അടിസ്ഥാന നിർമ്മാണ ബ്ലോക്കായി സെമികണ്ടക്ടറുകളുള്ള ഇലക്ട്രോണിക്സ് നിർമ്മാണത്തിന്റെ ആഗോള ഹബ്ബായി ഇന്ത്യയെ സ്ഥാപിക്കുന്നതിന് 2,30,000 കോടി രൂപയുടെ പ്രോത്സാഹനങ്ങൾ
ഇന്ത്യയിൽ സെമികണ്ടക്ടറുകളുടെയും, ഡിസ്‌പ്ലേ നിർമ്മാണ ആവാസവ്യവസ്ഥയുടെയും വികസനത്തിന് 76000 കോടി രൂപ (>10 ബില്യൺ ഡോളർ ) അംഗീകരിച്ചു
ഈ മേഖലയെ നയിക്കാൻ ഇന്ത്യ സെമികണ്ടക്ടർ മിഷൻ (ഐഎസ്എം) സ്ഥാപിക്കും

ആത്മനിർഭർ ഭാരത് എന്ന കാഴ്ചപ്പാടിന്റെ ഉന്നമനത്തിനും ഇലക്‌ട്രോണിക് സിസ്റ്റം ഡിസൈനിന്റെയും നിർമ്മാണത്തിന്റെയും ആഗോള കേന്ദ്രമായി ഇന്ത്യയെ മറ്റുന്നതിന്റെ ഭാഗമായി, സുസ്ഥിര സെമികണ്ടക്ടറുകളുടെയും , ഡിസ്‌പ്ലേ ഇക്കോസിസ്റ്റത്തിന്റെയും വികസനത്തിനുള്ള സമഗ്ര പരിപാടിക്ക്  പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദിയുടെ അധ്യക്ഷതയിൽ ചേർന്ന കേന്ദ്ര മന്ത്രിസഭായോഗം അംഗീകാരം നൽകി. രാജ്യം. സെമികണ്ടക്ടറുകൾ , ഡിസ്പ്ലേ നിർമ്മാണം, ഡിസൈൻ എന്നിവയിലുള്ള കമ്പനികൾക്ക് ആഗോളതലത്തിൽ മത്സരാധിഷ്ഠിത പ്രോത്സാഹന പാക്കേജ് നൽകിക്കൊണ്ട് ഇലക്ട്രോണിക്സ് നിർമ്മാണത്തിൽ ഒരു പുതിയ യുഗത്തിന് ഈ പദ്ധതി  തുടക്കമിടും. തന്ത്രപരമായ പ്രാധാന്യവും സാമ്പത്തിക സ്വാശ്രയത്വവുമുള്ള ഈ മേഖലകളിൽ ഇന്ത്യയുടെ സാങ്കേതിക നേതൃത്വത്തിന് ഇത് വഴിയൊരുക്കും.

നാലാം തലമുറ വ്യവസായത്തിന്  കീഴിൽ ഡിജിറ്റൽ പരിവർത്തനത്തിന്റെ അടുത്ത ഘട്ടത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ആധുനിക ഇലക്ട്രോണിക്സിന്റെ അടിത്തറയാണ് സെമികണ്ടക്ടറുകളും, ഡിസ്പ്ലേകളും. സെമികണ്ടക്ടറുകളും, ഡിസ്പ്ലേ നിർമ്മാണവും വളരെ സങ്കീർണ്ണവും സാങ്കേതിക പ്രാധാന്യമുള്ളതുമായ മേഖലയാണ്, വൻ മൂലധന നിക്ഷേപം, ഉയർന്ന അപകടസാധ്യത, ദീർഘകാല ഗർഭാവസ്ഥ, തിരിച്ചടവ് കാലയളവുകൾ, സാങ്കേതികതയിലെ ദ്രുതഗതിയിലുള്ള മാറ്റങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. മൂലധന പിന്തുണയും സാങ്കേതിക സഹകരണവും സുഗമമാക്കുന്നതിലൂടെ സെമികണ്ടക്ടറുകൾക്കും  ഡിസ്പ്ലേ നിർമ്മാണത്തിനും പരിപാടി പ്രചോദനം നൽകും.

സിലിക്കൺ സെമികണ്ടക്ടർ  ഫാബ്‌സ്, ഡിസ്‌പ്ലേ ഫാബ്‌സ്, കോമ്പൗണ്ട് സെമികണ്ടക്ടറുകൾ  / സിലിക്കൺ ഫോട്ടോണിക്സ് / സെൻസറുകൾ (MEMS ഉൾപ്പെടെ) ഫാബ്‌സ്, സെമികണ്ടക്ടർ പാക്കേജിംഗ് (ATMP / OSAT),  എന്നിവയിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന കമ്പനികൾ / കൺസോർഷ്യകൾക്ക് ആകർഷകമായ പ്രോത്സാഹന പിന്തുണ നൽകാൻ പദ്ധതി  ലക്ഷ്യമിടുന്നു.

ഇന്ത്യയിൽ സെമികണ്ടക്ടറുകളുടെയും ഡിസ്പ്ലേ നിർമ്മാണ ആവാസവ്യവസ്ഥയുടെയും വികസനത്തിന് ഇനിപ്പറയുന്ന വമ്പിച്ച പ്രോത്സാഹനങ്ങൾ അംഗീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്:

സെമികണ്ടക്ടർ ഫാബുകളും ഡിസ്പ്ലേ ഫാബുകളും: ഇന്ത്യയിൽ  സെമികണ്ടക്ടർ ഫാബുകളും ഡിസ്പ്ലേ ഫാബുകളും സജ്ജീകരിക്കുന്നതിനുള്ള സ്കീം, യോഗ്യരും സാങ്കേതികവിദ്യയും ശേഷിയുമുള്ള അപേക്ഷകർക്ക് പാരി-പാസു അടിസ്ഥാനത്തിൽ പദ്ധതി ചെലവിന്റെ 50% വരെ ധനസഹായം നൽകും. അത്തരം ഉയർന്ന മൂലധനവും വിഭവ പ്രോത്സാഹനവും നൽകുന്ന പദ്ധതികൾ നടപ്പിലാക്കാൻ. കുറഞ്ഞത് രണ്ട് ഗ്രീൻഫീൽഡ്  സെമികണ്ടക്ടർ ഫാബുകളും രണ്ട് ഡിസ്‌പ്ലേ ഫാബുകളും സ്ഥാപിക്കുന്നതിനുള്ള അപേക്ഷകൾ അംഗീകരിക്കുന്നതിന്, ഭൂമി,  സെമികണ്ടക്ടർ ഗ്രേഡ് ജലം, ഉയർന്ന നിലവാരമുള്ള വൈദ്യുതി, ലോജിസ്റ്റിക്‌സ്, ഗവേഷണ ഇക്കോസിസ്റ്റം എന്നിവയിൽ ആവശ്യമായ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളുള്ള ഹൈടെക് ക്ലസ്റ്ററുകൾ  രാജ്യത്ത് സ്ഥാപിക്കാൻ സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളുമായി ചേർന്ന്  കേന്ദ്ര  ഗവൺമെന്റ് പ്രവർത്തിക്കും. 

സെമി കണ്ടക്ടർ ലബോറട്ടറി (എസ്‌സി‌എൽ): സെമി കണ്ടക്ടർ ലബോറട്ടറിയുടെ (എസ്‌സി‌എൽ) നവീകരണത്തിനും വാണിജ്യവൽക്കരണത്തിനും ആവശ്യമായ നടപടികൾ ഇലക്‌ട്രോണിക്‌സ് ആൻഡ് ഇൻഫർമേഷൻ ടെക്‌നോളജി മന്ത്രാലയം സ്വീകരിക്കുമെന്ന് കേന്ദ്ര മന്ത്രിസഭ  അംഗീകരിച്ചു. ബ്രൗൺഫീൽഡ് ഫാബ് സൗകര്യം നവീകരിക്കുന്നതിനായി ഒരു വാണിജ്യ ഫാബ് പങ്കാളിയുമായി SCL-ന്റെ സംയുക്ത സംരംഭത്തിനുള്ള സാധ്യത മന്ത്രാലയം  പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യും.

കോമ്പൗണ്ട് അർദ്ധചാലകങ്ങൾ / സിലിക്കൺ ഫോട്ടോണിക്സ് / സെൻസറുകൾ (MEMS ഉൾപ്പെടെ) ഫാബ്‌സും അർദ്ധചാലക ATMP / OSAT യൂണിറ്റുകളും: കോമ്പൗണ്ട് അർദ്ധചാലകങ്ങൾ / സിലിക്കൺ ഫോട്ടോണിക്സ് / സെൻസറുകൾ (MEMS ഉൾപ്പെടെ) സജ്ജീകരിക്കുന്നതിനുള്ള സ്കീം (MEMS ഉൾപ്പെടെ) ഫാബുകളും അർദ്ധചാലകങ്ങളും എടിഎംപി / OSAT-ന്റെ സൗകര്യങ്ങൾ ഇന്ത്യയിൽ വിപുലീകരിക്കും. മൂലധന ചെലവിന്റെ 30% അംഗീകൃത യൂണിറ്റുകൾക്ക്. ഈ സ്കീമിന് കീഴിൽ ഗവൺമെന്റ് പിന്തുണയോടെ അത്തരം കോമ്പൗണ്ട് അർദ്ധചാലകങ്ങളുടെയും അർദ്ധചാലക പാക്കേജിംഗിന്റെയും 15 യൂണിറ്റുകളെങ്കിലും സ്ഥാപിക്കപ്പെടുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.

അർദ്ധചാലക ഡിസൈൻ കമ്പനികൾ: ഡിസൈൻ ലിങ്ക്ഡ് ഇൻസെന്റീവ് (ഡിഎൽഐ) സ്കീം ഉൽപ്പന്ന ഡിസൈൻ ലിങ്ക്ഡ് ഇൻസെന്റീവ് 50% വരെയും യോഗ്യമായ ചെലവിന്റെ 50% വരെയും ഉൽപ്പന്ന വിന്യാസവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഇൻസെന്റീവും അഞ്ച് വർഷത്തേക്ക് അറ്റ ​​വിൽപ്പനയിൽ 6% മുതൽ 4% വരെ വർദ്ധിപ്പിക്കും. ഇന്റഗ്രേറ്റഡ് സർക്യൂട്ടുകൾ (ICs), ചിപ്‌സെറ്റുകൾ, സിസ്റ്റം ഓൺ ചിപ്‌സ് (SoCs), സിസ്റ്റംസ് & ഐപി കോറുകൾ, അർദ്ധചാലക ലിങ്ക്ഡ് ഡിസൈൻ എന്നിവയ്‌ക്കായി അർദ്ധചാലക ഡിസൈനിലുള്ള 100 ആഭ്യന്തര കമ്പനികൾക്ക് പിന്തുണ നൽകുകയും വിറ്റുവരവ് കൈവരിക്കാൻ കഴിയുന്ന 20-ൽ കുറയാത്ത കമ്പനികളുടെ വളർച്ച സുഗമമാക്കുകയും ചെയ്യും. വരുന്ന അഞ്ച് വർഷത്തിനുള്ളിൽ 1500 കോടി രൂപയിലധികം.
ആവാസവ്യവസ്ഥയും  വികസിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ദീർഘകാല തന്ത്രങ്ങൾ നയിക്കുന്നതിന്, ഒരു പ്രത്യേകവും സ്വതന്ത്രവുമായ "ഇന്ത്യ അർദ്ധചാലക മിഷൻ (ISM)" സ്ഥാപിക്കും. സെമി കണ്ടക്ടർകൾക്കും  പ്രദർശന വ്യവസായത്തിലും ആഗോള വിദഗ്ധരാണ് ഇന്ത്യ സെമി കണ്ടക്ടർ മിഷനെ നയിക്കുക. അർദ്ധചാലകങ്ങളിലും ഡിസ്പ്ലേ ഇക്കോസിസ്റ്റമിലുമുള്ള സ്കീമുകളുടെ കാര്യക്ഷമവും സുഗമവുമായ നടത്തിപ്പിനുള്ള നോഡൽ ഏജൻസിയായി ഇത് പ്രവർത്തിക്കും.

അർദ്ധചാലകങ്ങൾക്കും ഇലക്ട്രോണിക്സിനും സമഗ്രമായ ധനസഹായം

76,000 കോടി രൂപ (> 10 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ചെലവിൽ ഇന്ത്യയിൽ അർദ്ധചാലകങ്ങളുടെയും ഡിസ്‌പ്ലേ മാനുഫാക്ചറിംഗ് ആവാസ വ്യവസ്ഥയുടെയും  വികസന പരിപാടിയുടെ അംഗീകാരത്തോടെ, ഇലക്‌ട്രോണിക് ഘടകങ്ങൾ, സബ് അസംബ്ലികൾ എന്നിവയുൾപ്പെടെ വിതരണ ശൃംഖലയുടെ ഓരോ ഭാഗത്തിനും കേന്ദ്ര  ഗവൺമെന്റ് ആനുകൂല്യങ്ങൾ പ്രഖ്യാപിച്ചു. , പൂർത്തിയായ സാധനങ്ങൾ. ലാർജ് സ്കെയിൽ ഇലക്‌ട്രോണിക്‌സ് മാനുഫാക്‌ചറിംഗ്, ഐടി ഹാർഡ്‌വെയർ, എസ്‌പിഇസിഎസ് സ്കീം, മോഡിഫൈഡ് ഇലക്‌ട്രോണിക്‌സ് മാനുഫാക്‌ചറിംഗ് ക്ലസ്റ്ററുകൾ (ഇഎംസി 2.0) എന്നിവയ്‌ക്ക് പിഎൽഐ പ്രകാരം 55,392 കോടി രൂപയുടെ (7.5 ബില്യൺ യുഎസ്ഡി) പ്രോത്സാഹന പിന്തുണ അനുവദിച്ചു. കൂടാതെ, ACC ബാറ്ററി, ഓട്ടോ ഘടകങ്ങൾ, ടെലികോം & നെറ്റ്‌വർക്കിംഗ് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ, സോളാർ പിവി മൊഡ്യൂളുകൾ, വൈറ്റ് ഗുഡ്‌സ് എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന അനുബന്ധ മേഖലകൾക്കായി 98,000 കോടി രൂപയുടെ (13 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) PLI ഇൻസെന്റീവ് അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇന്ത്യയെ  സെമി കണ്ടക്ടർ അടിസ്ഥാന ബ്ലോക്കായുള്ള ഇലക്‌ട്രോണിക്‌സ് ഉൽപ്പാദനത്തിന്റെ ആഗോള കേന്ദ്രമായി സ്ഥാപിക്കാൻ  കേന്ദ്ര  ഗവൺമെന്റ് മൊത്തത്തിൽ,   2,30,000 കോടി  രൂപ യുടെ (30 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ)  സഹായം വാഗ്ദാനം ചെയ്തിട്ടുണ്ട് .

നിലവിലെ ആഗോള രാഷ്ട്രീയ  സാഹചര്യത്തിൽ, അർദ്ധചാലകങ്ങളുടെയും ഡിസ്പ്ലേകളുടെയും വിശ്വസനീയമായ ഉറവിടങ്ങൾ തന്ത്രപ്രധാനമായ പ്രാധാന്യമുള്ളവയാണ്, അവ നിർണായക വിവര അടിസ്ഥാനസൗകര്യ  സുരക്ഷയിൽ പ്രധാനമാണ്. അംഗീകൃത പരിപാടി ഇന്ത്യയുടെ ഡിജിറ്റൽ പരമാധികാരം ഉറപ്പാക്കുന്നതിന് നവീകരണത്തെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും ആഭ്യന്തര ശേഷി വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യും. രാജ്യത്തിന്റെ ജനസംഖ്യാപരമായ ലാഭവിഹിതം പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിന് ഉയർന്ന വൈദഗ്ധ്യമുള്ള തൊഴിലവസരങ്ങളും ഇത് സൃഷ്ടിക്കും.

അർദ്ധചാലകത്തിന്റെയും ഡിസ്പ്ലേ ആവാസ വ്യവസ്ഥയുടെയും വികസനം ആഗോള മൂല്യ ശൃംഖലയുമായി ആഴത്തിലുള്ള സംയോജനത്തോടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെ വിവിധ മേഖലകളിലുടനീളം ഗുണിത ഫലമുണ്ടാക്കും. ഈ പദ്ധതി  ഇലക്ട്രോണിക്സ് നിർമ്മാണത്തിൽ ഉയർന്ന ആഭ്യന്തര മൂല്യവർദ്ധന പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും 2025 ഓടെ ഒരു  ട്രില്യൺ ഡോളർ ഡിജിറ്റൽ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയും 5 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ ജിഡിപിയും കൈവരിക്കുന്നതിന് ഗണ്യമായ സംഭാവന നൽകുകയും ചെയ്യും.

Explore More
78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം

ജനപ്രിയ പ്രസംഗങ്ങൾ

78-ാം സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തില്‍ ചുവപ്പ് കോട്ടയില്‍ നിന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി നടത്തിയ പ്രസംഗം
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।