વિવિધ સરકારી વિભાગો અને સંસ્થાઓમાં નવી ભરતી થયેલા ઉમેદવારોને વિવિધ પદો પર નિમણૂકનાં આશરે 71,000 પત્રોનું વિતરણ કર્યું
“રોજગાર મેળાઓ સરકારની યુવા પેઢીને અર્થસભર રોજગારી પ્રદાન કરવાની કટિબદ્ધતા દર્શાવે છે”
“છેલ્લાં 9 વર્ષ દરમિયાન સરકારે ભરતીની પ્રક્રિયાને ઝડપી, પારદર્શક અને તટસ્થ બનાવવા પ્રાથમિકતા આપી છે”
“સરકારી નીતિઓ રોજગારીની સંભવિતતાઓને ધ્યાનમાં રાખીને બનાવવામાં આવે છે”
“સરકારે છેલ્લાં 9 વર્ષ દરમિયાન મૂડીગત ખર્ચ પર આશરે 34 લાખ કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કર્યો છે અને ચાલુ વર્ષે પણ મૂડીગત ખર્ચ માટે 10 લાખ કરોડ રૂપિયાની ફાળવણી કરી છે”
“આત્મનિર્ભર ભારત અભિયાન દેશમાં ઉત્પાદન ક્ષેત્ર મારફતે રોજગારીનું સર્જન કરવા પર આધારિત છે”

નમસ્કાર સાથીઓ,

આજે 70 હજારથી વધુ યુવાનો ભારત સરકારના વિવિધ વિભાગોમાં સરકારી નોકરીઓ માટે નિમણૂક પત્રો મેળવી રહ્યા છે. તમે બધાએ સખત મહેનત કરીને આ સફળતા મેળવી છે. હું તમને અને તમારા પરિવારને મારા હૃદયપૂર્વકના અભિનંદન અને શુભેચ્છાઓ પાઠવું છું. થોડા દિવસ પહેલા જ ગુજરાતમાં આવા જ જોબ ફેરનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું જેમાં હજારો લોકોને રોજગારી મળી હતી. આ મહિને આસામમાં એક મોટા જોબ ફેરનું પણ આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે. ભારત સરકાર અને ભાજપ શાસિત રાજ્ય સરકારોમાં આવા રોજગાર મેળાઓ યુવાનો પ્રત્યેની અમારી પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે.

 

સાથીઓ,

છેલ્લા 9 વર્ષોમાં, ભારત સરકારે પણ સરકારી ભરતી પ્રક્રિયાને ઝડપી, વધુ પારદર્શક અને ન્યાયી બનાવવા માટે પ્રાથમિકતા આપી છે. અગાઉ, સ્ટાફ સિલેક્શન બોર્ડને ભરતી પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવામાં લગભગ 15 થી 18 મહિનાનો સમય લાગતો હતો, એટલે કે લગભગ દોઢ વર્ષ. આજે આ પ્રક્રિયા છથી આઠ મહિનામાં પૂર્ણ થાય છે. અગાઉ સરકારી નોકરી માટે અરજી કરવી ખૂબ જ અઘરી હતી, અરજીપત્રક લેવા કલાકો સુધી લાઈનમાં ઊભા રહેવું, દસ્તાવેજો પ્રમાણિત કરાવવા ગેઝેટેડ અધિકારીઓને શોધa, પછી અરજી પોસ્ટ દ્વારા મોકલવામાં આવતી. અને આમાં એ પણ ખબર પડતી ન હતી કે અરજી સમયસર પહોંચી કે નહીં. શું તે જ્યાં પહોંચવી જોઈતી હતી ત્યાં પહોંચી કે ન પહોંચી. આજે અરજી કરવાથી લઈને પરિણામ મેળવવા સુધીની સમગ્ર પ્રક્રિયા ઓનલાઈન થઈ ગઈ છે. આજે તે દસ્તાવેજને સ્વ-પ્રમાણિત કરવા માટે પણ પૂરતું છે. ગ્રુપ-સી અને ગ્રુપ-ડીની જગ્યાઓ પર ભરતી માટે ઈન્ટરવ્યુ પણ પૂરા થઈ ગયા છે. આ તમામ પ્રયાસોનો સૌથી મોટો ફાયદો એ છે કે ભ્રષ્ટાચાર કે ભત્રીજાવાદની શક્યતાઓ ખતમ થઈ ગઈ છે.

સાથીઓ,

આજનો દિવસ બીજા એક કારણથી પણ ખાસ છે. આજથી 9 વર્ષ પહેલા 16 મેના રોજ લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામો આવ્યા હતા. ત્યારે આખો દેશ ઉત્સાહ, ઉત્સાહ અને આસ્થાથી ભરાઈ ગયો. સબકા સાથ, સબકા વિકાસના મંત્ર સાથે આગળ વધતું ભારત આજે વિકસિત ભારત બનવા માટે પ્રયત્નશીલ છે. જે રીતે નવ વર્ષ પહેલા 16 મેના રોજ લોકસભાની ચૂંટણીના પરિણામો જાહેર થયા હતા તે જ રીતે આજનો દિવસ વધુ મહત્વનો છે. આજે હિમાલયની ગોદમાં આવેલા આપણા એક મહત્વપૂર્ણ પ્રાંત સિક્કિમનો પણ સ્થાપના દિવસ છે.

સાથીઓ,

આ 9 વર્ષ દરમિયાન રોજગારની નવી સંભાવનાઓને કેન્દ્રમાં રાખીને સરકારની નીતિઓ ઘડવામાં આવી હતી. આધુનિક ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનું નિર્માણ હોય, ગ્રામીણ વિસ્તારોનો વિકાસ હોય કે જીવનને લગતી સુવિધાઓનું વિસ્તરણ હોય, ભારત સરકારની દરેક યોજના, દરેક નીતિ યુવાનો માટે રોજગારીની નવી તકો ઊભી કરી રહી છે.

સાથીઓ,

છેલ્લા 9 વર્ષમાં ભારત સરકારે પાયાની સુવિધાઓ માટે લગભગ 34 લાખ કરોડ રૂપિયા મૂડી ખર્ચ પર ખર્ચ્યા છે. આ વર્ષના બજેટમાં પણ મૂડી ખર્ચ માટે 10 લાખ કરોડ રૂપિયા નક્કી કરવામાં આવ્યા છે. આ રકમથી દેશમાં નવા હાઈવે, નવા એરપોર્ટ, નવા રેલ રૂટ, નવા પુલ બનાવવામાં આવ્યા છે અને અસંખ્ય આવા આધુનિક ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના નિર્માણને કારણે દેશમાં લાખો નવી નોકરીઓનું સર્જન થયું છે. ભારત આજે જે ઝડપ અને સ્કેલ પર કામ કરી રહ્યું છે તે આઝાદીના 75 વર્ષના ઈતિહાસમાં પણ અભૂતપૂર્વ છે. 70 વર્ષમાં ભારતમાં માત્ર 20 હજાર કિલોમીટરની રેલ લાઈનોનું વીજળીકરણ થયું હતું. જ્યારે અમારી સરકાર હેઠળ, છેલ્લા 9 વર્ષોમાં, ભારતમાં લગભગ 40 હજાર કિલોમીટર રેલ લાઈનોનું વિદ્યુતીકરણ થયું છે, એટલે કે બમણું. 2014 પહેલા આપણા દેશમાં દર મહિને માત્ર 600 મીટર નવી મેટ્રો લાઇન નાખવામાં આવતી હતી. આજે ભારતમાં દર મહિને 6 કિલોમીટર, તે સમયે ગણતરી મીટરની હતી, આજે ગણતરી કિલોમીટરની છે. 6 કિલોમીટરની નવી મેટ્રો લાઇનનું કામ પૂર્ણ થઇ રહ્યું છે. 2014 પહેલા દેશમાં 4 લાખ કિલોમીટરથી ઓછા ગ્રામીણ રસ્તાઓ હતા. આજે દેશમાં 7.25 લાખ કિલોમીટરથી વધુ ગ્રામીણ રસ્તાઓ છે. આ પણ લગભગ બમણું છે. 2014 પહેલા દેશમાં માત્ર 74 એરપોર્ટ હતા. આજે દેશમાં એરપોર્ટની સંખ્યા પણ વધી રહી છે અને 150ની આસપાસ પહોંચી રહી છે. આ પણ ડબલ. છેલ્લા 9 વર્ષમાં દેશમાં ગરીબો માટે બનાવવામાં આવેલા 4 કરોડ પાકાં મકાનોએ રોજગારીની ઘણી નવી તકો પણ ઉભી કરી છે. દરેક ગામમાં પાંચ લાખ કોમન સર્વિસ સેન્ટર ખોલવામાં આવ્યા છે, આજે તેઓ રોજગારનું મુખ્ય સ્ત્રોત બની ગયા છે, યુવાનોને ગ્રામ્ય સ્તરના ઉદ્યોગસાહસિક બનાવે છે. ગામડાઓમાં 30,000થી વધુ પંચાયત બિલ્ડીંગો બનાવવાની હોય કે 9 કરોડ ઘરોને પાણીના જોડાણો સાથે જોડવા, આ તમામ અભિયાનો મોટા પાયે રોજગારી પેદા કરી રહ્યા છે. દેશમાં વિદેશી મૂડીરોકાણ આવતું હોય કે ભારતમાંથી રેકોર્ડ નિકાસ, તે દેશના ખૂણે-ખૂણે રોજગારીની તકો ઊભી કરી રહી છે.

 

સાથીઓ,

છેલ્લા 9 વર્ષમાં નોકરીનું સ્વરૂપ પણ ખૂબ જ ઝડપથી બદલાયું છે. આ બદલાતા સંજોગોમાં યુવાનો માટે નવા ક્ષેત્રો ઉભા થયા છે. કેન્દ્ર સરકાર આ નવા ક્ષેત્રોને પણ સતત સમર્થન આપી રહી છે. આ 9 વર્ષોમાં દેશે સ્ટાર્ટ અપ કલ્ચરમાં નવી ક્રાંતિ જોઈ છે. 2014માં, જ્યાં દેશમાં થોડાક સો સ્ટાર્ટઅપ હતા, આજે તેમની સંખ્યા એક લાખ સ્ટાર્ટઅપને પહોંચી ગઈ છે. અને એવો અંદાજ છે કે આ સ્ટાર્ટઅપ્સે ઓછામાં ઓછા 10 લાખ યુવાનોને રોજગારી આપી છે.

સાથીઓ,

આ 9 વર્ષોમાં, દેશે કેબ એગ્રીગેટર્સ એટલે કે એપ દ્વારા ટેક્સીઓ ભારતીય શહેરોની નવી લાઈફલાઈન બનતી જોઈ છે. આ 9 વર્ષમાં ઓનલાઈન ડિલિવરીની આવી નવી સિસ્ટમ બનાવવામાં આવી છે, જેણે લાખો યુવાનોને રોજગારી આપી છે. આ 9 વર્ષોમાં ડ્રોન ક્ષેત્રમાં નવી તેજી આવી છે. ખાતરના છંટકાવથી લઈને દવાઓના પુરવઠામાં ડ્રોનનો ઉપયોગ વધી રહ્યો છે. આ 9 વર્ષોમાં, શહેરની ગેસ વિતરણ વ્યવસ્થા 60 શહેરોમાંથી 600થી વધુ શહેરોમાં વિસ્તરી છે.

સાથીઓ,

છેલ્લા 9 વર્ષમાં ભારત સરકારે મુદ્રા યોજના હેઠળ દેશના યુવાનોને 23 લાખ કરોડ રૂપિયા આપ્યા છે. કેટલાકે આ રકમથી પોતાનો નવો ધંધો શરૂ કર્યો છે, કેટલાકે ટેક્સી ખરીદી છે, તો કેટલાકે પોતાની દુકાનનો વિસ્તાર કર્યો છે. અને તેમની સંખ્યા લાખોમાં નથી, હું ગર્વથી કહું છું કે આ સંખ્યા આજે કરોડોમાં છે. લગભગ 8 થી 9 કરોડ લોકો એવા છે જેમણે મુદ્રા યોજનાની મદદથી પહેલીવાર પોતાનું સ્વતંત્ર કામ શરૂ કર્યું છે. આજે જે આત્મનિર્ભર ભારત અભિયાન ચાલી રહ્યું છે તે પણ દેશમાં ઉત્પાદન દ્વારા રોજગાર સર્જન પર આધારિત છે. PLI સ્કીમ હેઠળ કેન્દ્ર સરકાર મેન્યુફેક્ચરિંગ માટે લગભગ 2 લાખ કરોડ રૂપિયાની સહાય પૂરી પાડી રહી છે. ભારતને વિશ્વનું મેન્યુફેક્ચરિંગ હબ બનાવવા ઉપરાંત આ રકમ લાખો યુવાનોને રોજગાર આપવામાં પણ મદદ કરશે.

સાથીઓ,

ભારતના યુવાનો માટે વિવિધ ક્ષેત્રોમાં કામ કરવાની કુશળતા હોવી ખૂબ જ જરૂરી છે. આ માટે દેશમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ સંસ્થાઓ અને કૌશલ્ય વિકાસ સંસ્થાઓનું નિર્માણ પણ યુદ્ધના ધોરણે કરવામાં આવી રહ્યું છે. 2014 થી 2022 ની વચ્ચે દર વર્ષે એક નવી IIT અને નવી IIM આવી છે. છેલ્લા 9 વર્ષમાં સરેરાશ દર અઠવાડિયે એક યુનિવર્સિટી ખોલવામાં આવી છે અને દરરોજ બે કોલેજો ખોલવામાં આવી છે. અમારી સરકાર આવ્યા પહેલા દેશમાં લગભગ 720 યુનિવર્સિટી હતી, હવે તેમની સંખ્યા વધીને 1100થી વધુ થઈ ગઈ છે. 7 દાયકામાં દેશમાં માત્ર 7 એઈમ્સ બનાવવામાં આવી હતી. છેલ્લા 9 વર્ષમાં અમે 15 નવા AIIMS બનાવવાની દિશામાં આગળ વધ્યા છીએ. આમાંની ઘણી હોસ્પિટલોએ પણ તેમની સેવાઓ આપવાનું શરૂ કરી દીધું છે. 2014 સુધીમાં, દેશભરમાં 400 થી ઓછી મેડિકલ કોલેજો હતી. આજે તેમની સંખ્યા વધીને લગભગ 700 થઈ ગઈ છે. કોલેજોની સંખ્યા વધે તો સ્વાભાવિક રીતે જ બેઠકોની સંખ્યા પણ વધી છે, યુવાનો માટે ઉચ્ચ શિક્ષણની તકો વધી છે. વર્ષ 2014 પહેલા આપણા દેશમાં MBBS અને MDની માત્ર 80 હજાર સીટો હતી. હવે દેશમાં MBBS અને MDની સીટો વધીને 1 લાખ 70 હજારથી વધુ થઈ ગઈ છે.

 

સાથીઓ,

કોઈપણ કાર્ય માટે કૌશલ્ય વિકસાવવામાં અમારી ITIs પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી રહી છે. છેલ્લા 9 વર્ષમાં દેશમાં લગભગ રોજેરોજ નવી ITI બનાવવામાં આવી છે. આજે દેશની નવી જરૂરિયાતો અનુસાર દેશની લગભગ 15 હજાર આઈટીઆઈમાં નવા કોર્સ શરૂ થઈ રહ્યા છે. પીએમ કૌશલ વિકાસ યોજના હેઠળ 1.25 કરોડથી વધુ યુવાનોને કૌશલ્યની તાલીમ પણ આપવામાં આવી છે.

સાથીઓ,

સરકારના આ પ્રયાસોને કારણે અનેક નવા ક્ષેત્રોમાં રોજગારીની નવી તકો ઊભી થઈ રહી છે. હું તમને માત્ર એક ઉદાહરણ આપવા માંગુ છું, તે EPFOનું. વર્ષ 2018-19 પછીના EPFOના નેટ પેરોલના આંકડાઓ પર નજર કરીએ તો સાડા ચાર કરોડથી વધુ લોકોને ઔપચારિક નોકરીઓ મળી છે. કર્મચારી ભવિષ્ય નિધિ સંસ્થાના પેરોલ ડેટા સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે ભારતમાં ઔપચારિક નોકરીઓમાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે. ઔપચારિક નોકરીઓમાં આ વધારાની સાથે દેશમાં સ્વ-રોજગારની તકો પણ સતત વધી રહી છે.

સાથીઓ,

છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયામાં જે પ્રકારના સમાચાર આવ્યા છે તે ભારતમાં ઉદ્યોગ અને રોકાણ અંગેની અભૂતપૂર્વ હકારાત્મકતા દર્શાવે છે. થોડા દિવસો પહેલા હું વોલમાર્ટના સીઈઓને મળ્યો હતો. તેમણે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો કે તેમની કંપની આગામી 3-4 વર્ષમાં ભારતમાંથી રૂ. 80,000 કરોડના માલની નિકાસ શરૂ કરશે. લોજિસ્ટિક્સ અને સપ્લાય ચેઇન સેક્ટરમાં કામ કરવા ઇચ્છતા અમારા યુવાનો માટે આ સારા સમાચાર છે. CISCO ના CEO એ પણ તેમની ભારત મુલાકાત દરમિયાન મને કહ્યું હતું કે તેઓ 8,000 કરોડ રૂપિયાના ભારતમાં બનેલા ઉત્પાદનોની નિકાસ કરવાનું લક્ષ્ય ધરાવે છે. એપલના સીઈઓ પણ થોડા દિવસો પહેલા ભારત આવ્યા હતા. તેઓ ભારતના ઉજ્જવળ ભવિષ્ય અને ખાસ કરીને મોબાઈલ મેન્યુફેક્ચરિંગ વિશે પણ ખૂબ જ વિશ્વાસ ધરાવતા હતા. વિશ્વની પ્રખ્યાત સેમિકન્ડક્ટર કંપની NXP ના ઉચ્ચ અધિકારીઓ પણ મને તાજેતરમાં મળ્યા હતા. તેઓ ભારતના સેમિકન્ડક્ટર ઇકોસિસ્ટમના નિર્માણ અને તેની સંભવિતતા વિશે ખૂબ જ સકારાત્મક છે. ફોક્સકોને ભારતમાં ઘણા પ્રોજેક્ટ્સમાં હજારો કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ પણ શરૂ કર્યું છે. આગામી એક સપ્તાહમાં હું ફરી એકવાર વિશ્વની મોટી મોટી કંપનીઓના CEO ને મળવા જઈ રહ્યો છું. તે બધા ભારતમાં રોકાણ કરવા માટે ઉત્સાહથી ભરેલા છે. આ તમામ બાબતો, આ તમામ પ્રયાસો દર્શાવે છે કે ભારતમાં વિવિધ ક્ષેત્રોમાં રોજગારીની નવી તકો કેટલી ઝડપથી સર્જાઈ રહી છે.

સાથીઓ,

દેશમાં ચાલી રહેલા વિકાસના આ મહાયજ્ઞમાં હવે આવા મોટા ફેરફારોમાં તમારી સીધી ભૂમિકા હશે. આગામી 25 વર્ષમાં તમારે તમારી જવાબદારીઓ નિભાવવાની સાથે સાથે વિકસિત ભારતના સંકલ્પોને સાકાર કરવા પડશે. હું તમને બધાને વિનંતી કરું છું કે આ તકનો પૂરો ઉપયોગ કરો. આજથી તમારા જીવનમાં શીખવાનો એક નવો તબક્કો પણ શરૂ થઈ રહ્યો છે. સરકારનો ભાર તેના કર્મચારીઓના નવા કૌશલ્ય વિકાસ પર પણ છે. આને ધ્યાનમાં રાખીને, ઓનલાઈન લર્નિંગ પ્લેટફોર્મ, iGoT કર્મયોગી શરૂ કરવામાં આવ્યું છે. આ પ્લેટફોર્મ પર ઘણા પ્રકારના કોર્સ ઉપલબ્ધ છે. તેનો ભરપૂર ઉપયોગ કરો. તમારી ક્ષમતા જેટલી વધારે છે, તેટલી જ તમારા કાર્ય પર સકારાત્મક અસર પડશે. અને સક્ષમ લોકોના કારણે કામ પર સકારાત્મક અસર થાય છે, તેની અસરથી દેશની તમામ પ્રવૃત્તિઓમાં સકારાત્મકતાને વેગ મળે છે. આજે, આ મહત્વપૂર્ણ અવસર પર, તમારા જીવનના ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ તબક્કે, હું ફરી એકવાર તમને અભિનંદન આપું છું અને તમારી નવી સફર માટે તમને શુભેચ્છા પાઠવું છું. તેની સાથે, તમારા પરિવારના સભ્યોએ પણ, કારણ કે તેઓએ પણ તમને ખૂબ જ આશા, અપેક્ષા અને ઉત્સાહ સાથે જીવનમાં આગળ વધવા માટે ઘણું આપ્યું છે. આજે હું પણ તેમને અનેક શુભકામનાઓ પાઠવું છું. ફરી એકવાર તમારા ઉજ્જવળ ભવિષ્ય માટે પ્રાર્થના કરતા ખૂબ ખૂબ આભાર.

 

Explore More
78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ
India’s Biz Activity Surges To 3-month High In Nov: Report

Media Coverage

India’s Biz Activity Surges To 3-month High In Nov: Report
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM’s address at the Odisha Parba
November 24, 2024
Delighted to take part in the Odisha Parba in Delhi, the state plays a pivotal role in India's growth and is blessed with cultural heritage admired across the country and the world: PM
The culture of Odisha has greatly strengthened the spirit of 'Ek Bharat Shreshtha Bharat', in which the sons and daughters of the state have made huge contributions: PM
We can see many examples of the contribution of Oriya literature to the cultural prosperity of India: PM
Odisha's cultural richness, architecture and science have always been special, We have to constantly take innovative steps to take every identity of this place to the world: PM
We are working fast in every sector for the development of Odisha,it has immense possibilities of port based industrial development: PM
Odisha is India's mining and metal powerhouse making it’s position very strong in the steel, aluminium and energy sectors: PM
Our government is committed to promote ease of doing business in Odisha: PM
Today Odisha has its own vision and roadmap, now investment will be encouraged and new employment opportunities will be created: PM

जय जगन्नाथ!

जय जगन्नाथ!

केंद्रीय मंत्रिमंडल के मेरे सहयोगी श्रीमान धर्मेन्द्र प्रधान जी, अश्विनी वैष्णव जी, उड़िया समाज संस्था के अध्यक्ष श्री सिद्धार्थ प्रधान जी, उड़िया समाज के अन्य अधिकारी, ओडिशा के सभी कलाकार, अन्य महानुभाव, देवियों और सज्जनों।

ओडिशा र सबू भाईओ भउणी मानंकु मोर नमस्कार, एबंग जुहार। ओड़िया संस्कृति के महाकुंभ ‘ओड़िशा पर्व 2024’ कू आसी मँ गर्बित। आपण मानंकु भेटी मूं बहुत आनंदित।

मैं आप सबको और ओडिशा के सभी लोगों को ओडिशा पर्व की बहुत-बहुत बधाई देता हूँ। इस साल स्वभाव कवि गंगाधर मेहेर की पुण्यतिथि का शताब्दी वर्ष भी है। मैं इस अवसर पर उनका पुण्य स्मरण करता हूं, उन्हें श्रद्धांजलि देता हूँ। मैं भक्त दासिआ बाउरी जी, भक्त सालबेग जी, उड़िया भागवत की रचना करने वाले श्री जगन्नाथ दास जी को भी आदरपूर्वक नमन करता हूं।

ओडिशा निजर सांस्कृतिक विविधता द्वारा भारतकु जीबन्त रखिबारे बहुत बड़ भूमिका प्रतिपादन करिछि।

साथियों,

ओडिशा हमेशा से संतों और विद्वानों की धरती रही है। सरल महाभारत, उड़िया भागवत...हमारे धर्मग्रन्थों को जिस तरह यहाँ के विद्वानों ने लोकभाषा में घर-घर पहुंचाया, जिस तरह ऋषियों के विचारों से जन-जन को जोड़ा....उसने भारत की सांस्कृतिक समृद्धि में बहुत बड़ी भूमिका निभाई है। उड़िया भाषा में महाप्रभु जगन्नाथ जी से जुड़ा कितना बड़ा साहित्य है। मुझे भी उनकी एक गाथा हमेशा याद रहती है। महाप्रभु अपने श्री मंदिर से बाहर आए थे और उन्होंने स्वयं युद्ध का नेतृत्व किया था। तब युद्धभूमि की ओर जाते समय महाप्रभु श्री जगन्नाथ ने अपनी भक्त ‘माणिका गौउडुणी’ के हाथों से दही खाई थी। ये गाथा हमें बहुत कुछ सिखाती है। ये हमें सिखाती है कि हम नेक नीयत से काम करें, तो उस काम का नेतृत्व खुद ईश्वर करते हैं। हमेशा, हर समय, हर हालात में ये सोचने की जरूरत नहीं है कि हम अकेले हैं, हम हमेशा ‘प्लस वन’ होते हैं, प्रभु हमारे साथ होते हैं, ईश्वर हमेशा हमारे साथ होते हैं।

साथियों,

ओडिशा के संत कवि भीम भोई ने कहा था- मो जीवन पछे नर्के पडिथाउ जगत उद्धार हेउ। भाव ये कि मुझे चाहे जितने ही दुख क्यों ना उठाने पड़ें...लेकिन जगत का उद्धार हो। यही ओडिशा की संस्कृति भी है। ओडिशा सबु जुगरे समग्र राष्ट्र एबं पूरा मानब समाज र सेबा करिछी। यहाँ पुरी धाम ने ‘एक भारत श्रेष्ठ भारत’ की भावना को मजबूत बनाया। ओडिशा की वीर संतानों ने आज़ादी की लड़ाई में भी बढ़-चढ़कर देश को दिशा दिखाई थी। पाइका क्रांति के शहीदों का ऋण, हम कभी नहीं चुका सकते। ये मेरी सरकार का सौभाग्य है कि उसे पाइका क्रांति पर स्मारक डाक टिकट और सिक्का जारी करने का अवसर मिला था।

साथियों,

उत्कल केशरी हरे कृष्ण मेहताब जी के योगदान को भी इस समय पूरा देश याद कर रहा है। हम व्यापक स्तर पर उनकी 125वीं जयंती मना रहे हैं। अतीत से लेकर आज तक, ओडिशा ने देश को कितना सक्षम नेतृत्व दिया है, ये भी हमारे सामने है। आज ओडिशा की बेटी...आदिवासी समुदाय की द्रौपदी मुर्मू जी भारत की राष्ट्रपति हैं। ये हम सभी के लिए बहुत ही गर्व की बात है। उनकी प्रेरणा से आज भारत में आदिवासी कल्याण की हजारों करोड़ रुपए की योजनाएं शुरू हुई हैं, और ये योजनाएं सिर्फ ओडिशा के ही नहीं बल्कि पूरे भारत के आदिवासी समाज का हित कर रही हैं।

साथियों,

ओडिशा, माता सुभद्रा के रूप में नारीशक्ति और उसके सामर्थ्य की धरती है। ओडिशा तभी आगे बढ़ेगा, जब ओडिशा की महिलाएं आगे बढ़ेंगी। इसीलिए, कुछ ही दिन पहले मैंने ओडिशा की अपनी माताओं-बहनों के लिए सुभद्रा योजना का शुभारंभ किया था। इसका बहुत बड़ा लाभ ओडिशा की महिलाओं को मिलेगा। उत्कलर एही महान सुपुत्र मानंकर बिसयरे देश जाणू, एबं सेमानंक जीबन रु प्रेरणा नेउ, एथी निमन्ते एपरी आयौजनर बहुत अधिक गुरुत्व रहिछि ।

साथियों,

इसी उत्कल ने भारत के समुद्री सामर्थ्य को नया विस्तार दिया था। कल ही ओडिशा में बाली जात्रा का समापन हुआ है। इस बार भी 15 नवंबर को कार्तिक पूर्णिमा के दिन से कटक में महानदी के तट पर इसका भव्य आयोजन हो रहा था। बाली जात्रा प्रतीक है कि भारत का, ओडिशा का सामुद्रिक सामर्थ्य क्या था। सैकड़ों वर्ष पहले जब आज जैसी टेक्नोलॉजी नहीं थी, तब भी यहां के नाविकों ने समुद्र को पार करने का साहस दिखाया। हमारे यहां के व्यापारी जहाजों से इंडोनेशिया के बाली, सुमात्रा, जावा जैसे स्थानो की यात्राएं करते थे। इन यात्राओं के माध्यम से व्यापार भी हुआ और संस्कृति भी एक जगह से दूसरी जगह पहुंची। आजी विकसित भारतर संकल्पर सिद्धि निमन्ते ओडिशार सामुद्रिक शक्तिर महत्वपूर्ण भूमिका अछि।

साथियों,

ओडिशा को नई ऊंचाई तक ले जाने के लिए 10 साल से चल रहे अनवरत प्रयास....आज ओडिशा के लिए नए भविष्य की उम्मीद बन रहे हैं। 2024 में ओडिशावासियों के अभूतपूर्व आशीर्वाद ने इस उम्मीद को नया हौसला दिया है। हमने बड़े सपने देखे हैं, बड़े लक्ष्य तय किए हैं। 2036 में ओडिशा, राज्य-स्थापना का शताब्दी वर्ष मनाएगा। हमारा प्रयास है कि ओडिशा की गिनती देश के सशक्त, समृद्ध और तेजी से आगे बढ़ने वाले राज्यों में हो।

साथियों,

एक समय था, जब भारत के पूर्वी हिस्से को...ओडिशा जैसे राज्यों को पिछड़ा कहा जाता था। लेकिन मैं भारत के पूर्वी हिस्से को देश के विकास का ग्रोथ इंजन मानता हूं। इसलिए हमने पूर्वी भारत के विकास को अपनी प्राथमिकता बनाया है। आज पूरे पूर्वी भारत में कनेक्टिविटी के काम हों, स्वास्थ्य के काम हों, शिक्षा के काम हों, सभी में तेजी लाई गई है। 10 साल पहले ओडिशा को केंद्र सरकार जितना बजट देती थी, आज ओडिशा को तीन गुना ज्यादा बजट मिल रहा है। इस साल ओडिशा के विकास के लिए पिछले साल की तुलना में 30 प्रतिशत ज्यादा बजट दिया गया है। हम ओडिशा के विकास के लिए हर सेक्टर में तेजी से काम कर रहे हैं।

साथियों,

ओडिशा में पोर्ट आधारित औद्योगिक विकास की अपार संभावनाएं हैं। इसलिए धामरा, गोपालपुर, अस्तारंगा, पलुर, और सुवर्णरेखा पोर्ट्स का विकास करके यहां व्यापार को बढ़ावा दिया जाएगा। ओडिशा भारत का mining और metal powerhouse भी है। इससे स्टील, एल्युमिनियम और एनर्जी सेक्टर में ओडिशा की स्थिति काफी मजबूत हो जाती है। इन सेक्टरों पर फोकस करके ओडिशा में समृद्धि के नए दरवाजे खोले जा सकते हैं।

साथियों,

ओडिशा की धरती पर काजू, जूट, कपास, हल्दी और तिलहन की पैदावार बहुतायत में होती है। हमारा प्रयास है कि इन उत्पादों की पहुंच बड़े बाजारों तक हो और उसका फायदा हमारे किसान भाई-बहनों को मिले। ओडिशा की सी-फूड प्रोसेसिंग इंडस्ट्री में भी विस्तार की काफी संभावनाएं हैं। हमारा प्रयास है कि ओडिशा सी-फूड एक ऐसा ब्रांड बने, जिसकी मांग ग्लोबल मार्केट में हो।

साथियों,

हमारा प्रयास है कि ओडिशा निवेश करने वालों की पसंदीदा जगहों में से एक हो। हमारी सरकार ओडिशा में इज ऑफ डूइंग बिजनेस को बढ़ावा देने के लिए प्रतिबद्ध है। उत्कर्ष उत्कल के माध्यम से निवेश को बढ़ाया जा रहा है। ओडिशा में नई सरकार बनते ही, पहले 100 दिनों के भीतर-भीतर, 45 हजार करोड़ रुपए के निवेश को मंजूरी मिली है। आज ओडिशा के पास अपना विज़न भी है, और रोडमैप भी है। अब यहाँ निवेश को भी बढ़ावा मिलेगा, और रोजगार के नए अवसर भी पैदा होंगे। मैं इन प्रयासों के लिए मुख्यमंत्री श्रीमान मोहन चरण मांझी जी और उनकी टीम को बहुत-बहुत बधाई देता हूं।

साथियों,

ओडिशा के सामर्थ्य का सही दिशा में उपयोग करके उसे विकास की नई ऊंचाइयों पर पहुंचाया जा सकता है। मैं मानता हूं, ओडिशा को उसकी strategic location का बहुत बड़ा फायदा मिल सकता है। यहां से घरेलू और अंतर्राष्ट्रीय बाजार तक पहुंचना आसान है। पूर्व और दक्षिण-पूर्व एशिया के लिए ओडिशा व्यापार का एक महत्वपूर्ण हब है। Global value chains में ओडिशा की अहमियत आने वाले समय में और बढ़ेगी। हमारी सरकार राज्य से export बढ़ाने के लक्ष्य पर भी काम कर रही है।

साथियों,

ओडिशा में urbanization को बढ़ावा देने की अपार संभावनाएं हैं। हमारी सरकार इस दिशा में ठोस कदम उठा रही है। हम ज्यादा संख्या में dynamic और well-connected cities के निर्माण के लिए प्रतिबद्ध हैं। हम ओडिशा के टियर टू शहरों में भी नई संभावनाएं बनाने का भरपूर हम प्रयास कर रहे हैं। खासतौर पर पश्चिम ओडिशा के इलाकों में जो जिले हैं, वहाँ नए इंफ्रास्ट्रक्चर से नए अवसर पैदा होंगे।

साथियों,

हायर एजुकेशन के क्षेत्र में ओडिशा देशभर के छात्रों के लिए एक नई उम्मीद की तरह है। यहां कई राष्ट्रीय और अंतर्राष्ट्रीय इंस्टीट्यूट हैं, जो राज्य को एजुकेशन सेक्टर में लीड लेने के लिए प्रेरित करते हैं। इन कोशिशों से राज्य में स्टार्टअप्स इकोसिस्टम को भी बढ़ावा मिल रहा है।

साथियों,

ओडिशा अपनी सांस्कृतिक समृद्धि के कारण हमेशा से ख़ास रहा है। ओडिशा की विधाएँ हर किसी को सम्मोहित करती है, हर किसी को प्रेरित करती हैं। यहाँ का ओड़िशी नृत्य हो...ओडिशा की पेंटिंग्स हों...यहाँ जितनी जीवंतता पट्टचित्रों में देखने को मिलती है...उतनी ही बेमिसाल हमारे आदिवासी कला की प्रतीक सौरा चित्रकारी भी होती है। संबलपुरी, बोमकाई और कोटपाद बुनकरों की कारीगरी भी हमें ओडिशा में देखने को मिलती है। हम इस कला और कारीगरी का जितना प्रसार करेंगे, उतना ही इस कला को संरक्षित करने वाले उड़िया लोगों को सम्मान मिलेगा।

साथियों,

हमारे ओडिशा के पास वास्तु और विज्ञान की भी इतनी बड़ी धरोहर है। कोणार्क का सूर्य मंदिर… इसकी विशालता, इसका विज्ञान...लिंगराज और मुक्तेश्वर जैसे पुरातन मंदिरों का वास्तु.....ये हर किसी को आश्चर्यचकित करता है। आज लोग जब इन्हें देखते हैं...तो सोचने पर मजबूर हो जाते हैं कि सैकड़ों साल पहले भी ओडिशा के लोग विज्ञान में इतने आगे थे।

साथियों,

ओडिशा, पर्यटन की दृष्टि से अपार संभावनाओं की धरती है। हमें इन संभावनाओं को धरातल पर उतारने के लिए कई आयामों में काम करना है। आप देख रहे हैं, आज ओडिशा के साथ-साथ देश में भी ऐसी सरकार है जो ओडिशा की धरोहरों का, उसकी पहचान का सम्मान करती है। आपने देखा होगा, पिछले साल हमारे यहाँ G-20 का सम्मेलन हुआ था। हमने G-20 के दौरान इतने सारे देशों के राष्ट्राध्यक्षों और राजनयिकों के सामने...सूर्यमंदिर की ही भव्य तस्वीर को प्रस्तुत किया था। मुझे खुशी है कि महाप्रभु जगन्नाथ मंदिर परिसर के सभी चार द्वार खुल चुके हैं। मंदिर का रत्न भंडार भी खोल दिया गया है।

साथियों,

हमें ओडिशा की हर पहचान को दुनिया को बताने के लिए भी और भी इनोवेटिव कदम उठाने हैं। जैसे....हम बाली जात्रा को और पॉपुलर बनाने के लिए बाली जात्रा दिवस घोषित कर सकते हैं, उसका अंतरराष्ट्रीय मंच पर प्रचार कर सकते हैं। हम ओडिशी नृत्य जैसी कलाओं के लिए ओडिशी दिवस मनाने की शुरुआत कर सकते हैं। विभिन्न आदिवासी धरोहरों को सेलिब्रेट करने के लिए भी नई परम्पराएँ शुरू की जा सकती हैं। इसके लिए स्कूल और कॉलेजों में विशेष आयोजन किए जा सकते हैं। इससे लोगों में जागरूकता आएगी, यहाँ पर्यटन और लघु उद्योगों से जुड़े अवसर बढ़ेंगे। कुछ ही दिनों बाद प्रवासी भारतीय सम्मेलन भी, विश्व भर के लोग इस बार ओडिशा में, भुवनेश्वर में आने वाले हैं। प्रवासी भारतीय दिवस पहली बार ओडिशा में हो रहा है। ये सम्मेलन भी ओडिशा के लिए बहुत बड़ा अवसर बनने वाला है।

साथियों,

कई जगह देखा गया है बदलते समय के साथ, लोग अपनी मातृभाषा और संस्कृति को भी भूल जाते हैं। लेकिन मैंने देखा है...उड़िया समाज, चाहे जहां भी रहे, अपनी संस्कृति, अपनी भाषा...अपने पर्व-त्योहारों को लेकर हमेशा से बहुत उत्साहित रहा है। मातृभाषा और संस्कृति की शक्ति कैसे हमें अपनी जमीन से जोड़े रखती है...ये मैंने कुछ दिन पहले ही दक्षिण अमेरिका के देश गयाना में भी देखा। करीब दो सौ साल पहले भारत से सैकड़ों मजदूर गए...लेकिन वो अपने साथ रामचरित मानस ले गए...राम का नाम ले गए...इससे आज भी उनका नाता भारत भूमि से जुड़ा हुआ है। अपनी विरासत को इसी तरह सहेज कर रखते हुए जब विकास होता है...तो उसका लाभ हर किसी तक पहुंचता है। इसी तरह हम ओडिशा को भी नई ऊचाई पर पहुंचा सकते हैं।

साथियों,

आज के आधुनिक युग में हमें आधुनिक बदलावों को आत्मसात भी करना है, और अपनी जड़ों को भी मजबूत बनाना है। ओडिशा पर्व जैसे आयोजन इसका एक माध्यम बन सकते हैं। मैं चाहूँगा, आने वाले वर्षों में इस आयोजन का और ज्यादा विस्तार हो, ये पर्व केवल दिल्ली तक सीमित न रहे। ज्यादा से ज्यादा लोग इससे जुड़ें, स्कूल कॉलेजों का participation भी बढ़े, हमें इसके लिए प्रयास करने चाहिए। दिल्ली में बाकी राज्यों के लोग भी यहाँ आयें, ओडिशा को और करीबी से जानें, ये भी जरूरी है। मुझे भरोसा है, आने वाले समय में इस पर्व के रंग ओडिशा और देश के कोने-कोने तक पहुंचेंगे, ये जनभागीदारी का एक बहुत बड़ा प्रभावी मंच बनेगा। इसी भावना के साथ, मैं एक बार फिर आप सभी को बधाई देता हूं।

आप सबका बहुत-बहुत धन्यवाद।

जय जगन्नाथ!