ભારત ટેક્સ વિશ્વભરના નીતિ નિર્માતાઓ, સીઈઓ અને ઉદ્યોગ નેતાઓ માટે જોડાણ, સહયોગ અને ભાગીદારી માટે એક મજબૂત પ્લેટફોર્મ બની રહ્યું છે: પ્રધાનમંત્રી
ભારત ટેક્સ આપણા પરંપરાગત વસ્ત્રો દ્વારા ભારતની સાંસ્કૃતિક વિવિધતા દર્શાવે છે: પ્રધાનમંત્રીભારતે ગયા વર્ષે કાપડ અને વસ્ત્રોની નિકાસમાં 7% નો વધારો જોયો હતો, અને હાલમાં તે વિશ્વમાં કાપડ અને વસ્ત્રોના છઠ્ઠા સૌથી મોટા નિકાસકાર તરીકે સ્થાન ધરાવે છે: પ્રધાનમંત્રીકોઈપણ ક્ષેત્ર ત્યારે શ્રેષ્ઠ બને છે જ્યારે તેની પાસે કુશળ કાર્યબળ હોય અને કૌશલ્ય કાપડ ઉદ્યોગમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે: પ્રધાનમંત્રીટેકનોલોજીના યુગમાં હાથવણાટ કારીગરીની પ્રામાણિકતા જાળવવી મહત્વપૂર્ણ છે: પીએમવિશ્વ પર્યાવરણ અને સશક્તીકરણ માટે ફેશનના વિઝનને અપનાવી રહ્યું છે, અને ભારત આ સંદર્ભમાં આગળ વધી શકે છે: પીએમભારતનો કાપડ ઉદ્યોગ કાપડ રિસાયક્લિંગ અને અપ-સાયકલિંગમાં દેશના વિવિધ પરંપરાગત કૌશલ્યોનો લાભ લઈને 'ફાસ્ટ ફેશન વેસ્ટ'ને તકમાં ફેરવી શકે છે: પીએમમારા મંત્રીમંડળના સાથીઓ, શ્રી ગિરિરાજ સિંહ જી, પબિત્રા માર્ગરિટા જી, વિવિધ દેશોના રાજદૂતો, વરિષ્ઠ રાજદ્વારીઓ, કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારના અધિકારીઓ, ફેશન અને કાપડ જગતના તમામ દિગ્ગજો, ઉદ્યોગસાહસિકો, વિદ્યાર્થીઓ, મારા વણકર અને કારીગર મિત્રો, મહિલાઓ અને સજ્જનો.
આજે ભારત મંડપમ ભારત ટેક્સની બીજી આવૃત્તિનું સાક્ષી બની રહ્યું છે. આમાં, આપણી પરંપરાઓ સાથે વિકસિત ભારતની શક્યતાઓ પણ દેખાય છે. દેશ માટે સંતોષની વાત છે કે આપણે જે બીજ રોપ્યું છે તે આજે વટવૃક્ષ બનવાના માર્ગ પર ઝડપથી વધી રહ્યું છે. ભારત ટેક્સ હવે એક મેગા ગ્લોબલ ટેક્સટાઇલ ઇવેન્ટ બની રહ્યું છે. આ વખતે મૂલ્ય શૃંખલાનો સમગ્ર સ્પેક્ટ્રમ અને તેની સાથે સંકળાયેલા 12 જૂથો અહીં એકસાથે ભાગ લઈ રહ્યા છે. એસેસરીઝ, વસ્ત્રો, મશીનરી, રસાયણો અને રંગોનું પણ પ્રદર્શન કરવામાં આવ્યું હતું. ભારત ટેક્સ વિશ્વભરના નીતિ નિર્માતાઓ, સીઈઓ અને ઉદ્યોગ નેતાઓ માટે જોડાણ, સહયોગ અને ભાગીદારી માટે ખૂબ જ મજબૂત પ્લેટફોર્મ બની રહ્યું છે. આ કાર્યક્રમ માટે તમામ હિસ્સેદારોના પ્રયાસો ખૂબ જ પ્રશંસનીય છે, હું આ કાર્યમાં સામેલ તમામ લોકોને હૃદયપૂર્વક અભિનંદન આપું છું.
મિત્રો,
આજે ભારત ટેક્સમાં 120થી વધુ દેશો ભાગ લઈ રહ્યા છે, જેમ કે ગિરિરાજજીએ કહ્યું હતું કે 126 દેશો છે, એટલે કે અહીં આવતા દરેક ઉદ્યોગસાહસિકને 120 દેશોનો અનુભવ મળી રહ્યો છે. તેમને સ્થાનિકથી વૈશ્વિક સ્તરે પોતાનો વ્યવસાય બનાવવાની તક મળી રહી છે. નવા બજારો શોધી રહેલા ઉદ્યોગસાહસિકોને અહીં વિવિધ દેશોની સાંસ્કૃતિક જરૂરિયાતો વિશે માહિતી મળી રહી છે. થોડા સમય પહેલા હું પ્રદર્શનમાં સ્ટોલ જોઈ રહ્યો હતો. જો કે વધુ તો ન જોઈ શક્યો પણ જો મેં આખું જોયું હોત તો મને કદાચ બે દિવસ લાગ્યા હોત અને તમે મને એટલા સમયની પરમીટ તો આપશો નહીં. પરંતુ જેટલો સમય બચ્યો, મેં આ સ્ટોલના ઘણા પ્રતિનિધિઓ સાથે ઘણી વાતો કરી અને વસ્તુઓ સમજવાનો પ્રયાસ કર્યો. ઘણા મિત્રો કહી રહ્યા હતા કે ગયા વર્ષે ભારત ટેક્સમાં જોડાયા પછી, તેમને મોટા પાયે નવા ખરીદદારો મળ્યા અને તેમનો વ્યવસાય વિસ્તર્યો. અને હું જોઈ રહ્યો હતો કે એક મોટી એટલે કે એક મીઠી ફરિયાદ મારી પાસે આવી, તેઓએ કહ્યું કે સાહેબ માંગ એટલી બધી છે કે અમે ત્યાં પહોંચી શકતા નથી. અને કેટલાક મિત્રોએ મને કહ્યું કે સાહેબ જો આપણે ફેક્ટરી સ્થાપવી હોય, તો તેનો સરેરાશ ખર્ચ 70-75 કરોડ રૂપિયા થાય છે અને અમે 2000 લોકોને રોજગાર આપીએ છીએ. સૌ પ્રથમ હું બેંકિંગ ક્ષેત્રના લોકોને કહીશ કે તેઓ આ બધા લોકોની માંગણીઓને સમજે અને તેને પ્રાથમિકતા આપે.
મિત્રો,
આ આયોજનથી ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્રમાં રોકાણ, નિકાસ અને એકંદર વૃદ્ધિને ભારે પ્રોત્સાહન આપી રહી છે.
મિત્રો,
ભારત ટેક્સના આ કાર્યક્રમમાં ભારતની સાંસ્કૃતિક વિવિધતા આપણા પોશાક દ્વારા પણ દેખાય છે. પૂર્વથી પશ્ચિમ, ઉત્તરથી દક્ષિણ સુધી, આપણી પાસે ઘણા પ્રકારના પરંપરાગત પોશાક છે, દરેક પોશાકના ઘણા પ્રકારો છે. લખનઉની ચિકનકારી, રાજસ્થાન અને ગુજરાતની બાંધણી, ગુજરાતના પટોળા અને મારી કાશીની બનારસી સિલ્ક, દક્ષિણની કાંચીપુરમ સિલ્ક, જમ્મુ અને કાશ્મીરની પશ્મીના, આ યોગ્ય સમય છે કે આવા કાર્યક્રમો દ્વારા આપણી વિવિધતા અને વિશેષતાને પણ કાપડ ઉદ્યોગના વિસ્તરણનું માધ્યમ બનાવવામાં આવે.
મિત્રો,
ગયા વર્ષે મેં કાપડ ઉદ્યોગમાં ફાર્મ, ફાઇબર, ફેબ્રિક, ફેશન અને ફોરેન આ પાંચ 'F' પરિબળો વિશે વાત કરી હતી. ફાર્મ, ફાઇબર, ફેબ્રિક, ફેશન અને ફોરેનનું આ વિઝન હવે ભારત માટે એક મિશન બની રહ્યું છે. આ મિશન ખેડૂતો, વણકર, ડિઝાઇનર્સ અને વેપારીઓ - દરેક માટે વિકાસના નવા રસ્તા ખોલી રહ્યું છે. ગયા વર્ષે ભારતની કાપડ અને વસ્ત્રોની નિકાસમાં 7 ટકાનો વધારો થયો હતો. હવે જો તમે 7 ટકા માટે તાળી પાડશો તો મારું શું થશે, આગામી વખતે જો 17 ટકા હશે તો ફરી તાળી પાડવાની મજા છે. આજે આપણે વિશ્વમાં છઠ્ઠા સૌથી મોટા કાપડ અને વસ્ત્રોના નિકાસકાર છીએ. આપણી કાપડ નિકાસ 3 લાખ કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચી ગઈ છે. હવે અમારું લક્ષ્ય છે - 2030 સુધીમાં આપણે તેને 9 લાખ કરોડ રૂપિયા સુધી લઈ જઈશું. ભલે હું અહીં 2030ની વાત કરું છું, પરંતુ આજે ત્યાંનો માહોલ જોયા પછી મને લાગે છે કે કદાચ તમે મારા આંકડા ખોટા સાબિત કરશો અને 2030 પહેલા કામ પૂર્ણ કરશો.
મિત્રો,
આ સફળતા પાછળ આખા દાયકાની સખત મહેનત અને એક દાયકાની સુસંગત નીતિઓ છે. એટલા માટે છેલ્લા દાયકામાં આપણા કાપડ ક્ષેત્રમાં વિદેશી રોકાણ બમણું થયું છે. અને આજે કેટલાક મિત્રો મને કહી રહ્યા હતા કે સાહેબ ઘણી બધી વિદેશી કંપનીઓ ભારતમાં રોકાણ કરવા માટે આવવા માંગે છે, તો મેં તેમને કહ્યું કે જુઓ તમે અમારા સૌથી મોટા રાજદૂત છો. જ્યારે તમે કહો છો ત્યારે કોઈપણ કંઈપણ માટે સંમત થશે, જો સરકાર કહે છે તો તેઓ તપાસ કરવા જશે આ સાચું છે, આ ખોટું છે, તે ઠીક છે, તે નથી પરંતુ જ્યારે તે જ ક્ષેત્રનો કોઈ ઉદ્યોગપતિ એવું કહે છે ત્યારે તેઓ સંમત થાય છે કે હા મિત્ર આ તક છે, ચાલો જઈએ.
મિત્રો,
તમે બધા જાણો છો કે કાપડ એ એક મહત્વપૂર્ણ ઉદ્યોગ છે જે દેશમાં મહત્તમ રોજગારની તકો પૂરી પાડે છે. આ ક્ષેત્ર ભારતના ઉત્પાદનમાં 11 ટકા યોગદાન આપી રહ્યું છે. અને આ વખતે તમે બજેટમાં જોયું હશે કે અમે મિશન મેન્યુફેક્ચરિંગ પર ભાર મૂક્યો છે, તમે બધા પણ તેમાં સામેલ છો. તેથી જ્યારે આ ક્ષેત્રમાં રોકાણ આવી રહ્યું છે અને વૃદ્ધિ થઈ રહી છે, ત્યારે કરોડો કાપડ કામદારોને તેનો લાભ મળી રહ્યો છે.
મિત્રો,
ભારતના કાપડ ક્ષેત્રની સમસ્યાઓનું નિરાકરણ અને તકોનું સર્જન એ અમારો સંકલ્પ છે. આ માટે અમે દૂરંદેશી અને લાંબા ગાળાના વિચારો પર કામ કરી રહ્યા છીએ. અમારા પ્રયાસોની ઝલક આ વર્ષના બજેટમાં પણ જોવા મળે છે. આપણા દેશમાં કપાસનો પુરવઠો વિશ્વસનીય બનાવવા, ભારતીય કપાસને વૈશ્વિક સ્તરે સ્પર્ધાત્મક બનાવવા અને આપણી મૂલ્ય શૃંખલાને મજબૂત બનાવવા માટે, ઉદ્યોગની આવી બધી જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને અમે કપાસ ઉત્પાદકતા માટે મિશનની જાહેરાત કરી છે. અમારું ધ્યાન ટેકનિકલ ટેક્સટાઇલ જેવા ઉભરતા ક્ષેત્રો પર પણ છે. અને મને યાદ છે જ્યારે હું ગુજરાતમાં હતો ત્યારે મને મુખ્યમંત્રી તરીકે સેવા આપવાની તક મળી હતી. ત્યારે હું તમારા કાપડના લોકોને મળતો હતો, અને તે સમયે જ્યારે હું તેમની સાથે ટેકનિકલ કાપડ વિશે વાત કરતો હતો, ત્યારે તેઓ મને પૂછતા હતા તમને શું જોઈએ છે આજે મને ખુશી છે કે ભારત આમાં પોતાની છાપ છોડી રહ્યું છે. અમે સ્વદેશી કાર્બન ફાઇબર અને તેના ઉત્પાદનોને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યા છીએ. ભારત પણ ઉચ્ચ-સ્તરીય કાર્બન ફાઇબર બનાવવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. આ પ્રયાસોની સાથે, અમે કાપડ ક્ષેત્ર માટે જરૂરી નીતિગત નિર્ણયો પણ લઈ રહ્યા છીએ. આમ, આ વર્ષના બજેટમાં MSME ના વર્ગીકરણના માપદંડોમાં ફેરફાર કરીને તેનો વિસ્તાર કરવામાં આવ્યો છે. ઉપરાંત ધિરાણ ઉપલબ્ધતામાં વધારો થયો છે. આપણા કાપડ ક્ષેત્રને જેમાં 80 ટકા ફાળો આપણા MSMEsનો છે તેનાથી મોટો ફાયદો થશે.
મિત્રો,
કોઈપણ ક્ષેત્ર ત્યારે જ શ્રેષ્ઠ બને છે જ્યારે તેના માટે કુશળ કાર્યબળ ઉપલબ્ધ હોય. કાપડ ઉદ્યોગમાં સૌથી મોટી ભૂમિકા કૌશલ્યની હોય છે. એટલા માટે અમે કાપડ ઉદ્યોગ માટે કુશળ પ્રતિભાઓનું નિર્માણ કરવા માટે પણ કામ કરી રહ્યા છીએ. આપણા રાષ્ટ્રીય કૌશલ્ય ઉત્કૃષ્ટતા કેન્દ્રો આ દિશામાં મોટી ભૂમિકા ભજવી રહ્યા છે. મૂલ્ય શૃંખલા માટે જરૂરી કૌશલ્યો પ્રાપ્ત કરવામાં અમને સમર્થ યોજના દ્વારા મદદ મળી રહી છે. અને આજે હું સમર્થ દ્વારા તાલીમ પામેલી ઘણી બહેનો સાથે વાત કરી રહ્યો હતો અને 5 વર્ષ, 7 વર્ષ, 10 વર્ષમાં તેમણે કરેલી પ્રગતિ વિશે સાંભળીને મને ગર્વ થયો. અમારો પ્રયાસ એ પણ છે કે ટેકનોલોજીના આ યુગમાં, હાથવણાટની પ્રામાણિકતા અને હાથની કુશળતાને સમાન મહત્વ આપવામાં આવે. હાથશાળ કારીગરોની કુશળતા વિશ્વ બજારો સુધી પહોંચવી જોઈએ, તેમની ક્ષમતાઓ વધવી જોઈએ અને તેમને નવી તકો મળવી જોઈએ. અમે પણ આ દિશામાં કામ કરી રહ્યા છીએ. છેલ્લા 10 વર્ષોમાં હાથશાળને પ્રોત્સાહન આપવા માટે 2400થી વધુ મોટા માર્કેટિંગ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. હાથશાળ ઉત્પાદનોના ઓનલાઈન માર્કેટિંગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઇન્ડિયા-હેન્ડ-મેડ નામનું એક ઈ-કોમર્સ પ્લેટફોર્મ પણ બનાવવામાં આવ્યું છે. હજારો હેન્ડલૂમ બ્રાન્ડ્સે પણ તેના પર નોંધણી કરાવી છે. આ બ્રાન્ડ્સને હેન્ડલૂમ ઉત્પાદનોના GI ટેગિંગથી પણ મોટો ફાયદો મળી રહ્યો છે.
મિત્રો,
ગયા વર્ષે ભારત ટેક્સ ઇવેન્ટ દરમિયાન ટેક્સટાઇલ સ્ટાર્ટઅપ ગ્રાન્ડ ચેલેન્જ શરૂ કરવામાં આવી હતી. તેમાં કાપડ ક્ષેત્ર માટે યુવાનો પાસેથી નવીન કાયમી ઉકેલો માંગવામાં આવ્યા હતા. આ ચેલેન્જમાં દેશભરના યુવાનોએ ઉત્સાહપૂર્વક ભાગ લીધો હતો. આ ચેલેન્જના વિજેતા યુવાનોને પણ અહીં આમંત્રિત કરવામાં આવ્યા છે. તે પણ અહીં આપણી વચ્ચે બેઠો છે. આજે અહીં એવા સ્ટાર્ટ-અપ્સને પણ આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું છે જેઓ આ યુવાનોને આગળ લઈ જવા માંગે છે. આવા પીચ ફેસ્ટિવલ્સને IIT મદ્રાસ, અટલ ઇનોવેશન મિશન અને ઘણી મોટી ખાનગી કાપડ સંસ્થાઓનો ટેકો મળી રહ્યો છે. આનાથી દેશમાં સ્ટાર્ટ-અપ સંસ્કૃતિને પ્રોત્સાહન મળશે.
હું ઈચ્છું છું કે આપણા યુવાનો નવા ટેક્નો-ટેક્ષટાઇલ સ્ટાર્ટ-અપ્સ લઈને આવે અને નવા વિચારો પર કામ કરે. મારી પાસે આપણા ઉદ્યોગ માટે એક સૂચન પણ છે. આપણો કાપડ ઉદ્યોગ નવા સાધનો વિકસાવવા માટે IIT જેવી સંસ્થાઓ સાથે પણ સહયોગ કરી શકે છે. આજકાલ આપણે સોશિયલ મીડિયા અને ટ્રેન્ડ્સમાં જોઈ રહ્યા છીએ કે નવી પેઢી આધુનિકતાની સાથે પરંપરાગત પોશાક પણ પસંદ કરી રહી છે. તેથી આજે પરંપરા અને નવીનતાના મિશ્રણનું મહત્વ પણ નોંધપાત્ર રીતે વધી ગયું છે. આપણે એવા પરંપરાગત પોશાકથી પ્રેરિત ઉત્પાદનો લોન્ચ કરવા જોઈએ જે ફક્ત ભારતમાં જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વમાં નવી પેઢીને આકર્ષિત કરે. બીજો મહત્વપૂર્ણ વિષય ટેકનોલોજીની વધતી ભૂમિકા છે. નવા વલણો શોધવા અને નવી શૈલીઓ બનાવવામાં AI જેવી ટેકનોલોજીની ભૂમિકા સતત વધી રહી છે. હમણાં જ જ્યારે હું NIFT સ્ટોલ પર ગયો ત્યારે તેઓ મને કહી રહ્યા હતા કે અમે હવે AI દ્વારા 2026ના ટ્રેન્ડનો પ્રચાર કરી રહ્યા છીએ. નહીંતર, પહેલા દુનિયાના અન્ય દેશો આપણને કાળો રંગ પહેરવાનું કહેતા હતા આપણે પહેરતા હતા હવે આપણે દુનિયાને કહીશું કે શું પહેરવું. એટલા માટે, આજે એક તરફ પરંપરાગત ખાદીને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે અને બીજી તરફ ફેશન વલણોનું પણ AI દ્વારા વિશ્લેષણ કરવામાં આવી રહ્યું છે.
મને યાદ છે જ્યારે હું નવો-નવો મુખ્યમંત્રી બન્યો હતો, તે કદાચ 2003ની વાત હશે. ગાંધી જયંતિ પર, ગાંધીજીના જન્મસ્થળ પોરબંદરમાં મેં એક ફેશન શો અને ખાદી ફેશન શોનું આયોજન કર્યું હતું. અને NIFTના વિદ્યાર્થીઓ અને અમારા NIDના વિદ્યાર્થીઓએ સાથે મળીને તે કાર્યને આગળ ધપાવ્યું. અને તે ફેશન શો વૈષ્ણવ ભજન તો તેરે રે કહીયે, તે પૃષ્ઠભૂમિ સંગીત સાથે યોજાયો. અને તે સમયે મેં વિનોબાજીના કેટલાક નજીકના સાથીઓને આમંત્રણ આપ્યું હતું, તેથી તેઓ મારી સાથે બેઠા કારણ કે ફેશન શોમાં વપરાતા શબ્દો એવા હોય છે કે જૂની પેઢીના લોકો સતર્ક થઈ જાય છે કે આ બધું શું ચાલી રહ્યું છે. પણ મેં તેમને ઘણી વિનંતી કરી મેં તેમને ફોન કર્યો તેઓ આવ્યા અને પછી તેમણે મને કહ્યું કે જો આપણે ખાદીને લોકપ્રિય બનાવવી હોય, તો આ રસ્તો છે. અને હું કહીશ કે આજે ખાદી જે રીતે પ્રગતિ કરી રહી છે અને વિશ્વના લોકોને આકર્ષિત કરી રહી છે આપણે તેને વધુ પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ. અને પહેલા જ્યારે સ્વતંત્રતા ચળવળ ચાલી રહી હતી ત્યારે ખાદી રાષ્ટ્ર માટે હતી હવે ખાદી ફેશન માટે હોવી જોઈએ.
મિત્રો,
થોડા દિવસો પહેલા જેમ ઉદ્ઘોષક કહી રહ્યા હતા. હું હમણાં જ એક વિદેશ પ્રવાસથી પાછો ફર્યો છું, હું પેરિસમાં હતો, અને પેરિસને વિશ્વની ફેશન રાજધાની કહેવામાં આવે છે. આ મુલાકાત દરમિયાન બંને દેશો વચ્ચે વિવિધ મુદ્દાઓ પર મહત્વપૂર્ણ ભાગીદારી સ્થાપિત થઈ. અમારી ચર્ચાના મુખ્ય મુદ્દાઓમાં પર્યાવરણ અને આબોહવા પરિવર્તનનો વિષય પણ સામેલ હતો. આજે આખું વિશ્વ સતત જીવનશૈલીનું મહત્વ સમજી રહ્યું છે. ફેશન જગત પણ તેના પ્રભાવથી અસ્પૃશ્ય નથી. આજે દુનિયા ફેશન ફોર એન્વાયર્નમેન્ટ અને ફેશન ફોર એમ્પાવરમેન્ટના આ વિઝનને અપનાવી રહી છે. આ સંદર્ભમાં ભારત વિશ્વને રસ્તો બતાવી રહ્યું છે. ટકાઉપણું હંમેશા ભારતીય કાપડની પરંપરાનો એક અભિન્ન ભાગ રહ્યું છે. આપણી ખાદી, આદિવાસી કાપડ, કુદરતી રંગોનો ઉપયોગ આ બધું ટકાઉ જીવનશૈલીના ઉદાહરણો છે. હવે ભારતની પરંપરાગત ટકાઉ તકનીકોને અત્યાધુનિક ટેકનોલોજીઓ દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવી રહ્યું છે. આનો સીધો ફાયદો કારીગરો, વણકર અને ઉદ્યોગ સાથે સંકળાયેલી કરોડો મહિલાઓને થઈ રહ્યો છે.
મિત્રો,
મારું માનવું છે કે સંસાધનોનો શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ અને ઓછામાં ઓછો કચરો ઉત્પન્ન કરવો એ કાપડ ઉદ્યોગની ઓળખ બનવી જોઈએ. આજે દુનિયામાં દર મહિને કરોડો કપડાં બિનઉપયોગી થઈ જાય છે. આનો મોટો હિસ્સો 'ફાસ્ટ ફેશન વેસ્ટ'નો છે. એટલે કે, એવા કપડાં જે લોકો ફેશન કે ટ્રેન્ડમાં ફેરફારને કારણે પહેરવાનું બંધ કરી દે છે. આ કપડાં વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં ફેંકી દેવામાં આવે છે. આ પર્યાવરણ અને ઇકોલોજી માટે પણ મોટો ખતરો ઉભો કરી રહ્યું છે.
એક અંદાજ મુજબ 2030 સુધીમાં ફેશન કચરો 148 મિલિયન ટન સુધી પહોંચી જશે. આજે કાપડના કચરાનો ચોથો ભાગ પણ રિસાયકલ થતો નથી. આપણો કાપડ ઉદ્યોગ આ ચિંતાને તકમાં ફેરવી શકે છે. જેમ તમે ઘણા જાણો છો, આપણા ભારતમાં કાપડના રિસાયક્લિંગની ખાસ કરીને અપ-સાયકલિંગની ખૂબ જ વૈવિધ્યસભર પરંપરાગત કુશળતા છે. ઉદાહરણ તરીકે આપણા દેશમાં જૂના અથવા બચેલા કપડાંમાંથી ગાલીચા બનાવવામાં આવે છે. વણકર, ગૃહિણીઓ આવા કાપડમાંથી અનેક પ્રકારના સાદડીઓ, ગાલીચા અને આવરણ બનાવે છે. મહારાષ્ટ્રમાં, જૂના અને ફાટેલા કપડાંમાંથી સુંદર ગોદડી બનાવવામાં આવે છે. આપણે આ પરંપરાગત કળાઓમાં નવી નવીનતાઓ લાવી શકીએ છીએ અને તેમને વૈશ્વિક બજારમાં લઈ જઈ શકીએ છીએ. કાપડ મંત્રાલયે અપ-સાયકલિંગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સ્ટેન્ડિંગ કોન્ફરન્સ ઓફ પબ્લિક એન્ટરપ્રાઇઝ અને ઇ-માર્કેટપ્લેસ સાથે એમઓયુ પર પણ હસ્તાક્ષર કર્યા છે. દેશના ઘણા અપ-સાયકલો પણ તેમાં નોંધણી કરાવી ચૂક્યા છે. નવી મુંબઈ અને બેંગ્લોર જેવા શહેરોમાં ઘરે ઘરે જઈને કાપડના કચરાના સંગ્રહ માટે પાયલોટ પ્રોજેક્ટ પણ ચલાવવામાં આવી રહ્યા છે. હું ઈચ્છું છું કે આપણા સ્ટાર્ટ-અપ્સ આ પ્રયાસોમાં જોડાય, આ તકોનું અન્વેષણ કરે અને પ્રારંભિક પગલાં લઈને આટલા મોટા વૈશ્વિક બજારમાં આગેવાની લે. આગામી થોડા વર્ષોમાં ભારતનું કાપડ રિસાયક્લિંગ બજાર $400 મિલિયન સુધી પહોંચવાની ધારણા છે. જ્યારે, વૈશ્વિક રિસાયકલ કાપડ બજાર આશરે 7.5 અબજ ડોલર સુધી પહોંચવાનો અંદાજ છે. જો આપણે યોગ્ય દિશામાં આગળ વધીએ, તો ભારત તેમાં મોટો હિસ્સો મેળવી શકે છે.
મિત્રો,
મારું માનવું છે કે સંસાધનોનો શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ અને ઓછામાં ઓછો કચરો ઉત્પન્ન કરવો એ કાપડ ઉદ્યોગની ઓળખ બનવી જોઈએ. આજે દુનિયામાં દર મહિને કરોડો કપડાં બિનઉપયોગી થઈ જાય છે. આનો મોટો હિસ્સો 'ફાસ્ટ ફેશન વેસ્ટ'નો છે. એટલે કે, એવા કપડાં જે લોકો ફેશન કે ટ્રેન્ડમાં ફેરફારને કારણે પહેરવાનું બંધ કરી દે છે. આ કપડાં વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં ફેંકી દેવામાં આવે છે. આ પર્યાવરણ અને ઇકોલોજી માટે પણ મોટો ખતરો ઉભો કરી રહ્યું છે.
એક અંદાજ મુજબ 2030 સુધીમાં ફેશન કચરો 148 મિલિયન ટન સુધી પહોંચી જશે. આજે કાપડના કચરાનો ચોથો ભાગ પણ રિસાયકલ થતો નથી. આપણો કાપડ ઉદ્યોગ આ ચિંતાને તકમાં ફેરવી શકે છે. જેમ તમે ઘણા જાણો છો, આપણા ભારતમાં કાપડના રિસાયક્લિંગની ખાસ કરીને અપ-સાયકલિંગની ખૂબ જ વૈવિધ્યસભર પરંપરાગત કુશળતા છે. ઉદાહરણ તરીકે આપણા દેશમાં જૂના અથવા બચેલા કપડાંમાંથી ગાલીચા બનાવવામાં આવે છે. વણકર, ગૃહિણીઓ આવા કાપડમાંથી અનેક પ્રકારના સાદડીઓ, ગાલીચા અને આવરણ બનાવે છે. મહારાષ્ટ્રમાં, જૂના અને ફાટેલા કપડાંમાંથી સુંદર ગોદડી બનાવવામાં આવે છે. આપણે આ પરંપરાગત કળાઓમાં નવી નવીનતાઓ લાવી શકીએ છીએ અને તેમને વૈશ્વિક બજારમાં લઈ જઈ શકીએ છીએ. કાપડ મંત્રાલયે અપ-સાયકલિંગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સ્ટેન્ડિંગ કોન્ફરન્સ ઓફ પબ્લિક એન્ટરપ્રાઇઝ અને ઇ-માર્કેટપ્લેસ સાથે એમઓયુ પર પણ હસ્તાક્ષર કર્યા છે. દેશના ઘણા અપ-સાયકલો પણ તેમાં નોંધણી કરાવી ચૂક્યા છે. નવી મુંબઈ અને બેંગ્લોર જેવા શહેરોમાં ઘરે ઘરે જઈને કાપડના કચરાના સંગ્રહ માટે પાયલોટ પ્રોજેક્ટ પણ ચલાવવામાં આવી રહ્યા છે. હું ઈચ્છું છું કે આપણા સ્ટાર્ટ-અપ્સ આ પ્રયાસોમાં જોડાય, આ તકોનું અન્વેષણ કરે અને પ્રારંભિક પગલાં લઈને આટલા મોટા વૈશ્વિક બજારમાં આગેવાની લે. આગામી થોડા વર્ષોમાં ભારતનું કાપડ રિસાયક્લિંગ બજાર $400 મિલિયન સુધી પહોંચવાની ધારણા છે. જ્યારે, વૈશ્વિક રિસાયકલ કાપડ બજાર આશરે 7.5 અબજ ડોલર સુધી પહોંચવાનો અંદાજ છે. જો આપણે યોગ્ય દિશામાં આગળ વધીએ, તો ભારત તેમાં મોટો હિસ્સો મેળવી શકે છે.
મિત્રો,
સેંકડો વર્ષ પહેલાં જ્યારે ભારત સમૃદ્ધિની ટોચ પર હતું, ત્યારે કાપડ ઉદ્યોગે આપણી સમૃદ્ધિમાં મોટી ભૂમિકા ભજવી હતી. આજે જ્યારે આપણે વિકસિત ભારતના સંકલ્પ સાથે આગળ વધી રહ્યા છીએ ત્યારે ફરી એકવાર કાપડ ક્ષેત્ર તેમાં મોટું યોગદાન આપવા જઈ રહ્યું છે. ભારત ટેક્સ જેવી ઘટનાઓ આ ક્ષેત્રમાં ભારતની સ્થિતિ મજબૂત બનાવી રહી છે. મને વિશ્વાસ છે કે આ કાર્યક્રમ દર વર્ષે સફળતાના નવા રેકોર્ડ બનાવશે અને નવી ઊંચાઈઓને સ્પર્શશે. હું ફરી એકવાર આપ સૌને આ કાર્યક્રમ માટે અભિનંદન આપું છું.
ખુબ ખુબ આભાર. નમસ્તે.
