ઉત્તર પ્રદેશના અયોધ્યામાં લતા મંગેશકર ચોકના ઉદ્ઘાટન સમયે પ્રધાનમંત્રીની ટિપ્પણીનો મૂળપાઠ

"લતાજીએ પોતાના દિવ્ય અવાજથી આખી દુનિયાને અભિભૂત કરી દીધી"

"ભગવાન શ્રી રામ અયોધ્યાના ભવ્ય મંદિરમાં પધારવાના છે"

"ભગવાન રામના આશીર્વાદથી મંદિરના નિર્માણની ઝડપી ગતિ જોઈને સમગ્ર દેશ રોમાંચિત છે"

"આ 'વારસામાં ગૌરવ'નો પુનરોચ્ચાર પણ રાષ્ટ્રના વિકાસનો નવો અધ્યાય છે"

"ભગવાન રામ આપણી સંસ્કૃતિનું પ્રતીક છે અને આપણી નૈતિકતા, મૂલ્યો, ગૌરવ અને ફરજના જીવંત આદર્શ છે"

"લતા દીદીના સ્તોત્રોએ આપણા અંતરાત્માને ભગવાન રામમાં ડૂબેલા રાખ્યા છે"

"લતાજી દ્વારા પઠવામાં આવેલા મંત્રો માત્ર તેમના સ્વરનો જ નહીં પરંતુ તેમની શ્રદ્ધા, આધ્યાત્મિકતા અને શુદ્ધતા પણ દર્શાવે છે"

"લતા દીદીની ગાયકી આ દેશના દરેક કણને આવનાર યુગો સુધી જોડશે"

આજે લતા દીદીનો જન્મદિવસ છે, જે આપણા બધાની આદરણીય અને સ્નેહી મૂર્તિ છે. યોગાનુયોગ આજે નવરાત્રિનો ત્રીજો દિવસ પણ માતા ચંદ્રઘંટાની પૂજાનો તહેવાર છે. એવું કહેવાય છે કે જ્યારે સાધક-સાધિકા સખત સાધના કરે છે, ત્યારે માતા ચંદ્રઘંટાની કૃપાથી તે દિવ્ય અવાજો અનુભવે છે. લતાજી મા સરસ્વતીના આવા જ એક સાધક હતા, જેમણે પોતાની દિવ્ય અવાજોથી સમગ્ર વિશ્વને સ્તબ્ધ કરી દીધું હતું. લતાજીએ સાધના કરી, આપણને બધાને વરદાન મળ્યું. અયોધ્યાના લતા મંગેશકર ચોકમાં સ્થાપિત મા સરસ્વતીની આ વિશાળ વીણા એ સંગીતની પ્રથાનું પ્રતીક બની જશે. મને કહેવામાં આવ્યું છે કે ચોક સંકુલમાં તળાવના વહેતા પાણીમાં આરસના બનેલા 92 સફેદ કમળ લતાજીના જીવનકાળનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. હું આ નવતર પ્રયાસ માટે યોગીજીની સરકાર, અયોધ્યા વિકાસ સત્તામંડળ અને અયોધ્યાના લોકોને હૃદયપૂર્વક અભિનંદન આપું છું. આ અવસર પર તમામ દેશવાસીઓ વતી હું ભારત રત્ન લતાજીને હૃદયપૂર્વક શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરું છું. હું ભગવાન શ્રી રામને પ્રાર્થના કરું છું કે તેમના જીવનમાંથી આપણને જે લાભો મળ્યા, એ જ લાભ તેમના ગીતો દ્વારા આવનારી પેઢીઓને મળતો રહે.

સાથીઓ,

મારી પાસે લતા દીદી સાથે જોડાયેલી ઘણી યાદો છે, ઘણી બધી ભાવનાત્મક અને સ્નેહભરી યાદો છે. જ્યારે પણ હું તેમની સાથે વાત કરતો ત્યારે તેમના અવાજની વર્ષોથી પરિચિત મીઠાશ મને મંત્રમુગ્ધ કરતી. દીદી ઘણીવાર મને કહેતા કે- 'માણસ ઉંમરથી નહીં પણ કર્મોથી મોટો થાય છે, અને દેશ માટે જેટલું કરે છે તેટલો મોટો'. હું માનું છું કે અયોધ્યાનો આ લતા મંગેશકર ચોક અને તેની સાથે જોડાયેલી આવી બધી યાદો આપણને દેશ પ્રત્યેની ફરજની લાગણી પણ કરાવશે.

સાથીઓ,

મને યાદ છે, જ્યારે અયોધ્યામાં રામ મંદિરના નિર્માણનું ભૂમિપૂજન થયું ત્યારે મને લતા દીદીનો ફોન આવ્યો. તે ખૂબ જ લાગણીશીલ, ખૂબ જ ખુશ, આનંદ અને આશીર્વાદથી ભરેલાં હતાં. તેઓ માનતા નહોતા કે આખરે રામ મંદિરનું નિર્માણ શરૂ થઈ રહ્યું છે. આજે મને લતા દીદીએ ગાયેલું તે ભજન પણ યાદ છે - "મન કી અયોધ્યા તબ તક સુની, જબ તક રામ ન આયે" શ્રી રામ અયોધ્યાના ભવ્ય મંદિરમાં આવવાના છે અને તે પહેલા કરોડો લોકોમાં રામનું નામ પ્રસ્થાપિત કરનાર લતા દીદીનું નામ અયોધ્યા શહેર સાથે કાયમ માટે સ્થાપિત થઈ ગયું છે. તે જ સમયે, રામચરિતમાનસમાં કહેવામાં આવ્યું છે- 'રામ તે અધિક રામ કે દાસા'. એટલે કે રામજીના ભક્તો પણ રામજી સમક્ષ આવે છે. સંભવતઃ રામ મંદિરના ભવ્ય નિર્માણ પહેલા તેમની પૂજા કરનાર લતા દીદીની યાદમાં બનેલો આ ચોક પણ મંદિર પહેલા બનાવવામાં આવ્યો છે.

સાથીઓ,

ભગવાન રામ આપણી સભ્યતાના પ્રતીક છે. રામ એ આપણી નૈતિકતા, આપણા મૂલ્યો, આપણા ગૌરવ, આપણી ફરજનો જીવંત આદર્શ છે. અયોધ્યાથી રામેશ્વરમ સુધી ભારતના દરેક કણમાં રામ સમાઈ ગયા છે. ભગવાન રામના આશીર્વાદથી આજે જે ઝડપે ભવ્ય રામ મંદિરનું નિર્માણ થઈ રહ્યું છે, તેની તસવીરો આખા દેશને રોમાંચિત કરી રહી છે. તે તેના 'પ્રાઉડ ઓફ હેરિટેજ'ની પુનઃસ્થાપના પણ છે અને વિકાસનો નવો અધ્યાય પણ છે. મને ખુશી છે કે જ્યાં લતા ચોકનો વિકાસ કરવામાં આવ્યો છે તે અયોધ્યામાં વિવિધ સાંસ્કૃતિક મહત્વના મુખ્ય જોડાણ સ્થળો પૈકીનું એક છે. આ ચોક રામ કી પૈડી પાસે છે અને સરયુનો પવિત્ર પ્રવાહ પણ તેનાથી દૂર નથી. લતા દીદીના નામ પર ચોક બનાવવા માટે આનાથી સારી જગ્યા કઇ? જેમ આટલા યુગો પછી પણ અયોધ્યાએ રામને આપણા મનમાં રાખ્યા છે, તેવી જ રીતે લતા દીદીના ગીતોએ પણ આપણા અંતઃકરણને રામમય બનાવી રાખ્યા છે. માનસનો મંત્ર 'શ્રી રામચંદ્ર કૃપાલુ ભજ મન, હરન ભવ ભાય દારુનમ' હોય કે મીરાબાઈના 'પાયો જી મૈંને રામ રતન ધન પાયો' હોય, આવા અસંખ્ય સ્તોત્રો છે, પછી ભલે બાપુનું પ્રિય ભજન 'વૈષ્ણવ જન' હોય, કે પછી. 'તુમ આશા વિશ્વાસ હમારે રામ' આવું મધુર ગીત!  હોઈ શકે, જે મારા મગજમાં આવી ગયું છે, લતાજીના અવાજમાં તેમને સાંભળીને અનેક દેશવાસીઓએ ભગવાન રામના દર્શન કર્યા છે. આપણે લતા દીદીના અવાજની દિવ્ય ધૂન દ્વારા રામની અલૌકિક ધૂનનો અનુભવ કર્યો છે.

અને સાથીઓ,

સંગીતમાં આ પ્રભાવ ફક્ત શબ્દો અને સ્વરથી આવતો નથી. આ અસર ત્યારે થાય છે જ્યારે સ્તોત્ર ગાતી વ્યક્તિમાં એ લાગણી, એ ભક્તિ, એ રામ સાથેનો સંબંધ, એ રામ પ્રત્યેનું સમર્પણ હોય છે. તેથી જ, લતાજી દ્વારા પઠવામાં આવેલા મંત્રોમાં, સ્તોત્રોમાં તેમની સ્વર જ નહીં પરંતુ તેમની શ્રદ્ધા, આધ્યાત્મિકતા અને પવિત્રતા પણ ગુંજતી હોય છે.

સાથીઓ,

આજે પણ લતા દીદીના અવાજમાં 'વંદે માતરમ' ની હાકલ સાંભળીને ભારત માતાનું વિરાટ સ્વરૂપ આપણી આંખો સામે દેખાવા લાગે છે. જે રીતે લતા દીદી હંમેશા નાગરિક ફરજો પ્રત્યે ખૂબ જ સભાન હતા, તેવી જ રીતે આ ચોક અયોધ્યામાં રહેતા લોકોને અને અયોધ્યા આવતા લોકોને ફરજ પ્રત્યેની નિષ્ઠા માટે પ્રેરિત કરશે. આ ચોક, આ વીણા અયોધ્યાના વિકાસ અને અયોધ્યાની પ્રેરણાને વધુ ગુંજાવશે. લતા દીદીના નામ પર રાખવામાં આવેલ આ ચોક આપણા દેશમાં કલા જગત સાથે સંકળાયેલા લોકો માટે પ્રેરણાના સ્થળ તરીકે પણ કામ કરશે. તે કહેશે કે ભારતના મૂળ સાથે જોડાયેલા રહીને, આધુનિકતા તરફ આગળ વધીને, ભારતની કલા અને સંસ્કૃતિને દુનિયાના ખૂણે ખૂણે લઈ જવાની પણ આપણી ફરજ છે. ભારતની હજારો વર્ષ જૂની વિરાસત પર ગર્વ લેતા ભારતની સંસ્કૃતિને નવી પેઢી સુધી પહોંચાડવાની જવાબદારી પણ આપણી છે. આ માટે લતા દીદી જેવું સમર્પણ અને આપણી સંસ્કૃતિ પ્રત્યે અપાર પ્રેમ જરૂરી છે.

મને ખાતરી છે કે, ભારતના કલા જગતના દરેક સાધકને આ ચોકમાંથી ઘણું શીખવા મળશે. લતા દીદીનો અવાજ દેશની રજકણને યુગો સુધી જોડી રાખશે, આ વિશ્વાસ સાથે મને અયોધ્યાના લોકો પાસેથી પણ કેટલીક અપેક્ષાઓ છે, નજીકના ભવિષ્યમાં રામ મંદિર બનવાનું છે, દેશના અનેક લોકો અયોધ્યા આવવાના છે. તમે કલ્પના કરી શકો છો કે અયોધ્યાને કેટલી ભવ્ય બનાવવી પડશે, કેટલી સુંદર બનાવવી પડશે, કેટલી સ્વચ્છ બનાવવી પડશે અને આજથી જ તૈયારીઓ કરવી પડશે અને આ કામ અયોધ્યાના દરેક નાગરિકે કરવાનું છે, દરેક અયોધ્યાવાસીએ તે કરવાનું છે, તો જ અયોધ્યાની ભવ્યતામાં જવાનું છે, જ્યારે કોઈપણ યાત્રી આવશે ત્યારે તે રામ મંદિરના આદરની સાથે સાથે અયોધ્યાની વ્યવસ્થા, અયોધ્યાની ભવ્યતા, આતિથ્યનો અનુભવ કરીને જશે. મારા અયોધ્યાના ભાઈઓ અને બહેનો, અત્યારે જ તૈયારીઓ શરૂ કરો અને લતા દીદીનો જન્મદિવસ તમને કાયમ પ્રેરણા આપતો રહે. આવો, ઘણું બધું થયું છે, તમને ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ.

આભાર !