ന്യൂഡെല്‍ഹിയില്‍ നടന്ന മഹാത്മാ ഗാന്ധി രാജ്യാന്തര ശുചിത്വ കണ്‍വെന്‍ഷ(എം.ജി.ഐ.എസ്.സി.)ന്റെ സമാപനച്ചടങ്ങില്‍ പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ. നരേന്ദ്ര മോദി പ്രസംഗിച്ചു. ലോകത്താകമാനമുള്ള ശുചിത്വ മന്ത്രിമാരും വാഷ് (വാട്ടര്‍, സാനിറ്റേഷന്‍ ആന്‍ഡ് ഹൈജീന്‍) നേതാക്കളും സംബന്ധിച്ച നാലു ദിവസത്തെ രാജ്യാന്തര സമ്മേളനമായിരുന്നു എം.ജി.ഐ.എസ്.സി. ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭ സെക്രട്ടറി ജനറല്‍ ശ്രീ.
ആന്റോണിയോ ഗട്ടറസിനൊപ്പം പ്രധാനമന്ത്രി ഡിജിറ്റല്‍ പ്രദര്‍ശനം കണ്ടു. വേദിയില്‍വെച്ചു വിശിഷ്ടവ്യക്തികള്‍ മഹാത്മാഗാന്ധി സ്മാരക സ്റ്റാംപും മഹാത്മാഗാന്ധി ഏറ്റവും ഇഷ്ടപ്പെട്ടിരുന്ന മന്ത്രങ്ങളിലൊന്നായ ‘വൈഷ്ണവ ജനതോ’ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള മെഡ്‌ലി സി.ഡിയും പ്രകാശിപ്പിച്ചു. ചടങ്ങില്‍ സ്വച്ഛ് ഭാരത് അവാര്‍ഡുകളുടെ വിതരണവും നടന്നു.
ശുചിത്വത്തിനു മഹാത്മാ ഗാന്ധി കല്‍പിച്ചിരുന്ന പ്രാധാന്യം പ്രധാനമന്ത്രി തന്റെ പ്രസംഗത്തില്‍ ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. ഗ്രാമീണ ശുചിത്വം പ്രധാന വിഷയമായി അവതരിപ്പിച്ചിരുന്ന, മഹാത്മാ ഗാന്ധിയുടെ 1945ല്‍ പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ട ‘നിര്‍മാണ പദ്ധതി’ എന്ന ലേഖനത്തെക്കുറിച്ചും അദ്ദേഹം അനുസ്മരിച്ചു.
ശുചിത്വം പാലിക്കാത്തതു നിമിത്തം ചുറ്റുപാട് മാലിന്യം നിറഞ്ഞതായിത്തീര്‍ന്നാല്‍ അതുമായി പൊരുത്തപ്പെടുന്ന മോശം സ്ഥിതി ഉണ്ടാവുമെന്നു പ്രധാനമന്ത്രി പറഞ്ഞു. അതേസമയം, ഒരാള്‍ തനിക്കു ചുറ്റുമുള്ള അഴുക്ക് വൃത്തിയാക്കുന്നപക്ഷം അയാള്‍ ഊര്‍ജസ്വലനായിരിക്കും എന്നു മാത്രമല്ല, അയാള്‍ മാലിന്യം നിറഞ്ഞ ചുറ്റുപാടുമായി താദാത്മ്യപ്പെടുകയുമില്ല.
സ്വച്ഛ് ഭാരത് ദൗത്യത്തിലേക്കു നയിച്ചത് മഹാത്മാ ഗാന്ധിയുടെ പ്രേരണയാണെന്ന് അദ്ദേഹം വ്യക്തമാക്കി. മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ പ്രേരണയാല്‍ ഇന്ത്യന്‍ ജനത സ്വച്ഛ് ഭൗരത് ദൗത്യത്തെ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ജനകീയ മുന്നേറ്റമാക്കി മാറ്റിയെന്നും പ്രധാനമന്ത്രി പറഞ്ഞു. 2014ല്‍ വെറും 38 ശതമാനമായിരുന്ന ഗ്രാമീണ ശുചിത്വം ഇപ്പോള്‍ 94 ശതമാനത്തിലേറെയായി ഉയര്‍ന്നുവെന്ന് അദ്ദേഹം വ്യക്തമാക്കി. അഞ്ചു ലക്ഷത്തിലേറെ ഗ്രാമങ്ങള്‍ ഇപ്പോള്‍ തുറസ്സായ സ്ഥലത്തു മലവിസര്‍ജനമില്ലാത്ത പ്രദേശങ്ങളായി മാറിയെന്നും ശ്രീ.
നരേന്ദ്ര മോദി കൂട്ടിച്ചേര്‍ത്തു. സ്വച്ഛ് ഭാരത ദൗത്യം ആരംഭിച്ചശേഷം ഇന്ത്യയിലെ ജനങ്ങളുടെ ജീവിതശൈലിയില്‍ ഗുണപരമായ മാറ്റം ഉണ്ടായതില്‍ അദ്ദേഹം സംതൃപ്തി പ്രകടിപ്പിച്ചു. സുസ്ഥിരമായ വികസനലക്ഷ്യം നേടിയെടുക്കാനുള്ള പാതയിലാണ് ഇന്ത്യയെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ലോകത്തെ സുന്ദരമാക്കുന്ന നാലു ‘പി’കളായ പൊളിറ്റിക്കല്‍ ലീഡര്‍ഷിപ്പ് (രാഷ്ട്രീയ നേതൃത്വം), പബ്ലിക് ഫണ്ടിങ് (പൊതുധനം ലഭ്യമാക്കല്‍), പാര്‍ട്ണര്‍ഷിപ്പ്‌സ് (പങ്കാളിത്തങ്ങള്‍), പീപ്പിള്‍സ് പാര്‍ടിസിപ്പേഷന്‍ (ജനപങ്കാളിത്തം) എന്നിവ പ്രധാനമന്ത്രി ഉയര്‍ത്തിക്കാട്ടി.
आजादी की लड़ाई लड़ते हुए गांधी जी ने एक बार कहा था कि वो स्वतंत्रता और स्वच्छता में से स्वच्छता को प्राथमिकता देंगे।
— PMO India (@PMOIndia) October 2, 2018
उन्होंने साल 1945 में प्रकाशित अपने 'Constructive Programme' में जिन जरूरी बातों का जिक्र किया था, उनमें ग्रामीण स्वच्छता भी एक महत्वपूर्ण सेक्शन था: PM
अगर आप बहुत बारीकी से गौर करेंगे, मनन करेंगे, तो पाएंगे कि जब हम अस्वच्छता को दूर नहीं करते तो वही अस्वच्छता हम में परिस्थितियों को स्वीकार करने की प्रवृत्ति पैदा करने लगती है: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 2, 2018
कोई चीज गंदगी से घिरी हुई है और वहां पर उपस्थित व्यक्ति अगर उसे बदलता नहीं है, सफाई नहीं करता है, तो फिर वो उस गंदगी को स्वीकार करने लगता है।
— PMO India (@PMOIndia) October 2, 2018
कुछ समय बाद ऐसी स्थिति हो जाती है कि वो गंदगी उसे गंदगी लगती ही नहीं। यानि एक तरह से अस्वच्छता व्यक्ति कि चेतना को जड़ कर देती है: PM
जब व्यक्ति गंदगी को स्वीकार नहीं करता, उसे साफ करने के लिए प्रयत्न करता है, तो उसकी चेतना भी चलायमान हो जाती है।
— PMO India (@PMOIndia) October 2, 2018
उसमें एक आदत आती है कि वो परिस्थितियों को ऐसे ही स्वीकार नहीं करेगा: PM
आज मैं आपके सामने स्वीकार करता हूं कि अगर मैंने गांधी जी को, उनके विचारों को, इतनी गहराई से नहीं समझा होता, तो हमारी सरकार की प्राथमिकताओं में भी स्वच्छता अभियान कभी नहीं आ पाता।
— PMO India (@PMOIndia) October 2, 2018
मुझे पूज्य बापू से ही प्रेरणी मिली, और उन्हीं के मार्गदर्शन से स्वच्छ भारत अभियान भी शुरू हुआ: PM
आज मुझे गर्व है कि गांधी जी के दिखाए मार्ग पर चलते हुए सवा सौ करोड़ भारतवासियों ने स्वच्छ भारत अभियान को दुनिया का सबसे बड़ा जन आंदोलन बना दिया है: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 2, 2018
इसी जनभावना का परिणाम है कि 2014 से पहले ग्रामीण स्वच्छता का जो दायरा लगभग 38 प्रतिशत था, आज 94 प्रतिशत हो चुका है।
— PMO India (@PMOIndia) October 2, 2018
भारत में खुले में शौच से मुक्त- ODF गांवों की संख्या 5 लाख को पार कर चुकी है।
भारत के 25 राज्य खुद को खुले में शौच से मुक्त घोषित कर चुके हैं: PM
4 साल पहले, खुले में शौच करने वाली वैश्विक आबादी का 60% हिस्सा भारत में था,
— PMO India (@PMOIndia) October 2, 2018
आज ये 20% से भी कम हो चुका है।
इन चार वर्षों में सिर्फ शौचालय ही नहीं बने, गांव-शहर ODF ही नहीं बने बल्कि 90% से अधिक शौचालयों का नियमित उपयोग भी हो रहा है: PM
आज जब मैं सुनता हूं, देखता हूं, कि स्वच्छ भारत अभियान ने भारत के लोगों का मिज़ाज बदल दिया है, किस तरह से भारत के गांवों में बीमारियां कम हुई हैं, इलाज पर होने वाला खर्च कम हुआ है, तो बहुत संतोष मिलता है: PM
— PMO India (@PMOIndia) October 2, 2018
समृद्ध दर्शन, पुरातन प्रेरणा, आधुनिक तकनीक और प्रभावी कार्यक्रमों के सहारे आज भारत Sustainable Development Goals के लक्ष्यों को हासिल करने की तरफ भारत तेज़ी से आगे बढ़ रहा है।
— PMO India (@PMOIndia) October 2, 2018
हमारी सरकार पर Sanitation के साथ ही Nutrition पर भी समान रूप से बल दे रही है: PM
साथियों, मैं इस बात के लिए आपको बधाई देना चाहता हूं कि चार दिन के इस सम्मलेन के बाद, हम सब इस निष्कर्ष पर पहुंचे हैं कि, विश्व को स्वच्छ बनाने के लिए 4P आवश्यक हैं।
— PMO India (@PMOIndia) October 2, 2018
ये चार मंत्र हैं:
Political Leadership
Public Funding
Partnerships
People’s participation: PM
