Quote“Science is like that energy in the development of 21st century India, which has the power to accelerate the development of every region and state”
Quote“Role of India's science and people related to this field is very important in the march towards the fourth industrial revolution”
Quote“New India is moving forward with Jai Jawan, Jai Kisan, Jai Vigyan as well as Jai Anusandhan”
Quote“Science is the basis of solutions, evolution and innovation”
Quote“When we celebrate the achievements of our scientists, science becomes part of our society and culture”
Quote“Government is working with the thinking of Science-Based Development”
Quote“Innovation can be encouraged by laying emphasis on the creation of more and more scientific institutions and simplification of processes by the state governments”
Quote“As governments, we have to cooperate and collaborate with our scientists, this will create an atmosphere of a scientific modernity”

ഗുജറാത്തിലെ ജനപ്രിയ മുഖ്യമന്ത്രി, ശ്രീ ഭൂപേന്ദ്രഭായ് പട്ടേൽ ജി, കേന്ദ്ര മന്ത്രിസഭയിലെ എന്റെ സഹപ്രവർത്തകൻ, ഡോ. ജിതേന്ദ്ര സിംഗ് ജി, വിവിധ സംസ്ഥാന ഗവൺമെന്റുകളിലെ മന്ത്രിമാർ, സ്റ്റാർട്ടപ്പുകളുടെ ലോകത്തെ എല്ലാ സഹപ്രവർത്തകരേ , വിദ്യാർത്ഥികളേ , മറ്റ് വിശിഷ്ട വ്യക്തികളേ മഹതികളെ  മാന്യരേ !

'കേന്ദ്ര -സംസ്ഥാന സയൻസ് കോൺക്ലേവ്' എന്ന ഈ സുപ്രധാന പരിപാടിയിലേക്ക് ഞാൻ നിങ്ങളെ എല്ലാവരെയും സ്വാഗതം ചെയ്യുകയും അഭിനന്ദിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇന്നത്തെ പുതിയ ഇന്ത്യയിൽ 'സബ്ക പ്രയാസ്' (എല്ലാവരുടെയും പരിശ്രമം) ന്റെ  ജീവിക്കുന്ന ഉദാഹരണമാണ് ഈ പരിപാടി .

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

എല്ലാ പ്രദേശങ്ങളുടെയും എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെയും വികസനം ത്വരിതപ്പെടുത്താൻ ശേഷിയുള്ള 21-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഇന്ത്യയുടെ വികസനത്തിൽ ശാസ്ത്രം ആ ഊർജ്ജം പോലെയാണ്. നാലാം വ്യാവസായിക വിപ്ലവത്തിന് ഇന്ത്യ നേതൃത്വം നൽകുന്ന ഒരു ഘട്ടത്തിൽ, ഇന്ത്യയുടെ ശാസ്ത്രത്തിന്റെയും ഈ മേഖലയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടവരുടെയും പങ്ക് വളരെ പ്രധാനമാണ്. അത്തരമൊരു സാഹചര്യത്തിൽ, നയരൂപീകരണക്കാരുടെയും നമ്മുടെയും ഭരണവും ഭരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവരുടെയും ഉത്തരവാദിത്തം വർദ്ധിക്കുന്നു. അഹമ്മദാബാദിലെ സയൻസ് സിറ്റിയിൽ നടക്കുന്ന ഈ മസ്തിഷ്കപ്രക്ഷാളന  സമ്മേളനം  നിങ്ങൾക്ക് പുതിയ പ്രചോദനം നൽകുമെന്നും ശാസ്ത്രത്തെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ഉത്സാഹം നിങ്ങളിൽ നിറയ്ക്കുമെന്നും ഞാൻ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.

|

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

നമ്മുടെ ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ ഇത് പരാമർശിക്കപ്പെടുന്നു - ജ്ഞാനം ജ്ഞാന സഹിതം യത് ജ്ഞാനത്വാ മോക്ഷ്യസേ അശുഭാത്. അതായത്, അറിവും ശാസ്ത്രവും സംയോജിപ്പിക്കുമ്പോൾ, അറിവും ശാസ്ത്രവും പരിചയപ്പെടുമ്പോൾ, അത് ലോകത്തിലെ എല്ലാ പ്രശ്നങ്ങൾക്കും സ്വയം പരിഹാരത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. പരിഹാരത്തിന്റെയും പരിണാമത്തിന്റെയും നവീകരണത്തിന്റെയും അടിസ്ഥാനം ശാസ്ത്രമാണ്. ഈ പ്രചോദനം ഉൾക്കൊണ്ട് ഇന്നത്തെ നവ ഇന്ത്യ ജയ് ജവാൻ, ജയ് കിസാൻ, ജയ് വിജ്ഞാൻ , ജയ് അനുസന്ധൻ എന്നീ വിളികളുമായി മുന്നേറുകയാണ്.

ഭൂതകാലത്തിന്റെ ഒരു പ്രധാന വശമുണ്ട്, നിങ്ങളുടെ ശ്രദ്ധ ആകർഷിക്കാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. ചരിത്രത്തിൽ നിന്നുള്ള ആ പാഠം കേന്ദ്രത്തിന്റെയും സംസ്ഥാനങ്ങളുടെയും ഭാവി രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിൽ വളരെയധികം സഹായിക്കും. കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആദ്യ ദശകങ്ങൾ നാം ഓർക്കുന്നുവെങ്കിൽ, ലോകം നാശത്തിന്റെയും ദുരന്തത്തിന്റെയും ഒരു കാലഘട്ടത്തിലൂടെ കടന്നുപോകുന്നത് എങ്ങനെയെന്ന് നാം കണ്ടെത്തും. എന്നാൽ ആ സമയത്തും, എല്ലായിടത്തും, കിഴക്കോ പടിഞ്ഞാറോ ആയ ശാസ്ത്രജ്ഞർ അവരുടെ സുപ്രധാന കണ്ടെത്തലുകളിൽ ഏർപ്പെട്ടിരുന്നു. പാശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ, ഐൻ‌സ്റ്റൈൻ, ഫെർമി, മാക്സ് പ്ലാങ്ക്, നീൽസ് ബോർ, ടെസ്‌ല തുടങ്ങിയ നിരവധി ശാസ്ത്രജ്ഞർ തങ്ങളുടെ പരീക്ഷണങ്ങളിലൂടെ ലോകത്തെ അമ്പരപ്പിച്ചു. അതേ കാലഘട്ടത്തിൽ, എണ്ണമറ്റ ഇന്ത്യൻ ശാസ്ത്രജ്ഞർ സി.വി. രാമൻ, ജഗദീഷ് ചന്ദ്രബോസ്, സത്യേന്ദ്ര നാഥ് ബോസ്, മേഘ്‌നാദ് സാഹ, എസ്. ചന്ദ്രശേഖർ തുടങ്ങിയവർ തങ്ങളുടെ പുതിയ കണ്ടെത്തലുകളുമായി മുന്നോട്ട് വരികയായിരുന്നു. ഈ ശാസ്ത്രജ്ഞരെല്ലാം ഭാവി മെച്ചപ്പെടുത്താൻ നിരവധി വഴികൾ തുറന്നു. എന്നാൽ കിഴക്കും പടിഞ്ഞാറും തമ്മിലുള്ള ഒരു പ്രധാന വ്യത്യാസം, നമ്മുടെ ശാസ്ത്രജ്ഞരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളെ അത് ചെയ്യേണ്ടത് പോലെ നാം ആഘോഷിച്ചില്ല എന്നതാണ്. തൽഫലമായി, നമ്മുടെ സമൂഹത്തിന്റെ വലിയൊരു ഭാഗത്ത് ശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ച് നിസ്സംഗത വളർന്നു.

|

നാം ഓർക്കേണ്ട ഒരു കാര്യം, നമ്മൾ കലയെ ആഘോഷിക്കുമ്പോൾ, കൂടുതൽ പുതിയ കലാകാരന്മാരെ പ്രചോദിപ്പിക്കുകയും സൃഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. സ്‌പോർട്‌സ് ആഘോഷിക്കുമ്പോൾ, ഞങ്ങൾ പുതിയ കളിക്കാരെ പ്രചോദിപ്പിക്കുകയും സൃഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അതുപോലെ, നമ്മുടെ നാം  ശാസ്ത്രജ്ഞരുടെ നേട്ടങ്ങൾ ആഘോഷിക്കുമ്പോൾ, ശാസ്ത്രം നമ്മുടെ സമൂഹത്തിന്റെ സ്വാഭാവിക ഭാഗമാകുകയും അത് സംസ്കാരത്തിന്റെ ഭാഗമാവുകയും ചെയ്യുന്നു. അതിനാൽ, നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ ശാസ്ത്രജ്ഞരുടെ നേട്ടങ്ങൾ ആഘോഷിക്കാനും പ്രകീർത്തിക്കാനും എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നും വന്ന എല്ലാവരോടും ഇന്ന് ഞാൻ അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു. ഓരോ ചുവടിലും നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ ശാസ്ത്രജ്ഞരും അവരുടെ കണ്ടുപിടുത്തങ്ങളിലൂടെ നമുക്ക് ഈ അവസരം നൽകുന്നുണ്ട്. കൊറോണയ്‌ക്കെതിരായ വാക്‌സിനുകൾ വികസിപ്പിക്കാനും 200 കോടിയിലധികം വാക്‌സിൻ ഡോസുകൾ നൽകാനും ഇന്ത്യക്ക് കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ, അതിനു പിന്നിൽ നമ്മുടെ ശാസ്ത്രജ്ഞരുടെ വലിയൊരു സാധ്യതയുണ്ട്. അതുപോലെ, ഇന്ന് ഇന്ത്യയിലെ ശാസ്ത്രജ്ഞർ എല്ലാ മേഖലയിലും അത്ഭുതങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ശാസ്ത്രജ്ഞരുടെ ചെറുതും വലുതുമായ ഓരോ നേട്ടങ്ങളും ആഘോഷിക്കുന്നതിലൂടെ, രാജ്യത്ത് ശാസ്ത്രത്തോടുള്ള അഭിരുചി വളർത്തിയെടുക്കുന്നത് ഈ ‘അമൃത കാല’ത്തിൽ നമ്മെ വളരെയധികം സഹായിക്കും.

|

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ശാസ്ത്രാധിഷ്ഠിത വികസന സമീപനവുമായി നമ്മുടെ സർക്കാർ മുന്നോട്ട് പോകുന്നതിൽ എനിക്ക് സന്തോഷമുണ്ട്. 2014 മുതൽ ശാസ്ത്ര സാങ്കേതിക മേഖലയിലെ നിക്ഷേപത്തിൽ ഗണ്യമായ വർധനയുണ്ടായി. ഗവൺമെന്റിന്റെ ശ്രമഫലമായി, ആഗോള ഇന്നൊവേഷൻ സൂചികയിൽ ഇന്ത്യ ഇന്ന് 46-ാം സ്ഥാനത്താണ്, 2015-ൽ ഇന്ത്യ 81-ാം സ്ഥാനത്തായിരുന്നു. 81-ൽ നിന്ന് 46-ലേക്കുള്ള ദൂരം ഇത്രയും ചുരുങ്ങിയ സമയത്തിനുള്ളിൽ ഞങ്ങൾ പിന്നിട്ടു, പക്ഷേ നമുക്ക് നിർത്തേണ്ടതില്ല. ഇവിടെ, നമുക്ക് ഇപ്പോൾ കൂടുതൽ ഉയരത്തിൽ ലക്ഷ്യമിടണം. ഇന്ന് ഇന്ത്യയിൽ റെക്കോർഡ് എണ്ണം പേറ്റന്റുകൾ അനുവദിക്കപ്പെടുകയും പുതിയ കണ്ടുപിടുത്തങ്ങൾ നടക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇന്ന് ശാസ്ത്ര മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി സ്റ്റാർട്ടപ്പുകൾ ഈ കോൺക്ലേവിൽ പങ്കെടുക്കുന്നത് നിങ്ങൾക്ക് കാണാൻ കഴിയും. എത്ര വേഗത്തിലാണ് മാറ്റം വരാൻ പോകുന്നതെന്ന് രാജ്യത്തെ സ്റ്റാർട്ടപ്പുകളുടെ തരംഗം നമ്മോട് പറയുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ശാസ്ത്രവും സാങ്കേതികവിദ്യയും നൂതനാശയങ്ങളും ഇന്നത്തെ യുവതലമുറയുടെ ഡിഎൻഎയിലുണ്ട്. അവർ  വളരെ വേഗത്തിൽ സാങ്കേതികവിദ്യയുമായി പൊരുത്തപ്പെടുന്നു. ഈ യുവതലമുറയെ നമ്മുടെ എല്ലാ ശക്തിയും ഉപയോഗിച്ച് പിന്തുണയ്ക്കണം. ഇന്നത്തെ പുതിയ ഇന്ത്യയിൽ, യുവതലമുറയ്‌ക്കായി ഗവേഷണത്തിന്റെയും നവീകരണത്തിന്റെയും മേഖലയിൽ പുതിയ മേഖലകൾ തുറന്നിടുകയാണ്. ബഹിരാകാശ ദൗത്യം, ആഴക്കടൽ ദൗത്യം , നാഷണൽ സൂപ്പർ കംപ്യൂട്ടിംഗ് മിഷൻ, സെമികണ്ടക്ടർ മിഷൻ, മിഷൻ ഹൈഡ്രജൻ, ഡ്രോൺ ടെക്‌നോളജി എന്നിങ്ങനെയുള്ള നിരവധി ദൗത്യങ്ങളുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ അതിവേഗം പുരോഗമിക്കുകയാണ്. ശാസ്ത്ര സാങ്കേതിക വിദ്യാഭ്യാസം വിദ്യാർത്ഥിക്ക് തന്റെ മാതൃഭാഷയിൽ ലഭ്യമാക്കാൻ പുതിയ ദേശീയ വിദ്യാഭ്യാസ നയത്തിലും പ്രത്യേക ഊന്നൽ നൽകിയിട്ടുണ്ട്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ഇന്ത്യയെ ഗവേഷണത്തിന്റെയും നവീകരണത്തിന്റെയും ആഗോള കേന്ദ്രമാക്കി മാറ്റുന്നതിന് ഈ ‘അമൃത കാല’ത്തിൽ നാമെല്ലാവരും ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ശാസ്ത്രസാങ്കേതിക വിദ്യയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നമ്മുടെ ഗവേഷണങ്ങൾ പ്രാദേശിക തലത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകണം. ഓരോ സംസ്ഥാനവും അവരുടെ പ്രാദേശിക പ്രശ്‌നങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് പ്രാദേശിക പരിഹാരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിന് നവീകരണത്തിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കേണ്ടത് കാലഘട്ടത്തിന്റെ ആവശ്യമാണ്. ഇപ്പോൾ നിർമ്മാണത്തിന്റെ ഉദാഹരണം എടുക്കുക. ഹിമാലയൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ യോജിച്ച സാങ്കേതികവിദ്യ പശ്ചിമഘട്ടത്തിൽ ഒരുപോലെ ഫലപ്രദമാകണമെന്നില്ല. മരുഭൂമികൾക്ക് അവരുടേതായ വെല്ലുവിളികളും തീരപ്രദേശങ്ങൾക്ക് അവരുടേതായ പ്രശ്നങ്ങളുമുണ്ട്. അതിനാൽ, ഇന്ന് ഞങ്ങൾ നിരവധി സാങ്കേതികവിദ്യകൾ ഉപയോഗിക്കുന്ന താങ്ങാനാവുന്ന ഭവനങ്ങൾക്കായുള്ള ലൈറ്റ്ഹൗസ് പ്രോജക്ടുകളിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. അതുപോലെ, കാലാവസ്ഥയെ പ്രതിരോധിക്കുന്ന വിളകൾ പ്രാദേശികവൽക്കരിച്ചാൽ, നമുക്ക് മികച്ച പരിഹാരങ്ങൾ ലഭിക്കും. വൃത്താകൃതിയിലുള്ള സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിൽ, നമ്മുടെ നഗരങ്ങളിലെ മാലിന്യ ഉൽപന്നങ്ങൾ പുനരുപയോഗിക്കുന്നതിലും ശാസ്ത്രത്തിന് വലിയ പങ്കുണ്ട്. അത്തരം എല്ലാ വെല്ലുവിളികളെയും നേരിടാൻ, ഓരോ സംസ്ഥാനവും ശാസ്ത്രം, നവീകരണം, സാങ്കേതികവിദ്യ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു ആധുനിക നയം രൂപീകരിക്കുകയും നടപ്പിലാക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടത് ആവശ്യമാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ഒരു ഗവണ്മെന്റ്  എന്ന നിലയിൽ, നമ്മുടെ ശാസ്ത്രജ്ഞരുമായി കൂടുതൽ കൂടുതൽ സഹകരിക്കുകയും സഹകരിക്കുകയും വേണം. ഇത് രാജ്യത്തെ ശാസ്ത്രീയ ആധുനികതയുടെ അന്തരീക്ഷം മെച്ചപ്പെടുത്തും. നവീകരണത്തെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിന്, കൂടുതൽ കൂടുതൽ ശാസ്ത്രീയ സ്ഥാപനങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനും പ്രക്രിയകൾ ലളിതമാക്കുന്നതിനും സംസ്ഥാന ഗവൺമെന്റുകൾ  പ്രത്യേക ഊന്നൽ നൽകണം. സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങളിൽ ഇന്നൊവേഷൻ ലാബുകളുടെ എണ്ണം വർധിപ്പിക്കണം. ഇന്ന് ഹൈപ്പർ സ്പെഷ്യലൈസേഷന്റെ കാലഘട്ടമാണ്. സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തിലുള്ള സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ലബോറട്ടറികൾ സ്ഥാപിക്കുന്നു. ഇത്തരം ലബോറട്ടറികളുടെ ആവശ്യം ഏറെയാണ്. ദേശീയ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ വൈദഗ്ധ്യം മുഖേന കേന്ദ്ര തലത്തിൽ എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളെയും ഇക്കാര്യത്തിൽ സഹായിക്കാൻ ഞങ്ങളുടെ സർക്കാർ തയ്യാറാണ്. സ്‌കൂളുകളിൽ ആധുനിക സയൻസ് ലാബുകൾക്കൊപ്പം അടൽ ടിങ്കറിംഗ് ലാബുകൾ നിർമ്മിക്കാനുള്ള പ്രചാരണവും നാം ശക്തമാക്കേണ്ടതുണ്ട്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ദേശീയ തലത്തിലുള്ള നിരവധി ശാസ്ത്ര സ്ഥാപനങ്ങളും ലബോറട്ടറികളും ഉണ്ട്. സംസ്ഥാനങ്ങൾ അവരുടെ കഴിവും വൈദഗ്ധ്യവും പരമാവധി പ്രയോജനപ്പെടുത്തണം. നമ്മുടെ ശാസ്ത്രവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥാപനങ്ങളെ സിലോസിന്റെ അവസ്ഥയിൽ നിന്ന് പുറത്തെടുക്കേണ്ടതുണ്ട്. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ സാധ്യതകളും വിഭവങ്ങളും നന്നായി വിനിയോഗിക്കുന്നതിന് എല്ലാ ശാസ്ത്ര സ്ഥാപനങ്ങളുടെയും പരമാവധി വിനിയോഗം ഒരുപോലെ ആവശ്യമാണ്. താഴെത്തട്ടിൽ ശാസ്ത്രവും സാങ്കേതികവിദ്യയും മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകുന്ന ഇത്തരം പരിപാടികളുടെ എണ്ണം നിങ്ങളുടെ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ വർദ്ധിപ്പിക്കുകയും വേണം. എന്നാൽ ഒരു കാര്യം കൂടി നാം ഓർക്കണം. ഉദാഹരണത്തിന്, പല സംസ്ഥാനങ്ങളിലും ശാസ്ത്രോത്സവങ്ങൾ നടക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും പല സ്കൂളുകളും അതിൽ പങ്കെടുക്കുന്നില്ല എന്നതും സത്യമാണ്. കാരണങ്ങൾ കണ്ടെത്തി കൂടുതൽ കൂടുതൽ വിദ്യാലയങ്ങളെ ഇത്തരം ശാസ്ത്രോത്സവങ്ങളുടെ ഭാഗമാക്കണം. നിങ്ങളുടെ സംസ്ഥാനത്തെയും മറ്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെയും 'ശാസ്ത്ര പാഠ്യപദ്ധതി' സൂക്ഷ്മമായി നിരീക്ഷിക്കാൻ എല്ലാ മന്ത്രിമാരോടും ഞാൻ നിർദ്ദേശിക്കുന്നു. മറ്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നല്ലത് നിങ്ങളുടെ സംസ്ഥാനത്ത് ആവർത്തിക്കാം. രാജ്യത്ത് ശാസ്ത്രം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിന്, എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും ശാസ്ത്ര സാങ്കേതിക വിദ്യയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ നിർമ്മിക്കേണ്ടത് ഒരുപോലെ ആവശ്യമാണ്.

ഈ ‘അമൃത  കാലത്തു് ’, ഇന്ത്യയുടെ ഗവേഷണ നവീകരണ ആവാസവ്യവസ്ഥ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ചതായി മാറുന്നതിന് നാം പൂർണ്ണഹൃദയത്തോടെ പ്രവർത്തിക്കണം. ഈ ദിശയിൽ അർത്ഥവത്തായതും സമയബന്ധിതവുമായ പരിഹാരങ്ങളുമായി ഈ സമ്മേളനം പുറത്തുവരട്ടെ എന്ന ആശംസയോടെ, നിങ്ങളെ എല്ലാവരെയും ഞാൻ അഭിനന്ദിക്കുന്നു. ഈ മസ്തിഷ്കപ്രക്ഷോഭത്തിൽ ശാസ്ത്രത്തിന്റെ പുരോഗതിയിൽ പുതിയ മാനങ്ങളും പ്രമേയങ്ങളും ചേർക്കപ്പെടുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്. ഭാവിയിൽ കിട്ടുന്ന അവസരം നഷ്ടപ്പെടുത്തില്ല. ഞങ്ങൾക്ക് വളരെ വിലപ്പെട്ട 25 വർഷമുണ്ട്. ഈ 25 വർഷം ഒരു പുതിയ തിരിച്ചറിവും ശക്തിയും സാധ്യതകളുമായി ഇന്ത്യയെ ലോകത്ത് വേറിട്ടു നിർത്തും. അതിനാൽ സുഹൃത്തുക്കളേ, ഈ സമയം നിങ്ങളുടെ സംസ്ഥാനത്ത് ശാസ്ത്ര സാങ്കേതിക മേഖലയിലെ ഒരു ശക്തിയായി മാറണം. ഈ മസ്തിഷ്കപ്രക്ഷോഭ സെഷനിൽ നിന്ന് നിങ്ങൾ ആ അമൃത് ഊറ്റിയെടുക്കുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്, അത് നിങ്ങളുടെ അതാത് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ഗവേഷണത്തോടൊപ്പം രാജ്യത്തിന്റെ പുരോഗതിക്കും കാരണമാകും. നിരവധി അഭിനന്ദനങ്ങൾ! ഒത്തിരി നന്ദി!

  • krishangopal sharma Bjp February 03, 2025

    नमो नमो 🙏 जय भाजपा🙏🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹
  • krishangopal sharma Bjp February 03, 2025

    नमो नमो 🙏 जय भाजपा🙏🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷
  • krishangopal sharma Bjp February 03, 2025

    नमो नमो 🙏 जय भाजपा🙏🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹
  • krishangopal sharma Bjp February 03, 2025

    नमो नमो 🙏 जय भाजपा🙏🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷
  • krishangopal sharma Bjp February 03, 2025

    नमो नमो 🙏 जय भाजपा🙏🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷🌹
  • दिग्विजय सिंह राना September 20, 2024

    हर हर महादेव
  • बबिता श्रीवास्तव June 28, 2024

    आप बेस्ट पीएम हो
  • JBL SRIVASTAVA May 30, 2024

    मोदी जी 400 पार
  • MLA Devyani Pharande February 17, 2024

    जय श्रीराम
  • Vaishali Tangsale February 14, 2024

    🙏🏻🙏🏻🙏🏻
Explore More
78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം

ജനപ്രിയ പ്രസംഗങ്ങൾ

78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം

Media Coverage

"Huge opportunity": Japan delegation meets PM Modi, expressing their eagerness to invest in India
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Today, India is not just a Nation of Dreams but also a Nation That Delivers: PM Modi in TV9 Summit
March 28, 2025
QuoteToday, the world's eyes are on India: PM
QuoteIndia's youth is rapidly becoming skilled and driving innovation forward: PM
Quote"India First" has become the mantra of India's foreign policy: PM
QuoteToday, India is not just participating in the world order but also contributing to shaping and securing the future: PM
QuoteIndia has given Priority to humanity over monopoly: PM
QuoteToday, India is not just a Nation of Dreams but also a Nation That Delivers: PM

श्रीमान रामेश्वर गारु जी, रामू जी, बरुन दास जी, TV9 की पूरी टीम, मैं आपके नेटवर्क के सभी दर्शकों का, यहां उपस्थित सभी महानुभावों का अभिनंदन करता हूं, इस समिट के लिए बधाई देता हूं।

TV9 नेटवर्क का विशाल रीजनल ऑडियंस है। और अब तो TV9 का एक ग्लोबल ऑडियंस भी तैयार हो रहा है। इस समिट में अनेक देशों से इंडियन डायस्पोरा के लोग विशेष तौर पर लाइव जुड़े हुए हैं। कई देशों के लोगों को मैं यहां से देख भी रहा हूं, वे लोग वहां से वेव कर रहे हैं, हो सकता है, मैं सभी को शुभकामनाएं देता हूं। मैं यहां नीचे स्क्रीन पर हिंदुस्तान के अनेक शहरों में बैठे हुए सब दर्शकों को भी उतने ही उत्साह, उमंग से देख रहा हूं, मेरी तरफ से उनका भी स्वागत है।

साथियों,

आज विश्व की दृष्टि भारत पर है, हमारे देश पर है। दुनिया में आप किसी भी देश में जाएं, वहां के लोग भारत को लेकर एक नई जिज्ञासा से भरे हुए हैं। आखिर ऐसा क्या हुआ कि जो देश 70 साल में ग्यारहवें नंबर की इकोनॉमी बना, वो महज 7-8 साल में पांचवे नंबर की इकोनॉमी बन गया? अभी IMF के नए आंकड़े सामने आए हैं। वो आंकड़े कहते हैं कि भारत, दुनिया की एकमात्र मेजर इकोनॉमी है, जिसने 10 वर्षों में अपने GDP को डबल किया है। बीते दशक में भारत ने दो लाख करोड़ डॉलर, अपनी इकोनॉमी में जोड़े हैं। GDP का डबल होना सिर्फ आंकड़ों का बदलना मात्र नहीं है। इसका impact देखिए, 25 करोड़ लोग गरीबी से बाहर निकले हैं, और ये 25 करोड़ लोग एक नियो मिडिल क्लास का हिस्सा बने हैं। ये नियो मिडिल क्लास, एक प्रकार से नई ज़िंदगी शुरु कर रहा है। ये नए सपनों के साथ आगे बढ़ रहा है, हमारी इकोनॉमी में कंट्रीब्यूट कर रहा है, और उसको वाइब्रेंट बना रहा है। आज दुनिया की सबसे बड़ी युवा आबादी हमारे भारत में है। ये युवा, तेज़ी से स्किल्ड हो रहा है, इनोवेशन को गति दे रहा है। और इन सबके बीच, भारत की फॉरेन पॉलिसी का मंत्र बन गया है- India First, एक जमाने में भारत की पॉलिसी थी, सबसे समान रूप से दूरी बनाकर चलो, Equi-Distance की पॉलिसी, आज के भारत की पॉलिसी है, सबके समान रूप से करीब होकर चलो, Equi-Closeness की पॉलिसी। दुनिया के देश भारत की ओपिनियन को, भारत के इनोवेशन को, भारत के एफर्ट्स को, जैसा महत्व आज दे रहे हैं, वैसा पहले कभी नहीं हुआ। आज दुनिया की नजर भारत पर है, आज दुनिया जानना चाहती है, What India Thinks Today.

|

साथियों,

भारत आज, वर्ल्ड ऑर्डर में सिर्फ पार्टिसिपेट ही नहीं कर रहा, बल्कि फ्यूचर को शेप और सेक्योर करने में योगदान दे रहा है। दुनिया ने ये कोरोना काल में अच्छे से अनुभव किया है। दुनिया को लगता था कि हर भारतीय तक वैक्सीन पहुंचने में ही, कई-कई साल लग जाएंगे। लेकिन भारत ने हर आशंका को गलत साबित किया। हमने अपनी वैक्सीन बनाई, हमने अपने नागरिकों का तेज़ी से वैक्सीनेशन कराया, और दुनिया के 150 से अधिक देशों तक दवाएं और वैक्सीन्स भी पहुंचाईं। आज दुनिया, और जब दुनिया संकट में थी, तब भारत की ये भावना दुनिया के कोने-कोने तक पहुंची कि हमारे संस्कार क्या हैं, हमारा तौर-तरीका क्या है।

साथियों,

अतीत में दुनिया ने देखा है कि दूसरे विश्व युद्ध के बाद जब भी कोई वैश्विक संगठन बना, उसमें कुछ देशों की ही मोनोपोली रही। भारत ने मोनोपोली नहीं बल्कि मानवता को सर्वोपरि रखा। भारत ने, 21वीं सदी के ग्लोबल इंस्टीट्यूशन्स के गठन का रास्ता बनाया, और हमने ये ध्यान रखा कि सबकी भागीदारी हो, सबका योगदान हो। जैसे प्राकृतिक आपदाओं की चुनौती है। देश कोई भी हो, इन आपदाओं से इंफ्रास्ट्रक्चर को भारी नुकसान होता है। आज ही म्यांमार में जो भूकंप आया है, आप टीवी पर देखें तो बहुत बड़ी-बड़ी इमारतें ध्वस्त हो रही हैं, ब्रिज टूट रहे हैं। और इसलिए भारत ने Coalition for Disaster Resilient Infrastructure - CDRI नाम से एक वैश्विक नया संगठन बनाने की पहल की। ये सिर्फ एक संगठन नहीं, बल्कि दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं के लिए तैयार करने का संकल्प है। भारत का प्रयास है, प्राकृतिक आपदा से, पुल, सड़कें, बिल्डिंग्स, पावर ग्रिड, ऐसा हर इंफ्रास्ट्रक्चर सुरक्षित रहे, सुरक्षित निर्माण हो।

साथियों,

भविष्य की चुनौतियों से निपटने के लिए हर देश का मिलकर काम करना बहुत जरूरी है। ऐसी ही एक चुनौती है, हमारे एनर्जी रिसोर्सेस की। इसलिए पूरी दुनिया की चिंता करते हुए भारत ने International Solar Alliance (ISA) का समाधान दिया है। ताकि छोटे से छोटा देश भी सस्टेनबल एनर्जी का लाभ उठा सके। इससे क्लाइमेट पर तो पॉजिटिव असर होगा ही, ये ग्लोबल साउथ के देशों की एनर्जी नीड्स को भी सिक्योर करेगा। और आप सबको ये जानकर गर्व होगा कि भारत के इस प्रयास के साथ, आज दुनिया के सौ से अधिक देश जुड़ चुके हैं।

साथियों,

बीते कुछ समय से दुनिया, ग्लोबल ट्रेड में असंतुलन और लॉजिस्टिक्स से जुड़ी challenges का सामना कर रही है। इन चुनौतियों से निपटने के लिए भी भारत ने दुनिया के साथ मिलकर नए प्रयास शुरु किए हैं। India–Middle East–Europe Economic Corridor (IMEC), ऐसा ही एक महत्वाकांक्षी प्रोजेक्ट है। ये प्रोजेक्ट, कॉमर्स और कनेक्टिविटी के माध्यम से एशिया, यूरोप और मिडिल ईस्ट को जोड़ेगा। इससे आर्थिक संभावनाएं तो बढ़ेंगी ही, दुनिया को अल्टरनेटिव ट्रेड रूट्स भी मिलेंगे। इससे ग्लोबल सप्लाई चेन भी और मजबूत होगी।

|

साथियों,

ग्लोबल सिस्टम्स को, अधिक पार्टिसिपेटिव, अधिक डेमोक्रेटिक बनाने के लिए भी भारत ने अनेक कदम उठाए हैं। और यहीं, यहीं पर ही भारत मंडपम में जी-20 समिट हुई थी। उसमें अफ्रीकन यूनियन को जी-20 का परमानेंट मेंबर बनाया गया है। ये बहुत बड़ा ऐतिहासिक कदम था। इसकी मांग लंबे समय से हो रही थी, जो भारत की प्रेसीडेंसी में पूरी हुई। आज ग्लोबल डिसीजन मेकिंग इंस्टीट्यूशन्स में भारत, ग्लोबल साउथ के देशों की आवाज़ बन रहा है। International Yoga Day, WHO का ग्लोबल सेंटर फॉर ट्रेडिशनल मेडिसिन, आर्टिफिशियल इंटेलीजेंस के लिए ग्लोबल फ्रेमवर्क, ऐसे कितने ही क्षेत्रों में भारत के प्रयासों ने नए वर्ल्ड ऑर्डर में अपनी मजबूत उपस्थिति दर्ज कराई है, और ये तो अभी शुरूआत है, ग्लोबल प्लेटफॉर्म पर भारत का सामर्थ्य नई ऊंचाई की तरफ बढ़ रहा है।

साथियों,

21वीं सदी के 25 साल बीत चुके हैं। इन 25 सालों में 11 साल हमारी सरकार ने देश की सेवा की है। और जब हम What India Thinks Today उससे जुड़ा सवाल उठाते हैं, तो हमें ये भी देखना होगा कि Past में क्या सवाल थे, क्या जवाब थे। इससे TV9 के विशाल दर्शक समूह को भी अंदाजा होगा कि कैसे हम, निर्भरता से आत्मनिर्भरता तक, Aspirations से Achievement तक, Desperation से Development तक पहुंचे हैं। आप याद करिए, एक दशक पहले, गांव में जब टॉयलेट का सवाल आता था, तो माताओं-बहनों के पास रात ढलने के बाद और भोर होने से पहले का ही जवाब होता था। आज उसी सवाल का जवाब स्वच्छ भारत मिशन से मिलता है। 2013 में जब कोई इलाज की बात करता था, तो महंगे इलाज की चर्चा होती थी। आज उसी सवाल का समाधान आयुष्मान भारत में नजर आता है। 2013 में किसी गरीब की रसोई की बात होती थी, तो धुएं की तस्वीर सामने आती थी। आज उसी समस्या का समाधान उज्ज्वला योजना में दिखता है। 2013 में महिलाओं से बैंक खाते के बारे में पूछा जाता था, तो वो चुप्पी साध लेती थीं। आज जनधन योजना के कारण, 30 करोड़ से ज्यादा बहनों का अपना बैंक अकाउंट है। 2013 में पीने के पानी के लिए कुएं और तालाबों तक जाने की मजबूरी थी। आज उसी मजबूरी का हल हर घर नल से जल योजना में मिल रहा है। यानि सिर्फ दशक नहीं बदला, बल्कि लोगों की ज़िंदगी बदली है। और दुनिया भी इस बात को नोट कर रही है, भारत के डेवलपमेंट मॉडल को स्वीकार रही है। आज भारत सिर्फ Nation of Dreams नहीं, बल्कि Nation That Delivers भी है।

साथियों,

जब कोई देश, अपने नागरिकों की सुविधा और समय को महत्व देता है, तब उस देश का समय भी बदलता है। यही आज हम भारत में अनुभव कर रहे हैं। मैं आपको एक उदाहरण देता हूं। पहले पासपोर्ट बनवाना कितना बड़ा काम था, ये आप जानते हैं। लंबी वेटिंग, बहुत सारे कॉम्प्लेक्स डॉक्यूमेंटेशन का प्रोसेस, अक्सर राज्यों की राजधानी में ही पासपोर्ट केंद्र होते थे, छोटे शहरों के लोगों को पासपोर्ट बनवाना होता था, तो वो एक-दो दिन कहीं ठहरने का इंतजाम करके चलते थे, अब वो हालात पूरी तरह बदल गया है, एक आंकड़े पर आप ध्यान दीजिए, पहले देश में सिर्फ 77 पासपोर्ट सेवा केंद्र थे, आज इनकी संख्या 550 से ज्यादा हो गई है। पहले पासपोर्ट बनवाने में, और मैं 2013 के पहले की बात कर रहा हूं, मैं पिछले शताब्दी की बात नहीं कर रहा हूं, पासपोर्ट बनवाने में जो वेटिंग टाइम 50 दिन तक होता था, वो अब 5-6 दिन तक सिमट गया है।

साथियों,

ऐसा ही ट्रांसफॉर्मेशन हमने बैंकिंग इंफ्रास्ट्रक्चर में भी देखा है। हमारे देश में 50-60 साल पहले बैंकों का नेशनलाइजेशन किया गया, ये कहकर कि इससे लोगों को बैंकिंग सुविधा सुलभ होगी। इस दावे की सच्चाई हम जानते हैं। हालत ये थी कि लाखों गांवों में बैंकिंग की कोई सुविधा ही नहीं थी। हमने इस स्थिति को भी बदला है। ऑनलाइन बैंकिंग तो हर घर में पहुंचाई है, आज देश के हर 5 किलोमीटर के दायरे में कोई न कोई बैंकिंग टच प्वाइंट जरूर है। और हमने सिर्फ बैंकिंग इंफ्रास्ट्रक्चर का ही दायरा नहीं बढ़ाया, बल्कि बैंकिंग सिस्टम को भी मजबूत किया। आज बैंकों का NPA बहुत कम हो गया है। आज बैंकों का प्रॉफिट, एक लाख 40 हज़ार करोड़ रुपए के नए रिकॉर्ड को पार कर चुका है। और इतना ही नहीं, जिन लोगों ने जनता को लूटा है, उनको भी अब लूटा हुआ धन लौटाना पड़ रहा है। जिस ED को दिन-रात गालियां दी जा रही है, ED ने 22 हज़ार करोड़ रुपए से अधिक वसूले हैं। ये पैसा, कानूनी तरीके से उन पीड़ितों तक वापिस पहुंचाया जा रहा है, जिनसे ये पैसा लूटा गया था।

साथियों,

Efficiency से गवर्नमेंट Effective होती है। कम समय में ज्यादा काम हो, कम रिसोर्सेज़ में अधिक काम हो, फिजूलखर्ची ना हो, रेड टेप के बजाय रेड कार्पेट पर बल हो, जब कोई सरकार ये करती है, तो समझिए कि वो देश के संसाधनों को रिस्पेक्ट दे रही है। और पिछले 11 साल से ये हमारी सरकार की बड़ी प्राथमिकता रहा है। मैं कुछ उदाहरणों के साथ अपनी बात बताऊंगा।

|

साथियों,

अतीत में हमने देखा है कि सरकारें कैसे ज्यादा से ज्यादा लोगों को मिनिस्ट्रीज में accommodate करने की कोशिश करती थीं। लेकिन हमारी सरकार ने अपने पहले कार्यकाल में ही कई मंत्रालयों का विलय कर दिया। आप सोचिए, Urban Development अलग मंत्रालय था और Housing and Urban Poverty Alleviation अलग मंत्रालय था, हमने दोनों को मर्ज करके Housing and Urban Affairs मंत्रालय बना दिया। इसी तरह, मिनिस्ट्री ऑफ ओवरसीज़ अफेयर्स अलग था, विदेश मंत्रालय अलग था, हमने इन दोनों को भी एक साथ जोड़ दिया, पहले जल संसाधन, नदी विकास मंत्रालय अलग था, और पेयजल मंत्रालय अलग था, हमने इन्हें भी जोड़कर जलशक्ति मंत्रालय बना दिया। हमने राजनीतिक मजबूरी के बजाय, देश की priorities और देश के resources को आगे रखा।

साथियों,

हमारी सरकार ने रूल्स और रेगुलेशन्स को भी कम किया, उन्हें आसान बनाया। करीब 1500 ऐसे कानून थे, जो समय के साथ अपना महत्व खो चुके थे। उनको हमारी सरकार ने खत्म किया। करीब 40 हज़ार, compliances को हटाया गया। ऐसे कदमों से दो फायदे हुए, एक तो जनता को harassment से मुक्ति मिली, और दूसरा, सरकारी मशीनरी की एनर्जी भी बची। एक और Example GST का है। 30 से ज्यादा टैक्सेज़ को मिलाकर एक टैक्स बना दिया गया है। इसको process के, documentation के हिसाब से देखें तो कितनी बड़ी बचत हुई है।

साथियों,

सरकारी खरीद में पहले कितनी फिजूलखर्ची होती थी, कितना करप्शन होता था, ये मीडिया के आप लोग आए दिन रिपोर्ट करते थे। हमने, GeM यानि गवर्नमेंट ई-मार्केटप्लेस प्लेटफॉर्म बनाया। अब सरकारी डिपार्टमेंट, इस प्लेटफॉर्म पर अपनी जरूरतें बताते हैं, इसी पर वेंडर बोली लगाते हैं और फिर ऑर्डर दिया जाता है। इसके कारण, भ्रष्टाचार की गुंजाइश कम हुई है, और सरकार को एक लाख करोड़ रुपए से अधिक की बचत भी हुई है। डायरेक्ट बेनिफिट ट्रांसफर- DBT की जो व्यवस्था भारत ने बनाई है, उसकी तो दुनिया में चर्चा है। DBT की वजह से टैक्स पेयर्स के 3 लाख करोड़ रुपए से ज्यादा, गलत हाथों में जाने से बचे हैं। 10 करोड़ से ज्यादा फर्ज़ी लाभार्थी, जिनका जन्म भी नहीं हुआ था, जो सरकारी योजनाओं का फायदा ले रहे थे, ऐसे फर्जी नामों को भी हमने कागजों से हटाया है।

साथियों,

 

हमारी सरकार टैक्स की पाई-पाई का ईमानदारी से उपयोग करती है, और टैक्सपेयर का भी सम्मान करती है, सरकार ने टैक्स सिस्टम को टैक्सपेयर फ्रेंडली बनाया है। आज ITR फाइलिंग का प्रोसेस पहले से कहीं ज्यादा सरल और तेज़ है। पहले सीए की मदद के बिना, ITR फाइल करना मुश्किल होता था। आज आप कुछ ही समय के भीतर खुद ही ऑनलाइन ITR फाइल कर पा रहे हैं। और रिटर्न फाइल करने के कुछ ही दिनों में रिफंड आपके अकाउंट में भी आ जाता है। फेसलेस असेसमेंट स्कीम भी टैक्सपेयर्स को परेशानियों से बचा रही है। गवर्नेंस में efficiency से जुड़े ऐसे अनेक रिफॉर्म्स ने दुनिया को एक नया गवर्नेंस मॉडल दिया है।

साथियों,

पिछले 10-11 साल में भारत हर सेक्टर में बदला है, हर क्षेत्र में आगे बढ़ा है। और एक बड़ा बदलाव सोच का आया है। आज़ादी के बाद के अनेक दशकों तक, भारत में ऐसी सोच को बढ़ावा दिया गया, जिसमें सिर्फ विदेशी को ही बेहतर माना गया। दुकान में भी कुछ खरीदने जाओ, तो दुकानदार के पहले बोल यही होते थे – भाई साहब लीजिए ना, ये तो इंपोर्टेड है ! आज स्थिति बदल गई है। आज लोग सामने से पूछते हैं- भाई, मेड इन इंडिया है या नहीं है?

साथियों,

आज हम भारत की मैन्युफैक्चरिंग एक्सीलेंस का एक नया रूप देख रहे हैं। अभी 3-4 दिन पहले ही एक न्यूज आई है कि भारत ने अपनी पहली MRI मशीन बना ली है। अब सोचिए, इतने दशकों तक हमारे यहां स्वदेशी MRI मशीन ही नहीं थी। अब मेड इन इंडिया MRI मशीन होगी तो जांच की कीमत भी बहुत कम हो जाएगी।

|

साथियों,

आत्मनिर्भर भारत और मेक इन इंडिया अभियान ने, देश के मैन्युफैक्चरिंग सेक्टर को एक नई ऊर्जा दी है। पहले दुनिया भारत को ग्लोबल मार्केट कहती थी, आज वही दुनिया, भारत को एक बड़े Manufacturing Hub के रूप में देख रही है। ये सक्सेस कितनी बड़ी है, इसके उदाहरण आपको हर सेक्टर में मिलेंगे। जैसे हमारी मोबाइल फोन इंडस्ट्री है। 2014-15 में हमारा एक्सपोर्ट, वन बिलियन डॉलर तक भी नहीं था। लेकिन एक दशक में, हम ट्वेंटी बिलियन डॉलर के फिगर से भी आगे निकल चुके हैं। आज भारत ग्लोबल टेलिकॉम और नेटवर्किंग इंडस्ट्री का एक पावर सेंटर बनता जा रहा है। Automotive Sector की Success से भी आप अच्छी तरह परिचित हैं। इससे जुड़े Components के एक्सपोर्ट में भी भारत एक नई पहचान बना रहा है। पहले हम बहुत बड़ी मात्रा में मोटर-साइकल पार्ट्स इंपोर्ट करते थे। लेकिन आज भारत में बने पार्ट्स UAE और जर्मनी जैसे अनेक देशों तक पहुंच रहे हैं। सोलर एनर्जी सेक्टर ने भी सफलता के नए आयाम गढ़े हैं। हमारे सोलर सेल्स, सोलर मॉड्यूल का इंपोर्ट कम हो रहा है और एक्सपोर्ट्स 23 गुना तक बढ़ गए हैं। बीते एक दशक में हमारा डिफेंस एक्सपोर्ट भी 21 गुना बढ़ा है। ये सारी अचीवमेंट्स, देश की मैन्युफैक्चरिंग इकोनॉमी की ताकत को दिखाती है। ये दिखाती है कि भारत में कैसे हर सेक्टर में नई जॉब्स भी क्रिएट हो रही हैं।

साथियों,

TV9 की इस समिट में, विस्तार से चर्चा होगी, अनेक विषयों पर मंथन होगा। आज हम जो भी सोचेंगे, जिस भी विजन पर आगे बढ़ेंगे, वो हमारे आने वाले कल को, देश के भविष्य को डिजाइन करेगा। पिछली शताब्दी के इसी दशक में, भारत ने एक नई ऊर्जा के साथ आजादी के लिए नई यात्रा शुरू की थी। और हमने 1947 में आजादी हासिल करके भी दिखाई। अब इस दशक में हम विकसित भारत के लक्ष्य के लिए चल रहे हैं। और हमें 2047 तक विकसित भारत का सपना जरूर पूरा करना है। और जैसा मैंने लाल किले से कहा है, इसमें सबका प्रयास आवश्यक है। इस समिट का आयोजन कर, TV9 ने भी अपनी तरफ से एक positive initiative लिया है। एक बार फिर आप सभी को इस समिट की सफलता के लिए मेरी ढेर सारी शुभकामनाएं हैं।

मैं TV9 को विशेष रूप से बधाई दूंगा, क्योंकि पहले भी मीडिया हाउस समिट करते रहे हैं, लेकिन ज्यादातर एक छोटे से फाइव स्टार होटल के कमरे में, वो समिट होती थी और बोलने वाले भी वही, सुनने वाले भी वही, कमरा भी वही। TV9 ने इस परंपरा को तोड़ा और ये जो मॉडल प्लेस किया है, 2 साल के भीतर-भीतर देख लेना, सभी मीडिया हाउस को यही करना पड़ेगा। यानी TV9 Thinks Today वो बाकियों के लिए रास्ता खोल देगा। मैं इस प्रयास के लिए बहुत-बहुत अभिनंदन करता हूं, आपकी पूरी टीम को, और सबसे बड़ी खुशी की बात है कि आपने इस इवेंट को एक मीडिया हाउस की भलाई के लिए नहीं, देश की भलाई के लिए आपने उसकी रचना की। 50,000 से ज्यादा नौजवानों के साथ एक मिशन मोड में बातचीत करना, उनको जोड़ना, उनको मिशन के साथ जोड़ना और उसमें से जो बच्चे सिलेक्ट होकर के आए, उनकी आगे की ट्रेनिंग की चिंता करना, ये अपने आप में बहुत अद्भुत काम है। मैं आपको बहुत बधाई देता हूं। जिन नौजवानों से मुझे यहां फोटो निकलवाने का मौका मिला है, मुझे भी खुशी हुई कि देश के होनहार लोगों के साथ, मैं अपनी फोटो निकलवा पाया। मैं इसे अपना सौभाग्य मानता हूं दोस्तों कि आपके साथ मेरी फोटो आज निकली है। और मुझे पक्का विश्वास है कि सारी युवा पीढ़ी, जो मुझे दिख रही है, 2047 में जब देश विकसित भारत बनेगा, सबसे ज्यादा बेनिफिशियरी आप लोग हैं, क्योंकि आप उम्र के उस पड़ाव पर होंगे, जब भारत विकसित होगा, आपके लिए मौज ही मौज है। आपको बहुत-बहुत शुभकामनाएं।

धन्यवाद।