Quote"ഇത് ഇന്ത്യയുടെ നിമിഷമാണ്"
Quote"ഇരുപത്തിയൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ഈ ദശകത്തിൽ ഇന്ത്യക്ക് മുമ്പിലുള്ള കാലഘട്ടം അഭൂതപൂർവമാണ്"
Quote"2023ലെ ആദ്യ 75 ദിവസത്തെ നേട്ടങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ നിമിഷത്തിന്റെ പ്രതിഫലനമാണ്"
Quote"ഇന്ത്യൻ സംസ്കാരത്തിൽ ലോകത്തിന് അഭൂതപൂർവമായ ആകർഷണമുണ്ട്"
Quote"രാജ്യത്തിന് മുന്നോട്ട് പോകണമെങ്കിൽ, അതിന് എപ്പോഴും ചലനാത്മകതയും ധീരമായ തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കാനുള്ള ശക്തിയും ഉണ്ടായിരിക്കണം"
Quote"ഇന്ന്,ഗവണ്മെന്റ് തങ്ങളെ പരിപാലിക്കുന്നു എന്ന വിശ്വാസം രാജ്യക്കാർ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തിട്ടുണ്ട്"
Quote"ഭരണത്തിന് ഞങ്ങൾ ഒരു മാനുഷിക സ്പർശം നൽകി"
Quote"ഇന്ന് ഇന്ത്യ എന്ത് നേടിയാലും അത് നമ്മുടെ ജനാധിപത്യത്തിന്റെ ശക്തിയും നമ്മുടെ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ശക്തിയുമാണ്"
Quote"സബ്ക പ്രയാസ്' ഉപയോഗിച്ച് നാം ഭാരത നിമിഷത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും ആസാദി കാ അമൃത് മഹോത്സവത്തിൽ വികസിത ഇന്ത്യയുടെ യാത്രയെ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും വേണം"

ഇന്ത്യാ ടുഡേ കോൺക്ലേവിൽ നമ്മോടൊപ്പമുള്ള എല്ലാ വിശിഷ്ട വ്യക്തികൾക്കും ആശംസകൾ! ഡിജിറ്റൽ മീഡിയത്തിലൂടെ ഞങ്ങളോടൊപ്പം ചേർന്ന ഇന്ത്യയിൽ നിന്നും വിദേശത്തു നിന്നുമുള്ള പ്രേക്ഷകർക്കും വായനക്കാർക്കും ആശംസകൾ. ഈ കോൺക്ലേവിന്റെ പ്രമേയം - ദി ഇന്ത്യ മൊമെന്റ് എന്നതാണെന്നതിൽ എനിക്ക് സന്തോഷമുണ്ട്. ഇന്ന് ലോകത്തെ പ്രമുഖ സാമ്പത്തിക വിദഗ്ധരും വിശകലന വിദഗ്ധരും ചിന്തകരും ഇത് ഇന്ത്യയുടെ നിമിഷമാണെന്ന് ഒരേ സ്വരത്തിൽ പറയുന്നു. എന്നാൽ ഇന്ത്യാ ടുഡേ ഗ്രൂപ്പ് ഈ ശുഭാപ്തിവിശ്വാസം ഉയർത്തിക്കാട്ടുമ്പോൾ, അത് 'എക്സ്ട്രാ സ്പെഷ്യൽ' ആണ്. 20 മാസം മുമ്പ് ഞാൻ ചെങ്കോട്ടയുടെ കൊത്തളത്തിൽ നിന്ന് പറഞ്ഞിരുന്നു - ഇതാണ് സമയം, ശരിയായ സമയം. എന്നാൽ ഈ സ്ഥാനത്ത് എത്താൻ 20 മാസമെടുത്തു. അപ്പോഴും മാനസികഭാവം ഒന്നുതന്നെയായിരുന്നു - ഇതാണ് ഇന്ത്യയുടെ നിമിഷം.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,
ഏതൊരു രാജ്യത്തിന്റെയും വികസന യാത്രയിൽ നിരവധി ഉയർച്ച താഴ്ചകളും അതുപോലെ നിരവധി നാഴികക്കല്ലുകളും ഉണ്ട്. ഇന്ന്, 21-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ഈ ദശകത്തിലെ ഈ കാലഘട്ടം ഇന്ത്യയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം അസാധാരണമാണ്. ഏതാനും പതിറ്റാണ്ടുകൾക്ക് മുമ്പ്, മുന്നോട്ട് നീങ്ങുകയും വികസിക്കുകയും ചെയ്ത പല രാജ്യങ്ങൾക്കും അവരുടെ മുമ്പിൽ വളരെ വ്യത്യസ്തമായ സാഹചര്യങ്ങളുണ്ടായിരുന്നു. ഒരു തരത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ, ഈ രാജ്യങ്ങൾക്ക് അവർക്കെതിരെ അധികം എതിരാളികൾ ഇല്ലാതിരുന്നതിനാൽ അവർ അവരുടെ സ്വന്തം എതിരാളികളായിരുന്നു. എന്നാൽ ഇന്ന് ഇന്ത്യ മുന്നോട്ട് പോകുന്ന സാഹചര്യങ്ങൾ വ്യത്യസ്തമാണ്. വെല്ലുവിളികൾ വളരെ വ്യത്യസ്തവും വിശാലവും വൈവിധ്യങ്ങൾ നിറഞ്ഞതുമാണ്. ഇന്ന് നിരവധി ആഗോള വെല്ലുവിളികളുണ്ട് - 100 വർഷത്തിനിടയിലെ ഏറ്റവും മോശമായ പാൻഡെമിക്, ഇത്രയും വലിയ പ്രതിസന്ധി, രണ്ട് രാജ്യങ്ങൾ മാസങ്ങളായി യുദ്ധത്തിലാണ്, ലോകമെമ്പാടുമുള്ള വിതരണ ശൃംഖല താറുമാറായിരിക്കുന്നു. ഈ സാഹചര്യം നോക്കുക, ഈ പശ്ചാത്തലത്തെക്കുറിച്ച് ചിന്തിക്കുക. ഇത്തരമൊരു സാഹചര്യത്തിൽ 'ദി ഇന്ത്യ മൊമെന്റിനെ' കുറിച്ച് സംസാരിക്കുന്നത് സാധാരണ കാര്യമല്ല.

|

ഒരു പുതിയ ചരിത്രം സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുന്നു, നാമെല്ലാവരും അതിന് സാക്ഷികളാണ്. ഇന്ന് ലോകം മുഴുവൻ ഇന്ത്യയിൽ വിശ്വസിക്കുന്നു. ഇന്ന് ഇന്ത്യ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വേഗത്തിൽ വളരുന്ന സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയാണ്. ഇന്ന് ലോകത്തെ ഒന്നാം നമ്പർ സ്‌മാർട്ട്‌ഫോൺ ഡാറ്റ ഉപഭോക്താവാണ് ഇന്ത്യ. ആഗോള ഫിൻടെക് ദത്തെടുക്കൽ നിരക്കിൽ ഇന്ത്യ ഇന്ന് ഒന്നാം സ്ഥാനത്താണ്. ഇന്ന് ഇന്ത്യ ലോകത്തിലെ രണ്ടാമത്തെ വലിയ മൊബൈൽ നിർമ്മാതാവാണ്. ഇന്ന് ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മൂന്നാമത്തെ സ്റ്റാർട്ടപ്പ് ആവാസ് വ്യവസ്ഥയാണ്  ഇന്ത്യക്കുള്ളത്.

ഇത്തരം പല കാര്യങ്ങളും ചർച്ച ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ആർക്കെങ്കിലും മുൻകാല കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ച് പഠിക്കണമെങ്കിൽ, അത് കണ്ടെത്താനാകും. എന്നാൽ വർത്തമാനകാലത്തെ കുറിച്ചും അതും 2023-നെ കുറിച്ചും സംസാരിക്കാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. ഈ വർഷം 2023-ൽ 75 ദിവസം കഴിഞ്ഞു. ഈ 75 ദിവസത്തെ കുറിച്ച് മാത്രമാണ് ഇന്ന് ഞാൻ സംസാരിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നത്. ഈ 75 ദിവസങ്ങളിൽ രാജ്യത്തിന്റെ ചരിത്രപരമായ ഹരിത ബജറ്റാണ് അവതരിപ്പിച്ചത്. ഈ 75 ദിവസം കൊണ്ട് കർണാടകയിലെ ശിവമോഗയിൽ വിമാനത്താവളം ഉദ്ഘാടനം ചെയ്യപ്പെട്ടു. ഈ 75 ദിവസത്തിനുള്ളിൽ മെട്രോ റെയിലിന്റെ അടുത്ത ഘട്ടം മുംബൈയിൽ ആരംഭിച്ചു. ഈ 75 ദിവസത്തിനുള്ളിൽ, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ദൈർഘ്യമേറിയ റിവർ ക്രൂയിസ് രാജ്യത്ത് ഫ്ലാഗ് ഓഫ് ചെയ്തു. ബെംഗളൂരു-മൈസൂർ എക്സ്പ്രസ് വേ ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു. ഡൽഹി-മുംബൈ എക്സ്പ്രസ് വേയുടെ ഒരു ഭാഗം തുറന്നു. മുംബൈയിൽ നിന്നും വിശാഖപട്ടണത്തുനിന്നും വന്ദേ ഭാരത് ട്രെയിനുകൾ ഓടിത്തുടങ്ങി. ഐഐടി ധാർവാഡിന്റെ സ്ഥിരം ക്യാമ്പസ് ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു. ആൻഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ 21 ദ്വീപുകൾക്ക് പരമവീര ചക്ര പുരസ്‌കാരം ലഭിച്ചവരുടെ പേരിലാണ് ഇന്ത്യ നാമകരണം ചെയ്തത്.

സുഹൃത്തുക്കളേ 

ഈ 75 ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ, പെട്രോളിൽ 20% എത്തനോൾ കലർത്തി ഇ 20 ഇന്ധനം ഇന്ത്യ പുറത്തിറക്കി. ഈ 75 ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ ഏഷ്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ആധുനിക ഹെലികോപ്റ്റർ ഫാക്ടറി തുംകുരുവിൽ ഉദ്ഘാടനം ചെയ്യപ്പെട്ടു. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ വ്യോമയാന ഓർഡർ നൽകിയിരിക്കുകയാണ് എയർ ഇന്ത്യ. ഈ 75 ദിവസത്തിനുള്ളിൽ ഇ-സഞ്ജീവനിയിലൂടെ 10 കോടി ടെലി കൺസൾട്ടേഷനുകൾ എന്ന നാഴികക്കല്ല് ഇന്ത്യ കൈവരിച്ചു. ഈ 75 ദിവസത്തിനുള്ളിൽ 8 കോടി പുതിയ ടാപ്പ് വാട്ടർ കണക്ഷനുകൾ നൽകുന്ന നാഴികക്കല്ല് ഇന്ത്യ കൈവരിച്ചു. ഈ 75 ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ, യുപി-ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ റെയിൽ ശൃംഖലയുടെ 100 ശതമാനം വൈദ്യുതീകരണ പ്രവർത്തനങ്ങൾ പൂർത്തിയായി.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ഈ 75 ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ 12 ചീറ്റപ്പുലികളുടെ പുതിയ ബാച്ച് കുനോ നാഷണൽ പാർക്കിൽ എത്തി. അണ്ടർ 19 ക്രിക്കറ്റ് ടി-20 ലോകകപ്പ് കിരീടം ഇന്ത്യൻ വനിതാ ടീം. ഈ 75 ദിവസത്തിനുള്ളിൽ രണ്ട് ഓസ്‌കാറുകൾ നേടിയെന്ന ബഹുമതിയാണ് രാജ്യത്തിന് ലഭിച്ചത്.

|

സുഹൃത്തുക്കൾ,

ഈ 75 ദിവസങ്ങളിലായി ആയിരക്കണക്കിന് വിദേശ നയതന്ത്രജ്ഞരും വിവിധ സംഘടനകളുടെ പ്രതിനിധികളും ജി-20 യോഗങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കാൻ ഇന്ത്യയിലെത്തി. ഈ 75 ദിവസങ്ങളിൽ, ജി-20-ന്റെ 28 സുപ്രധാന മീറ്റിംഗുകൾ, അതായത് ഓരോ മൂന്നാം ദിവസവും ഒരു മീറ്റിംഗ്. ഇതേ കാലയളവിൽ ഊർജ ഉച്ചകോടിയും നടന്നു. ഇന്ന് തന്നെ ഗ്ലോബൽ മില്ലറ്റ്സ് കോൺഫറൻസ് നടന്നു. ബെംഗളൂരുവിൽ നടന്ന എയ്‌റോ ഇന്ത്യയിൽ പങ്കെടുക്കാൻ നൂറിലധികം രാജ്യങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലെത്തിയത് നാം കണ്ടു. ഈ 75 ദിവസങ്ങൾ കൊണ്ടാണ് സിംഗപ്പൂരുമായുള്ള യുപിഐ ബന്ധം ആരംഭിച്ചത്. ഈ 75 ദിവസത്തിനുള്ളിൽ തുർക്കിയെ സഹായിക്കാൻ ഇന്ത്യ 'ഓപ്പറേഷൻ ദോസ്ത്' ആരംഭിച്ചു. ഇന്ത്യ-ബംഗ്ലാദേശ് വാതക പൈപ്പ് ലൈൻ ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തിട്ട് മണിക്കൂറുകൾ മാത്രം. ഈ 75 ദിവസത്തെ നേട്ടങ്ങളുടെ ലിസ്റ്റ് വളരെ നീണ്ടതാണ്, നമുക്ക് സമയം മതിയാകില്ല . കഴിഞ്ഞ 75 ദിവസത്തിനുള്ളിൽ നടന്ന ഇത്തരം ചില കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ച് ഞാൻ നിങ്ങളോട് പറയുന്നു, കാരണം ഇത് 'ഇന്ത്യ മൊമെന്റിന്റെ' പ്രതിഫലനമാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ഇന്ന്, ഒരു വശത്ത് രാജ്യം റോഡ്-റെയിൽവേ, തുറമുഖ-വിമാനത്താവളം തുടങ്ങിയ ഭൗതിക അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുമ്പോൾ, മറുവശത്ത് ഇന്ത്യൻ സംസ്‌കാരത്തിലേക്കും ലോകത്തെ മൃദു ശക്തിയിലേക്കും അഭൂതപൂർവമായ ആകർഷണമുണ്ട്. ഇന്ന് യോഗ ലോകമെമ്പാടും പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. ആയുർവേദത്തെ സംബന്ധിച്ച് ഇന്ന് ആവേശമുണ്ട്; ഇന്ത്യൻ ഭക്ഷണത്തെക്കുറിച്ച് ആവേശമുണ്ട്. ഇന്ന് ഇന്ത്യൻ സിനിമകളും ഇന്ത്യൻ സംഗീതവും പുതിയ ഊർജ്ജത്തോടെ ആളുകളെ ആകർഷിക്കുന്നു. നമ്മുടെ ചെറുധാന്യങ്ങൾ  ദുരന്തത്തെ പ്രതിരോധിക്കുന്ന അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾക്കായുള്ള സഖ്യമായാലും, ഇന്ത്യയുടെ ആശയങ്ങളും ഇന്ത്യയുടെ സാധ്യതകളും ആഗോള നന്മയ്ക്കാണെന്ന് ലോകം ഇന്ന് തിരിച്ചറിയുന്നു. അതുകൊണ്ടാണ് ഇന്ന് ലോകം പറയുന്നത് - ഇതാണ് ഇന്ത്യയുടെ നിമിഷം.

കൂടാതെ ഈയിടെ ഒരു കാര്യം കൂടി നിങ്ങൾ എല്ലാവരും ശ്രദ്ധിച്ചിരിക്കണം. ഇവയെല്ലാം ഒരു ഗുണിത പ്രഭാവം സൃഷ്ടിച്ചു. ഒരു ചെറിയ കാര്യത്തിലേക്ക് നിങ്ങളുടെ ശ്രദ്ധ ക്ഷണിക്കട്ടെ. ഇക്കാലത്ത്, ഞാൻ മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുമ്പോഴോ മറ്റ് രാജ്യങ്ങളുടെ പ്രതിനിധികൾ ഇന്ത്യയിൽ വരുമ്പോഴോ അല്ലെങ്കിൽ ഇന്ത്യയിൽ നിന്ന് ആരെങ്കിലും ഒരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുമ്പോഴോ, ഇന്ത്യയിൽ നിന്ന് മോഷ്ടിച്ച പുരാതന പുരാവസ്തുക്കൾ തിരികെ നൽകാൻ രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ ഒരുതരം മത്സരം നടക്കുന്നത് നിങ്ങൾ ശ്രദ്ധിച്ചിരിക്കണം. അവരുടെ സ്വന്തം മുൻകൈയിൽ, അവർ ഈ പുരാവസ്തുക്കൾ ഞങ്ങൾക്ക് തിരികെ നൽകുന്നു, കാരണം ഇവയെ ആദരിക്കുന്നതിനുള്ള ശരിയായ സ്ഥലമാണിതെന്ന് അവർക്ക് ഇപ്പോൾ ബോധ്യമുണ്ട്. ഇതാണ് നിമിഷം.

പിന്നെ ഇതെല്ലാം യാദൃശ്ചികമല്ല സുഹൃത്തുക്കളെ. ഇന്നത്തെ ഇന്ത്യ മൊമെന്റിന്റെ ഏറ്റവും സവിശേഷമായ കാര്യം, വാഗ്ദാനത്തിനുപുറമെ, പ്രകടനവും അതിൽ ചേർത്തിട്ടുണ്ട് എന്നതാണ്. നിരവധി മുതിർന്ന മാധ്യമപ്രവർത്തകർ ഇവിടെയുണ്ട്. നിങ്ങൾ 2014-ന് മുമ്പ് തലക്കെട്ടുകൾ എഴുതുകയും വായിക്കുകയും റിപ്പോർട്ടുചെയ്യുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ആ സമയത്ത് ഞാൻ അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. നേരത്തെയുള്ള തലക്കെട്ടുകൾ എന്തായിരുന്നു? ഒന്നോ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു മേഖലയിലോ നടന്ന 'ലക്ഷക്കണക്കിന് കോടി' അഴിമതികളെക്കുറിച്ചായിരുന്നു അത്. അഴിമതിക്കെതിരെ ജനങ്ങൾ തെരുവിലിറങ്ങി. എന്നാൽ ഇന്നത്തെ തലക്കെട്ട് എന്താണ്? 'അഴിമതിക്കേസുകൾക്കെതിരായ നടപടി കാരണം അഴിമതിക്കാർ അണിനിരന്ന് തെരുവിലിറങ്ങി'. തട്ടിപ്പുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വാർത്തകൾ കാണിച്ച് നിങ്ങൾ ഒരുപാട് ടിആർപി നേടി. അഴിമതിക്കാർക്കെതിരെ നടപടി കാണിച്ച് ടിആർപി കൂട്ടാനുള്ള അവസരമാണ് ഇപ്പോൾ നിങ്ങൾക്കുള്ളത്. ആരുടെയും സമ്മർദത്തിന് വിധേയരാകരുത്; ഒരു ബാലൻസിങ് ആക്റ്റ് കാരണം ഈ അവസരം നഷ്ടപ്പെടുത്തരുത്.

|

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

മുമ്പ് നഗരങ്ങളിലെ ബോംബ് സ്ഫോടനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തലക്കെട്ടുകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു; നക്സലൈറ്റ് സംഭവങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തലക്കെട്ടുകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. ഇന്ന് സമാധാനവും സമൃദ്ധിയും സംബന്ധിച്ച് ധാരാളം വാർത്തകൾ ഉണ്ട്. പാരിസ്ഥിതിക പ്രശ്‌നങ്ങൾ കാരണം ചില പ്രധാന അടിസ്ഥാന സൗകര്യ പദ്ധതികൾ മുടങ്ങിക്കിടക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ച് മുമ്പ് വലിയ കഥകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. ഇന്ന്, പരിസ്ഥിതിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നല്ല വാർത്തകൾക്കൊപ്പം, പുതിയ ഹൈവേകളുടെയും എക്സ്പ്രസ് വേകളുടെയും നിർമ്മാണത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വാർത്തകളും ഉണ്ട്. നേരത്തെ തീവണ്ടി അപകടങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള വാർത്തകൾ സാധാരണമായിരുന്നു. ഇന്ന് ആധുനിക ട്രെയിനുകളുടെ ആമുഖം തലക്കെട്ടുകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നു. നേരത്തെ എയർ ഇന്ത്യയുടെ അഴിമതികളെക്കുറിച്ചും അവയുടെ തകർച്ചയെക്കുറിച്ചും വാർത്തകൾ വന്നിരുന്നു. ഇന്ന് ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ വിമാന ഇടപാടിനെക്കുറിച്ചുള്ള വാർത്തകൾ ലോകത്തെ തലക്കെട്ടുകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നു. വാഗ്ദാനത്തിലും പ്രകടനത്തിലും ഇന്ത്യ മൊമെന്റ് ഈ മാറ്റം കൊണ്ടുവന്നു.

പറയട്ടെ, സുഹൃത്തുക്കളേ, രാജ്യം ആത്മവിശ്വാസവും നിശ്ചയദാർഢ്യവും നിറഞ്ഞ ഒരു കാലത്ത്, വിദേശ രാജ്യങ്ങളും, ലോകമെമ്പാടുമുള്ള പണ്ഡിതന്മാരും ഇന്ത്യയെക്കുറിച്ച് ശുഭാപ്തിവിശ്വാസം പുലർത്തുന്ന ഒരു സമയത്ത്, അശുഭാപ്തിവിശ്വാസം പ്രചരിപ്പിക്കാനും ഇന്ത്യയെ അപമാനിക്കാനും ഇന്ത്യയെ തകർക്കാനുമുള്ള ശ്രമങ്ങളും നടന്നിട്ടുണ്ട്. മനോവീര്യം. ആരെയെങ്കിലും അപകടത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കാൻ ശുഭമുഹൂർത്തങ്ങളിൽ കറുത്ത അടയാളം പ്രയോഗിക്കുന്ന ഒരു പാരമ്പര്യമുണ്ടെന്ന് ഇപ്പോൾ നമുക്കറിയാം. ഇന്ന് ധാരാളം മംഗളകരമായ കാര്യങ്ങൾ സംഭവിക്കുന്നു; അതുകൊണ്ടാണ് ഈ ഐശ്വര്യത്തിൽ ആരും ദുഷിക്കാതിരിക്കാൻ കറുത്ത അടയാളം പുരട്ടാനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം ചിലർ ഏറ്റെടുത്തിരിക്കുന്നത്.

കഴിഞ്ഞ ദശാബ്ദങ്ങളിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന എല്ലാ ഗവണ്മെന്റുകളും  അവരുടെ കഴിവിനും ധാരണയ്ക്കും അനുസരിച്ചുള്ള ശ്രമങ്ങൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. ആ ശ്രമങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് ആ ഗവണ്മെന്റുകൾക്കും  ആഗ്രഹിച്ച ഫലം ലഭിച്ചു. എന്നാൽ ഞങ്ങൾക്ക് പുതിയ ഫലങ്ങൾ വേണം, അതിനാൽ ഞങ്ങൾ വേഗതയും സ്കെയിലും വർദ്ധിപ്പിച്ചു. ഉദാഹരണത്തിന്, നേരത്തെ ടോയ്‌ലറ്റുകൾ നിർമ്മിച്ചിരുന്നു. എന്നാൽ ഞങ്ങൾ 11 കോടിയിലധികം ടോയ്‌ലറ്റുകൾ നിർമ്മിച്ചത് റെക്കോർഡ് വേഗത്തിലാണ്. രാജ്യത്ത് നേരത്തെയും ബാങ്കുകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു, പാവപ്പെട്ടവരെ സഹായിക്കാൻ ബാങ്കുകളും ദേശസാൽക്കരിക്കപ്പെട്ടു. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ, അരുൺ ജി വിശദമായി സൂചിപ്പിച്ചതുപോലെ, ഞങ്ങൾ അതിവേഗം 48 കോടി ആളുകളെ ബാങ്കിംഗ് സംവിധാനത്തിലേക്ക് ചേർത്തു. പാവപ്പെട്ടവർക്ക് വീട് എന്ന പദ്ധതി നേരത്തെ തന്നെ ഉണ്ടായിരുന്നു. ആ സ്കീമുകളുടെ സ്ഥിതിയെക്കുറിച്ച് നിങ്ങൾക്ക് നന്നായി അറിയാം. എന്നാൽ നമ്മുടെ സർക്കാർ അത് പൂർണ്ണമായും മാറ്റി. ഇപ്പോൾ വീടിനുള്ള പണം പാവപ്പെട്ടവരുടെ ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടിലേക്ക് നേരിട്ട് കൈമാറുന്നു. ഇപ്പോൾ വീടുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിനുള്ള മുഴുവൻ പ്രക്രിയയുടെയും നിരന്തരമായ നിരീക്ഷണമുണ്ട്, ഉടമയുടെ സ്കീം സ്വീകരിച്ചുകൊണ്ട് ഞങ്ങൾ മുന്നോട്ട് പോകുന്നു. അത് 'ഉടമയുടെ മേൽനോട്ടത്തിൽ' ആയിരിക്കുമ്പോൾ, അഴിമതികളൊന്നുമില്ല. അയാൾ  ഒരു നല്ല വീട് പണിയാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു.

കഴിഞ്ഞ 9 വർഷത്തിനുള്ളിൽ ഞങ്ങൾ 3 കോടിയിലധികം വീടുകൾ നിർമ്മിച്ച് പാവപ്പെട്ടവർക്ക് കൈമാറി. അതായത്, അത്തരത്തിലുള്ള ജനസംഖ്യയുള്ള നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ ലോകമെമ്പാടും ഉണ്ട്. അതിനാൽ, ഞങ്ങൾ ഒരു വിധത്തിൽ, ഒരു പുതിയ രാജ്യത്തിനായി വീടുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നു. സ്ത്രീകളുടെ പേരിൽ പലപ്പോഴും നമുക്ക് സ്വത്ത് ഉണ്ടാകാറില്ല. കടയും കാറും ഭൂമിയും എല്ലാം വാങ്ങുന്നത് കുടുംബത്തിലെ പുരുഷന്റെ പേരിലാണ്. എന്നാൽ നമ്മുടെ സർക്കാർ പാവപ്പെട്ടവർക്ക് നിർമ്മിച്ച് നൽകിയ വീടുകളിൽ രണ്ടര കോടിയോളം വീടുകൾക്ക് സംയുക്ത ഉടമസ്ഥതയുണ്ട്, സ്ത്രീകൾക്ക് അതിൽ ഉടമസ്ഥാവകാശമുണ്ട്. ഇപ്പോൾ നോക്കൂ, പാവപ്പെട്ട സ്ത്രീകൾക്ക് ശാക്തീകരണം തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ, ഇന്ത്യാ നിമിഷം വരുമോ ഇല്ലയോ?

ഇന്ത്യാ നിമിഷം കൊണ്ടുവന്ന അത്തരം നിരവധി മാറ്റങ്ങൾ രാജ്യത്ത് ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. ഈ മാറ്റങ്ങളിൽ ചിലത് മാധ്യമങ്ങൾ പോലും ചർച്ച ചെയ്യുന്നില്ല. 'സ്വത്തവകാശം' ഒരു വലിയ ആഗോള വെല്ലുവിളിയാണെന്ന് നിങ്ങൾക്കറിയാമോ? ലോകജനസംഖ്യയുടെ 30 ശതമാനം ആളുകൾക്ക് മാത്രമേ തങ്ങളുടെ സ്വത്തിൽ നിയമപരമായി രജിസ്റ്റർ ചെയ്തിട്ടുള്ളൂവെന്ന് ലോകബാങ്ക് റിപ്പോർട്ട് പറയുന്നു. അതായത്, ലോകജനസംഖ്യയുടെ 70 ശതമാനം പേർക്കും അവരുടെ സ്വത്തിന്റെ നിയമപരമായ രേഖയില്ല.

സ്വത്തവകാശത്തിന്റെ അഭാവം ആഗോള വികസനത്തിന് ഒരു പ്രധാന തടസ്സമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ലോകത്തിലെ പല വികസിത രാജ്യങ്ങളും ഈ വെല്ലുവിളി നേരിടുന്നു. എന്നാൽ ഇന്നത്തെ ഇന്ത്യ ഈ കാര്യത്തിലും മുന്നിലാണ്. PM-സ്വാമിത്വ യോജന കഴിഞ്ഞ 2 മുതൽ 2.5 വർഷമായി ഇന്ത്യയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. സാങ്കേതികവിദ്യ വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ഗ്രാമങ്ങളിൽ, ഡ്രോൺ സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ സഹായത്തോടെ ലാൻഡ് മാപ്പിംഗ് നടത്തുന്നു. ഇതുവരെ, ഇന്ത്യയിലെ 2 ലക്ഷത്തി 34 ആയിരം ഗ്രാമങ്ങളിൽ ഡ്രോൺ സർവേ പൂർത്തിയായി. 1 കോടി 22 ലക്ഷം പ്രോപ്പർട്ടി കാർഡുകളും നൽകിയിട്ടുണ്ട്. ഈ മുഴുവൻ പ്രക്രിയയ്ക്കും മറ്റൊരു നേട്ടമുണ്ട്. തങ്ങളുടെ അഭാവത്തിൽ വീടോ സ്ഥലമോ കൈയേറിയേക്കുമെന്ന ഭയം ഗ്രാമങ്ങളിലെ ജനങ്ങൾക്കില്ല.

ഇത്തരം നിരവധി നിശ്ശബ്ദ വിപ്ലവങ്ങൾ ഇന്ന് ഇന്ത്യയിൽ നടക്കുന്നുണ്ട്, ഇതാണ് ഇന്ത്യ മൊമെന്റിന്റെ അടിത്തറയായി മാറുന്നത്. കർഷകർക്ക് നൽകിയ സഹായമാണ് മറ്റൊരു ഉദാഹരണം. തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് മുമ്പ് കർഷകരുടെ വായ്പ എഴുതിത്തള്ളുമെന്ന പ്രഖ്യാപനങ്ങൾ നേരത്തെ വന്നിരുന്നു. എന്നാൽ കോടിക്കണക്കിന് കർഷകർക്ക് ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടുകൾ ഇല്ലായിരുന്നു. മറ്റ് സ്രോതസ്സുകളിൽ നിന്നാണ് ഇവർ വായ്പ എടുത്തിരുന്നത്. വായ്പ എഴുതിത്തള്ളിയതിന്റെ ഒരു പ്രയോജനവും ഇവർക്ക് ലഭിച്ചില്ല. ഈ അവസ്ഥയും ഞങ്ങൾ മാറ്റി. പ്രധാനമന്ത്രി കിസാൻ സമ്മാൻ നിധിക്ക് കീഴിൽ ഇതുവരെ 2.5 ലക്ഷം കോടി രൂപ കർഷകരുടെ ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടുകളിലേക്ക് നേരിട്ട് കൈമാറിയിട്ടുണ്ട്. മുമ്പ് അവഗണിക്കപ്പെട്ടിരുന്ന രാജ്യത്തെ 11 കോടി ചെറുകിട കർഷകർക്ക് ഇത് ഗുണം ചെയ്തു.

|

ഏതൊരു രാജ്യത്തിന്റെയും പുരോഗതിയിൽ, നയ-തീരുമാനങ്ങളിലെ സ്തംഭനാവസ്ഥ അല്ലെങ്കിൽ സ്റ്റാറ്റസ് ക്വോ ഒരു പ്രധാന തടസ്സമാണ്. നമ്മുടെ നാട്ടിലും പഴയ ചിന്തയും സമീപനവും ചില കുടുംബങ്ങളുടെ പരിമിതികളും കാരണം നീണ്ട മുരടിപ്പുണ്ടായിരുന്നു. രാജ്യം മുന്നോട്ട് പോകണമെങ്കിൽ, അതിന് എപ്പോഴും ചലനാത്മകതയും ധീരമായ തീരുമാനങ്ങളെടുക്കാനുള്ള ശക്തിയും ഉണ്ടായിരിക്കണം. രാജ്യം പുരോഗമിക്കണമെങ്കിൽ പുതുമയെ അംഗീകരിക്കാനുള്ള കഴിവ് അതിനുണ്ടാകണം; അതിന് ഒരു പുരോഗമന ചിന്ത ഉണ്ടായിരിക്കണം. രാജ്യം മുന്നോട്ട് പോകണമെങ്കിൽ, അതിന് നാട്ടുകാരുടെ കഴിവുകളിലും കഴിവുകളിലും ആത്മവിശ്വാസമുണ്ടായിരിക്കണം. എല്ലാറ്റിനുമുപരിയായി, രാജ്യത്തിന്റെ പ്രമേയങ്ങൾക്കും സ്വപ്നങ്ങൾക്കും മേൽ രാജ്യത്തെ ജനങ്ങളുടെ അനുഗ്രഹം ഉണ്ടായിരിക്കണം; ലക്ഷ്യങ്ങൾ കൈവരിക്കുന്നതിൽ ജനങ്ങളുടെ പങ്കാളിത്തം ഉണ്ടാകണം.

അധികാരത്തിലിരിക്കുന്ന സർക്കാരിനെ മാത്രം ആശ്രയിച്ച് പ്രശ്‌നങ്ങൾക്ക് പരിഹാരം കണ്ടെത്തുന്ന രീതി വളരെ പരിമിതമായ ഫലങ്ങളാണ് നൽകുന്നത്. പക്ഷേ, 130 കോടി രാജ്യക്കാരുടെ ശക്തി കൂടിയാകുമ്പോൾ, എല്ലാവരുടെയും പ്രയത്‌നവും കൂടിയാകുമ്പോൾ, രാജ്യത്തിന് മുന്നിൽ ഒരു തടസ്സവും നിൽക്കില്ല. ഇതിന് രാജ്യത്തെ ജനങ്ങൾക്ക് സർക്കാരിലുള്ള വിശ്വാസവും ഒരുപോലെ പ്രധാനമാണ്. സർക്കാർ തങ്ങളെ പരിപാലിക്കുന്നു എന്ന വിശ്വാസം ഇന്ന് ജനങ്ങൾ  വളർത്തിയെടുത്തതിൽ എനിക്ക് സന്തോഷമുണ്ട്.

അതിനുള്ള കാരണവും നിങ്ങളുമായി പങ്കിടാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. അതാണ് ഭരണത്തിലെ 'മനുഷ്യസ്പർശം', സദ്ഭരണത്തിലെ സംവേദനക്ഷമത. ഭരണത്തിന് മാനുഷിക സ്പർശം നൽകിയതിനാലാണ് ഇത്രയും വലിയ ആഘാതം ദൃശ്യമാകുന്നത്. ഉദാഹരണത്തിന്, ഇപ്പോൾ വൈബ്രന്റ് വില്ലേജ് സ്കീം ഉണ്ട്. പതിറ്റാണ്ടുകളായി നമ്മുടെ അതിർത്തി ഗ്രാമങ്ങൾ അവസാന ഗ്രാമങ്ങളായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. രാജ്യത്തെ ആദ്യത്തെ ഗ്രാമങ്ങളാക്കി മാറ്റാനുള്ള ആത്മവിശ്വാസം ഞങ്ങൾ അവർക്ക് നൽകി. ഞങ്ങൾ അവിടെ വികസനത്തിനാണ് മുൻഗണന നൽകിയത്. ഇന്ന് സർക്കാർ ഉദ്യോഗസ്ഥരും മന്ത്രിമാരും ഈ ഗ്രാമങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുകയും അവിടെയുള്ള ആളുകളെ കാണുകയും അവിടെ ഗണ്യമായ സമയം ചെലവഴിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

നോർത്ത് ഈസ്റ്റിലെ ജനങ്ങൾക്ക് ശാരീരികമായും വൈകാരികമായും ഡൽഹിയിൽ നിന്ന് അകൽച്ച അനുഭവപ്പെട്ടിരുന്നു. ഇവിടെയും ഞങ്ങൾ ഭരണത്തെ മാനുഷിക സ്പർശനവുമായി ബന്ധിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇപ്പോൾ കേന്ദ്രസർക്കാരിലെ മന്ത്രിമാർ, അരുൺജി വളരെ വിശദമായി സൂചിപ്പിച്ചതുപോലെ, വടക്കുകിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങൾ പതിവായി സന്ദർശിക്കുന്നു. അവർ സംസ്ഥാന തലസ്ഥാനങ്ങൾ മാത്രമല്ല, ഇന്റീരിയറുകളും സന്ദർശിക്കുന്നു. ഞാൻ ഏകദേശം 50 തവണ വടക്കുകിഴക്ക് സന്ദർശിച്ചിട്ടുണ്ട്, അതായത് അരനൂറ്റാണ്ട്.

സുഹൃത്തുക്കൾ,

ഈ സംവേദനക്ഷമത വടക്ക് കിഴക്കിന്റെ ഈ ദൂരം കുറയ്ക്കുക മാത്രമല്ല, അവിടെ സമാധാനം സ്ഥാപിക്കുന്നതിന് വളരെയധികം സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു. ഉക്രെയ്ൻ പ്രതിസന്ധിയുടെ കാലത്ത് സർക്കാരിന്റെ തൊഴിൽ സംസ്കാരവും നിങ്ങൾ മറക്കരുത്. രാജ്യത്തെ ആയിരക്കണക്കിന് കുടുംബങ്ങൾ ആശങ്കയിലായി. ഞങ്ങൾ ഏകദേശം 14,000 കുടുംബങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെടുകയും ഓരോ വീട്ടിലേക്കും സർക്കാർ പ്രതിനിധികളെ അയയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. കുടുംബത്തിൽ സർക്കാർ പ്രതിനിധിയുടെ സാന്നിധ്യം ഉള്ളതിനാൽ, പ്രയാസകരമായ സമയങ്ങളിൽ സർക്കാർ അവർക്കൊപ്പമുണ്ടെന്ന് ഞങ്ങൾ അവർക്ക് ഉറപ്പുനൽകി. ചിലപ്പോൾ അത്തരം സാഹചര്യങ്ങളിൽ, കാര്യങ്ങൾ നിയന്ത്രണാതീതമാകുകയും ചെയ്യേണ്ട ജോലിയിൽ തടസ്സങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുകയും ചെയ്യുന്നുവെന്ന് നിങ്ങൾക്കറിയാം. അതിനാൽ, ഞങ്ങൾ ആദ്യം ചെയ്തത് ഓരോ കുടുംബത്തിനും അവരുമായി പതിവായി ആശയവിനിമയം നടത്താൻ സഹായിക്കുന്നതിന് ഒരു സർക്കാർ പ്രതിനിധിയെ നിയമിക്കുക എന്നതാണ്. തൽഫലമായി, തങ്ങളുടെ കുട്ടി സുരക്ഷിതനാണെന്നും കുട്ടി ഉടൻ മടങ്ങിയെത്തുമെന്നും രാജ്യത്തെ ആളുകൾക്ക് ബോധ്യമായി. അങ്ങനെ ഒരു സാഹചര്യം സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടു.

മാനുഷിക സംവേദനക്ഷമത നിറഞ്ഞ ഇത്തരം ഭരണത്തിൽ നിന്നാണ് ഇന്ത്യ മൊമെന്റിന് ഊർജം ലഭിക്കുന്നത്. ഈ മാനുഷിക സ്പർശം ഭരണത്തിൽ ഇല്ലായിരുന്നുവെങ്കിൽ, കൊറോണയ്‌ക്കെതിരെ ഇത്രയും വലിയൊരു യുദ്ധത്തിൽ നമുക്ക് വിജയിക്കാൻ കഴിയുമായിരുന്നില്ല.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

ഇന്ന് ഇന്ത്യ നേടിയതെന്തും നമ്മുടെ ജനാധിപത്യത്തിന്റെ ശക്തിയും നമ്മുടെ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ശക്തിയും കൊണ്ടാണ്. ഇന്ത്യയിൽ ജനാധിപത്യപരമായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട സർക്കാർ ശക്തമായ ഇച്ഛാശക്തിയുള്ള തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതാണ് ഇന്ന് ലോകം കാണുന്നത്. ജനാധിപത്യത്തിന് നൽകാൻ കഴിയുമെന്ന് ഇന്ത്യ ലോകത്തിന് കാണിച്ചുകൊടുത്തു. കഴിഞ്ഞ വർഷങ്ങളിൽ ഇന്ത്യ നിരവധി പുതിയ സ്ഥാപനങ്ങൾ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇന്ത്യയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇന്റർനാഷണൽ സോളാർ അലയൻസ് രൂപീകരിച്ചു. ഇന്ത്യയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ Coalition for Disaster Resilient Infrastructure (CDRI) രൂപീകരിച്ചു. ഭാവി റോഡ്‌മാപ്പ് തീരുമാനിക്കുന്നതിൽ ഇന്ന് നിതി ആയോഗ് നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. രാജ്യത്തെ കോർപ്പറേറ്റ് ഭരണം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിൽ നാഷണൽ കമ്പനി ലോ ട്രൈബ്യൂണൽ (എൻസിഎൽടി) പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. ജിഎസ്ടി കൗൺസിൽ കാരണം രാജ്യത്ത് ആധുനിക നികുതി സമ്പ്രദായം രൂപപ്പെട്ടു.

ഇന്ത്യയിൽ കൂടുതൽ കൂടുതൽ ആളുകളുടെ ജനാധിപത്യ പങ്കാളിത്തം വർദ്ധിക്കുന്നത് ഇന്ന് ലോകം ഉറ്റുനോക്കുകയാണ്. കൊറോണയ്ക്കിടയിലും രാജ്യത്ത് നിരവധി തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ നടന്നു. ആ തെരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ വിജയകരമായി നടന്നു. ഇതാണ് നമ്മുടെ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ശക്തി. ആഗോള പ്രതിസന്ധിയുടെ നടുവിൽ, ഇന്ന് ഇന്ത്യയുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ ശക്തമാണ്, ബാങ്കിംഗ് സംവിധാനം ശക്തമാണ്; ഇതാണ് ഞങ്ങളുടെ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ശക്തി. ഞങ്ങൾ കൊറോണ വാക്സിൻ ദൂരവ്യാപകമായി എത്തിച്ചു; 220 കോടിയിലധികം ഡോസുകൾ നൽകി; ഇതാണ് ഞങ്ങളുടെ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ശക്തി. നമ്മുടെ ജനാധിപത്യത്തിന്റെയും നമ്മുടെ ജനാധിപത്യ സ്ഥാപനങ്ങളുടെയും ഈ വിജയം ചില ആളുകളെയും അതുവഴി ആക്രമണങ്ങളെയും പ്രകോപിപ്പിക്കുന്നുവെന്ന് ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നു. എന്നാൽ ഈ ആക്രമണങ്ങൾക്കിടയിലും ഇന്ത്യ അതിന്റെ ലക്ഷ്യങ്ങളിലേക്ക് അതിവേഗം നീങ്ങുമെന്നും ലക്ഷ്യങ്ങൾ കൈവരിക്കുമെന്നും എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്.

സുഹൃത്തുക്കളേ 

ഇന്ത്യയുടെ പങ്ക് ആഗോളമാകുമ്പോൾ, ഇന്ത്യൻ മാധ്യമങ്ങളും അതിന്റെ പങ്ക് ആഗോളമാക്കേണ്ടതുണ്ട്. 'എല്ലാവരുടെയും പരിശ്രമം' കൊണ്ട് 'ഇന്ത്യ മൊമെന്റ്' ഉയർത്തുകയും 'ആസാദി കാ അമൃത്കാല'ത്തിൽ വികസിത ഇന്ത്യയുടെ യാത്രയെ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും വേണം. എനിക്ക് ഇവിടെ വന്ന് സംസാരിക്കാൻ അവസരം നൽകിയതിന് ഇന്ത്യാ ടുഡേ ഗ്രൂപ്പായ അരുൺ ജിയോട് ഞാൻ ഒരിക്കൽ കൂടി നന്ദി പറയുന്നു കൂടാതെ 2024ലും എന്നെ ക്ഷണിക്കാനുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ധീരമായ ആംഗ്യത്തിന് പ്രത്യേക നന്ദി.

നന്ദി!

  • Jitendra Kumar March 15, 2025

    🙏🇮🇳❤️
  • krishangopal sharma Bjp February 09, 2025

    मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏..
  • krishangopal sharma Bjp February 09, 2025

    मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏.
  • krishangopal sharma Bjp February 09, 2025

    मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
  • krishangopal sharma Bjp February 09, 2025

    मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
  • krishangopal sharma Bjp February 09, 2025

    मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
  • krishangopal sharma Bjp February 09, 2025

    मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹मोदी 🌹🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
  • कृष्ण सिंह राजपुरोहित भाजपा विधान सभा गुड़ामा लानी November 21, 2024

    जय श्री राम 🚩 वन्दे मातरम् जय भाजपा विजय भाजपा
  • दिग्विजय सिंह राना September 20, 2024

    हर हर महादेव
  • Reena chaurasia August 29, 2024

    मोदी
Explore More
ഓരോ ഭാരതീയന്റെയും രക്തം തിളയ്ക്കുന്നു: മൻ കി ബാത്തിൽ പ്രധാനമന്ത്രി മോദി

ജനപ്രിയ പ്രസംഗങ്ങൾ

ഓരോ ഭാരതീയന്റെയും രക്തം തിളയ്ക്കുന്നു: മൻ കി ബാത്തിൽ പ്രധാനമന്ത്രി മോദി
How India’s ‘Digital Lifeline’ UPI Is Transforming Payments At Home & Abroad

Media Coverage

How India’s ‘Digital Lifeline’ UPI Is Transforming Payments At Home & Abroad
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Our government is making the vision of women-led development the axis of development: PM Modi in Bhopal, Madhya Pradesh
May 31, 2025
QuotePM inaugurates, lays foundation stone of multiple development projects in Bhopal
QuoteThe name of Lokmata Devi Ahilyabai Holkar fills us with reverence, Words fall short to speak about her great personality: PM
QuoteDevi Ahilyabai was a great guardian of India's heritage: PM
QuoteMata Ahilyabai is a symbol of invaluable contribution of our women power in nation building: PM
QuoteOur government is making the vision of women-led development the axis of development: PM
QuoteThe Namo Drone Didi campaign is encouraging the rural women, increasing their income: PM
QuoteToday, a large number of women scientists are working in all our major space missions: PM
QuoteOperation Sindoor has also become a symbol of the strength of our women power: PM

मध्य प्रदेश के राज्यपाल श्रीमान मंगुभाई पटेल, हमारे लोकप्रिय मुख्यमंत्री श्रीमान मोहन यादव जी, टेक्नोलॉजी के माध्यम से हमारे साथ जुड़े हुए केंद्रीय मंत्री, इंदौर से तोखन साहू जी, दतिया से राम मोहन नायडू जी, सतना से मुरलीधर मोहोल जी, यहां मंच पर उपस्थित राज्य के उपमुख्यमंत्री जगदीश देवड़ा जी, राजेंद्र शुक्ला जी, लोकसभा में मेरे साथी वी डी शर्मा जी, अन्य मंत्रिगण, जनप्रतिनिधिगण और विशाल संख्या में आए हुए मेरे प्यारे भाइयों और बहनों।

सबसे पहले मैं मां भारती को भारत की मातृशक्ति को प्रणाम करता हूं। आज यहां इतनी बड़ी संख्या में माताएं-बहनें-बेटियां हमें आशीर्वाद देने आई हैं। मैं आप सभी बहनों के दर्शन पाकर धन्य हो गया हूं।

भाइयों और बहनों,

आज लोकमाता देवी अहिल्याबाई होल्कर जी की तीन सौवीं जन्म जयंती है।140 करोड़ भारतीयों के लिए ये अवसर प्रेरणा का है, राष्ट्र निर्माण के लिए हो रहे भागीरथ प्रयासों में अपना योगदान देने का है। देवी अहिल्याबाई कहती थीं, कि शासन का सही अर्थ जनता की सेवा करना और उनके जीवन में सुधार लाना होता है। आज का कार्यक्रम, उनकी इस सोच को आगे बढ़ाता है। आज इंदौर मेट्रो की शुरुआत हुई है। दतिया और सतना भी अब हवाई सेवा से जुड़ गए हैं। ये सभी प्रोजेक्ट मध्य प्रदेश में सुविधाएं बढ़ाएंगे, विकास को गति देंगे और रोजगार के अनेक नए अवसर बनाएंगे। मैं आज इस पवित्र दिवस पर विकास के इन सारे कामों के लिए आप सबको, पूरे मध्य प्रदेश को बहुत-बहुत बधाई देता हूं।

|

साथियों,

लोकमाता देवी अहिल्याबाई होलकर, ये नाम सुनते ही मन में श्रद्धा का भाव उमड़ पड़ता है। उनके महान व्यक्तित्व के बारे में बोलने के लिए शब्द कम पड़ जाते हैं। देवी अहिल्याबाई प्रतीक हैं, कि जब इच्छाशक्ति होती है, दृढ़ प्रतिज्ञा होती है, तो परिस्थितियां कितनी ही विपरीत क्यों ना हों, परिणाम लाकर दिखाया जा सकता है। ढाई-तीन सौ साल पहले, जब देश गुलामी की जंजीरों में जकड़ा हुआ था, उस समय ऐसे महान कार्य कर जाना, कि आने वाली अनेक पीढ़ियां उसकी चर्चा करें, ये कहना तो आसान है, करना आसान नहीं था।

साथियों,

लोकमाता अहिल्याबाई ने प्रभु सेवा और जन सेवा, इसे कभी अलग नहीं माना। कहते हैं, वे हमेशा शिवलिंग अपने साथ लेकर चलती थीं। उस चुनौतीपूर्ण कालखंड में एक राज्य का नेतृत्व कांटों से भरा ताज, कोई कल्पना कर सकता है, कांटों से भरा ताज पहनने जैसा वो काम, लेकिन लोकमाता अहिल्याबाई ने अपने राज्य की समृद्धि को नई दिशा दी। उन्होंने गरीब से गरीब को समर्थ बनाने के लिए काम किया। देवी अहिल्याबाई भारत की विरासत की बहुत बड़ी संरक्षक थीं। जब देश की संस्कृति पर, हमारे मंदिरों, हमारे तीर्थ स्थलों पर हमले हो रहे थे, तब लोकमाता ने उन्हें संरक्षित करने का बीड़ा उठाया, उन्होंने काशी विश्वनाथ सहित पूरे देश में हमारे अनेकों मंदिरों का, हमारे तीर्थों का पुनर्निर्माण किया। औऱ ये मेरा सौभाग्य है कि जिस काशी में लोकमाता अहिल्याबाई ने विकास के इतने काम किए, उस काशी ने मुझे भी सेवा का अवसर दिया है। आज अगर आप काशी विश्वनाथ महादेव के दर्शन करने जाएंगे, तो वहां आपको देवी अहिल्याबाई की मूर्ति भी वहाँ पर मिलेगी।

|

साथियों,

माता अहिल्याबाई ने गवर्नेंस का एक ऐसा उत्तम मॉडल अपनाया, जिसमें गरीबों और वंचितों को सबसे ज्यादा प्राथमिकता दी गई। रोजगार के लिए, उद्यम बढ़ाने के लिए उन्होंने अनेक योजनाओं को शुरू किया। उन्होंने कृषि और वन-उपज आधारित कुटीर उद्योग और हस्तकला को प्रोत्साहित किया। खेती को बढ़ावा देने के लिए, छोटी-छोटी नहरों की जाल बिछाई, उसे विकसित किया, उस जमाने में आप सोचिए 300 साल पहले। जल संरक्षण को बढ़ावा देने के लिए उन्होंने कितने ही तालाब बनवाए और आज तो हम लोग भी लगातार कह रहे हैं, catch the rain, बारिश के एक एक बूंद पानी को बचाओ। देवी अहिल्या जी ने ढाई सौ-तीन सौ साल पहले हमें ये काम बताया था। किसानों की आय बढ़ाने के लिए उन्होंने कपास और मसालों की खेती को प्रोत्साहित किया। आज ढाई सौ-तीन सौ साल के बाद भी हमें बार बार किसानों को कहना पड़ता है, कि crop diversification बहुत जरूरी है। हम सिर्फ धान की खेती करके या गन्ने की खेती करके अटक नहीं सकते, देश की जरूरतों को, सारी चीजों को हमें diversify करके उत्पादित करना चाहिए। उन्होंने आदिवासी समाज के लिए, घुमन्तु टोलियों के लिए, खाली पड़ी जमीन पर खेती की योजना बनाई। ये मेरा सौभाग्य है, कि मुझे एक आदिवासी बेटी, आज जो भारत के राष्ट्रपति पद पर विराजमान है, उनके मार्गदर्शन में मेरे आदिवासी भाई-बहनों की सेवा करने का मौका मिला है। देवी अहिल्या ने विश्व प्रसिद्ध माहेश्वरी साड़ी के लिए नए उद्योग लगाए और बहुत कम लोगों को पता होगा, कि देवी अहिल्या जी हूनर की पारखी थी और वो जूनागढ़ से गुजरात में, जूनागढ़ से कुछ परिवारों को माहेश्वर लाईं और उनको साथ जोड़कर के, आज से ढाई सौ-तीन सौ साल पहले ये माहेश्वरी साड़ी का काम आगे बढ़ाया, जो आज भी अनेक परिवारों को वो गहना बन गया है, और जिससे हमारे बुनकरों को बहुत फायदा हुआ।

साथियों,

देवी अहिल्याबाई को कई बड़े सामाजिक सुधारों के लिए भी हमेशा याद रखा जाएगा। आज अगर बेटियों की शादी की उम्र की चर्चा करें, तो हमारे देश में कुछ लोगों को सेक्यूलरिज्म खतरे में दिखता है, उनको लगता है ये हमारे धर्म के खिलाफ है। ये देवी अहिल्या जी देखिए, मातृशक्ति के गौरव के लिए उस जमाने में बेटियों की शादी की उम्र के विषय में सोचती थीं। उनकी खुद की शादी छोटी उम्र में हुई थी, लेकिन उनको सब पता था, बेटियों के विकास के लिए कौन सा रास्ता होना चाहिए। ये देवी अहिल्या जी थीं, उन्होंने महिलाओं का भी संपत्ति में अधिकार हो, जिन स्त्रियों के पति की असमय मृत्यु हो गई हो, वो फिर विवाह कर सकें, उस कालखंड में ये बातें करना भी बहुत मुश्किल होता था। लेकिन देवी अहिल्याबाई ने इन समाज सुधारों को भरपूर समर्थन दिया। उन्होंने मालवा की सेना में महिलाओं की एक विशेष टुकड़ी भी बनाई थी। ये पश्चिम की दुनिया के लोगों को पता नहीं है। हमें कोसते रहते हैं, हमारी माताओं बहनों के अधिकारों के नाम पर हमें नीचा दिखाने की कोशिश करते हैं। ढाई सौ-तीन सौ साल पहले हमारे देश में सेना में महिलाओं का होना, साथियों महिला सुरक्षा के लिए उन्होंने गांवों में नारी सुरक्षा टोलियां, ये भी बनाने का काम किया था। यानी माता अहिल्याबाई, राष्ट्र निर्माण में हमारी नारीशक्ति के अमूल्य योगदान का प्रतीक हैं। मैं, समाज में इतना बड़ा परिवर्तन लाने वाली देवी अहिल्या जी को आज श्रद्धापूर्वक नमन करता हूं, उनके चरणों में प्रणाम करता हूं और मैं उनसे प्रार्थना करता हूं, कि आप जहां भी हों, हम सभी पर अपना आशीर्वाद बरसाए।

साथियों,

देवी अहिल्या का एक प्रेरक कथन है, जो हम कभी भूल नहीं सकते। और उस कथन का अगर मोटे-मोटे शब्दों में मैं कहूं, उसका भाव यही था, कि जो कुछ भी हमें मिला है, वो जनता द्वारा दिया ऋण है, जिसे हमें चुकाना है। आज हमारी सरकार लोकमाता अहिल्याबाई के इन्हीं मूल्यों पर चलते हुए काम कर रही है। नागरिक देवो भव:- ये आज गवर्नेंस का मंत्र है। हमारी सरकार, वीमेन लेड डवलपमेंट के विजन को विकास की धुरी बना रही है। सरकार की हर बड़ी योजना के केंद्र में माताएं-बहनें-बेटियां हैं। आप भी जानती हैं, गरीबों के लिए 4 करोड़ घर बनाए जा चुके हैं और इनमें से अधिकतर घर हमारी माताओं-बहनों के नाम पर हैं, मालिकाना हक मेरी माताओं-बहनों को दिया है। इनमें से ज्यादातर महिलाएं ऐसी हैं, जिनके नाम पर पहली बार कोई संपत्ति दर्ज हुई है। यानी देश की करोड़ों बहनें पहली बार घर की मालकिन बनी हैं।

|

साथियों,

आज सरकार, हर घर तक नल से जल पहुंचा रही है, ताकि हमारी माताओं-बहनों को असुविधा न हो, बेटियां अपनी पढ़ाई में ध्यान दे सकें। करोड़ों बहनों के पास पहले, बिजली, एलपीजी गैस और टॉयलेट जैसी सुविधाएं भी नहीं थीं। ये सुविधाएं भी हमारी सरकार ने पहुंचाईं। और ये सिर्फ सुविधाएं नहीं हैं, ये माताओं-बहनों के सम्मान का हमारी तरफ से एक नम्र प्रयास है। इससे गांव की, गरीब परिवारों की माताओं-बहनों के जीवन से अनेक मुश्किलें कम हुईं हैं।

साथियों,

पहले माताएं-बहनें अपनी बीमारियां छुपाने पर मजबूर थीं। गर्भावस्था के दौरान अस्पताल जाने से बचती थीं। उनको लगता था, कि इससे परिवार पर बोझ पड़ेगा और इसलिए दर्द सहती थीं, लेकिन परिवार में किसी को बताती नहीं थीं। आयुष्मान भारत योजना ने उनकी इस चिंता को भी खत्म किया है। अब वो भी अस्पताल में 5 लाख रुपए तक का मुफ्त इलाज करा सकती हैं।

साथियों,

महिलाओं के लिए पढ़ाई और दवाई के साथ ही जो बहुत जरूरी चीज है, वो कमाई भी है। जब महिला की अपनी आय होती है, तो घर में उसका स्वाभिमान और बढ़ जाता है, घर के निर्णयों में उसकी सहभागिता और बढ़ जाती है। बीते 11 वर्षों में हमारी सरकार ने देश की महिलाओं को आर्थिक रूप से सशक्त करने के लिए निरंतर काम किया है। आप कल्पना कर सकते है, 2014 से पहले, आपने मुझे सेवा करने का मौका दिया उसके पहले, 30 करोड़ से ज्यादा बहनें ऐसी थीं, जिनका कोई बैंक खाता तक नहीं था। हमारी सरकार ने इन सभी के बैंक में जनधन खाते खुलवाए, इन्हीं खातों में अब सरकार अलग-अलग योजनाओं का पैसा सीधा उनके खाते में भेज रही है। अब वे गांव हो या शहर अपना कुछ ना कुछ काम कर रही हैं, आर्थिक उपार्जन कर रही हैं, स्वरोजगार कर रही हैं। उन्हें मुद्रा योजना से बिना गारंटी का लोन मिल रहा है। मुद्रा योजना की 75 प्रतिशत से ज्यादा लाभार्थी, ये हमारी माताएं-बहनें-बेटियां हैं।

|

साथियों,

आज देश में 10 करोड़ बहनें सेल्फ हेल्प ग्रुप्स से जुड़ी हैं, जो कोई न कोई आर्थिक गतिविधि करती हैं। ये बहनें अपनी कमाई के नए साधन बनाएं, इसके लिए सरकार लाखों रुपयों की मदद कर रही है। हमने ऐसी 3 करोड़ बहनों को लखपति दीदी बनाने का संकल्प लिया है। मुझे संतोष है कि अब तक डेढ़ करोड़ से ज्यादा बहनें, लखपति दीदी बन भी चुकी हैं। अब गांव-गांव में बैंक सखियां लोगों को बैंकिंग से जोड़ रही हैं। सरकार ने बीमा सखियां बनाने का अभियान भी शुरु किया है। हमारी बहनें-बेटियां अब देश को बीमा की सुरक्षा देने में भी बहुत बड़ी भूमिका निभा रही हैं।

साथियों,

एक समय था, जब नई टेक्नोलॉजी आती थी, तो उससे महिलाओं को दूर रखा जाता था। हमारा देश आज उस दौर को भी पीछे छोड़ रहा है। आज सरकार का प्रयास है कि आधुनिक टेक्नॉलॉजी में भी हमारी बहनें, हमारी बेटियां आगे बढ़कर के नेतृत्व दें। अब जैसे आज खेती में ड्रोन क्रांति आ रही है। इसको हमारी गांव की बहनें ही नेतृत्व दे रही हैं। नमो ड्रोन दीदी अभियान से गांव की बहनों का हौसला बढ़ रहा है, उनकी कमाई बढ़ रही है और गांव में उनकी एक नई पहचान बन रही है।

साथियों,

आज बहुत बड़ी संख्या में हमारी बेटियां वैज्ञानिक बन रही हैं, डॉक्टर-इंजीनियर और पायलट बन रही हैं। हमारे यहां साइंस और मैथ्स पढ़ने वाली बेटियों की संख्या लगातार बढ़ रही है। आज जितने भी हमारे बड़े स्पेस मिशन हैं, उनमें बड़ी संख्या में वैज्ञानिक के नाते हमारी माताएं-बहनें-बेटियां काम कर रही हैं। चंद्रयान थ्री मिशन, पूरा देश गौरव कर रहा है। चंद्रयान थ्री मिशन में तो 100 से अधिक महिला वैज्ञानिक और इंजीनियर शामिल थीं। ऐसे ही जमाना स्टार्ट अप्स का है, स्टार्ट अप्स के क्षेत्र में भी हमारी बेटियां अदभुत काम कर रही हैं। देश में लगभग पैंतालीस परसेंट स्टार्ट अप्स की, उसमे कम से कम एक डायरेक्टर कोई न कोई हमारी बहन है, कोई न कोई हमारी बेटी है, महिला है। और ये संख्या लगातार बढ़ रही है।

साथियों,

हमारा प्रयास है, कि नीति निर्माण में बेटियों की भागीदारी लगातार बढ़े। बीते एक दशक में इसके लिए एक के बाद एक अनेक कदम उठाए गए हैं। हमारी सरकार में पहली बार पूर्ण कालिक महिला रक्षामंत्री बनीं। पहली बार देश की वित्तमंत्री, एक महिला बनीं। पंचायत से लेकर पार्लियामेंट तक, महिलाओं की संख्या लगातार बढ़ रही है। इस बार 75 सांसद महिलाएं हैं। लेकिन हमारा प्रयास है कि ये भागीदारी और बढ़े। नारीशक्ति वंदन अधिनियम के पीछे भी यही भावना है। सालों तक इस कानून को रोका गया, लेकिन हमारी सरकार ने इसे पारित करके दिखाया। अब संसद और विधानसभाओं में महिला आरक्षण पक्का हो गया है। कहने का अर्थ ये है कि भाजपा सरकार, बहनों-बेटियों को हर स्तर पर, हर क्षेत्र में सशक्त कर रही है।

|

साथियों,

भारत संस्कृति और संस्कारों का देश है। और सिंदूर, ये हमारी परंपरा में नारीशक्ति का प्रतीक है। राम भक्ति में रंगे हनुमान जी भी सिंदूर को ही धारण किए हुए हैं। शक्ति पूजा में हम सिंदूर का अर्पण करते हैं। और यही सिंदूर अब भारत के शौर्य का प्रतीक बना है।

साथियों,

पहलगाम में आतंकियों ने सिर्फ भारतीयों का खून ही नहीं बहाया, उन्होंने हमारी संस्कृति पर भी प्रहार किया है। उन्होंने हमारे समाज को बांटने की कोशिश की है। और सबसे बड़ी बात, आतंकवादियों ने भारत की नारीशक्ति को चुनौती दी है। ये चुनौती, आतंकवादियों और उनके आकाओं के लिए काल बन गई है काल। ऑपरेशन सिंदूर, आतंकवादियों के खिलाफ भारत के इतिहास का सबसे बड़ा और सफल ऑपरेशन है। जहां पाकिस्तान की सेना ने सोचा तक नहीं था, वहां आतंकी ठिकानों को हमारी सेनाओं ने मिट्टी में मिला दिया। सैंकड़ों किलोमीटर अंदर घुसकर के मिट्टी में मिला दिया। ऑपरेशन सिंदूर ने डंके की चोट पर कह दिया है, कि आतंकवादियों के जरिए छद्म युद्ध, proxy war नहीं चलेगा। अब घर में घुसकर भी मारेंगे और जो आतंकियों की मदद करेगा, उसको भी इसकी भारी कीमत चुकानी पड़ेगी। अब भारत का एक-एक नागरिक कह रहा है, 140 करोड़ देशवासियों की बुलंद आवाज कह रही है- अगर, अगर तुम गोली चलाओगे, तो मानकर चलों गोली का जवाब गोले से दिया जाएगा।

साथियों,

ऑपरेशन सिंदूर हमारी नारीशक्ति के सामर्थ्य का भी प्रतीक बना है। हम सभी जानते हैं, कि BSF का इस ऑपरेशन में कितना बड़ा रोल रहा है। जम्मू से लेकर पंजाब, राजस्थान और गुजरात की सीमा तक बड़ी संख्या में BSF की हमारी बेटियां मोर्चे पर रही थीं, मोर्चा संभाल रही थीं। उन्होंने सीमापार से होने वाली फायरिंग का मुंहतोड़ जवाब दिया। कमांड एंड कंट्रोल सेंटर्स से लेकर दुश्मन की पोस्टों को ध्वस्त करने तक, BSF की वीर बेटियों ने अद्भुत शौर्य दिखाया है।

|

साथियों,

आज दुनिया, राष्ट्ररक्षा में भारत की बेटियों का सामर्थ्य देख रही है। इसके लिए भी बीते दशक में सरकार ने अनेक कदम उठाए हैं। स्कूल से लेकर युद्ध के मैदान तक, आज देश अपनी बेटियों के शौर्य पर अभूतपूर्व भरोसा कर रहा है। हमारी सेना ने पहली बार सैनिक स्कूलों के दरवाज़े बेटियों के लिए खोले हैं। 2014 से पहले एनसीसी में सिर्फ 25 प्रतिशत कैडेट्स ही बेटियां होती थीं, आज उनकी संख्या 50 प्रतिशत की तरफ आगे बढ़ रही है। कल के दिन देश में एक औऱ नया इतिहास बना है। आज अखबार में देखा होगा आपने, नेशनल डिफेंस एकेडमी यानी NDA से महिला कैडेट्स का पहला बैच पास आउट हुआ है। आज सेना, नौसेना और वायुसेना में बेटियां अग्रिम मोर्चे पर तैनात हो रही हैं। आज फाइटर प्लेन से लेकर INS विक्रांत युद्धपोत तक, वीमेन ऑफीसर्स अपनी जांबाजी दिखा रही हैं।

साथियों,

हमारी नौसेना की वीर बेटियों के साहस का ताज़ा उदाहरण भी देश के सामने है। आपको मैं नाविका सागर परिक्रमा के बारे में बताना चाहता हूं। नेवी की दो वीर बेटियों ने करीब ढाई सौ दिनों की समुद्री यात्रा पूरी की है, धरती का चक्कर लगाया है। हज़ारों किलोमीटर की ये यात्रा, उन्होंने ऐसी नाव से की जो मोटर से नहीं बल्कि हवा से चलती है। सोचिए, ढाई सौ दिन समंदर में, इतने दिनों तक समंदर में रहना, कई कई हफ्ते तक जमीन के दर्शन तक नहीं होना और ऊपर से समंदर का तूफान कितना तेज होता है, हमें पता है, खराब मौसम, भयानक तूफान, उन्होंने हर मुसीबत को हराया है। ये दिखाता है, कि चुनौती कितनी भी बड़ी हो, भारत की बेटियां उस पर विजय पा सकती हैं।

साथियों,

नक्सलियों के खिलाफ ऑपरेशन हों या फिर सीमापार का आतंक हो, आज हमारी बेटियां भारत की सुरक्षा की ढाल बन रही हैं। मैं आज देवी अहिल्या की इस पवित्र भूमि से, देश की नारीशक्ति को फिर से सैल्यूट करता हूं

|

साथियों,

देवी अहिल्या ने अपने शासनकाल में विकास के कार्यों के साथ साथ विरासत को भी सहेजा। आज का भारत भी विकास और विरासत, दोनों को साथ लेकर चल रहा है। आधुनिक इंफ्रास्ट्रक्चर के निर्माण को देश कैसे गति दे रहे है, आज का कार्यक्रम इसका उदाहरण है। आज मध्य प्रदेश को पहली मेट्रो सुविधा मिली है। इंदौर पहले ही स्वच्छता के लिए दुनिया में अपनी पहचान बना चुका है। अब इंदौर की पहचान उसकी मेट्रो से भी होने जा रही है। यहां भोपाल में भी मेट्रो का काम तेज़ी से चल रहा है। मध्य प्रदेश में, रेलवे के क्षेत्र में व्यापक काम हो रहा है। कुछ दिन पहले ही केंद्र सरकार ने रतलाम-नागदा रूट को चार लाइनों में बदलने के लिए स्वीकृति दे दी है। इससे इस क्षेत्र में और ज्यादा ट्रेनें चल पाएंगी, भीड़भाड़ कम होगी। केंद्र सरकार ने इंदौर–मनमाड रेल परियोजना को भी मंजूरी दे दी है।

साथियों,

आज मध्य प्रदेश के दतिया और सतना भी हवाई यात्रा के नेटवर्क से जुड़ गए हैं। इन दोनों हवाई अड्डों से बुंदेलखंड और विंध्य क्षेत्र में एयर कनेक्टिविटी बेहतर होगी। अब माँ पीतांबरा, मां शारदा देवी और पवित्र चित्रकूट धाम के दर्शन करना और सुलभ हो जाएगा।

|

साथियों,

आज भारत, इतिहास के उस मोड़ पर है, जहां हमें अपनी सुरक्षा, अपने सामर्थ्य और अपनी संस्कृति, हर स्तर पर काम करना है। हमें अपना परिश्रम बढ़ाना है। इसमें हमारी मातृशक्ति, हमारी माताओं-बहनों-बेटियों की भूमिका बहुत बड़ी है। हमारे सामने लोकमाता देवी अहिल्याबाई जी की प्रेरणा है। रानी लक्ष्मीबाई, रानी दुर्गावती, रानी कमलापति, अवंतीबाई लोधी, कित्तूर की रानी चेनम्मा, रानी गाइडिन्ल्यू, वेलु नाचियार, सावित्री बाई फुले, ऐसे हर नाम हमें गौरव से भर देते हैं। लोकमाता अहिल्याबाई की ये तीन सौवीं जन्मजयंती, हमें निरंतर प्रेरित करती रहे, आने वाली सदियों के लिए हम एक सशक्त भारत की नींव मजबूत करें, इसी कामना के साथ आप सभी को फिर से एक बार बहुत-बहुत शुभकामनाएं देता हूं। अपना तिरंगा ऊपर उठाकर के मेरे साथ बालिए –

भारत माता की जय!

भारत माता की जय!

भारत माता की जय!

वंदे मातरम!

वंदे मातरम!

वंदे मातरम!

वंदे मातरम!

वंदे मातरम!

वंदे मातरम!

वंदे मातरम!

वंदे मातरम!

वंदे मातरम!