'കാര്‍ഷിക ബജറ്റ് 2014ല്‍ 25,000 കോടിയില്‍ താഴെയായിരുന്നത് ഇന്ന് 1,25,000 കോടിയായി ഉയര്‍ന്നു''
''സമീപ വര്‍ഷങ്ങളിലെ ഓരോ ബജറ്റിനേയും 'ഗാവ്, ഗരീബ്, കിസാന്‍'(ഗ്രാമം, ദരിദ്രര്‍,കര്‍ഷകര്‍) എന്നിവയുടെ ബജറ്റ് എന്നാണ് വിളിക്കുന്നത്''
''കര്‍ഷകര്‍ക്ക് ആഭ്യന്തര, അന്തര്‍ദേശീയ വിപണികള്‍ പ്രാപ്യമാക്കാനാണ് ഗവണ്‍മെന്റ് ശ്രമിക്കുന്നത്''
''കാര്‍ഷിക മേഖലയെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനായി ബജറ്റില്‍ വിവിധ തീരുമാനങ്ങള്‍ തുടര്‍ച്ചയായി കൈക്കൊള്ളുന്നു, അതിലൂടെ രാജ്യം 'ആത്മനിര്‍ഭര്‍' ആകുകയും ഇറക്കുമതിക്ക് ഉപയോഗിക്കുന്ന പണം നമ്മുടെ കര്‍ഷകരിലേക്ക് എത്തുകയും ചെയ്യും''
''കാര്‍ഷിക മേഖലയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വെല്ലുവിളികള്‍ ഇല്ലാതാക്കുന്നതുവരെ സമ്പൂര്‍ണ വികസനം എന്ന ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കാനാവില്ല''
''9 വര്‍ഷം മുമ്പ് ഒന്നുമില്ലാതിരുന്നതുമായി താരതമ്യം ചെയ്യുമ്പോള്‍ ഇന്ത്യയില്‍ ഇന്ന് 3000-ലധികം അഗ്രി സ്റ്റാര്‍ട്ടപ്പുകളുണ്ട്''
''തിനകളുടെ അന്താരാഷ്ട്ര സ്വത്വം ഇന്ത്യന്‍ കര്‍ഷകര്‍ക്ക് ആഗോള വിപണിയിലേക്കുള്ള ഒരു കവാടം തുറക്കുന്നു''
''ഇന്ത്യയുടെ സഹകരണ മേഖലയില്‍ ഒരു പുതിയ വിപ്ലവം നടക്കുകയാണ്''

ഈ നിര്‍ണായക ബജറ്റുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വെബിനാറിലേക്ക് നിങ്ങള്‍ക്കെല്ലാവര്‍ക്കും ഊഷ്മള സ്വാഗതം. കഴിഞ്ഞ 8-9 വര്‍ഷങ്ങളിലെന്നപോലെ ഇത്തവണയും ബജറ്റില്‍ കൃഷിക്ക് ഏറെ പ്രാധാന്യം നല്‍കിയിട്ടുണ്ട്. കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് വര്‍ഷങ്ങളായി, ബജറ്റിന്റെ അടുത്ത ദിവസം പത്രങ്ങള്‍ നോക്കുകയാണെങ്കില്‍, ഓരോ ബജറ്റും 'ഗാവ്, ഗരീബ് ഔര്‍ കിസാന്‍ വാല ബജറ്റ്' (ഗ്രാമീണ, പാവപ്പെട്ടവര്‍ക്കും കര്‍ഷകര്‍ക്കുമുള്ള ബജറ്റ്') എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നുവെന്ന് നിങ്ങള്‍ക്കു മനസ്സിലാകും. കര്‍ഷകരും. നമ്മുടെ ഭരണം ആരംഭിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് 2014ല്‍ കാര്‍ഷിക ബജറ്റ് 25,000 കോടി രൂപയില്‍ താഴെയായിരുന്നു. ഇന്ന് രാജ്യത്തിന്റെ കാര്‍ഷിക ബജറ്റ് ഒരു ലക്ഷത്തി ഇരുപത്തയ്യായിരം കോടി രൂപയായി ഉയര്‍ന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തരം നമ്മുടെ കാര്‍ഷിക മേഖല ദീര്‍ഘകാലം ക്ഷാമത്തിലായിരുന്നു. നമ്മുടെ ഭക്ഷ്യസുരക്ഷയ്ക്കായി നാം ലോകത്തെ ആശ്രയിച്ചു. എന്നാല്‍ നമ്മുടെ കര്‍ഷകര്‍ നമ്മെ സ്വയം പര്യാപ്തരാക്കുക മാത്രമല്ല, ഇന്ന് കയറ്റുമതി സാധ്യമാക്കുകയും ചെയ്തു. അവര്‍ കാരണമാണ് ഇന്ന് ഇന്ത്യ വിവിധതരം കാര്‍ഷികോത്പന്നങ്ങള്‍ കയറ്റുമതി ചെയ്യുന്നത്. നമ്മുടെ കര്‍ഷകര്‍ക്ക് ആഭ്യന്തര-അന്തര്‍ദേശീയ വിപണികളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം ഞങ്ങള്‍ എളുപ്പമാക്കി. പക്ഷേ, അത് സ്വാശ്രയമായാലും കയറ്റുമതിയായാലും നമ്മുടെ ലക്ഷ്യം അരിയിലും ഗോതമ്പിലും മാത്രമായി ഒതുങ്ങരുത് എന്നതും നാം ഓര്‍ക്കണം. ഉദാഹരണത്തിന്, 2021-22ല്‍ പയറുവര്‍ഗങ്ങളുടെ ഇറക്കുമതിക്കായി 17,000 കോടി രൂപ ചെലവഴിക്കേണ്ടി വന്നു. മൂല്യവര്‍ധിത ഭക്ഷ്യ ഉല്‍പന്നങ്ങളുടെ ഇറക്കുമതിക്കായി 25,000 കോടി രൂപ ചെലവഴിച്ചു. അതുപോലെ, 2021-22ല്‍ ഭക്ഷ്യ എണ്ണ ഇറക്കുമതിക്കായി 1.5 ലക്ഷം കോടി രൂപ ചെലവഴിച്ചു. ഈ ഉല്‍പ്പന്നങ്ങളുടെ ഇറക്കുമതിക്കായി ഏകദേശം 2 ലക്ഷം കോടി രൂപ ചെലവഴിച്ചു, അതായത് ഈ പണം രാജ്യത്തിന് പുറത്തേക്ക് പോയി. എന്നിരുന്നാലും, ഈ കാര്‍ഷികോല്‍പ്പന്നങ്ങളിലും നാം സ്വയം പര്യാപ്തരായാല്‍ ഈ പണം നമ്മുടെ കര്‍ഷകരിലേക്ക് എത്തും. കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് വര്‍ഷങ്ങളായി ഈ മേഖലകളെ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകാനുള്ള തീരുമാനങ്ങള്‍ ബജറ്റില്‍ എടുത്തിട്ടുണ്ട്. ഞങ്ങള്‍ താങ്ങുവില വര്‍ദ്ധിപ്പിച്ചു, പയറുവര്‍ഗ്ഗങ്ങളുടെ ഉത്പാദനം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു, ഭക്ഷ്യ സംസ്‌കരണ ഭക്ഷ്യ പാര്‍ക്കുകളുടെ എണ്ണം വര്‍ദ്ധിപ്പിച്ചു. കൂടാതെ, ഭക്ഷ്യ എണ്ണയുടെ കാര്യത്തില്‍ പൂര്‍ണ്ണമായും സ്വയം ആശ്രയിക്കുന്നതിനുള്ള ദൗത്യം ഏറ്റെടുത്തു പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

കാര്‍ഷിക മേഖലയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വെല്ലുവിളികള്‍ നാം അഭിമുഖീകരിക്കുന്നില്ലെങ്കില്‍ സമഗ്ര വികസനം എന്ന ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കാനാവില്ല. ഇന്ന്, ഇന്ത്യയിലെ പല മേഖലകളും അതിവേഗം പുരോഗമിക്കുന്നു, നമ്മുടെ തീക്ഷ്ണതയുള്ള യുവാക്കള്‍ അതില്‍ സജീവമായി പങ്കെടുക്കുന്നു, എന്നാല്‍ കൃഷിയുടെ പ്രാധാന്യവും അതില്‍ മുന്നോട്ട് പോകാനുള്ള സാധ്യതയും നന്നായി അറിയാമെങ്കിലും അവരുടെ പങ്കാളിത്തം കുറവാണ്. സ്വകാര്യ നവീകരണവും നിക്ഷേപവും ഇപ്പോഴും ഈ മേഖലയില്‍ നിന്ന് അകലെയാണ്. ഈ ശൂന്യത നികത്താന്‍ ഈ വര്‍ഷത്തെ ബജറ്റില്‍ നിരവധി പ്രഖ്യാപനങ്ങള്‍ നടത്തി. ഉദാഹരണത്തിന്, കാര്‍ഷിക മേഖലയില്‍ ഓപ്പണ്‍ സോഴ്‌സ് തുറന്ന സ്രോതസ്സ് അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള പ്ലാറ്റ്‌ഫോമുകളുടെ പ്രോത്സാഹനം. ഡിജിറ്റല്‍ പബ്ലിക് ഇന്‍ഫ്രാസ്ട്രക്ചര്‍ ഒരു സ്വതന്ത്ര സ്രോതസ്സ് പ്ലാറ്റ്ഫോമായി ഞങ്ങള്‍ മുന്നോട്ട് വച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇന്ന് ഡിജിറ്റല്‍ ഇടപാടുകള്‍ നടക്കുന്ന യുപിഐയുടെ തുറന്ന പ്ലാറ്റ്ഫോം പോലെ തന്നെയാണിത്. ഇന്ന്, ഡിജിറ്റല്‍ ഇടപാടുകളില്‍ വിപ്ലവം നടക്കുന്നതുപോലെ, അഗ്രി-ടെക് ഡൊമെയ്നിലും നിക്ഷേപത്തിന്റെയും നവീകരണത്തിന്റെയും അപാരമായ സാധ്യതകള്‍ സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുന്നു. ചരക്കു ഗതാഗതം മെച്ചപ്പെടുത്താന്‍ ഒരു സാധ്യതയുണ്ട്; വലിയ വിപണികളിലെത്താന്‍ സൗകര്യമൊരുക്കാന്‍ അവസരമുണ്ട്; സാങ്കേതികവിദ്യയിലൂടെ ഡ്രിപ്പ് ജലസേചനം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനും ശരിയായ ഉപദേശവുമായി കൃത്യസമയത്ത് ശരിയായ വ്യക്തിയില്‍ എത്തിച്ചേരുന്നതിനും അവസരമുണ്ട്. ഈ സാധ്യതകളില്‍ നമ്മുടെ യുവാക്കള്‍ക്ക് ഈ മേഖലകളില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കാന്‍ കഴിയും. മെഡിക്കല്‍ മേഖലയില്‍ ലാബുകള്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നതുപോലെ സ്വകാര്യ മണ്ണ് പരിശോധന ലാബുകള്‍ സ്ഥാപിക്കാവുന്നതാണ്. നമ്മുടെ ചെറുപ്പക്കാര്‍ക്ക് അവരുടെ നൂതനാശയങ്ങളിലൂടെ സര്‍ക്കാരിനും കര്‍ഷകനും ഇടയില്‍ വിവരങ്ങളുടെ പാലമായി മാറാന്‍ കഴിയും. ഏതൊക്കെ വിളകളാണ് കൂടുതല്‍ ലാഭം നല്‍കുന്നതെന്ന് അവര്‍ക്ക് പറയാന്‍ കഴിയും. വിളകള്‍ കണക്കാക്കാന്‍ അവര്‍ക്ക് ഡ്രോണുകള്‍ ഉപയോഗിക്കാം. നയരൂപീകരണത്തില്‍ അവര്‍ക്ക് സഹായിക്കാനാകും. ഏത് സ്ഥലത്തും കാലാവസ്ഥയിലെ മാറ്റങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള തത്സമയ വിവരങ്ങളും നിങ്ങള്‍ക്ക് നല്‍കാം. അതായത് നമ്മുടെ യുവാക്കള്‍ക്ക് ഈ മേഖലയില്‍ ഒരുപാട് കാര്യങ്ങള്‍ ചെയ്യാനുണ്ട്. ഈ മേഖലയില്‍ സജീവമായി പങ്കെടുക്കുന്നതിലൂടെ കര്‍ഷകരെ സഹായിക്കാനും മുന്നോട്ടുപോകാനുള്ള അവസരവും അവര്‍ക്ക് ലഭിക്കും.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

ഈ വര്‍ഷത്തെ ബജറ്റില്‍ മറ്റൊരു സുപ്രധാന പ്രഖ്യാപനം കൂടി നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. അഗ്രി-ടെക് സ്റ്റാര്‍ട്ടപ്പുകള്‍ക്കായി ആക്‌സിലറേറ്റര്‍ ഫണ്ട് രൂപീകരിക്കും. അതിനാല്‍, ഞങ്ങള്‍ ഡിജിറ്റല്‍ അടിസ്ഥാന സൗകര്യം നിര്‍മ്മിക്കുക മാത്രമല്ല, നിങ്ങള്‍ക്കായി ഫണ്ടിംഗ് വഴികള്‍ സൃഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അതുകൊണ്ട് ഇപ്പോള്‍ നമ്മുടെ യുവസംരംഭകര്‍ക്ക് ആവേശത്തോടെ മുന്നേറാനും അവരുടെ ലക്ഷ്യങ്ങള്‍ നേടാനുമാണ്. 9 വര്‍ഷം മുമ്പ് രാജ്യത്ത് അഗ്രി സ്റ്റാര്‍ട്ടപ്പുകള്‍ വളരെ കുറവായിരുന്നു, എന്നാല്‍ ഇന്ന് 3000-ലധികം അഗ്രി സ്റ്റാര്‍ട്ടപ്പുകള്‍ ഉണ്ടെന്നും നാം ഓര്‍ക്കണം. എന്നാല്‍ നമ്മള്‍ ഇനിയും വേഗമേറിയ വേഗത്തിലാണ് മുന്നോട്ട് പോകേണ്ടത്.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

ഇന്ത്യയുടെ മുന്‍കൈയില്‍ ഈ വര്‍ഷം തിനകളുടെ അന്താരാഷ്ട്ര വര്‍ഷമായി പ്രഖ്യാപിച്ചത് നിങ്ങള്‍ക്കെല്ലാവര്‍ക്കും അറിയാം. തിനകള്‍ക്ക് അന്താരാഷ്ട്ര അംഗീകാരം ലഭിക്കുന്നു എന്നാല്‍ നമ്മുടെ ചെറുകിട കര്‍ഷകര്‍ക്ക് ആഗോള വിപണി ഒരുങ്ങുന്നു എന്നാണ്. ഈ ബജറ്റില്‍ തന്നെ നാടന്‍ ധാന്യങ്ങള്‍ക്ക് 'ശ്രീ അന്ന' എന്ന സവിശേഷ നാമം നല്‍കിയിരിക്കുകയാണ് രാജ്യം. ഇന്ന് 'ശ്രീ അന്ന' പ്രചരിപ്പിക്കുന്നത് നമ്മുടെ ചെറുകിട കര്‍ഷകര്‍ക്ക് ഏറെ പ്രയോജനം ചെയ്യും. ഇത്തരം സ്റ്റാര്‍ട്ടപ്പുകളുടെ വളര്‍ച്ചയുടെ സാധ്യതയും ഈ മേഖലയില്‍ വര്‍ദ്ധിച്ചിട്ടുണ്ട്, ഇത് കര്‍ഷകര്‍ക്ക് ആഗോള വിപണിയില്‍ പ്രവേശിക്കുന്നത് എളുപ്പമാക്കും.


സുഹൃത്തുക്കളേ,

ഇന്ത്യയുടെ സഹകരണ മേഖലയില്‍ പുതിയ വിപ്ലവം നടക്കുകയാണ്. ഇത് വരെ രാജ്യത്തെ ചില സംസ്ഥാനങ്ങളിലും ചില പ്രദേശങ്ങളിലും മാത്രമായി പരിമിതപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. എന്നാല്‍ ഇപ്പോള്‍ അത് രാജ്യമൊട്ടാകെ വ്യാപിപ്പിക്കുകയാണ്. ഈ ബജറ്റില്‍ സഹകരണ മേഖലയ്ക്ക് നികുതി ആനുകൂല്യങ്ങള്‍ നല്‍കിയിട്ടുണ്ട്. ഉല്‍പ്പാദനത്തില്‍ ഏര്‍പ്പെട്ടിരിക്കുന്ന പുതിയ സഹകരണ സംഘങ്ങള്‍ക്ക് കുറഞ്ഞ നികുതി നിരക്കിന്റെ ആനുകൂല്യം ലഭിക്കും. സഹകരണ സംഘങ്ങള്‍ മൂന്നു കോടി രൂപ വരെ പണം പിന്‍വലിക്കുമ്പോള്‍ സ്രോതസ്സില്‍ നിന്നുള്ള നികുതി (ടിഡിഎസ്) ഈടാക്കില്ല. മറ്റ് കമ്പനികളെ അപേക്ഷിച്ച് തങ്ങളോട് വിവേചനം കാണിക്കുന്നു എന്ന തോന്നല്‍ നേരത്തെ സഹകരണ മേഖലയ്ക്കുണ്ടായിരുന്നു. ഈ ബജറ്റിലും ഈ അനീതി ഇല്ലാതായി. ഒരു സുപ്രധാന തീരുമാനപ്രകാരം, പഞ്ചസാര സഹകരണ സംഘങ്ങള്‍ 2016-17 ന് മുമ്പ് നടത്തിയ പണമിടപാടുകള്‍ക്ക് നികുതി ഇളവ് നല്‍കിയിട്ടുണ്ട്. ഇതിലൂടെ പഞ്ചസാര സഹകരണ സംഘങ്ങള്‍ക്ക് 10,000 കോടി രൂപയുടെ പ്രയോജനം ലഭിക്കും.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

സഹകരണസംഘങ്ങള്‍ നിലവില്‍ ഇല്ലാത്ത പ്രദേശങ്ങളില്‍ ക്ഷീരമേഖലയും മത്സ്യബന്ധനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സഹകരണസംഘങ്ങള്‍ ചെറുകിട കര്‍ഷകര്‍ക്ക് ഏറെ പ്രയോജനം ചെയ്യും. പ്രത്യേകിച്ച്, മത്സ്യബന്ധനത്തില്‍ ഏര്‍പ്പെട്ടിരിക്കുന്നവര്‍ക്ക് വലിയ അവസരങ്ങളുണ്ട്. കഴിഞ്ഞ 8-9 വര്‍ഷത്തിനിടെ രാജ്യത്തെ മത്സ്യ ഉല്‍പ്പാദനത്തില്‍ 70 ലക്ഷം മെട്രിക് ടണ്‍ വര്‍ധിച്ചിട്ടുണ്ട്. 2014 ന് മുമ്പ്, ഉല്‍പ്പാദനം ഇത്രയധികം വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കാന്‍ ഏകദേശം മുപ്പത് വര്‍ഷമെടുത്തു. ഈ വര്‍ഷത്തെ ബജറ്റില്‍, പ്രധാനമന്ത്രി മത്സ്യ സമ്പത്ത് യോജനയ്ക്ക് കീഴില്‍ 6000 കോടി രൂപയുടെ പുതിയ ഉപഘടകം പ്രഖ്യാപിച്ചു. ഇത് മത്സ്യബന്ധന മൂല്യ ശൃംഖലയ്ക്കും വിപണിക്കും ഉത്തേജനം നല്‍കും. മത്സ്യത്തൊഴിലാളികള്‍ക്കും ചെറുകിട സംരംഭകര്‍ക്കും ഇത് പുതിയ അവസരങ്ങള്‍ സൃഷ്ടിക്കും.


സുഹൃത്തുക്കളേ,

ജൈവകൃഷി പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനും രാസാധിഷ്ഠിത കൃഷി കുറയ്ക്കുന്നതിനും ഞങ്ങള്‍ അതിവേഗം പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു. പിഎം-പ്രണാം യോജനയും ഗോബര്‍ദ്ധന്‍ യോജനയും ഈ ദിശയില്‍ വലിയ സഹായകമാകും. ഒരു ടീം എന്ന നിലയില്‍ നാമെല്ലാവരും ഈ കാര്യങ്ങള്‍ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകുമെന്ന് ഞാന്‍ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. ഇന്നത്തെ വെബിനാറിന് ഒരിക്കല്‍ കൂടി എല്ലാ ആശംസകളും നേരുന്നു. ഈ ബജറ്റിലെ വ്യവസ്ഥകളും നിങ്ങളുടെ പ്രമേയങ്ങളും നിങ്ങളുടെ ശക്തിയെ സംയോജിപ്പിച്ച് ഈ ബജറ്റിന്റെ പരമാവധി പ്രയോജനം പരമാവധി ആളുകളിലേക്ക് എങ്ങനെ എത്തിക്കാമെന്ന് ഉറപ്പാക്കാന്‍ നിങ്ങളെപ്പോലുള്ള എല്ലാ പങ്കാളികളും ഒരുമിച്ച് വഴികള്‍ കണ്ടെത്തുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്. കാര്‍ഷിക മേഖലയെയും മത്സ്യബന്ധന മേഖലയെയും നിങ്ങള്‍ തീര്‍ച്ചയായും ഉയരങ്ങളിലെത്തിക്കുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്. ചിന്തിക്കുക, യഥാര്‍ത്ഥ ആശയങ്ങള്‍ സംഭാവന ചെയ്യുക, ഒരു റോഡ്മാപ്പ് തയ്യാറാക്കുക, ഒരു വര്‍ഷത്തേക്ക് ഒരു സമ്പൂര്‍ണ്ണ റോഡ്മാപ്പ് തയ്യാറാക്കുന്നതില്‍ ഈ വെബിനാര്‍ വിജയിക്കുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്.

ആശംസകള്‍, എന്റെ ഹൃദയം നിറഞ്ഞ നന്ദി!

Explore More
78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം

ജനപ്രിയ പ്രസംഗങ്ങൾ

78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।