રૂ. 20,000 કરોડથી વધારે રકમનો પીએમ કિસાનનો 17મો હપ્તો બહાર પાડ્યો
સ્વસહાય જૂથોની 30,000થી વધુ મહિલાઓને કૃષિ સખી તરીકે પ્રમાણપત્રો એનાયત
"કાશીના લોકોએ મને સતત ત્રીજી વાર પોતાના પ્રતિનિધિ તરીકે ચૂંટીને આશીર્વાદ આપ્યા છે"
"વિશ્વના લોકશાહી દેશોમાં ભાગ્યે જ જોવા મળ્યું છે કે ચૂંટાયેલી સરકાર સતત ત્રીજી ટર્મ માટે પરત આવે છે"
"21મી સદીમાં ભારતને વિશ્વની ત્રીજી સૌથી મોટી આર્થિક સત્તા બનાવવામાં સમગ્ર કૃષિ વ્યવસ્થાની મોટી ભૂમિકા છે"
"પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ દુનિયાની સૌથી મોટી ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર સ્કીમ તરીકે ઉભરી આવી છે"
"મને ખુશી છે કે યોગ્ય લાભાર્થી સુધી પહોંચવા માટે પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન નિધિમાં ટેકનોલોજીનો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે"
"મારું સપનું છે કે વિશ્વના દરેક ડાઇનિંગ ટેબલ પર ભારત તરફથી અનાજ અથવા ખાદ્ય ઉત્પાદન હોવું જોઈએ"
"માતા અને બહેનો વિના ખેતીની કલ્પના કરવી અશક્ય છે"
"બનાસ ડેરી આવ્યા બાદ બનારસના ઘણા દૂધ ઉત્પાદકોની આવકમાં 5 લાખ રૂપિયા સુધીનો વધારો થયો છે"
કાશીએ આખી દુનિયાને દેખાડી દીધું છે કે આ હેરિટેજ સિટી શહેરી વિકાસનો એક નવો અધ્યાય પણ લખી શકે છે

નમઃ પાર્વતી પતયે!

હર હર મહાદેવ!

ઉત્તર પ્રદેશના રાજ્યપાલ આનંદીબેન પટેલ, મુખ્યમંત્રી શ્રી યોગી આદિત્યનાથ, કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળમાં મારા સાથી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણ, ભાગીરથ ચૌધરીજી, ઉત્તર પ્રદેશના નાયબ મુખ્યમંત્રી કેશવ પ્રસાદ મૌર્ય, બ્રજેશ પાઠક, વિધાન પરિષદના સભ્ય અને ભારતીય જનતા પાર્ટીના અધ્યક્ષ જનતા પાર્ટી શ્રી ભૂપેન્દ્ર ચૌધરીજી, રાજ્ય સરકારના અન્ય મંત્રીઓ, જનપ્રતિનિધિઓ અને મોટી સંખ્યામાં આવેલા મારા ખેડૂત ભાઈઓ અને બહેનો, કાશીના મારા પરિવારના સભ્યો,

ચૂંટણી જીત્યા બાદ આજે અમે પહેલીવાર બનારસની મુલાકાત લીધી હતી. કાશીની જનતાને અમારા પ્રણામ.  

બાબા વિશ્વનાથ અને માતા ગંગાના આશીર્વાદ અને કાશીના લોકોના અપાર પ્રેમથી મને ત્રીજી વખત દેશનો મુખ્ય સેવક બનવાનું સૌભાગ્ય મળ્યું છે. કાશીની જનતાએ મને સતત ત્રીજી વખત તેમના પ્રતિનિધિ તરીકે ચૂંટીને મને આશીર્વાદ આપ્યા છે. હવે એવું લાગે છે કે માતા ગંગાએ પણ મને દત્તક લીધો છે, હું અહીંનો રહેવાસી બની ગયો છું. આટલી ગરમી હોવા છતાં તમે બધા અહીં મોટી સંખ્યામાં આશીર્વાદ આપવા આવ્યા છો અને તમારી તપસ્યા જોઈને સૂર્યદેવ પણ થોડી ઠંડક વરસાવવા લાગ્યા. હું તમારો આભારી છું, હું તમારો ઋણી છું.

 

મિત્રો,

18મી લોકસભા માટે ભારતમાં યોજાયેલી આ ચૂંટણી ભારતની લોકશાહીની વિશાળતાને, ભારતની લોકશાહીની તાકાતને, ભારતની લોકશાહીની વ્યાપકતાને, ભારતની લોકશાહીના મૂળના ઊંડાણને વિશ્વ સમક્ષ રજૂ કરે છે. આ ચૂંટણીમાં દેશના 64 કરોડથી વધુ લોકોએ મતદાન કર્યું છે. દુનિયામાં આનાથી મોટી કોઈ ચૂંટણી નથી, જ્યાં આટલી મોટી સંખ્યામાં લોકો મતદાનમાં ભાગ લે છે. તાજેતરમાં જ હું જી-7 બેઠકમાં ભાગ લેવા ઇટાલી ગયો હતો. તમામ જી-7 દેશોના તમામ મતદારોને સામેલ કરીએ તો પણ ભારતમાં મતદારોની સંખ્યા દોઢ ગણી વધારે છે. યુરોપના તમામ દેશો અને યુરોપિયન યુનિયનના તમામ મતદારોને ઉમેરીએ તો પણ ભારતમાં મતદારોની સંખ્યા અઢી ગણી વધારે છે. આ ચૂંટણીમાં 31 કરોડથી વધુ મહિલાઓએ ભાગ લીધો છે. સમગ્ર વિશ્વમાં એક દેશમાં મહિલા મતદારોની આ સૌથી વધુ સંખ્યા છે. આ સંખ્યા અમેરિકાની સમગ્ર વસ્તીની આસપાસ છે. ભારતની લોકશાહીની આ સુંદરતા અને તાકાત સમગ્ર વિશ્વને આકર્ષે છે અને પ્રભાવિત કરે છે. લોકશાહીના આ તહેવારને સફળ બનાવવા માટે હું બનારસના દરેક મતદાતાનો પણ આભાર વ્યક્ત કરું છું. બનારસના લોકો માટે પણ આ ગર્વની વાત છે. કાશીની જનતાએ માત્ર સાંસદ જ નહીં પરંતુ ત્રીજી વખત પીએમ પણ ચૂંટ્યા છે. તો તમને ડબલ અભિનંદન.

મિત્રો,

આ ચૂંટણીમાં દેશની જનતાએ જે જનાદેશ આપ્યો છે તે ખરેખર અભૂતપૂર્વ છે. આ આદેશે એક નવો ઈતિહાસ રચ્યો છે. વિશ્વના લોકતાંત્રિક દેશોમાં એવું ભાગ્યે જ જોવા મળ્યું છે કે ચૂંટાયેલી સરકાર સતત ત્રીજી વખત પરત ફરે. પરંતુ આ વખતે ભારતના લોકોએ પણ આ કરી બતાવ્યું છે. 60 વર્ષ પહેલા ભારતમાં આવું બન્યું હતું, ત્યારથી લઈને અત્યાર સુધી ભારતમાં કોઈ પણ સરકારે આવી હેટ્રિક કરી નથી. આ સૌભાગ્ય આપે અમને, તમારા સેવક મોદીને આપ્યું. ભારત જેવા દેશમાં, જ્યાં યુવાનોની આકાંક્ષાઓ ખૂબ ઊંચી છે, જ્યાં લોકોના અપાર સપનાઓ છે, જો લોકો 10 વર્ષની મહેનત પછી ફરીથી સરકારની સેવા કરવાની તક આપે છે, તો તે એક મોટી જીત છે, એક મોટી જીત છે. ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તમારો વિશ્વાસ મારા માટે મોટી સંપત્તિ છે. તમારો વિશ્વાસ મને તમારી સેવા કરવા અને દેશને નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જવા માટે સખત મહેનત કરવાની સતત પ્રેરણા આપે છે. હું આવી જ રીતે દિવસ-રાત મહેનત કરીશ, તમારા સપના પૂરાં કરવાના તમારા સંકલ્પોને પૂરાં કરવા માટે તમામ પ્રયાસો કરીશ.

મિત્રો,

મેં ખેડૂતો, યુવાનો, મહિલા શક્તિ અને ગરીબોને વિકસિત ભારતના મજબૂત સ્તંભો તરીકે ગણ્યા છે. મેં મારા ત્રીજા કાર્યકાળની શરૂઆત તેમના સશક્તિકરણ સાથે કરી છે. સરકાર બન્યાની સાથે જ ખેડૂતો અને ગરીબ પરિવારોને લગતો પહેલો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો. દેશભરમાં ગરીબ પરિવારો માટે 3 કરોડ નવા મકાનો બનાવવાની બાબત હોય કે પછી પીએમ કિસાન સન્માન નિધિનો વિસ્તાર કરવો, આ નિર્ણયો કરોડો લોકોને મદદ કરશે. આજનો કાર્યક્રમ વિકસિત ભારતના આ માર્ગને પણ મજબૂત કરવા જઈ રહ્યો છે. આજે આ ખાસ કાર્યક્રમમાં કાશી તેમજ દેશના ગામડાના લોકો અમારી સાથે જોડાયેલા છે, કરોડો ખેડૂતો અમારી સાથે જોડાયેલા છે અને આ તમામ ખેડૂતો, માતાઓ, ભાઈઓ અને બહેનો આજે આ કાર્યક્રમને બિરદાવી રહ્યા છે. આજે મારી કાશીથી, ભારતના દરેક ખૂણે, દરેક ગામમાં, હું ટેકનોલોજી સાથે જોડાયેલા તમામ ખેડૂત ભાઈ-બહેનો અને દેશના નાગરિકોને શુભેચ્છા પાઠવું છું. થોડા સમય પહેલા જ પીએમ કિસાન સન્માન નિધિના 20 હજાર કરોડ રૂપિયા દેશભરના કરોડો ખેડૂતોના બેંક ખાતામાં પહોંચી ગયા છે. આજે 3 કરોડ બહેનોને લખપતિ દીદી બનાવવાની દિશામાં એક મોટું પગલું ભરવામાં આવ્યું છે. કૃષિ સખી તરીકે બહેનોની નવી ભૂમિકા તેમને સન્માન અને આવકના નવા સ્ત્રોત બંને સુનિશ્ચિત કરશે. હું અમારા તમામ ખેડૂત પરિવારો, માતાઓ અને બહેનોને મારી શુભકામનાઓ પાઠવું છું.

મિત્રો,

પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ આજે વિશ્વની સૌથી મોટી ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર સ્કીમ બની ગઈ છે. અત્યાર સુધીમાં દેશના કરોડો ખેડૂત પરિવારોના બેંક ખાતામાં 3.25 લાખ કરોડ રૂપિયા જમા થયા છે. અહીં વારાણસી જિલ્લાના ખેડૂતોના ખાતામાં 700 કરોડ રૂપિયા પણ જમા થયા છે. મને ખુશી છે કે યોગ્ય લાભાર્થી સુધી પહોંચવા માટે પીએમ કિસાન સન્માન નિધિમાં ટેક્નોલોજીનો વધુ સારી રીતે ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. થોડા મહિના પહેલા વિકાસ ભારત સંકલ્પ યાત્રા દરમિયાન પણ એક કરોડથી વધુ ખેડૂતો આ યોજનામાં જોડાયા છે. પીએમ કિસાન સન્માન નિધિના લાભો મેળવવા માટે સરકારે ઘણા નિયમોને પણ સરળ બનાવ્યા છે. જ્યારે સાચો ઈરાદો અને સેવાની ભાવના હોય ત્યારે ખેડૂતોના હિત અને લોકહિતના કામ ઝડપથી થાય છે.

ભાઈઓ અને બહેનો,

21મી સદીમાં ભારતને વિશ્વની ત્રીજી સૌથી મોટી આર્થિક શક્તિ બનાવવામાં સમગ્ર કૃષિ પ્રણાલીની મોટી ભૂમિકા છે. આપણે વૈશ્વિક બજારને ધ્યાનમાં રાખીને વૈશ્વિક સ્તરે વિચારવું પડશે. આપણે કઠોળ અને તેલીબિયાંમાં આત્મનિર્ભર બનવું પડશે. અને કૃષિ નિકાસમાં અગ્રેસર બનવાનું છે. હવે જુઓ, બનારસની લંગડા કેરી, જૌનપુરની મૂળી, ગાઝીપુરની લેડીફિંગર, આવા અનેક ઉત્પાદનો આજે વિદેશી બજારમાં પહોંચી રહ્યા છે. જિલ્લા કક્ષાએ વન ડિસ્ટ્રિક્ટ વન પ્રોડક્ટ અને નિકાસ હબ બનવાથી નિકાસ વધી રહી છે અને ઉત્પાદન પણ નિકાસ ગુણવત્તાનું છે. હવે આપણે પેકેજ્ડ ફૂડના વૈશ્વિક બજારમાં દેશને નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જવાનો છે અને મારું સપનું છે કે વિશ્વના દરેક ડાઈનિંગ ટેબલ પર કોઈને કોઈ ખાદ્યપદાર્થ કે ભારતનું ખાદ્યપદાર્થ હોવું જોઈએ. તેથી, આપણે ખેતીમાં પણ શૂન્ય અસર, શૂન્ય ખામીના મંત્રનો પ્રચાર કરવો પડશે. બરછટ અનાજ - શ્રી અન્નનું ઉત્પાદન હોય, ઔષધીય ગુણો ધરાવતા પાકો હોય કે કુદરતી ખેતી તરફ આગળ વધતા હોય, પીએમ કિસાન સમૃદ્ધિ કેન્દ્રો દ્વારા ખેડૂતો માટે એક મોટી સપોર્ટ સિસ્ટમ વિકસાવવામાં આવી રહી છે.

 

ભાઈઓ અને બહેનો,

અમારી માતાઓ અને બહેનો અહીં આટલી મોટી સંખ્યામાં હાજર છે. માતાઓ અને બહેનો વિના ખેતીની કલ્પના કરવી અશક્ય છે. તેથી હવે ખેતીને નવી દિશા આપવામાં માતાઓ અને બહેનોની ભૂમિકાનો પણ વિસ્તાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. નમો ડ્રોન દીદીની જેમ કૃષિ સખી કાર્યક્રમ પણ એવો જ એક પ્રયાસ છે. અમે આશા વર્કર તરીકે બહેનોનું કામ જોયું છે. અમે બેંક સખીઓ તરીકે ડિજિટલ ઈન્ડિયાના નિર્માણમાં બહેનોની ભૂમિકા જોઈ છે. હવે આપણે કૃષિ સખીના રૂપમાં ખેતીને નવી તાકાત મેળવતા જોઈશું. આજે 30 હજારથી વધુ સહાયક જૂથોને કૃષિ સખી તરીકે પ્રમાણપત્રો આપવામાં આવ્યા છે. હાલમાં આ યોજના 12 રાજ્યોમાં શરૂ કરવામાં આવી છે. આવનારા સમયમાં દેશભરના હજારો ગ્રુપ તેની સાથે જોડાશે. આ અભિયાન 3 કરોડ લખપતિ દીદીઓ બનાવવામાં પણ મદદ કરશે.

ભાઈઓ અને બહેનો,

છેલ્લા 10 વર્ષમાં કાશીના ખેડૂતોને કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા અને છેલ્લા 7 વર્ષમાં રાજ્ય સરકાર દ્વારા તક આપવામાં આવી છે. સંપૂર્ણ સમર્પણ સાથે કામ કર્યું છે. કાશીમાં બનાસ ડેરી ક્લસ્ટરની સ્થાપના હોય, ખેડૂતો માટે બનાવવામાં આવેલ નાશવંત કાર્ગો કેન્દ્ર હોય, વિવિધ કૃષિ શિક્ષણ અને સંશોધન કેન્દ્રો હોય કે પછી એકીકૃત પેક હાઉસ હોય, આ બધાને કારણે આજે કાશી અને પૂર્વાંચલના ખેડૂતો ખૂબ જ મજબૂત બન્યા છે, તેમની કમાણી વધી છે. બનારસ ડેરીએ બનારસ અને તેની આસપાસના ખેડૂતો અને પશુપાલકોનું નસીબ બદલવાનું કામ કર્યું છે. આજે આ ડેરી દરરોજ લગભગ 3 લાખ લિટર દૂધ એકત્ર કરી રહી છે. એકલા બનારસના 14 હજારથી વધુ પશુપાલકો અને અમારા પરિવારો આ ડેરીમાં નોંધાયેલા છે. હવે બનાસ ડેરી આગામી દોઢ વર્ષમાં કાશીના 16 હજાર વધુ પશુપાલકોને જોડવા જઈ રહી છે. બનાસ ડેરીના આગમન પછી, બનારસના ઘણા દૂધ ઉત્પાદકોની આવકમાં 5 લાખ રૂપિયા સુધીનો વધારો થયો છે. દર વર્ષે ખેડૂતોને બોનસ પણ આપવામાં આવે છે. ગત વર્ષે પણ પશુપાલકોના બેંક ખાતામાં 100 કરોડથી વધુનું બોનસ મોકલવામાં આવ્યું હતું. બનાસ ડેરી ખેડૂતોને સારી નસલની ગીર અને સાહિવાલની ગાયો પણ આપી રહી છે. આ કારણે તેની આવકમાં પણ વધારો થયો છે.

 

મિત્રો,

અમારી સરકાર પણ બનારસમાં માછીમારોની આવક વધારવા માટે સતત કામ કરી રહી છે. પીએમ મત્સ્ય સંપદા યોજનાનો સેંકડો ખેડૂતો લાભ લઈ રહ્યા છે. હવે તેમને કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડની સુવિધા પણ મળી રહી છે. ચંદૌલીમાં નજીકમાં 70 કરોડ રૂપિયાના ખર્ચે આધુનિક માછલી બજાર પણ બનાવવામાં આવી રહ્યું છે. આનાથી બનારસના માછલી ઉછેર સાથે સંકળાયેલા ખેડૂતોને પણ મદદ મળશે.

મિત્રો,

મને ખુશી છે કે પીએમ સૂર્ય ઘર મફત વીજળી યોજનાને પણ બનારસમાં જબરદસ્ત સફળતા મળી રહી છે. અહીં લગભગ 40 હજાર લોકોએ આ યોજના હેઠળ નોંધણી કરાવી છે. બનારસમાં 2100થી વધુ ઘરોમાં સોલાર પેનલ લગાવવામાં આવી છે. હાલમાં 3 હજારથી વધુ ઘરોમાં સોલાર પેનલ લગાવવાનું કામ ચાલી રહ્યું છે. પીએમ સૂર્ય ઘર મફત વીજળી યોજના સાથે જોડાયેલા મોટાભાગના ઘરોને ડબલ લાભ મળ્યો છે. તેમનું વીજળીનું બિલ શૂન્ય થઈ ગયું છે એટલું જ નહીં, તે 2-3 હજાર રૂપિયા પણ કમાવા લાગ્યો છે.

 

મિત્રો,

છેલ્લા 10 વર્ષોમાં બનારસ શહેર અને આસપાસના ગામડાઓમાં કરાયેલા કનેક્ટિવિટી કામે પણ ઘણી મદદ કરી છે. આજે કાશીમાં દેશના પ્રથમ સિટી રોપવે પ્રોજેક્ટનું કામ અંતિમ તબક્કામાં પહોંચી રહ્યું છે. ગાઝીપુર, આઝમગઢ અને જૌનપુરના રસ્તાઓને જોડતો રિંગ રોડ વિકાસનો માર્ગ બની ગયો છે. ફુલવારિયા અને ચોકઘાટ પર ફ્લાયઓવરના નિર્માણથી ટ્રાફિક જામથી પીડાતા બનારસના લોકોને ઘણી રાહત મળી છે. કાશી, બનારસ અને કેન્ટના રેલ્વે સ્ટેશનો હવે પ્રવાસીઓ અને બનારસી લોકોનું નવા સ્વરૂપમાં સ્વાગત કરી રહ્યા છે. બાબતપુર એરપોર્ટનો નવો લુક માત્ર ટ્રાફિક જ નહીં પરંતુ બિઝનેસને પણ ખૂબ જ સગવડ આપી રહ્યો છે. ગંગાના ઘાટ પર થઈ રહેલો વિકાસ, BHUમાં બનાવવામાં આવી રહેલી નવી સ્વાસ્થ્ય સુવિધાઓ, શહેરના તળાવોનો નવો દેખાવ અને વારાણસીમાં વિવિધ સ્થળોએ વિકસિત થઈ રહેલી નવી સિસ્ટમો કાશીના લોકોને ગર્વ અનુભવે છે. કાશીમાં રમતગમતને લઈને જે કામ થઈ રહ્યું છે, નવા સ્ટેડિયમનું કામ પણ યુવાનો માટે નવી તકો ઉભી કરી રહ્યું છે.

મિત્રો,

આપણી કાશી સંસ્કૃતિની રાજધાની રહી છે, આપણી કાશી જ્ઞાનની રાજધાની રહી છે, આપણી કાશી સર્વવિદ્યાની રાજધાની રહી છે. પરંતુ આ બધાની સાથે કાશી એક એવું શહેર બની ગયું છે જેણે આખી દુનિયાને બતાવી દીધું છે કે આ હેરિટેજ સિટી પણ શહેરી વિકાસનો નવો અધ્યાય લખી શકે છે. વિકાસ અને વિરાસતનો મંત્ર કાશીમાં સર્વત્ર દેખાય છે. અને આ વિકાસનો લાભ માત્ર કાશીને જ નથી મળી રહ્યો. સમગ્ર પૂર્વાંચલમાંથી પરિવારો તેમના કામ અને જરૂરિયાતો માટે કાશી આવે છે. આ બધા કામોમાંથી તેમને પણ ઘણી મદદ મળે છે.

 

મિત્રો,

બાબા વિશ્વનાથની કૃપાથી કાશીના વિકાસની આ નવી ગાથા અવિરત ચાલતી રહેશે. ફરી એકવાર હું તમામ ખેડૂત મિત્રો અને દેશ સાથે જોડાયેલા તમામ ખેડૂત ભાઈ-બહેનોને હૃદયપૂર્વક શુભેચ્છા પાઠવું છું. હું કાશીના લોકોનો પણ હૃદયપૂર્વક આભાર વ્યક્ત કરું છું.

નમઃ પાર્વતી પતયે!

હર હર મહાદેવ!

 

Explore More
78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।