Lays foundation stone for Thane Borivali Twin Tunnel Project and Tunnel Work at Goregaon Mulund Link Road Project
Lay foundation stone for Kalyan Yard Remodelling and Gati Shakti MultiModal Cargo Terminal at Navi Mumbai
Dedicates to nation new platforms at Lokmanya Tilak Terminus and extension of platforms 10 and 11 at Chhatrapati Shivaji Maharaj Terminus Station
Launches Mukhyamantri Yuva Karya Prashikshan Yojana with outlay of around Rs 5600 crores
“Investors have enthusiastically welcomed the third term of the government”
“I aim to use the power of Maharashtra to transform it into an economic powerhouse of the world; Make Mumbai the fintech capital of the world”
“The people of the country want continuous rapid development and want to make India developed in the next 25 years”
“Skill development and employment in large numbers is India’s need of the hour”
“The development model of the NDA government has been to give priority to the deprived”
“Maharashtra has propagated cultural, social and national consciousness in India”

મહારાષ્ટ્રના રાજ્યપાલ શ્રી રમેશ બાઈસ જી, મુખ્યમંત્રી એકનાથ શિંદે જી, મારા કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળના સાથી પીયૂષ ગોયલ જી, રામદાસ આઠવલે જી, નાયબ મુખ્યમંત્રી શ્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસ જી, અજીત દાદા પવાર જી, રાજ્ય સરકારના મંત્રીઓ મંગલ પ્રભાત જી, દીપક કેસરકર જી, અન્ય તમામ મહાનુભાવો, બહેનો અને સજ્જનો.

મહારાષ્ટ્રાતીલ સર્વ બંધુ-ભગિનીના માઝા નમસ્કાર!

આજે મને મહારાષ્ટ્ર અને મુંબઈ માટે 30 હજાર કરોડ રૂપિયાના પ્રોજેક્ટનો શિલાન્યાસ અને ઉદ્ઘાટન કરવાની તક મળી છે. આ પ્રોજેક્ટ્સ મુંબઈ અને આસપાસના વિસ્તારોની કનેક્ટિવિટીમાં વધુ સુધારો કરશે. રોડ અને રેલ પ્રોજેક્ટ્સ ઉપરાંત, તેમાં મહારાષ્ટ્રના યુવાનોના કૌશલ્ય વિકાસ માટેની વિશાળ યોજનાનો પણ સમાવેશ થાય છે. તેનાથી મહારાષ્ટ્રમાં પણ મોટી સંખ્યામાં રોજગારીનું સર્જન થશે. તમે તેને અખબારોમાં વાંચ્યું હશે અથવા ટીવી પર જોયું હશે. માત્ર બે-ત્રણ અઠવાડિયા પહેલા કેન્દ્ર સરકારે મહારાષ્ટ્ર માટે વાધવન પોર્ટને પણ મંજૂરી આપી હતી. 76 હજાર કરોડનો આ પ્રોજેક્ટ અહીં 10 લાખથી વધુ નોકરીઓનું સર્જન કરશે.

 

મિત્રો,

છેલ્લા એક મહિનાથી મુંબઈમાં દેશ-વિદેશના રોકાણકારોની ઉજવણી જોવા મળી રહી છે. નાના કે મોટા દરેક રોકાણકારે અમારી સરકારના ત્રીજા કાર્યકાળનું ઉત્સાહપૂર્વક સ્વાગત કર્યું છે. લોકો જાણે છે કે માત્ર એનડીએ સરકાર જ સ્થિરતા અને સ્થિરતા આપી શકે છે. ત્રીજી વખત શપથ લીધા બાદ મેં કહ્યું હતું કે એનડીએ સરકાર ત્રીજી વખત ત્રણ ગણી ઝડપથી કામ કરશે. અને આજે આપણે આ થતું જોઈ રહ્યા છીએ.

મિત્રો,

મહારાષ્ટ્રનો ભવ્ય ઇતિહાસ છે. મહારાષ્ટ્ર પાસે મજબૂત વર્તમાન છે અને મહારાષ્ટ્ર પાસે સમૃદ્ધ ભવિષ્યનું સ્વપ્ન છે. મહારાષ્ટ્ર એક એવું રાજ્ય છે જે વિકસિત ભારતના નિર્માણમાં મોટી ભૂમિકા ભજવે છે. મહારાષ્ટ્રમાં ઉદ્યોગની શક્તિ છે. મહારાષ્ટ્રમાં ખેતીની શક્તિ છે. મહારાષ્ટ્ર પાસે નાણાં ક્ષેત્રની સત્તા છે. આ શક્તિએ મુંબઈને દેશનું નાણાકીય હબ બનાવ્યું છે. હવે મારો હેતુ મહારાષ્ટ્રની આ શક્તિનો ઉપયોગ કરીને મહારાષ્ટ્રને વિશ્વનું સૌથી મોટું આર્થિક પાવર હાઉસ બનાવવાનું છે. મારો ઉદ્દેશ્ય મુંબઈને વિશ્વની ફિનટેક કેપિટલ બનાવવાનો છે. હું ઇચ્છું છું કે મહારાષ્ટ્ર પ્રવાસન ક્ષેત્રે ભારતનું નંબર વન રાજ્ય બને. અહીં વિશાળ કિલ્લાઓ છે જે છત્રપતિ શિવાજી મહારાજની બહાદુરીની સાક્ષી આપે છે. અહીં કોંકણના દરિયાકિનારાનો આકર્ષક નજારો જોવા મળે છે. અહીં સહ્યાદ્રીની પહાડીઓ પર ફરવાનો રોમાંચ છે. અહીં કોન્ફરન્સ ટુરિઝમ અને મેડિકલ ટુરિઝમની અપાર સંભાવનાઓ છે. મહારાષ્ટ્ર ભારતમાં વિકાસની નવી ગાથા લખવા જઈ રહ્યું છે. અને આપણે બધા તેના સહપ્રવાસીઓ છીએ. આજનો કાર્યક્રમ મહાયુતિ સરકારના આ લક્ષ્યોને સમર્પિત છે.

મિત્રો,

21મી સદીની ભારતની આકાંક્ષાઓ- ભારતની આકાંક્ષાઓ હાલમાં ખૂબ જ ઉચ્ચ સ્તરે છે. આ સદીમાં લગભગ 25 વર્ષ વીતી ગયા. દેશના લોકો સતત ઝડપી વિકાસ ઇચ્છે છે અને ઇચ્છે છે કે આગામી 25 વર્ષમાં ભારતનો વિકાસ થાય. અને આમાં મુંબઈ અને મહારાષ્ટ્રની ભૂમિકા ઘણી મોટી છે. અમારો ઉદ્દેશ્ય મહારાષ્ટ્ર અને મુંબઈમાં દરેક વ્યક્તિના જીવનની ગુણવત્તા સુધારવાનો અને અહીં જીવનની શ્રેષ્ઠ ગુણવત્તા સુનિશ્ચિત કરવાનો છે. તેથી મુંબઈની આસપાસના વિસ્તારોની કનેક્ટિવિટી સુધારવાના પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. મુંબઈમાં કોસ્ટલ રોડ અને અટલ સેતુ હવે પૂર્ણ થઈ ગયા છે. અને તમને યાદ હશે કે, જ્યારે અટલ બ્રિજ બની રહ્યો હતો ત્યારે તેની સામે વિવિધ પ્રકારની વાતો ફેલાવવામાં આવી હતી. તેને રોકવાના પ્રયાસો હાથ ધરાયા હતા. પરંતુ આજે દરેકને ખ્યાલ આવી રહ્યો છે કે તે કેટલું ફાયદાકારક છે. મને કહેવામાં આવ્યું કે દરરોજ લગભગ 20 હજાર વાહનો તેનો ઉપયોગ કરે છે. અને એવો અંદાજ છે કે અટલ સેતુના કારણે દરરોજ 20-25 લાખ રૂપિયાના ઈંધણની બચત થઈ રહી છે. એટલું જ નહીં, હવે લોકોને પનવેલ જવા માટે લગભગ 45 મિનિટ ઓછો લાગે છે. તેનો અર્થ છે સમયનો લાભ અને પર્યાવરણનો લાભ. આ અભિગમ સાથે, અમે મુંબઈની પરિવહન વ્યવસ્થાને આધુનિક બનાવી રહ્યા છીએ. મુંબઈ મેટ્રોના વિસ્તરણનું કામ પણ તેજ ગતિએ ચાલી રહ્યું છે. 10 વર્ષ પહેલા મુંબઈમાં માત્ર 8 કિલોમીટરની મેટ્રો લાઈનો હતી, 10 વર્ષ પહેલા માત્ર 8 કિલોમીટરની હતી. જ્યારે આજે તે અંદાજે 80 કિલોમીટર સુધી પહોંચી ગયો છે. એટલું જ નહીં, હાલમાં મુંબઈમાં લગભગ 200 કિલોમીટરના મેટ્રો નેટવર્કનું કામ ચાલી રહ્યું છે.

 

મિત્રો,

આજે ભારતીય રેલ્વેમાં જે પરિવર્તન થઈ રહ્યું છે તેનાથી મુંબઈ અને મહારાષ્ટ્રને પણ ઘણો ફાયદો થઈ રહ્યો છે. છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ ટર્મિનસ, નાગપુર અને અજની સ્ટેશનનો પુનઃવિકાસ ઝડપી ગતિએ ચાલી રહ્યો છે. આજે છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ ટર્મિનસ અને લોકમાન્ય તિલક સ્ટેશન પર નવા પ્લેટફોર્મનું પણ ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું છે. આ સાથે 24 કોચવાળી ટ્રેનો એટલે કે લાંબી ટ્રેનો પણ અહીંથી દોડી શકશે.

મિત્રો,

છેલ્લા 10 વર્ષમાં મહારાષ્ટ્રમાં નેશનલ હાઈવેની લંબાઈ ત્રણ ગણી વધી છે. ગોરેગાંવ-મુલુંડ લિંક રોડ પ્રોજેક્ટ પ્રગતિ અને પ્રકૃતિના તાલમેલનું અદ્ભુત ઉદાહરણ છે. આજે થાણેથી બોરીવલી સુધીના ટ્વીન ટનલ પ્રોજેક્ટ પર પણ કામ શરૂ થઈ રહ્યું છે. આ સાથે, થાણે અને બોરીવલી વચ્ચેનું અંતર ઘટીને માત્ર થોડી મિનિટો થઈ જશે. NDA સરકારનો પણ આપણા તીર્થસ્થળોનો વિકાસ કરવા અને તીર્થયાત્રાની સુવિધાઓ વધારવાનો સતત પ્રયાસ છે. આપણે સૌ જાણીએ છીએ કે અત્યારે લાખો ભક્તો સંપૂર્ણ ભક્તિભાવ સાથે પંઢરપુરની વારીમાં ભાગ લઈ રહ્યા છે. એનડીએ સરકારે એ વાતનું ધ્યાન રાખ્યું છે કે પૂણેથી પંઢરપુરની યાત્રા સરળ રહે અને શ્રદ્ધાળુઓને સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવે. લગભગ 200 કિલોમીટરનો સંત જ્ઞાનેશ્વર પાલખી માર્ગ પૂર્ણ થયો છે, સંત તુકારામ પાલખી માર્ગ પણ 110 કિલોમીટરથી વધુનો પૂર્ણ થયો છે. ટૂંક સમયમાં આ બંને રૂટ પણ મુસાફરોની સેવા માટે તૈયાર થઈ જશે. હું બધા સારા કાર્યો માટે મારી શુભકામનાઓ આપું છું, અને હું પંઢરીચ્ય વિથુરાયલાને મારા આદર અર્પણ કરું છું!

ભાઈઓ અને બહેનો,

આવા કનેક્ટિવિટી ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો લાભ પ્રવાસન, કૃષિ અને ઉદ્યોગને મળી રહ્યો છે. તેનાથી રોજગારીની /.નવી તકો ઊભી થઈ રહી છે. જ્યારે સારી કનેક્ટિવિટી હોય તો તે મહિલાઓને સુવિધાઓ, સુરક્ષા અને સન્માન પણ આપે છે. એટલે કે એનડીએ સરકારના આ કાર્યો ગરીબો, ખેડૂતો, મહિલા શક્તિ અને યુવા શક્તિને સશક્ત કરી રહ્યા છે. મહારાષ્ટ્રની મહાયુતિ સરકાર પણ આ જ પ્રતિબદ્ધતા સાથે કામ કરી રહી છે. મને ખુશી છે કે મહારાષ્ટ્ર સરકારે દર વર્ષે 10 લાખ યુવાનોને કૌશલ્ય પ્રશિક્ષણ આપવાનો સંકલ્પ કર્યો છે. મુખ્યમંત્રી યુવા કાર્ય તાલીમ યોજના હેઠળ તાલીમ દરમિયાન શિષ્યવૃત્તિ પણ આપવામાં આવે છે.

મિત્રો,

ભારતમાં મોટી સંખ્યામાં કૌશલ્ય વિકાસ અને રોજગાર, આ આપણી જરૂરિયાત છે. અમારી સરકાર આ દિશામાં સતત કામ કરી રહી છે. છેલ્લા 4-5 વર્ષો દરમિયાન, કોરોના જેવા મહાન સંકટ છતાં, ભારતમાં રેકોર્ડ રોજગારીનું સર્જન થયું છે. તાજેતરમાં જ આરબીઆઈએ રોજગાર અંગે વિગતવાર અહેવાલ બહાર પાડ્યો છે. આ રિપોર્ટ અનુસાર છેલ્લા 3-4 વર્ષમાં દેશમાં લગભગ 8 કરોડ નવી નોકરીઓનું સર્જન થયું છે. આ આંકડાઓએ રોજગાર અંગે ખોટા નિવેદનો બનાવનારાઓને ચૂપ કરી દીધા છે. ખોટા વર્ણનવાળા આ લોકો રોકાણના દુશ્મન છે, ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર બાંધકામના દુશ્મન છે, ભારતના વિકાસના દુશ્મન છે. તેમની દરેક નીતિ યુવાનો સાથે દગો કરે છે અને રોજગાર અટકાવે છે. અને હવે તેમના રહસ્યોનો પર્દાફાશ થઈ રહ્યો છે. ભારતના સમજુ લોકો તેમના દરેક જુઠ્ઠાણા અને દરેક યુક્તિને નકારી રહ્યા છે. જ્યારે પણ બ્રિજ બને છે, રેલ્વે ટ્રેક બને છે, રોડ બને છે, લોકલ ટ્રેનનો ડબ્બો બને છે, ત્યારે કોઈ ને કોઈને રોજગાર ચોક્કસ મળે છે. ભારતમાં જેમ જેમ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર નિર્માણની ગતિ વધી રહી છે તેમ તેમ રોજગાર સર્જનની ગતિ પણ વધી રહી છે. આવનારા સમયમાં નવા રોકાણો સાથે, આ તકો વધુ વધવાની તૈયારીમાં છે.

 

મિત્રો,

એનડીએ સરકારનું વિકાસ મોડલ વંચિતોને પ્રાથમિકતા આપવાનું રહ્યું છે. અમે એવા લોકોને પ્રાથમિકતા આપી રહ્યા છીએ જે દાયકાઓથી છેલ્લી લાઇન પર છે. નવી સરકારે શપથ લેતાની સાથે જ અમે ગરીબો અને ખેડૂતો માટે પાકાં મકાનોને લગતા મોટા નિર્ણયો લીધા છે. અત્યાર સુધીમાં 4 કરોડ ગરીબોને કાયમી મકાનો મળ્યા છે. આગામી વર્ષોમાં વધુ 3 કરોડ ગરીબ પરિવારોને કાયમી મકાનો મળશે. તેમાં મહારાષ્ટ્રના લાખો ગરીબ, દલિત, પછાત અને આદિવાસી પરિવારો પણ સામેલ છે. સારું આવાસ એ દરેક પરિવારની જરૂરિયાત જ નહીં, પણ ગૌરવની બાબત પણ છે. તેથી, અમે શહેરોમાં રહેતા ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગ બંને માટે ઘરની માલિકીનું સ્વપ્ન પૂર્ણ કરવામાં રોકાયેલા છીએ.

મિત્રો,

શેરી વિક્રેતાઓને પણ ગૌરવપૂર્ણ જીવન મળે તે સુનિશ્ચિત કરવાની અમારી પ્રતિબદ્ધતા છે. સ્વાનિધિ યોજના આમાં ખૂબ જ ઉપયોગી છે. આ યોજના હેઠળ અત્યાર સુધીમાં 90 લાખ લોન મંજૂર કરવામાં આવી છે. તેમાંથી 13 લાખ જેટલી લોન મહારાષ્ટ્રમાંથી મિત્રો દ્વારા મળી છે. મુંબઈમાં પણ 1.5 લાખ સ્ટ્રીટ વેન્ડર્સને સ્વાનિધિ યોજનાનો લાભ મળ્યો છે. બેંકો તરફથી સ્વાનિધિની મદદ તેમના વ્યવસાયને મજબૂત બનાવી રહી છે. અને એક અભ્યાસ કહે છે કે સ્વાનિધિ યોજના સાથે જોડાયેલા લોકોની આવકમાં દર મહિને લગભગ 2 હજાર રૂપિયાનો વધારો થયો છે, એટલે કે એક વર્ષમાં 20-25 હજાર રૂપિયાની વધારાની આવક વધી છે.

મિત્રો,

હું તમને સ્વાનિધિ યોજનાની વધુ એક વિશેષતા જણાવવા માંગુ છું. મારા ભાઈઓ અને બહેનો જેઓ સ્ટ્રીટ વેન્ડર છે અને આ સ્કીમ હેઠળ લોન લે છે તેઓ ઈમાનદારીથી સમગ્ર લોન પરત કરી રહ્યા છે. અને આ મારા ગરીબનું સ્વાભિમાન છે, આ મારા ગરીબ ભાઈ-બહેનોની તાકાત છે. અને તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે સ્વાનિધિના લાભાર્થીઓએ અત્યાર સુધીમાં 3.25 લાખ કરોડ રૂપિયાના ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શન કર્યા છે. તેનો અર્થ એ છે કે તેઓ તેમના કામથી ડિજિટલ ઈન્ડિયાને મજબૂતી પણ આપી રહ્યા છે અને ભારતને નવી ઓળખ આપી રહ્યા છે.

 

મિત્રો,

મહારાષ્ટ્રે પણ ભારતમાં સાંસ્કૃતિક, સામાજિક અને રાષ્ટ્રવાદની ચેતનાનો સંચાર કર્યો છે. છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ, બાબાસાહેબ આંબેડકર, મહાત્મા જ્યોતિબા ફૂલે, સાવિત્રીબાઈ ફૂલે, અન્નાભાઈ સાઠે, લોકમાન્ય તિલક, વીર સાવરકર જેવા અનેક મહાન બાળકોનો વારસો આ ભૂમિમાં વિદ્યમાન છે. મહારાષ્ટ્રના મહાન બાળકોએ જે સુમેળભર્યા સમાજ અને મજબૂત રાષ્ટ્રની કલ્પના કરી હતી તે દિશામાં આપણે આગળ વધવાનું છે. આપણે યાદ રાખવાનું છે કે સમૃદ્ધિનો માર્ગ સંવાદિતા અને સંવાદિતામાં જ રહેલો છે. આ ભાવના સાથે, આ વિકાસ કાર્યો માટે ફરી એકવાર આપ સૌને ખૂબ ખૂબ અભિનંદન. ખુબ ખુબ આભાર!

 ભારત માતા કી જય!

ભારત માતા કી જય!

ભારત માતા કી જય!

ખૂબ ખૂબ આભાર.

 

Explore More
78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ
Ayushman driving big gains in cancer treatment: Lancet

Media Coverage

Ayushman driving big gains in cancer treatment: Lancet
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM’s address at Christmas Celebrations hosted by the Catholic Bishops' Conference of India
December 23, 2024
It is a moment of pride that His Holiness Pope Francis has made His Eminence George Koovakad a Cardinal of the Holy Roman Catholic Church: PM
No matter where they are or what crisis they face, today's India sees it as its duty to bring its citizens to safety: PM
India prioritizes both national interest and human interest in its foreign policy: PM
Our youth have given us the confidence that the dream of a Viksit Bharat will surely be fulfilled: PM
Each one of us has an important role to play in the nation's future: PM

Respected Dignitaries…!

आप सभी को, सभी देशवासियों को और विशेषकर दुनिया भर में उपस्थित ईसाई समुदाय को क्रिसमस की बहुत-बहुत शुभकामनाएं, ‘Merry Christmas’ !!!

अभी तीन-चार दिन पहले मैं अपने साथी भारत सरकार में मंत्री जॉर्ज कुरियन जी के यहां क्रिसमस सेलीब्रेशन में गया था। अब आज आपके बीच उपस्थित होने का आनंद मिल रहा है। Catholic Bishops Conference of India- CBCI का ये आयोजन क्रिसमस की खुशियों में आप सबके साथ जुड़ने का ये अवसर, ये दिन हम सबके लिए यादगार रहने वाला है। ये अवसर इसलिए भी खास है, क्योंकि इसी वर्ष CBCI की स्थापना के 80 वर्ष पूरे हो रहे हैं। मैं इस अवसर पर CBCI और उससे जुड़े सभी लोगों को बहुत-बहुत बधाई देता हूँ।

साथियों,

पिछली बार आप सभी के साथ मुझे प्रधानमंत्री निवास पर क्रिसमस मनाने का अवसर मिला था। अब आज हम सभी CBCI के परिसर में इकट्ठा हुए हैं। मैं पहले भी ईस्टर के दौरान यहाँ Sacred Heart Cathedral Church आ चुका हूं। ये मेरा सौभाग्य है कि मुझे आप सबसे इतना अपनापन मिला है। इतना ही स्नेह मुझे His Holiness Pope Francis से भी मिलता है। इसी साल इटली में G7 समिट के दौरान मुझे His Holiness Pope Francis से मिलने का अवसर मिला था। पिछले 3 वर्षों में ये हमारी दूसरी मुलाकात थी। मैंने उन्हें भारत आने का निमंत्रण भी दिया है। इसी तरह, सितंबर में न्यूयॉर्क दौरे पर कार्डिनल पीट्रो पैरोलिन से भी मेरी मुलाकात हुई थी। ये आध्यात्मिक मुलाक़ात, ये spiritual talks, इनसे जो ऊर्जा मिलती है, वो सेवा के हमारे संकल्प को और मजबूत बनाती है।

साथियों,

अभी मुझे His Eminence Cardinal जॉर्ज कुवाकाड से मिलने का और उन्हें सम्मानित करने का अवसर मिला है। कुछ ही हफ्ते पहले, His Eminence Cardinal जॉर्ज कुवाकाड को His Holiness Pope Francis ने कार्डिनल की उपाधि से सम्मानित किया है। इस आयोजन में भारत सरकार ने केंद्रीय मंत्री जॉर्ज कुरियन के नेतृत्व में आधिकारिक रूप से एक हाई लेवल डेलिगेशन भी वहां भेजा था। जब भारत का कोई बेटा सफलता की इस ऊंचाई पर पहुंचता है, तो पूरे देश को गर्व होना स्वभाविक है। मैं Cardinal जॉर्ज कुवाकाड को फिर एक बार बधाई देता हूं, शुभकामनाएं देता हूं।

साथियों,

आज आपके बीच आया हूं तो कितना कुछ याद आ रहा है। मेरे लिए वो बहुत संतोष के क्षण थे, जब हम एक दशक पहले फादर एलेक्सिस प्रेम कुमार को युद्ध-ग्रस्त अफगानिस्तान से सुरक्षित बचाकर वापस लाए थे। वो 8 महीने तक वहां बड़ी विपत्ति में फंसे हुए थे, बंधक बने हुए थे। हमारी सरकार ने उन्हें वहां से निकालने के लिए हर संभव प्रयास किया। अफ़ग़ानिस्तान के उन हालातों में ये कितना मुश्किल रहा होगा, आप अंदाजा लगा सकते हैं। लेकिन, हमें इसमें सफलता मिली। उस समय मैंने उनसे और उनके परिवार के सदस्यों से बात भी की थी। उनकी बातचीत को, उनकी उस खुशी को मैं कभी भूल नहीं सकता। इसी तरह, हमारे फादर टॉम यमन में बंधक बना दिए गए थे। हमारी सरकार ने वहाँ भी पूरी ताकत लगाई, और हम उन्हें वापस घर लेकर आए। मैंने उन्हें भी अपने घर पर आमंत्रित किया था। जब गल्फ देशों में हमारी नर्स बहनें संकट से घिर गई थीं, तो भी पूरा देश उनकी चिंता कर रहा था। उन्हें भी घर वापस लाने का हमारा अथक प्रयास रंग लाया। हमारे लिए ये प्रयास केवल diplomatic missions नहीं थे। ये हमारे लिए एक इमोशनल कमिटमेंट था, ये अपने परिवार के किसी सदस्य को बचाकर लाने का मिशन था। भारत की संतान, दुनिया में कहीं भी हो, किसी भी विपत्ति में हो, आज का भारत, उन्हें हर संकट से बचाकर लाता है, इसे अपना कर्तव्य समझता है।

साथियों,

भारत अपनी विदेश नीति में भी National-interest के साथ-साथ Human-interest को प्राथमिकता देता है। कोरोना के समय पूरी दुनिया ने इसे देखा भी, और महसूस भी किया। कोरोना जैसी इतनी बड़ी pandemic आई, दुनिया के कई देश, जो human rights और मानवता की बड़ी-बड़ी बातें करते हैं, जो इन बातों को diplomatic weapon के रूप में इस्तेमाल करते हैं, जरूरत पड़ने पर वो गरीब और छोटे देशों की मदद से पीछे हट गए। उस समय उन्होंने केवल अपने हितों की चिंता की। लेकिन, भारत ने परमार्थ भाव से अपने सामर्थ्य से भी आगे जाकर कितने ही देशों की मदद की। हमने दुनिया के 150 से ज्यादा देशों में दवाइयाँ पहुंचाईं, कई देशों को वैक्सीन भेजी। इसका पूरी दुनिया पर एक बहुत सकारात्मक असर भी पड़ा। अभी हाल ही में, मैं गयाना दौरे पर गया था, कल मैं कुवैत में था। वहां ज्यादातर लोग भारत की बहुत प्रशंसा कर रहे थे। भारत ने वैक्सीन देकर उनकी मदद की थी, और वो इसका बहुत आभार जता रहे थे। भारत के लिए ऐसी भावना रखने वाला गयाना अकेला देश नहीं है। कई island nations, Pacific nations, Caribbean nations भारत की प्रशंसा करते हैं। भारत की ये भावना, मानवता के लिए हमारा ये समर्पण, ये ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच ही 21वीं सदी की दुनिया को नई ऊंचाई पर ले जाएगी।

Friends,

The teachings of Lord Christ celebrate love, harmony and brotherhood. It is important that we all work to make this spirit stronger. But, it pains my heart when there are attempts to spread violence and cause disruption in society. Just a few days ago, we saw what happened at a Christmas Market in Germany. During Easter in 2019, Churches in Sri Lanka were attacked. I went to Colombo to pay homage to those we lost in the Bombings. It is important to come together and fight such challenges.

Friends,

This Christmas is even more special as you begin the Jubilee Year, which you all know holds special significance. I wish all of you the very best for the various initiatives for the Jubilee Year. This time, for the Jubilee Year, you have picked a theme which revolves around hope. The Holy Bible sees hope as a source of strength and peace. It says: "There is surely a future hope for you, and your hope will not be cut off." We are also guided by hope and positivity. Hope for humanity, Hope for a better world and Hope for peace, progress and prosperity.

साथियों,

बीते 10 साल में हमारे देश में 25 करोड़ लोगों ने गरीबी को परास्त किया है। ये इसलिए हुआ क्योंकि गरीबों में एक उम्मीद जगी, की हां, गरीबी से जंग जीती जा सकती है। बीते 10 साल में भारत 10वें नंबर की इकोनॉमी से 5वें नंबर की इकोनॉमी बन गया। ये इसलिए हुआ क्योंकि हमने खुद पर भरोसा किया, हमने उम्मीद नहीं हारी और इस लक्ष्य को प्राप्त करके दिखाया। भारत की 10 साल की विकास यात्रा ने हमें आने वाले साल और हमारे भविष्य के लिए नई Hope दी है, ढेर सारी नई उम्मीदें दी हैं। 10 साल में हमारे यूथ को वो opportunities मिली हैं, जिनके कारण उनके लिए सफलता का नया रास्ता खुला है। Start-ups से लेकर science तक, sports से entrepreneurship तक आत्मविश्वास से भरे हमारे नौजवान देश को प्रगति के नए रास्ते पर ले जा रहे हैं। हमारे नौजवानों ने हमें ये Confidence दिया है, य़े Hope दी है कि विकसित भारत का सपना पूरा होकर रहेगा। बीते दस सालों में, देश की महिलाओं ने Empowerment की नई गाथाएं लिखी हैं। Entrepreneurship से drones तक, एरो-प्लेन उड़ाने से लेकर Armed Forces की जिम्मेदारियों तक, ऐसा कोई क्षेत्र नहीं, जहां महिलाओं ने अपना परचम ना लहराया हो। दुनिया का कोई भी देश, महिलाओं की तरक्की के बिना आगे नहीं बढ़ सकता। और इसलिए, आज जब हमारी श्रमशक्ति में, Labour Force में, वर्किंग प्रोफेशनल्स में Women Participation बढ़ रहा है, तो इससे भी हमें हमारे भविष्य को लेकर बहुत उम्मीदें मिलती हैं, नई Hope जगती है।

बीते 10 सालों में देश बहुत सारे unexplored या under-explored sectors में आगे बढ़ा है। Mobile Manufacturing हो या semiconductor manufacturing हो, भारत तेजी से पूरे Manufacturing Landscape में अपनी जगह बना रहा है। चाहे टेक्लोलॉजी हो, या फिनटेक हो भारत ना सिर्फ इनसे गरीब को नई शक्ति दे रहा है, बल्कि खुद को दुनिया के Tech Hub के रूप में स्थापित भी कर रहा है। हमारा Infrastructure Building Pace भी अभूतपूर्व है। हम ना सिर्फ हजारों किलोमीटर एक्सप्रेसवे बना रहे हैं, बल्कि अपने गांवों को भी ग्रामीण सड़कों से जोड़ रहे हैं। अच्छे ट्रांसपोर्टेशन के लिए सैकड़ों किलोमीटर के मेट्रो रूट्स बन रहे हैं। भारत की ये सारी उपलब्धियां हमें ये Hope और Optimism देती हैं कि भारत अपने लक्ष्यों को बहुत तेजी से पूरा कर सकता है। और सिर्फ हम ही अपनी उपलब्धियों में इस आशा और विश्वास को नहीं देख रहे हैं, पूरा विश्व भी भारत को इसी Hope और Optimism के साथ देख रहा है।

साथियों,

बाइबल कहती है- Carry each other’s burdens. यानी, हम एक दूसरे की चिंता करें, एक दूसरे के कल्याण की भावना रखें। इसी सोच के साथ हमारे संस्थान और संगठन, समाज सेवा में एक बहुत बड़ी भूमिका निभाते हैं। शिक्षा के क्षेत्र में नए स्कूलों की स्थापना हो, हर वर्ग, हर समाज को शिक्षा के जरिए आगे बढ़ाने के प्रयास हों, स्वास्थ्य के क्षेत्र में सामान्य मानवी की सेवा के संकल्प हों, हम सब इन्हें अपनी ज़िम्मेदारी मानते हैं।

साथियों,

Jesus Christ ने दुनिया को करुणा और निस्वार्थ सेवा का रास्ता दिखाया है। हम क्रिसमस को सेलिब्रेट करते हैं और जीसस को याद करते हैं, ताकि हम इन मूल्यों को अपने जीवन में उतार सकें, अपने कर्तव्यों को हमेशा प्राथमिकता दें। मैं मानता हूँ, ये हमारी व्यक्तिगत ज़िम्मेदारी भी है, सामाजिक दायित्व भी है, और as a nation भी हमारी duty है। आज देश इसी भावना को, ‘सबका साथ, सबका विकास और सबका प्रयास’ के संकल्प के रूप में आगे बढ़ा रहा है। ऐसे कितने ही विषय थे, जिनके बारे में पहले कभी नहीं सोचा गया, लेकिन वो मानवीय दृष्टिकोण से सबसे ज्यादा जरूरी थे। हमने उन्हें हमारी प्राथमिकता बनाया। हमने सरकार को नियमों और औपचारिकताओं से बाहर निकाला। हमने संवेदनशीलता को एक पैरामीटर के रूप में सेट किया। हर गरीब को पक्का घर मिले, हर गाँव में बिजली पहुंचे, लोगों के जीवन से अंधेरा दूर हो, लोगों को पीने के लिए साफ पानी मिले, पैसे के अभाव में कोई इलाज से वंचित न रहे, हमने एक ऐसी संवेदनशील व्यवस्था बनाई जो इस तरह की सर्विस की, इस तरह की गवर्नेंस की गारंटी दे सके।

आप कल्पना कर सकते हैं, जब एक गरीब परिवार को ये गारंटी मिलती हैं तो उसके ऊपर से कितनी बड़ी चिंता का बोझ उतरता है। पीएम आवास योजना का घर जब परिवार की महिला के नाम पर बनाया जाता है, तो उससे महिलाओं को कितनी ताकत मिलती है। हमने तो महिलाओं के सशक्तिकरण के लिए नारीशक्ति वंदन अधिनियम लाकर संसद में भी उनकी ज्यादा भागीदारी सुनिश्चित की है। इसी तरह, आपने देखा होगा, पहले हमारे यहाँ दिव्यांग समाज को कैसी कठिनाइयों का सामना करना पड़ता था। उन्हें ऐसे नाम से बुलाया जाता था, जो हर तरह से मानवीय गरिमा के खिलाफ था। ये एक समाज के रूप में हमारे लिए अफसोस की बात थी। हमारी सरकार ने उस गलती को सुधारा। हमने उन्हें दिव्यांग, ये पहचान देकर के सम्मान का भाव प्रकट किया। आज देश पब्लिक इंफ्रास्ट्रक्चर से लेकर रोजगार तक हर क्षेत्र में दिव्यांगों को प्राथमिकता दे रहा है।

साथियों,

सरकार में संवेदनशीलता देश के आर्थिक विकास के लिए भी उतनी ही जरूरी होती है। जैसे कि, हमारे देश में करीब 3 करोड़ fishermen हैं और fish farmers हैं। लेकिन, इन करोड़ों लोगों के बारे में पहले कभी उस तरह से नहीं सोचा गया। हमने fisheries के लिए अलग से ministry बनाई। मछलीपालकों को किसान क्रेडिट कार्ड जैसी सुविधाएं देना शुरू किया। हमने मत्स्य सम्पदा योजना शुरू की। समंदर में मछलीपालकों की सुरक्षा के लिए कई आधुनिक प्रयास किए गए। इन प्रयासों से करोड़ों लोगों का जीवन भी बदला, और देश की अर्थव्यवस्था को भी बल मिला।

Friends,

From the ramparts of the Red Fort, I had spoken of Sabka Prayas. It means collective effort. Each one of us has an important role to play in the nation’s future. When people come together, we can do wonders. Today, socially conscious Indians are powering many mass movements. Swachh Bharat helped build a cleaner India. It also impacted health outcomes of women and children. Millets or Shree Anna grown by our farmers are being welcomed across our country and the world. People are becoming Vocal for Local, encouraging artisans and industries. एक पेड़ माँ के नाम, meaning ‘A Tree for Mother’ has also become popular among the people. This celebrates Mother Nature as well as our Mother. Many people from the Christian community are also active in these initiatives. I congratulate our youth, including those from the Christian community, for taking the lead in such initiatives. Such collective efforts are important to fulfil the goal of building a Developed India.

साथियों,

मुझे विश्वास है, हम सबके सामूहिक प्रयास हमारे देश को आगे बढ़ाएँगे। विकसित भारत, हम सभी का लक्ष्य है और हमें इसे मिलकर पाना है। ये आने वाली पीढ़ियों के प्रति हमारा दायित्व है कि हम उन्हें एक उज्ज्वल भारत देकर जाएं। मैं एक बार फिर आप सभी को क्रिसमस और जुबली ईयर की बहुत-बहुत बधाई देता हूं, शुभकामनाएं देता हूं।

बहुत-बहुत धन्यवाद।