'કૃષિ અને સહકારી' પર બજેટ પછીના વેબિનારમાં પ્રધાનમંત્રીના સંબોધનનો મૂળપાઠ

"કૃષિ બજેટ જે 2014માં 25,000 કરોડથી ઓછું હતું તે આજે વધારીને 1,25,000 કરોડથી વધુ કરવામાં આવ્યું છે"

"તાજેતરના વર્ષોમાં દરેક બજેટને ગામ, ગરીબ અને કિસાન માટેનું બજેટ કહેવામાં આવે છે"

"સરકાર ખેડૂતો માટે સ્થાનિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય બજારો સુલભ બનાવવા માટે કામ કરી રહી છે"

"કૃષિ ક્ષેત્રને પ્રોત્સાહન આપવા માટે બજેટમાં સતત વિવિધ નિર્ણયો લેવામાં આવી રહ્યા છે જેથી રાષ્ટ્ર 'આત્મનિર્ભર' બને અને આયાત માટે વપરાતા નાણાં આપણા ખેડૂતો સુધી પહોંચી શકે"

"જ્યાં સુધી કૃષિ ક્ષેત્રને લગતા પડકારો દૂર ન થાય ત્યાં સુધી સંપૂર્ણ વિકાસનું લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરી શકાતું નથી"

"ભારત આજે 3000 થી વધુ એગ્રી-સ્ટાર્ટઅપ્સનું ઘર છે જે 9 વર્ષ પહેલા કંઈ જ નહોતું"

"બાજરીની આંતરરાષ્ટ્રીય ઓળખ ભારતીય ખેડૂતો માટે વૈશ્વિક બજારમાં પ્રવેશદ્વાર ખોલી રહી છે"

"ભારતના સહકારી ક્ષેત્રમાં એક નવી ક્રાંતિ થઈ રહી છે"

બજેટ સંબંધિત આ મહત્વપૂર્ણ વેબિનારમાં આપ સૌનું સ્વાગત છે. છેલ્લા 8-9 વર્ષની જેમ આ વખતે પણ બજેટમાં કૃષિને ખૂબ મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી જો તમે બજેટના બીજા દિવસે અખબાર જુઓ તો ખબર પડશે કે દરેક બજેટને 'ગાંવ, ગરીબ ઔર કિસાન વાલા બજેટ' કહેવામાં આવ્યું છે. અમારા આગમન પહેલા 2014માં કૃષિ બજેટ 25 હજાર કરોડ રૂપિયાથી ઓછું હતું. આજે દેશનું કૃષિ બજેટ વધીને 1 લાખ 25 હજાર કરોડ રૂપિયાથી વધુ થઈ ગયું છે.

સાથીઓ,

આઝાદી પછી આપણું કૃષિ ક્ષેત્ર લાંબા સમય સુધી અછતના દબાણ હેઠળ રહ્યું. આપણે આપણી ખાદ્ય સુરક્ષા માટે વિશ્વ પર નિર્ભર હતા. પરંતુ આપણા ખેડૂતોએ આપણને ન માત્ર આત્મનિર્ભર બનાવ્યા પરંતુ તેમના કારણે આજે આપણે નિકાસ પણ કરી શક્યા છીએ. આજે ભારત અનેક પ્રકારની કૃષિ પેદાશોની નિકાસ કરે છે. અમે ખેડૂતો માટે સ્થાનિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય બજારો સુધી પહોંચવાનું સરળ બનાવ્યું છે. પરંતુ આપણે એ પણ ધ્યાનમાં રાખવું પડશે કે આત્મનિર્ભરતા હોય કે નિકાસ, આપણું લક્ષ્ય માત્ર ચોખા અને ઘઉં પૂરતું મર્યાદિત ન હોવું જોઈએ. ઉદાહરણ તરીકે, 2021-22માં કઠોળની આયાત પર 17 હજાર કરોડ રૂપિયા ખર્ચવા પડ્યા હતા. મૂલ્યવર્ધિત ખાદ્ય ઉત્પાદનોની આયાત પર 25 હજાર કરોડ રૂપિયા ખર્ચવામાં આવ્યા હતા. એ જ રીતે, 2021-22માં ખાદ્ય તેલની આયાત પર દોઢ લાખ કરોડ રૂપિયા ખર્ચવામાં આવ્યા હતા. લગભગ 2 લાખ કરોડ રૂપિયા ફક્ત આ વસ્તુઓની આયાત પર ખર્ચવામાં આવ્યા હતા, એટલે કે આટલી રકમ દેશની બહાર ગઈ હતી. જો આપણે આ કૃષિ ઉત્પાદનોમાં પણ આત્મનિર્ભર બનીએ તો આ નાણાં આપણા ખેડૂતો સુધી પહોંચી શકે છે. છેલ્લા કેટલાક સમયથી આ ક્ષેત્રોને આગળ લઈ જવા માટે બજેટમાં નિર્ણયો લેવામાં આવી રહ્યા છે. અમે MSP વધાર્યો, કઠોળના ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપ્યું, ફૂડ પ્રોસેસિંગ ફૂડ પાર્કની સંખ્યામાં વધારો કર્યો. આ સાથે ખાદ્યતેલના મામલે સંપૂર્ણ આત્મનિર્ભર બનવા માટે મિશન મોડમાં કામ ચાલી રહ્યું છે.

સાથીઓ,

જ્યાં સુધી આપણે કૃષિ ક્ષેત્રને લગતા પડકારોનો સામનો નહીં કરીએ ત્યાં સુધી સર્વાંગી વિકાસનું લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરી શકાશે નહીં. આજે ભારતના ઘણા ક્ષેત્રો ઝડપથી આગળ વધી રહ્યા છે, આપણા ઊર્જાવાન યુવાનો તેમાં સક્રિયપણે ભાગ લઈ રહ્યા છે. પરંતુ ખેતીમાં તેમની ભાગીદારી ઓછી છે, જ્યારે તેઓ તેના મહત્વ અને તેમાં આગળ વધવાની શક્યતાઓ વિશે પણ જાણે છે. પ્રાઈવેટ ઈનોવેશન અને ઈન્વેસ્ટમેન્ટ આ સેક્ટરથી અંતર બનાવી રહ્યા છે. આ ખાલીપો ભરવા માટે આ વર્ષના બજેટમાં અનેક જાહેરાતો કરવામાં આવી છે. ઉદાહરણ તરીકે, કૃષિ ક્ષેત્રમાં ઓપન સોર્સ આધારિત પ્લેટફોર્મનો પ્રચાર. અમે ડિજિટલ પબ્લિક ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને ઓપન સોર્સ પ્લેટફોર્મ તરીકે આગળ ધપાવ્યું છે. આ બિલકુલ UPIના ઓપન પ્લેટફોર્મ જેવું જ છે, જેના દ્વારા આજે ડિજિટલ વ્યવહારો થઈ રહ્યા છે. આજે જેમ ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં ક્રાંતિ થઈ રહી છે, એ જ રીતે એગ્રી-ટેક ડોમેનમાં રોકાણ અને નવીનતાની અપાર શક્યતાઓ ઊભી થઈ રહી છે. લોજિસ્ટિક્સમાં સુધારો કરવાની સંભાવના છે, મોટા બજાર સુધી પહોંચવામાં સરળ બનાવવાની તક છે, ટેક્નોલોજી દ્વારા ટપક સિંચાઈને પ્રોત્સાહન આપવાની તક છે, તેમજ આપણા યુવાનોને યોગ્ય સલાહ સાથે સમયસર યોગ્ય વ્યક્તિ સુધી પહોંચીને કામ કરવાની તક છે. ખાનગી માટી પરીક્ષણ પ્રયોગશાળાઓ તે જ રીતે સ્થાપિત કરી શકાય છે જે રીતે તબીબી ક્ષેત્રમાં પ્રયોગશાળાઓ કામ કરે છે. આપણા યુવાનો તેમની નવીનતાથી સરકાર અને ખેડૂત વચ્ચે માહિતીનો સેતુ બની શકે છે. તેઓ કહી શકશે કે કયો પાક વધુ નફો આપી શકે છે. તેઓ ડ્રોનનો ઉપયોગ કરીને પાકનો અંદાજ લગાવી શકે છે. તેઓ નીતિ ઘડતરમાં મદદ કરી શકે છે. તમે કોઈપણ જગ્યાએ હવામાનમાં થતા ફેરફારો વિશે વાસ્તવિક સમયની માહિતી પણ આપી શકો છો. એટલે કે આ ક્ષેત્રમાં આપણા યુવાનો માટે ઘણું કરવાનું છે. આમાં સક્રિયપણે ભાગ લઈને તેઓ ખેડૂતોને મદદ કરશે, સાથે જ તેમને આગળ વધવાની તક પણ મળશે.

સાથીઓ,

આ બજેટમાં વધુ એક મહત્વની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. એગ્રી-ટેક સ્ટાર્ટઅપ્સ માટે એક્સિલરેટર ફંડની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. તેથી, અમે માત્ર ડિજિટલ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર જ નથી બનાવી રહ્યા, પરંતુ અમે તમારા માટે ફંડિંગના રસ્તાઓ પણ બનાવી રહ્યા છીએ. તો હવે આપણા યુવા સાહસિકોનો વારો છે, તેઓએ ઉત્સાહ સાથે આગળ વધવું જોઈએ અને તેમના લક્ષ્યો હાંસલ કરવા જોઈએ. આપણે એ પણ ધ્યાનમાં રાખવાનું છે કે 9 વર્ષ પહેલા દેશમાં એગ્રી સ્ટાર્ટઅપ્સ નગણ્ય હતા, પરંતુ આજે તે ત્રણ હજારથી વધુ છે. તેમ છતાં, આપણે વધુ ઝડપી ગતિએ આગળ વધવું પડશે.

સાથીઓ,

તમે બધા જાણો છો કે ભારતની પહેલ પર, આ વર્ષને બાજરીના આંતરરાષ્ટ્રીય વર્ષ તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. બાજરીને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે માન્યતા મળવાનો અર્થ એ છે કે આપણા નાના ખેડૂતો માટે વૈશ્વિક બજાર તૈયાર થઈ રહ્યું છે. દેશે હવે આ બજેટમાં જ બરછટ અનાજને 'શ્રી અન્ન'ની ઓળખ આપી છે. આજે જે રીતે શ્રીઅન્નનો પ્રચાર કરવામાં આવી રહ્યો છે, તેનાથી આપણા નાના ખેડૂતોને ઘણો ફાયદો થશે. આ ક્ષેત્રમાં આવા સ્ટાર્ટઅપના વિકાસની શક્યતા પણ વધી છે, જેનાથી ખેડૂતો માટે વૈશ્વિક બજાર સુધી પહોંચવામાં સરળતા રહેશે.

સાથીઓ,

ભારતના સહકારી ક્ષેત્રમાં નવી ક્રાંતિ થઈ રહી છે. અત્યાર સુધી તે કેટલાક રાજ્યો અને દેશના કેટલાક પ્રદેશો સુધી મર્યાદિત છે. પરંતુ હવે સમગ્ર દેશમાં તેનો વિસ્તાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. આ બજેટમાં સહકારી ક્ષેત્રને ટેક્સ સંબંધિત રાહતો આપવામાં આવી છે, જે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. મેન્યુફેક્ચરિંગ સાથે સંકળાયેલી નવી સહકારી મંડળીઓને ઓછા કર દરનો લાભ મળશે. સહકારી મંડળીઓ દ્વારા 3 કરોડ રૂપિયા સુધીની રોકડ ઉપાડ પર ટીડીએસ વસૂલવામાં આવશે નહીં. સહકારી ક્ષેત્રમાં હંમેશા એવી લાગણી રહી છે કે અન્ય કંપનીઓની સરખામણીમાં તેમની સાથે ભેદભાવ કરવામાં આવે છે. આ અન્યાયને પણ આ બજેટમાં દૂર કરવામાં આવ્યો છે. એક મહત્વના નિર્ણય હેઠળ 2016-17 પહેલા સુગર કોઓપરેટિવ દ્વારા કરવામાં આવેલ પેમેન્ટ પર ટેક્સમાં છૂટ આપવામાં આવી છે. આનાથી સુગર કોઓપરેટિવને રૂ. 10,000 કરોડનો ફાયદો થશે.

સાથીઓ,

જે વિસ્તારોમાં સહકારી સંસ્થાઓ પહેલાથી અસ્તિત્વમાં નથી, ત્યાં ડેરી અને મત્સ્યઉદ્યોગને લગતી સહકારી સંસ્થાઓથી નાના ખેડૂતોને ઘણો ફાયદો થશે. ખાસ કરીને મત્સ્યઉદ્યોગમાં આપણા ખેડૂતો માટે વિશાળ તકો છે. છેલ્લા 8-9 વર્ષમાં દેશમાં માછલીના ઉત્પાદનમાં લગભગ 70 લાખ મેટ્રિક ટનનો વધારો થયો છે. 2014 પહેલા ઉત્પાદનમાં તેટલો વધારો કરવામાં લગભગ ત્રીસ વર્ષ લાગ્યા હતા. આ બજેટમાં પીએમ મત્સ્ય સંપદા યોજના હેઠળ 6 હજાર કરોડના ખર્ચે નવા પેટા ઘટકની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. આનાથી ફિશરીઝ વેલ્યુ ચેઇન તેમજ માર્કેટને વેગ મળશે. આનાથી માછીમારો અને નાના ઉદ્યોગકારો માટે નવી તકો ઊભી થશે.

સાથીઓ,

અમે કુદરતી ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા અને રસાયણ આધારિત ખેતી ઘટાડવાની દિશામાં પણ ઝડપથી કામ કરી રહ્યા છીએ. પીએમ પ્રણામ યોજના અને ગોબરધન યોજના આ દિશામાં ખૂબ મદદરૂપ થશે. હું આશા રાખું છું કે આપણે બધા એક ટીમ તરીકે આ બધા વિષયોને આગળ લઈ જઈશું. આજના વેબિનાર માટે હું ફરી એકવાર તમને શુભેચ્છા પાઠવું છું. મને ખાતરી છે કે તમે બધા હિતધારકો સાથે મળીને આ બજેટનો મહત્તમ લાભ મહત્તમ લોકો સુધી જલદી કેવી રીતે પહોંચાડવો, બજેટમાં કરાયેલી જોગવાઈઓ અને તમારી શક્તિ અને તમારા ઠરાવનો ઉમેરો થશે. મને ખાતરી છે કે અમે કૃષિ ક્ષેત્ર, મત્સ્યઉદ્યોગને જે ઉંચાઈ પર લઈ જવા માંગીએ છીએ તે તમે ચોક્કસપણે લઈ જશો. તમે ખૂબ જ ઊંડો વિચાર કરો, મૂળ વિચારોનું યોગદાન આપો, રોડમેપ બનાવો અને મને ખાતરી છે કે આ વેબિનાર એક વર્ષ માટે સંપૂર્ણ રોડમેપ તૈયાર કરવામાં સફળ રહેશે. શુભેચ્છાઓ, ખૂબ જ આભાર!