પીએમ-કિસાન હેઠળ આશરે રૂ. 21,000 કરોડના 16મા હપ્તાની રકમ રીલિઝ કરી અને 'નમો શેતકરી મહાસંમાન નિધિ' હેઠળ લગભગ 3800 કરોડ રૂપિયાનો બીજો અને ત્રીજો હપ્તો
સમગ્ર મહારાષ્ટ્રમાં 5.5 લાખ મહિલા એસ.એચ.જી.ને રિવોલ્વિંગ ફંડના રૂ. 825 કરોડનું વિતરણ
સમગ્ર મહારાષ્ટ્રમાં 1 કરોડ આયુષ્માન કાર્ડનું વિતરણ શરૂ કર્યું
મોદી આવાસ ઘરકુલ યોજનાનો શુભારંભ કરાવ્યો
યવતમાલ શહેરમાં પંડિત દીનદયાળ ઉપાધ્યાયની પ્રતિમાનું ઉદઘાટન કર્યું
અનેક માર્ગ, રેલ અને સિંચાઈ યોજનાઓનું લોકાર્પણ કર્યું
"અમે છત્રપતિ શિવાજી પાસેથી પ્રેરણા લઈએ છીએ"
"મેં ભારતના દરેક ખૂણાને વિકસિત બનાવવાનો સંકલ્પ કર્યો છે. મારા શરીરનો એક એક કણ અને મારા જીવનની દરેક પળ આ સંકલ્પને સમર્પિત છે"
"છેલ્લા 10 વર્ષમાં જે કંઈ પણ કરવામાં આવ્યું છે તે આગામી 25 વર્ષનો પાયો નાખે છે"
"ગરીબોને આજે તેમનો લાયક હિસ્સો મળી રહ્યો છે"
"વિકસિત ભારતની રચના માટે ગ્રામીણ અર્થતંત્રને મજબૂત કરવું અનિવાર્ય છે"
"પંડિત દીનદયાળ ઉપાધ્યાય અંત્યોદયની પ્રેરણાસ્ત્રોત છે. તેમનું સમગ્ર જીવન ગરીબોને સમર્પ

જય ભવાની, જય ભવાની, જય સેવાલાલ! જય બિરસા!

આપ સૌને મારા નમસ્કાર!

મહારાષ્ટ્રના રાજ્યપાલ શ્રી રમેશ બૈસજી, મુખ્યમંત્રી શ્રી એકનાથ શિંદેજી, નાયબ મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસજી, અજિત પવારજી, મંચ પર હાજર અન્ય તમામ વરિષ્ઠ મહાનુભાવો. આજે દેશના અન્ય ભાગોમાંથી મોટી સંખ્યામાં આપણા ખેડૂત ભાઈ-બહેનોએ પણ આ કાર્યક્રમમાં ભાગ લીધો છે, હું તેમનું પણ અહીંથી સ્વાગત કરું છું.

ભાઈઓ અને બહેનો,

હું છત્રપતિ શિવાજી મહારાજની આ પવિત્ર ભૂમિને નમન કરું છું. હું મહારાષ્ટ્રના બાળક અને દેશના ગૌરવ ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકરને પણ વંદન કરું છું. યવતમાલ-વાશિમ ટંડર માર ગોર બંજારા ભાઈ, ભિયા, નાયક, ડાવ, કારભારી તમનૂન હાત જોડન રામ રામી!

મિત્રો,

10 વર્ષ પહેલાં જ્યારે હું 'ચાય પે ચર્ચા' કરવા યવતમાલ આવ્યો હતો, ત્યારે તમે મને ખૂબ આશીર્વાદ આપ્યા હતા. અને દેશની જનતા એનડીએને 300થી આગળ લઈ ગઈ. ત્યાર બાદ હું 2019માં ફેબ્રુઆરી મહિનામાં યવતમાલ આવ્યો હતો. તે પછી પણ તમે અમારા પર ઘણો પ્રેમ વરસાવ્યો. ત્યારે દેશે NDAને 350ને પાર કરી દીધો હતો. અને આજે જ્યારે હું 2024ની ચૂંટણી પહેલા વિકાસના ઉત્સવમાં ભાગ લેવા આવ્યો છું ત્યારે દેશભરમાં એક જ અવાજ ગુંજી રહ્યો છે. આ વખતે… 400 પાર, આ વખતે, 400 પાર… આ વખતે… 400 પાર! હું અહીં મારી સામે જોઈ રહ્યો છું, આટલી મોટી સંખ્યામાં માતાઓ અને બહેનો અમને આશીર્વાદ આપવા આવ્યા છે, જીવનમાં આનાથી મોટું સૌભાગ્ય શું હોઈ શકે. હું ખાસ કરીને દરેક ગામની આ માતાઓ અને બહેનોને વંદન કરું છું. યવતમાલ, વાશિમ, ચંદ્રપુર સહિત સમગ્ર વિદર્ભને જે રીતે અપાર આશીર્વાદ મળી રહ્યા છે, તેણે નક્કી કરી દીધું છે કે એનડીએ સરકારે 400ને વટાવી દીધી છે! NDA સરકાર... 400 પાર!

 

મિત્રો,

અમે એવા લોકો છીએ જેઓ છત્રપતિ શિવાજી મહારાજને અમારા આદર્શ માને છે. તેમના શાસનને 350 વર્ષ થઈ ગયા છે. જ્યારે તેને તાજ પહેરાવવામાં આવ્યો અને બધું મળી ગયું, ત્યારે તે પણ આરામથી સત્તાનો આનંદ માણી શક્યો. પરંતુ તેમણે સત્તા નહીં પરંતુ રાષ્ટ્રની ચેતના, રાષ્ટ્રની શક્તિને સર્વોપરી રાખી. અને જ્યાં સુધી હું જીવ્યો ત્યાં સુધી મેં તેના માટે જ કામ કર્યું. અમે પણ એવા લોકો છીએ જેઓ દેશનું નિર્માણ કરવા અને દેશવાસીઓના જીવનમાં પરિવર્તન લાવવાનું મિશન લઈને નીકળ્યા છે. તેથી, છેલ્લા 10 વર્ષમાં જે કંઈ પણ કરવામાં આવ્યું છે તે આગામી 25 વર્ષનો પાયો છે. મેં ભારતના દરેક ખૂણાને વિકસિત કરવાનો સંકલ્પ કર્યો છે. આ સંકલ્પને પરિપૂર્ણ કરવા માટે, મારા શરીરનો દરેક કણ અને મારા જીવનની દરેક ક્ષણ તમારી સેવા માટે સમર્પિત છે. અને ભારતને વિકસિત બનાવવા માટે ચાર સૌથી મોટી પ્રાથમિકતાઓ છે – ગરીબ, ખેડૂતો, યુવા અને મહિલા શક્તિ. જો આ ચાર મજબૂત બનશે તો દેશનો દરેક સમાજ, દરેક વર્ગ, દરેક પરિવાર મજબૂત બનશે.

મિત્રો,

આજે અહીં યવતમાલમાં ગરીબો, ખેડૂતો, યુવાઓ અને મહિલા શક્તિને સશક્ત બનાવવાનું કામ કરવામાં આવ્યું છે. આજે અહીં મહારાષ્ટ્રના વિકાસ સાથે જોડાયેલા હજારો કરોડ રૂપિયાના મૂલ્યનો શિલાન્યાસ અને ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું છે. આજે ખેડૂતોને સિંચાઈની સુવિધા મળી રહી છે, ગરીબોને કાયમી મકાનો મળી રહ્યા છે, ગામડાની મારી બહેનોને આર્થિક મદદ મળી રહી છે અને યુવાનોને ભાવિ ઘડતરની માળખાકીય સુવિધા મળી રહી છે. વિદર્ભ અને મરાઠવાડાની રેલ કનેક્ટિવિટી સુધારવા માટે રેલ પ્રોજેક્ટ્સ અને નવી ટ્રેનો આજે શરૂ થઈ ગઈ છે. આ બધા માટે હું તમને ખૂબ ખૂબ અભિનંદન આપું છું.

 

મિત્રો,

તમને યાદ છે કે જ્યારે આ ભારત ગઠબંધન કેન્દ્રમાં સરકારમાં હતું ત્યારે તેની સ્થિતિ શું હતી? તે સમયે કૃષિ મંત્રી પણ અહીંના, આ મહારાષ્ટ્રના હતા. તે સમયે દિલ્હીથી વિદર્ભના ખેડૂતોના નામે પેકેજની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી અને તેને અધવચ્ચે લૂંટવામાં આવી હતી. ગામડાં, ગરીબો, ખેડૂતો અને આદિવાસીઓને કશું મળ્યું નહીં. આજે જુઓ, મેં એક બટન દબાવ્યું, અને થોડી જ વારમાં PM કિસાન સન્માન નિધિના 21 હજાર કરોડ રૂપિયા, તે કોઈ નાનો આંકડો નથી, દેશના કરોડો ખેડૂતોના ખાતામાં 21 હજાર કરોડ રૂપિયા પહોંચી ગયા. અને આ મોદીની ગેરંટી છે. જ્યારે કોંગ્રેસ સત્તામાં હતી ત્યારે દિલ્હીમાંથી 1 રૂપિયો નીકળતો હતો અને 15 પૈસા ત્યાં પહોંચતા હતા. જો કોંગ્રેસની સરકાર હોત તો આજે તમને જે 21 હજાર કરોડ રૂપિયા મળ્યા છે તેમાંથી 18 હજાર કરોડ રૂપિયા અધવચ્ચે લૂંટાઈ ગયા હોત. પરંતુ હવે ભાજપ સરકારમાં ગરીબોને આખા પૈસા મળી રહ્યા છે. મોદીની ગેરંટી છે - દરેક લાભાર્થીને સંપૂર્ણ અધિકારો, બેંક ખાતામાં એક-એક પૈસો મળે.

મિત્રો,

મહારાષ્ટ્રના ખેડૂતોને ડબલ એન્જિનની ડબલ ગેરંટી છે. હાલમાં મહારાષ્ટ્રના ખેડૂતોને 3800 કરોડ રૂપિયા અલગથી ટ્રાન્સફર કરવામાં આવ્યા છે. એટલે કે મહારાષ્ટ્રના ખેડૂતોને પીએમ કિસાન સન્માન નિધિમાંથી દર વર્ષે 12 હજાર રૂપિયા મળી રહ્યા છે.

 

મિત્રો,

પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ અંતર્ગત અત્યાર સુધીમાં દેશના 11 કરોડ ખેડૂતોના ખાતામાં 3 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુ જમા થઈ ચૂક્યા છે. જેના કારણે મહારાષ્ટ્રના ખેડૂતોને 30 હજાર કરોડ રૂપિયા અને યવતમાલના ખેડૂતોને 900 કરોડ રૂપિયા મળ્યા છે. જરા કલ્પના કરો કે આ નાણાં નાના ખેડૂતો માટે કેટલા ઉપયોગી છે. થોડા દિવસો પહેલા જ અમારી સરકારે શેરડીના લાભકારી ભાવમાં વિક્રમી વધારો કર્યો છે. હવે શેરડીનો લાભકારી ભાવ પ્રતિ ક્વિન્ટલ 340 રૂપિયા થઈ ગયો છે. તેનાથી મહારાષ્ટ્રના શેરડીના કરોડો ખેડૂતો અને ખેત મજૂરોને ફાયદો થશે. થોડા દિવસો પહેલા જ આપણા ગામડાઓમાં અનાજના ગોદામ બનાવવાની વિશ્વની સૌથી મોટી યોજના શરૂ કરવામાં આવી છે. આ વેરહાઉસ અમારી ખેડૂતોની સહકારી મંડળીઓ, અમારી સહકારી સંસ્થાઓ દ્વારા પણ બનાવવામાં આવશે, તેઓ તેનું નિયંત્રણ કરશે. નાના ખેડૂતોને આનો વિશેષ લાભ મળશે. તેમને તેમની ઉપજને ઓછા ભાવે વેચવા માટે દબાણ કરવામાં આવશે નહીં.

મિત્રો,

વિકસિત ભારત માટે ગામડાની અર્થવ્યવસ્થા મજબૂત હોવી ખૂબ જ જરૂરી છે. તેથી છેલ્લા 10 વર્ષથી ગામમાં રહેતા દરેક પરિવારની સમસ્યાઓ દૂર કરવાનો અને તેમને આર્થિક મદદ કરવાનો અમારો સતત પ્રયાસ રહ્યો છે. પાણીનું મહત્વ શું છે, તે વિદર્ભ કરતાં વધુ સારી રીતે કોણ જાણી શકે? પીવાનું પાણી હોય કે સિંચાઈનું પાણી, 2014 પહેલા દેશના ગામડાઓમાં અરાજકતા હતી. પરંતુ તત્કાલીન ભારત ગઠબંધન સરકારને આની ચિંતા નહોતી. જરા વિચારો, આઝાદીના સમયથી 2014 સુધી દેશના ગામડાઓમાં 100 માંથી માત્ર 15 પરિવારો એવા હતા જેમના ઘરોમાં પાઈપથી પાણી આવતું હતું, 100માંથી 15 ઘરોમાં જ પાણી આવતું હતું. અને તેમાંના મોટાભાગના ગરીબ, દલિત, પછાત અને આદિવાસી હતા, જેમને આ લાભો મળ્યા ન હતા. અમારી માતાઓ અને બહેનો માટે આ એક મોટું સંકટ હતું. માતા-બહેનોને આ સ્થિતિમાંથી બહાર કાઢવા માટે મોદીએ લાલ કિલ્લા પરથી દરેક ઘર સુધી પાણી પહોંચાડવાની ખાતરી આપી હતી. 4-5 વર્ષમાં, આજે દરેક 100 ગ્રામીણ પરિવારોમાંથી 75 પાસે પાઈપથી પાણીની સુવિધા છે. મહારાષ્ટ્રમાં પણ જ્યાં 50 લાખથી ઓછા પરિવારો પાસે નળનું પાણી હતું, આજે લગભગ 1.25 કરોડ નળ કનેક્શન છે. તેથી જ દેશ કહે છે- મોદીની ગેરંટી એટલે ગેરંટી પૂરી થશે.

 

મિત્રો,

મોદીએ દેશના ખેડૂતોને વધુ એક ગેરંટી આપી હતી. કોંગ્રેસની સરકારોએ દેશની લગભગ 100 મોટી સિંચાઈ પરિયોજનાઓને દાયકાઓ સુધી રોકી રાખી હતી, જેમાંથી 60થી વધુ પૂર્ણ થઈ ગઈ છે અને બાકીની પણ પૂર્ણ થવાની છે. આ બાકી સિંચાઈ પરિયોજનાઓ પૈકી મહારાષ્ટ્રમાં સૌથી વધુ 26 પ્રોજેક્ટ હતા. મહારાષ્ટ્ર અને વિદર્ભના દરેક ખેડૂત પરિવારને એ જાણવાનો અધિકાર છે કે કોના પાપો માટે તમારી પેઢીઓને ભોગવવું પડ્યું છે. આ 26 પેન્ડિંગ પ્રોજેક્ટ્સમાંથી 12 પૂર્ણ થઈ ગયા છે અને બાકીના પર પણ કામ ઝડપથી ચાલી રહ્યું છે. આ ભાજપ સરકાર છે, જેણે 50 વર્ષ પછી નિલવંડે ડેમ પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ કર્યો છે. ક્રિષ્ના કોયના-લિફ્ટ ઇરિગેશન પ્રોજેક્ટ અને ટેંભુ લિફ્ટ ઇરિગેશન પ્રોજેક્ટ પણ દાયકાઓ પછી પૂર્ણ થયા છે. ગૌસીખુર્દ પ્રોજેક્ટનું મોટા ભાગનું કામ પણ અમારી સરકાર દ્વારા પૂર્ણ કરવામાં આવ્યું છે. આજે પણ અહીં વિદર્ભ અને મરાઠવાડા માટે પીએમ કૃષિ સિંચાઈ અને બલિરાજા સંજીવની યોજના હેઠળ 51 પ્રોજેક્ટનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું છે. આનાથી 80 હજાર હેક્ટરથી વધુ જમીનને સિંચાઈની સુવિધા મળશે.

મિત્રો,

મોદીએ ગામડાની બહેનોને લખપતિ દીદી બનાવવાની ગેરંટી પણ આપી છે. અત્યાર સુધી દેશની 1 કરોડ બહેનો લખપતિ દીદી બની છે. આ વર્ષના બજેટમાં અમે 3 કરોડ બહેનોને લખપતિ દીદી બનાવવાની જાહેરાત કરી છે. હવે હું આ સંકલ્પને હાંસલ કરવા માટે કામ કરી રહ્યો છું. આજે સ્વ-સહાય જૂથોમાં બહેનો અને દીકરીઓની સંખ્યા 10 કરોડને પાર કરી ગઈ છે. આ બહેનોને બેંકો તરફથી 8 લાખ કરોડ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા છે, કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા 40 હજાર કરોડ રૂપિયાનું વિશેષ ફંડ આપવામાં આવ્યું છે. મહારાષ્ટ્રમાં પણ બચત જૂથો સાથે સંકળાયેલી બહેનોને આનો ઘણો ફાયદો થયો છે. આજે આ જૂથોને 800 કરોડ રૂપિયાથી વધુની સહાય આપવામાં આવી છે. યવતમાલ જિલ્લામાં બહેનોને ઘણી ઈ-રિક્ષાઓ પણ આપવામાં આવી છે. હું ખાસ કરીને આ કાર્ય માટે શિંદે જી, દેવેન્દ્ર જી અને અજિત દાદા સહિત મહારાષ્ટ્રની સમગ્ર સરકારને અભિનંદન આપું છું.

 

અને મિત્રો,

હવે બહેનો માત્ર ઈ-રિક્ષા જ નહીં ચલાવે, હવે તેઓ ડ્રોન પણ ચલાવશે. નમો ડ્રોન દીદી યોજના હેઠળ, બહેનોના જૂથોને ડ્રોન પાયલોટ તરીકે તાલીમ આપવામાં આવી રહી છે. ત્યારે સરકાર આ બહેનોને ડ્રોન આપશે, જેનો ઉપયોગ ખેતીમાં થશે.

મિત્રો,

આજે અહીં પંડિત દીનદયાળ ઉપાધ્યાયજીની પ્રતિમાનું પણ ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું છે. પંડિતજી અંત્યોદયના પ્રેરણાપુરુષ છે. તેમનું સમગ્ર જીવન ગરીબોને સમર્પિત કરવામાં આવ્યું છે. આપણે બધા પંડિતજીના વિચારોમાંથી પ્રેરણા લઈએ છીએ. છેલ્લા 10 વર્ષ ગરીબોને સમર્પિત કર્યા છે. પ્રથમ વખત મફત રાશનની ખાતરી આપવામાં આવી છે. પ્રથમ વખત મફત સારવારની સુવિધા આપવામાં આવી છે. આજે પણ મહારાષ્ટ્રના 1 કરોડ પરિવારોને આયુષ્માન કાર્ડ આપવાનું અભિયાન શરૂ થયું છે. કરોડો ગરીબો માટે પહેલીવાર વૈભવી કાયમી મકાનો બનાવવામાં આવ્યા છે. આજથી OBC પરિવારો માટે ઘર બનાવવા માટે ખાસ યોજના શરૂ કરવામાં આવી છે. આ યોજના હેઠળ 10 લાખ OBC પરિવારો માટે કાયમી મકાનો બનાવવામાં આવશે.

 

મિત્રો,

જેમને ક્યારેય કોઈએ પૂછ્યું નથી, મોદીએ તેમને પૂછ્યા છે, તેઓ પૂજવામાં આવે છે. વિશ્વકર્મા સાથીઓ માટે, બળુતદાર સમુદાયના કારીગરો માટે, ક્યારેય કોઈ મોટી યોજના બનાવવામાં આવી ન હતી. મોદીએ પહેલીવાર 13 હજાર કરોડ રૂપિયાની પીએમ વિશ્વકર્મા યોજના શરૂ કરી છે. કોંગ્રેસના સમયમાં આદિવાસી સમાજને હંમેશા પાછળ રાખવામાં આવ્યો હતો, તેમને સુવિધાઓ આપવામાં આવી ન હતી. પરંતુ મોદીએ આદિવાસી સમાજમાં સૌથી પછાત જાતિઓ માટે પણ ચિંતા દર્શાવી છે. તેમના વિકાસ માટે પ્રથમ વખત 23 હજાર કરોડ રૂપિયાની પીએમ-જનમન યોજના શરૂ કરવામાં આવી છે. આ યોજના મહારાષ્ટ્રના ઘણા આદિવાસી સમુદાયો જેમ કે કાતકરી, કોલમ અને મડિયાને સારું જીવન પ્રદાન કરશે. ગરીબો, ખેડૂતો, યુવાઓ અને મહિલા શક્તિને સશક્ત બનાવવાનું આ અભિયાન વધુ વેગવંતુ બનવા જઈ રહ્યું છે. આવનારા 5 વર્ષ વધુ ઝડપી વિકાસના હશે. આવનારા 5 વર્ષ વિદર્ભના દરેક પરિવારનું જીવન બહેતર બનાવશે. ફરી એકવાર ખેડૂત પરિવારો અને આપ સૌને ખૂબ ખૂબ અભિનંદન. મારી સાથે વાત કરો -

 

ભારત માતાની જય

ભારત માતાની જય

ભારત માતાની જય

ખૂબ ખૂબ આભાર.

 

Explore More
78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।