“ഗോത്രസമുദായത്തില്‍നിന്നുള്ള വനിത രാജ്യത്തിന്റെ പരമോന്നതപദവി ഏറ്റെടുത്ത ഇന്നത്തെ ദിവസം ഇന്ത്യന്‍ ജനാധിപത്യത്തിന്റെ സുപ്രധാന ദിവസമാണ്”
“തന്റെ ദീര്‍ഘമായ രാഷ്ട്രീയജീവിതത്തില്‍ ഡോ. റാം മനോഹര്‍ ലോഹ്യയുടെ ആശയങ്ങളാണു ശ്രീ ഹര്‍മോഹന്‍ സിങ് യാദവ് മുന്നോട്ടുവച്ചത്”
“ഹര്‍മോഹന്‍ സിങ് യാദവ് സിഖ് കൂട്ടക്കൊലയ്ക്കെതിരായ രാഷ്ട്രീയ നിലപാട് സ്വീകരിക്കുക മാത്രമല്ല ചെയ്തത്, സിഖ് സഹോദരീസഹോദരന്മാരെ സംരക്ഷിക്കാന്‍ മുന്നിട്ടിറങ്ങുകയും പോരാടുകയും ചെയ്തു”
“സമൂഹത്തിന്റെയും രാജ്യത്തിന്റെയും താല്‍പ്പര്യങ്ങള്‍ക്കുമുകളില്‍ പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമോ രാഷ്ട്രീയമോ ആയ താല്‍പ്പര്യങ്ങള്‍ക്കു പ്രാധാന്യം നല്‍കുന്ന പ്രവണത അടുത്തകാലത്തായി കാണപ്പെടുന്നു”
“ഒരു പാര്‍ട്ടിയുടെയോ വ്യക്തിയുടെയോ എതിരാളികള്‍ രാജ്യത്തിന്റെ പ്രതിപക്ഷമായി മാറാതിരിക്കേണ്ടത് എല്ലാ രാഷ്ട്രീയ കക്ഷികളുടെയും ഉത്തരവാദിത്വമാണ്”
“രാമായണമേളകള്‍ സംഘടിപ്പിച്ചും ഗംഗയെ പരിചരിച്ചും രാജ്യത്തിന്റെ സാംസ്കാരികശക്തിക്ക് ഊര്‍ജമേകാന്‍ ഡോ. ലോഹ്യ പ്രവര്‍ത്തിച്ചു”
“സാമൂഹ്യനീതികൊണ്ട് അര്‍ഥമാക്കുന്നതു സമൂഹത്തിലെ എല്ലാ വിഭാഗങ്ങള്‍ക്കും തുല്യ അവസരങ്ങള്‍ ലഭിക്കണമെന്നും ജീവിതത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ആവശ്യങ്ങള്‍ ആര്‍ക്കും നിഷേധിക്കപ്പെടരുത് എന്നുമാണ്”

നമസ്കാരം!

അന്തരിച്ച ഹർമോഹൻ സിംഗ് യാദവ് ജിയുടെ ചരമവാർഷികത്തിൽ ഞാൻ അദ്ദേഹത്തിന് ആദരാഞ്ജലികൾ അർപ്പിക്കുന്നു. ഈ പരിപാടിയിലേക്ക് എന്നെ ഇത്രയും സ്നേഹത്തോടെ ക്ഷണിച്ചതിന് സുഖ്‌റാം ജിയോട് ഞാൻ നന്ദിയുള്ളവനാണ്. മാത്രമല്ല, നിങ്ങളുടെ എല്ലാവരുടെയും ഇടയിൽ ഈ പരിപാടിക്ക്‌  കാൺപൂരിൽ വരണമെന്നത് എന്റെ ആഗ്രഹമായിരുന്നു. എന്നാൽ ഇന്ന് അത് നമ്മുടെ രാജ്യത്തിന്റെ ജനാധിപത്യത്തിന് വലിയൊരു അവസരമാണ്. ഇന്ന് നമ്മുടെ പുതിയ രാഷ്ട്രപതി സത്യപ്രതിജ്ഞ ചെയ്ത് അധികാരമേറ്റു.സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന് ശേഷം ആദ്യമായി ആദിവാസി സമൂഹത്തിൽ നിന്നുള്ള ഒരു വനിതാ രാഷ്ട്രപതി രാജ്യത്തെ നയിക്കാൻ പോകുന്നു. നമ്മുടെ ജനാധിപത്യത്തിന്റെയും എല്ലാവരേയും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ശക്തിയുടെയും ജീവിക്കുന്ന ഉദാഹരണമാണിത്. ഈ അവസരത്തിൽ ഇന്ന് ഡൽഹിയിൽ വിവിധ സുപ്രധാന പരിപാടികൾ സംഘടിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. ഭരണഘടനാപരമായ ബാധ്യതകൾക്കായി ഡൽഹിയിലെ എന്റെ സാന്നിധ്യം തികച്ചും സ്വാഭാവികവും ആവശ്യവുമാണ്. അതിനാൽ, വീഡിയോ കോൺഫറൻസിംഗിലൂടെ ഞാൻ ഇന്ന് നിങ്ങളോടൊപ്പം ചേരുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളെ ,

മരണത്തിനു ശേഷവും ജീവിതം ശാശ്വതമാണെന്ന വിശ്വാസം നമുക്കുണ്ട്. ഭഗവാൻ കൃഷ്ണൻ ഗീതയിൽ ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട് - नैनं छिन्दन्ति शस्त्रानि नैनं दहति पावकः. അതായത് ആത്മാവ് ശാശ്വതമാണ്; അത് അനശ്വരമാണ്. അതുകൊണ്ടാണ് സമൂഹത്തിനുവേണ്ടി ജീവിക്കുന്നവരും മനുഷ്യരാശിയെ സേവിക്കുന്നവരും മരണശേഷവും അനശ്വരരായി നിലകൊള്ളുന്നത്. സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു വേണ്ടിയുള്ള പോരാട്ടത്തിൽ മഹാത്മാഗാന്ധിയോ പണ്ഡിറ്റ് ദീൻദയാൽ ഉപാധ്യായ ജിയോ, റാം മനോഹർ ലോഹ്യ ജിയോ, ജയപ്രകാശ് നാരായൺ ജിയോ ആകട്ടെ, നിരവധി മഹാത്മാക്കളുടെ അനശ്വര ചിന്തകൾ ഇന്നും നമ്മെ പ്രചോദിപ്പിക്കുന്നു. ഉത്തർപ്രദേശിലെയും കാൺപൂരിലെയും മണ്ണിൽ നിന്നാണ് ഹർമോഹൻ സിംഗ് യാദവ് ജി തന്റെ നീണ്ട രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തിൽ ലോഹ്യ ജിയുടെ ആദർശങ്ങൾ മുന്നോട്ടുകൊണ്ടുപോയത്. സംസ്ഥാനത്തിന്റെയും രാജ്യത്തിന്റെയും രാഷ്ട്രീയത്തിൽ അദ്ദേഹം നൽകിയ സംഭാവനകൾ, സമൂഹത്തിന് വേണ്ടി അദ്ദേഹം ചെയ്ത പ്രവർത്തനങ്ങൾ, വരും തലമുറകൾക്ക് വഴികാട്ടിയായി തുടരും.

സുഹൃത്തുക്കൾ,

ചൗധരി ഹർമോഹൻ സിംഗ് യാദവ് ജി ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിൽ നിന്നാണ് തന്റെ രാഷ്ട്രീയ ജീവിതം ആരംഭിച്ചത്. ക്രമേണ അദ്ദേഹം ഗ്രാമസഭയിൽ നിന്ന് രാജ്യസഭയിലേക്ക് മാറി. പ്രധാൻ, പിന്നീട് ലെജിസ്ലേറ്റീവ് കൗൺസിൽ അംഗം, എം.പി. ഒരു കാലത്ത് യുപിയുടെ രാഷ്ട്രീയത്തിന് ദിശാബോധം ലഭിച്ചത് മെഹർബാൻ സിങ്ങിന്റെ പൂർവയിൽ നിന്നായിരുന്നു. രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ഇത്രയും ഉയരത്തിൽ എത്തിയിട്ടും ഹർമോഹൻ സിംഗ് ജിയുടെ മുൻഗണന സമൂഹത്തിനായിരുന്നു. സമൂഹത്തിന് കഴിവുള്ള ഒരു നേതൃത്വം കെട്ടിപ്പടുക്കാൻ അദ്ദേഹം പ്രവർത്തിച്ചു. അദ്ദേഹം യുവാക്കളെ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകുകയും ലോഹ്യ ജിയുടെ ദൃഢനിശ്ചയങ്ങൾ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകുകയും ചെയ്തു. 1984ലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ കരുത്തുറ്റ വ്യക്തിത്വം നാം കണ്ടു. ഹർമോഹൻ സിംഗ് യാദവ് ജി സിഖ് കൂട്ടക്കൊലയ്‌ക്കെതിരെ രാഷ്ട്രീയ നിലപാട് സ്വീകരിക്കുക മാത്രമല്ല, സിഖ് സഹോദരീസഹോദരന്മാരെ സംരക്ഷിക്കാൻ മുന്നോട്ടു വരികയും ചെയ്തു. തന്റെ ജീവൻ പണയപ്പെടുത്തി നിരവധി നിരപരാധികളുടെ ജീവനും സിഖ് കുടുംബങ്ങളെയും അദ്ദേഹം രക്ഷിച്ചു. ശൗര്യചക്ര നൽകി ആദരിച്ച അദ്ദേഹത്തിന്റെ നേതൃത്വത്തെയും രാജ്യം അംഗീകരിച്ചു. സാമൂഹിക ജീവിതത്തിൽ ഹർമോഹൻ സിംഗ് യാദവ് ജി കാണിച്ച ഉദാത്ത  മാതൃക സമാനതകളില്ലാത്തതാണ്.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

അടൽജിയെപ്പോലുള്ള നേതാക്കളുടെ കാലഘട്ടത്തിൽ ഹർമോഹൻജി പാർലമെന്റിൽ പ്രവർത്തിച്ചിട്ടുണ്ട്. അടൽജി പറയുമായിരുന്നു- "സർക്കാരുകൾ വരുന്നു, സർക്കാരുകൾ പോകുന്നു, പാർട്ടികൾ രൂപീകരിക്കും, പിരിച്ചുവിടും, പക്ഷേ ഈ രാജ്യം നിലനിൽക്കണം, ജനാധിപത്യം ശാശ്വതമായി നിലനിൽക്കണം." ഇതാണ് നമ്മുടെ ജനാധിപത്യത്തിന്റെ ആത്മാവ്. "ഒരു പാർട്ടി ഒരു വ്യക്തിയേക്കാൾ വലുതാണ്, ഒരു രാജ്യം ഒരു പാർട്ടിയേക്കാൾ വലുതാണ്!" ജനാധിപത്യം കൊണ്ടാണ് പാർട്ടികൾ നിലനിൽക്കുന്നത്, രാജ്യം കാരണം ജനാധിപത്യം നിലനിൽക്കുന്നു. നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ ഒട്ടുമിക്ക പാർട്ടികളും, പ്രത്യേകിച്ച് എല്ലാ കോൺഗ്രസ് ഇതര പാർട്ടികളും ഈ ആശയവും രാജ്യത്തിന് വേണ്ടിയുള്ള സഹകരണവും ഏകോപനവും എന്ന ആശയവും പിന്തുടർന്നു. 1971-ൽ ഇന്ത്യ-പാക് യുദ്ധം നടന്നപ്പോൾ എല്ലാ പ്രമുഖ പാർട്ടികളും സർക്കാരിനൊപ്പം തോളോട് തോൾ ചേർന്ന് നിന്നത് ഞാനിപ്പോഴും ഓർക്കുന്നു. രാജ്യം ആദ്യ ആണവ പരീക്ഷണം നടത്തിയപ്പോൾ എല്ലാ പാർട്ടികളും അന്നത്തെ സർക്കാരിനൊപ്പം ഉറച്ചു നിന്നു. അടിയന്തരാവസ്ഥക്കാലത്ത് രാജ്യത്തെ ജനാധിപത്യം തകർന്നപ്പോൾ എല്ലാ പ്രമുഖ പാർട്ടികളും ഒന്നിച്ചുനിന്ന് ഭരണഘടനയെ സംരക്ഷിക്കാൻ പോരാടി. ആ പോരാട്ടത്തിൽ പോരാടിയ സൈനികരിൽ ഒരാളായിരുന്നു ചൗധരി ഹർമോഹൻ സിംഗ് യാദവ് ജി. അതായത്, നമ്മുടെ രാജ്യത്തിന്റെയും സമൂഹത്തിന്റെയും താൽപ്പര്യങ്ങളാണ് പ്രത്യയശാസ്ത്രങ്ങളേക്കാൾ വലുത്.

എന്നിരുന്നാലും, സമൂഹത്തിന്റെയും രാജ്യത്തിന്റെയും താൽപ്പര്യങ്ങൾക്ക് മുകളിൽ പ്രത്യയശാസ്ത്രത്തിനോ രാഷ്ട്രീയ താൽപ്പര്യത്തിനോ പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന രീതി സമീപകാലത്ത് ആരംഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. ചിലപ്പോഴൊക്കെ ചില പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടികൾ അധികാരത്തിലിരുന്നപ്പോൾ തീരുമാനങ്ങൾ സ്വയം നടപ്പിലാക്കാൻ കഴിയാതെ വന്നതിനാൽ സർക്കാരിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ തടസ്സം സൃഷ്ടിക്കാറുണ്ട്. ഇപ്പോൾ ഈ തീരുമാനങ്ങൾ നടപ്പാക്കിയാൽ അവർ അതിനെ എതിർക്കുന്നു. ഈ ചിന്താഗതി രാജ്യത്തെ ജനങ്ങൾക്ക് ഇഷ്ടമല്ല. ഒരു പാർട്ടിയിൽ നിന്നോ വ്യക്തിയിൽ നിന്നോ ഉള്ള എതിർപ്പുകൾ രാജ്യത്തിനെതിരെ തിരിയാതിരിക്കാൻ എല്ലാ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികളുടെയും ഉത്തരവാദിത്തമാണ്. പ്രത്യയശാസ്ത്രങ്ങൾക്ക് ഒരു പ്രത്യേക സ്ഥാനമുണ്ട്, അത് പ്രത്യേകം സൂക്ഷിക്കണം. രാഷ്ട്രീയ മോഹങ്ങൾ ഉണ്ടാകാം. പക്ഷേ, രാജ്യത്തിന് മുൻഗണന നൽകണം; സമൂഹത്തിന് മുൻഗണന നൽകണം; രാഷ്ട്രം ഒന്നാമതാകുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,

സോഷ്യലിസം സമത്വത്തിന്റെ പ്രതീകമാണെന്ന് ലോഹ്യ ജി വിശ്വസിച്ചിരുന്നു. സോഷ്യലിസത്തിന്റെ തകർച്ച അസമത്വത്തിലേക്ക് നയിക്കുമെന്ന് അദ്ദേഹം മുന്നറിയിപ്പ് നൽകി. ഈ രണ്ടു സാഹചര്യങ്ങളും നാം ഇന്ത്യയിൽ കണ്ടതാണ്. ഇന്ത്യയുടെ കാതലായ തത്വങ്ങളെ കുറിച്ചുള്ള സംവാദങ്ങളിലും ചർച്ചകളിലും സമൂഹത്തെ പരിഗണിക്കാതിരുന്നത് നാം കണ്ടു. നമ്മെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം നമ്മുടെ ഐക്യത്തിനും സഹവർത്തിത്വത്തിനും അടിസ്ഥാനം സമൂഹമാണ്. നമുക്ക്, സമൂഹം നമ്മുടെ സംസ്കാരമാണ്, സംസ്കാരം നമ്മുടെ സ്വഭാവമാണ്. അതുകൊണ്ടാണ് ഇന്ത്യയുടെ സാംസ്കാരിക സാധ്യതകളെ കുറിച്ച് ലോഹ്യ ജി പറഞ്ഞത്. രാമായണമേള തുടങ്ങി നമ്മുടെ പൈതൃകത്തിനും വൈകാരിക ഐക്യത്തിനും അദ്ദേഹം കളമൊരുക്കി. ഗംഗ പോലുള്ള പുണ്യനദികളുടെ സംരക്ഷണത്തെക്കുറിച്ച് പതിറ്റാണ്ടുകൾക്ക് മുമ്പ് അദ്ദേഹം ചിന്തിച്ചിരുന്നു. നമാമി ഗംഗേ കാമ്പയിനിലൂടെ രാജ്യം ഇന്ന് ആ സ്വപ്നം സാക്ഷാത്കരിക്കുകയാണ്. ഇന്ന് രാജ്യം അതിന്റെ സമൂഹത്തിന്റെ സാംസ്കാരിക ചിഹ്നങ്ങളെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുകയാണ്. ഈ ശ്രമങ്ങൾ സമൂഹത്തിന്റെ സാംസ്കാരിക ബോധത്തെയും സമൂഹത്തിന്റെ ഊർജ്ജത്തെയും ഉണർത്തുകയും നമ്മുടെ പരസ്പര ബന്ധത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. അതുപോലെ, ഒരു പുതിയ ഇന്ത്യയ്ക്കായി, രാജ്യം അതിന്റെ അവകാശങ്ങൾക്കപ്പുറത്തേക്ക് പോകുകയും കടമകളെക്കുറിച്ച് സംസാരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ കർത്തവ്യബോധം ശക്തമാകുമ്പോൾ സമൂഹം സ്വയം ശക്തമാകും.

സുഹൃത്തുക്കളേ ,


സമൂഹത്തിന്റെ സേവനത്തിന്, സാമൂഹിക നീതിയുടെ ആത്മാവ് നാം അംഗീകരിക്കുകയും സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ്. ഇന്ന്, രാജ്യം സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ 75 വർഷത്തിൽ അമൃത് മഹോത്സവം ആഘോഷിക്കുമ്പോൾ, ഇത് മനസ്സിലാക്കുകയും ഈ ദിശയിലേക്ക് നീങ്ങുകയും ചെയ്യേണ്ടത് വളരെ പ്രധാനമാണ്. സാമൂഹ്യനീതി അർത്ഥമാക്കുന്നത് സമൂഹത്തിലെ എല്ലാ വിഭാഗങ്ങൾക്കും തുല്യ അവസരങ്ങൾ ലഭിക്കുന്നു, ജീവിതത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ആവശ്യങ്ങൾ ആർക്കും നിഷേധിക്കപ്പെടുന്നില്ല എന്നതാണ്. ദളിതരെയും പിന്നാക്കക്കാരെയും ആദിവാസികളെയും സ്ത്രീകളെയും ദിവ്യാംഗങ്ങളെയും ഉയർത്തിക്കാട്ടുമ്പോൾ മാത്രമേ രാജ്യം മുന്നോട്ടുപോകൂ. ഈ മാറ്റത്തിന് വിദ്യാഭ്യാസമാണ് പരമപ്രധാനമെന്ന് ഹർമോഹൻ ജി കണക്കാക്കി. വിദ്യാഭ്യാസ മേഖലയിൽ അദ്ദേഹം ചെയ്ത പ്രവർത്തനങ്ങൾ നിരവധി യുവാക്കളുടെ ഭാവി രൂപപ്പെടുത്തി. സുഖ്‌റാം ജിയും സഹോദരൻ മോഹിത്തും ഇന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പാരമ്പര്യം മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകുന്നു.

"വിദ്യാഭ്യാസത്തിലൂടെ ശാക്തീകരണം", "വിദ്യാഭ്യാസം തന്നെ ശാക്തീകരണം" എന്ന മന്ത്രവുമായാണ് രാജ്യം മുന്നോട്ട് പോകുന്നത്. അതുകൊണ്ടാണ് ഇന്ന് പെൺമക്കൾക്ക് വേണ്ടിയുള്ള 'ബേട്ടി ബച്ചാവോ, ബേട്ടി പഠാവോ' പോലുള്ള കാമ്പെയ്‌നുകൾ വിജയിക്കുന്നത്. ആദിവാസി മേഖലകളിൽ താമസിക്കുന്ന കുട്ടികൾക്കായി രാജ്യം ഏകലവ്യ സ്കൂളുകൾ ആരംഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. പുതിയ ദേശീയ വിദ്യാഭ്യാസ നയത്തിന് കീഴിൽ, മാതൃഭാഷയിൽ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള വ്യവസ്ഥയും ഏർപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ദരിദ്രകുടുംബങ്ങളിലെയും ഗ്രാമങ്ങളിലെയും കുട്ടികൾ ഇംഗ്ലീഷിന്റെ പേരിൽ പിന്നാക്കം പോകുന്നില്ലെന്ന് ഉറപ്പാക്കുന്നു. എല്ലാവർക്കും വീട്, എല്ലാവർക്കും വൈദ്യുതി കണക്ഷൻ, ജൽ-ജീവൻ മിഷനു കീഴിൽ എല്ലാവർക്കും ശുദ്ധജലം, കർഷകർക്കുള്ള സമ്മാൻ നിധി തുടങ്ങിയ ശ്രമങ്ങളും പദ്ധതികളും പാവപ്പെട്ടവരുടെയും പിന്നാക്കക്കാരുടെയും ദളിത്-ആദിവാസികളുടെയും സ്വപ്നങ്ങൾക്ക് ചിറകുനൽകുന്നു, ഒപ്പം മണ്ണിനെ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. രാജ്യത്തെ സാമൂഹിക നീതിക്ക് വേണ്ടി. അമൃതകലിന്റെ അടുത്ത 25 വർഷം സാമൂഹ്യനീതിയുടെ ഈ പ്രമേയങ്ങളുടെ പൂർണമായ പൂർത്തീകരണം ഉറപ്പാക്കാനുള്ള വർഷങ്ങളാണ്. രാജ്യത്തിന്റെ ഈ പ്രചാരണങ്ങളിൽ നാമെല്ലാവരും നമ്മുടെ പങ്ക് വഹിക്കുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്. ബഹുമാനപ്പെട്ട അന്തരിച്ച ഹർമോഹൻ സിംഗ് യാദവ് ജിക്ക് ഒരിക്കൽ കൂടി എന്റെ എളിയ ആദരാഞ്ജലികൾ! നിങ്ങൾക്കെല്ലാവർക്കും എന്റെ ഹൃദയം നിറഞ്ഞ നന്ദി!

Explore More
78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം

ജനപ്രിയ പ്രസംഗങ്ങൾ

78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।