത്തെ തത്ത്വചിന്തയുടെയും ശാസ്ത്രത്തിന്റെയും വിഷയമായി കണക്കാക്കുകയും മതത്തിന്റെ പേരിൽ അക്രമവും സ്വേച്ഛാധിപത്യവും നടത്തുകയും ചെയ്ത സ്വയം അന്വേഷിക്കുന്ന ആളുകൾ ഇന്ത്യയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു. ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജിയുടെ രൂപത്തിൽ തന്റെ സ്വത്വം സംരക്ഷിക്കാനുള്ള പ്രത്യാശയുടെ ഒരു കിരണമാണ് അക്കാലത്ത് ഇന്ത്യ കണ്ടത്. അക്കാലത്ത് ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജി, 'ഹിന്ദ് ദി ചാദർ' (ഹിന്ദുസ്ഥാന്റെ സംരക്ഷകൻ) ആയിത്തീർന്നു, ഔറംഗസേബിന്റെ സ്വേച്ഛാധിപത്യ ചിന്തകൾക്ക് മുന്നിൽ ഒരു പാറ പോലെ നിന്നു. ചരിത്രം സാക്ഷിയാണ്; ഔറംഗസേബും അവന്റെ സ്വേച്ഛാധിപതികളും നിരവധി തലകൾ വെട്ടിമാറ്റിയിട്ടും നമ്മുടെ വിശ്വാസങ്ങളെയും ഭക്തികളെയും നമ്മിൽ നിന്ന് വേർപെടുത്താൻ അവർക്ക് കഴിഞ്ഞില്ല എന്നതിന് ഈ വർത്തമാനകാലം സാക്ഷിയാണ്, ഈ ചെങ്കോട്ട സാക്ഷിയാണ്. ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജിയുടെ ത്യാഗം ഇന്ത്യയിലെ നിരവധി തലമുറകൾക്ക് അവരുടെ സംസ്കാരത്തിന്റെ അന്തസ്സും ബഹുമാനവും ആദരവും സംരക്ഷിക്കുന്നതിനായി ജീവിക്കാനും മരിക്കാനും പ്രചോദനം നൽകിയിട്ടുണ്ട്. പ്രധാന ഭരണ ശക്തികൾ അപ്രത്യക്ഷമായി, കൊടുങ്കാറ്റുകൾ ശാന്തമായി, പക്ഷേ ഇന്ത്യ ഇപ്പോഴും ശക്തമായി നിലകൊള്ളുന്നു, അനശ്വരമായി തുടരുന്നു, മുന്നോട്ട് പോകുന്നു. മാനവികതയ്ക്ക് മാർഗനിർദേശം ലഭിക്കുമെന്ന പ്രതീക്ഷയിൽ ലോകം ഒരിക്കൽ കൂടി ഇന്ത്യയിലേക്ക് ഉറ്റുനോക്കുന്നു. 'പുതിയ ഇന്ത്യയുടെ' പ്രഭാവലയത്തിൽ ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജിയുടെ അനുഗ്രഹം എല്ലായിടത്തും നമുക്ക് അനുഭവിക്കാൻ കഴിയും.

സഹോദരീ സഹോദരന്മാരേ,

എപ്പോൾ വേണമെങ്കിലും ഇവിടെ ഒരു പുതിയ വെല്ലുവിളി ഉയർന്നുവരുമ്പോഴെല്ലാം, ചില മഹാത്മാക്കൾ ഈ പുരാതന രാജ്യത്തിന് പുതിയ പാതകൾ കാണിച്ചുകൊണ്ട് ദിശാബോധം നൽകുന്നു. നമ്മുടെ ഗുരുക്കന്മാരുടെ സ്വാധീനത്താലും അറിവിനാലും പ്രകാശപൂരിതമാണ് ഇന്ത്യയുടെ ഓരോ പ്രദേശവും ഓരോ കോണും. ഗുരുനാനാക്ക് ദേവ് ജി രാജ്യത്തെ മുഴുവൻ ഒരു നൂലിൽ ഒന്നിപ്പിച്ചു. ഗുരു തേജ് ബഹാദൂറിന്റെ അനുയായികൾ എല്ലായിടത്തും ഉണ്ടായിരുന്നു; പട്‌നയിലെ പട്‌ന സാഹിബും ഡൽഹിയിലെ രകബ്ഗഞ്ച് സാഹിബും; ഗുരുക്കളുടെ ജ്ഞാനത്തിന്റെയും അനുഗ്രഹത്തിന്റെയും രൂപത്തിൽ 'ഏക് ഭാരത്' എല്ലായിടത്തും കാണാം.

സഹോദരീ സഹോദരന്മാരേ,

ഗുരുക്കളുടെ സേവനത്തിനായി ഇത്രയധികം കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യാൻ കഴിയുന്നത് എന്റെ സർക്കാരിന്റെ ഭാഗ്യമായി ഞാൻ കരുതുന്നു. സാഹിബ്‌സാദാസിന്റെ മഹത്തായ ത്യാഗത്തിന്റെ സ്മരണയ്ക്കായി ഡിസംബർ 26 ന് വീർബൽ ദിവസ് ആഘോഷിക്കാൻ കഴിഞ്ഞ വർഷം നമ്മുടെ സർക്കാർ തീരുമാനിച്ചിരുന്നു. സിഖ് പാരമ്പര്യത്തിന്റെ തീർഥാടനങ്ങളെ ബന്ധിപ്പിക്കാൻ നമ്മുടെ ഗവൺമെന്റും അശ്രാന്ത പരിശ്രമം നടത്തുന്നുണ്ട്. പതിറ്റാണ്ടുകളായി കാത്തിരുന്ന കർതാർപൂർ സാഹിബ് ഇടനാഴി നിർമ്മിച്ചതിലൂടെ നമ്മുടെ സർക്കാർ ഗുരുസേവയോടുള്ള പ്രതിബദ്ധത പ്രകടിപ്പിച്ചു. പട്‌ന സാഹിബ് ഉൾപ്പെടെ ഗുരു ഗോവിന്ദ് സിംഗ് ജിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങളിലെ റെയിൽ സൗകര്യങ്ങളും നമ്മുടെ സർക്കാർ നവീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. 'സ്വദേശ് ദർശൻ യോജന' വഴി പഞ്ചാബിലെ ആനന്ദ്പൂർ സാഹിബും അമൃത്‌സറിലെ അമൃത്‌സർ സാഹിബും ഉൾപ്പെടെ എല്ലാ പ്രധാന സ്ഥലങ്ങളെയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ഒരു തീർത്ഥാടന സർക്യൂട്ട് ഞങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുന്നു. ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ ഹേമകുണ്ഡ് സാഹിബിനായി റോപ്പ് വേ നിർമിക്കുന്ന ജോലിയും നടന്നുവരികയാണ്.


സുഹൃത്തുക്കളേ 

ശ്രീ ഗുരു ഗ്രന്ഥ സാഹിബ് ജി നമ്മുടെ ആത്മസാക്ഷാത്കാരത്തിന്റെ വഴികാട്ടിയാണ്, ഒപ്പം നാനാത്വത്തിൽ ഇന്ത്യയുടെ ഏകത്വത്തിന്റെ ജീവനുള്ള രൂപവുമാണ്. അതുകൊണ്ടാണ്, അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിൽ ഒരു പ്രതിസന്ധി ഉടലെടുക്കുകയും വിശുദ്ധ ഗുരു ഗ്രന്ഥ സാഹിബിന്റെ പകർപ്പുകൾ തിരികെ കൊണ്ടുവരിക എന്ന ചോദ്യം ഉയരുകയും ചെയ്തപ്പോൾ, ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് അതിന്റെ എല്ലാ ശ്രമങ്ങളും നടത്തിയത്. ഗുരു ഗ്രന്ഥ സാഹിബിന്റെ പകർപ്പുകൾ പൂർണ്ണ ബഹുമാനത്തോടെ തലയിൽ ചുമന്ന് തിരികെ കൊണ്ടുവരാൻ മാത്രമല്ല, ദുരിതത്തിലായ നമ്മുടെ സിഖ് സഹോദരങ്ങളെ രക്ഷിക്കാനും ഞങ്ങൾക്ക് കഴിഞ്ഞു. അയൽ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള സിഖ്, ന്യൂനപക്ഷ കുടുംബങ്ങൾക്ക് രാജ്യത്തിന്റെ പൗരത്വം ലഭിക്കുന്നതിന് പൗരത്വ ഭേദഗതി നിയമം വഴിയൊരുക്കി. മാനവികതയ്ക്ക് പ്രഥമസ്ഥാനം നൽകാൻ ഗുരുക്കൾ നമ്മെ പഠിപ്പിച്ചതുകൊണ്ടാണ് ഇതെല്ലാം സാധ്യമായത്. സ്നേഹവും ഐക്യവും നമ്മുടെ സംസ്കാരത്തിന്റെ ഭാഗമാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

നമ്മുടെ ഗുരു പറയുന്നു :

भै काहू को देत नहि,

नहि भै मानत आन।

कहु नानक सुनि रे मना,

ज्ञानी ताहि बखानि॥

അതായത്, ജ്ഞാനി ആരെയും ഭയപ്പെടുത്തുന്നില്ല, അവൻ ആരെയും ഭയപ്പെടുന്നില്ല. ഇന്ത്യ ഒരിക്കലും ഒരു രാജ്യത്തിനും സമൂഹത്തിനും ഭീഷണി ഉയർത്തിയിട്ടില്ല. ഇന്നും നാം ലോകത്തിന്റെ ക്ഷേമത്തിൽ ഉത്കണ്ഠാകുലരാണ്. അത് മാത്രമാണ് ഞങ്ങളുടെ ആഗ്രഹം. സ്വാശ്രയ ഇന്ത്യയെ കുറിച്ച് പറയുമ്പോൾ, ലോകത്തിന്റെ മുഴുവൻ പുരോഗതിയുടെ ലക്ഷ്യമാണ് ഞങ്ങൾ നമ്മുടെ മുന്നിൽ വയ്ക്കുന്നത്. ലോകത്തിൽ യോഗയെക്കുറിച്ച് ഇന്ത്യ പ്രചരിപ്പിക്കുകയാണെങ്കിൽ, അത് ലോകമെമ്പാടും നല്ല ആരോഗ്യവും സമാധാനവും കാംക്ഷിച്ചാണ് ചെയ്യുന്നത്. ഞാൻ ഇന്നലെ ഗുജറാത്തിൽ നിന്ന് മടങ്ങി. അവിടെ ലോകാരോഗ്യ സംഘടനയുടെ  പാരമ്പര്യ വൈദ്യത്തിനായുള്ള ആഗോള  കേന്ദ്രം ഉദ്‌ഘാടനം  ചെയ്യപ്പെട്ടു. പരമ്പരാഗത വൈദ്യശാസ്ത്രത്തിന്റെ ഗുണഫലങ്ങൾ ലോകത്തിന്റെ എല്ലാ മുക്കിലും മൂലയിലും ഇന്ത്യ എത്തിക്കും, ജനങ്ങളുടെ ആരോഗ്യം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കും.

സുഹൃത്തുക്കളെ ,
ഇന്നത്തെ ഇന്ത്യ ആഗോള സംഘർഷങ്ങൾക്കിടയിലും സമ്പൂർണ്ണ സ്ഥിരതയോടെ സമാധാനത്തിനായി പരിശ്രമിക്കുകയും പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇന്ത്യയുടെ പ്രതിരോധത്തിലും സുരക്ഷയിലും ഇന്ന് ഇന്ത്യ ഒരേപോലെ ദൃഢനിശ്ചയത്തിലാണ്. ഗുരുക്കൾ നൽകിയ മഹത്തായ സിഖ് പാരമ്പര്യമാണ് നമ്മുടെ മുന്നിലുള്ളത്. പഴയ ചിന്താഗതികൾ മാറ്റിവെച്ച്, ഗുരുക്കന്മാർ പുതിയ ആശയങ്ങൾ മുന്നോട്ടുവച്ചു. അവരുടെ ശിഷ്യന്മാർ അത് സ്വീകരിക്കുകയും പഠിക്കുകയും ചെയ്തു. പുതിയ ചിന്തയുടെ ഈ സാമൂഹിക പ്രചാരണം ഒരു പ്രത്യയശാസ്ത്ര നവീകരണമായിരുന്നു. അതുകൊണ്ടാണ്, പുതിയ ചിന്തയും നിരന്തരമായ കഠിനാധ്വാനവും നൂറു ശതമാനം സമർപ്പണവും ഇന്നും നമ്മുടെ സിഖ് സമൂഹത്തിന്റെ ഐഡന്റിറ്റി. 'ആസാദി കാ അമൃത് മഹോത്സവ' വേളയിൽ രാജ്യത്തിന്റെ ഇന്നത്തെ ദൃഢനിശ്ചയം ഇതാണ്. നമ്മുടെ സ്വത്വത്തിൽ അഭിമാനിക്കണം. 'നാട്ടുകാരിൽ' അഭിമാനിക്കണം; നമുക്ക് ഒരു സ്വാശ്രയ ഇന്ത്യ കെട്ടിപ്പടുക്കണം. ലോകത്തെ പുതിയ ഉയരങ്ങളിലെത്തിക്കുന്ന, ലോകം അംഗീകരിച്ച സാധ്യതകളുള്ള ഒരു ഇന്ത്യയെ നാം കെട്ടിപ്പടുക്കേണ്ടതുണ്ട്. നാടിന്റെ വികസനവും രാജ്യത്തിന്റെ ദ്രുതഗതിയിലുള്ള പുരോഗതിയും നമ്മുടെ ഓരോരുത്തരുടെയും ഉത്തരവാദിത്തമാണ്. ഇതിനായി എല്ലാവരുടെയും പരിശ്രമം ആവശ്യമാണ്. ഗുരുക്കന്മാരുടെ അനുഗ്രഹത്താൽ ഭാരതം അതിന്റെ മഹത്വത്തിന്റെ നെറുകയിൽ എത്തുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്. സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ നൂറാം വാർഷികം ആഘോഷിക്കുമ്പോൾ, ഒരു പുതിയ ഇന്ത്യ നമ്മുടെ മുന്നിലുണ്ടാകും.

ഗുരു തേജ് ബഹാദൂർ ജി പറയാറുണ്ടായിരുന്നു :
साधो,

गोबिंद के गुन गाओ।

मानस जन्म अमोल कपायो,

व्यर्था काहे गंवावो।
ഈ മനോഭാവത്തോടെ നമ്മുടെ ജീവിതത്തിലെ ഓരോ നിമിഷവും രാജ്യത്തിനായി സമർപ്പിക്കണം. നമുക്കൊരുമിച്ചു രാജ്യത്തെ വികസനത്തിന്റെ പുതിയ ഉയരങ്ങളിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകും. ഈ വിശ്വാസത്തോടെ ഒരിക്കൽ കൂടി നിങ്ങൾക്കെല്ലാവർക്കും ഹൃദയം നിറഞ്ഞ അഭിനന്ദനങ്ങൾ!

वाहे गुरु जी का खालसा।

वाहे गुरु जी की फ़तह॥

 

Explore More
78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം

ജനപ്രിയ പ്രസംഗങ്ങൾ

78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।