Ro-Pax service will decrease transportation costs and aid ease of doing business: PM Modi
Connectivity boost given by the ferry service will impact everyone starting from traders to students: PM Modi
Name of Ministry of Shipping will be changed to Ministry of Ports, Shipping and Waterways: PM Modi

કોઈ એક પ્રોજેકટની શરૂઆત થવાથી બિઝનેસમાં સરળતા વધે અને સાથે–સાથે જીવન જીવવામાં પણ સરળતા વધે તેનું આ ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. હમણાં મને જે ચાર-પાંચ ભાઈ-બહેનો સાથે વાત કરવાની તક મળી અને તે પોતાના અનુભવનું જે રીતે વર્ણન કરતા હતા, પછી ભલેને તે તીર્થ યાત્રાની કલ્પના હોય કે પછી વાહનો દ્વારા ઓછામાં ઓછુ નુકસાન થવાની ચર્ચા હોય, સમય બચાવવાની ચર્ચા હોય કે પછી ખેતીમાં જે ઉત્પાદન મળે છે તેને નુકસાન થતું અટકાવવાની વાત હોય, તાજા ફળ અને શાકભાજી સુરત જેવા બજાર સુધી પહોંચાડવા માટેનો આટલો ઉત્તમ ઉપાય હોય અને એક પ્રકારે કહીએ તો આ યોજનાનાં જેટલાં પાસાં છે તેને અમારી સામે રજૂ કર્યાં અને તેને કારણે વેપાર માટે જે સુવિધાઓમાં વધારો થવાનો છે, ઝડપમાં જે વધારો થવાનો છે મને લાગે છે કે આ બધા કારણોથી ખુબ જ ખુશીનુ વાતાવરણ છે. વેપારી હોય કે વ્યવસાયી, શ્રમિક હોય કે ખેડૂત, સૌ કોઈને આ બહેતર કનેક્ટીવિટીનો લાભ થવાનો છે. જ્યારે પોતાના લોકો સાથેનું અંતર ઓછુ થાય છે, ત્યારે મનને પણ ખૂબ સંતોષ મળતો હોય છે.

એક રીતે કહીએ તો આજે ગુજરાતના લોકોને દિવાળીના તહેવારનો ખૂબ મોટો ઉપહાર પણ મળી રહ્યો છે. ખુશીના આ અવસર ઉપરથી ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી શ્રીમાન વિજય રૂપાણીજી, કેન્દ્ર સરકારમાં મારા મંત્રી મંડળના સાથી ભાઈ શ્રી મનસુખભાઈ માંડવિયાજી, ભારતીય જનતા પાર્ટીના ગુજરાત પ્રદેશના અધ્યક્ષ અને સંસદમાં મારા સાથીદાર શ્રી સી. આર પાટીલજી, ગુજરાત સરકારના મંત્રીમંડળના તમામ સભ્યો, સાંસદો, ધારાસભ્યો, અન્ય તમામ લોકો, પ્રતિનિધિઓ અને અલગ–અલગ સ્થળોએથી મોટી સંખ્યામાં એકત્ર થયેલા મારા ભાઈઓ અને બહેનો. આજે ઘોઘા અને હજીરાની વચ્ચે રો-પેક્સ સેવા શરૂ થવાથી સૌરાષ્ટ્ર અને દક્ષિણ ગુજરાત, બંને વિસ્તારોના લોકોનું વર્ષોનું સપનું સાકાર થયું છે. વર્ષોની પ્રતિક્ષા પૂરી થઈ છે. હજીરામાં આજે નવા ટર્મિનલનું પણ લોકાર્પણ કરવામાં આવ્યું છે. ભાવનગર અને સુરતની વચ્ચે સ્થાપિત થયેલા આ નવા સમુદ્રી સંપર્ક માટે હું આપ સૌને ખૂબ–ખૂબ અભિનંદન પાઠવું છું. અનેક અનેક શુભેચ્છાઓ પાઠવું છું.

સાથીઓ, આ સેવાના કારણે ઘોઘા અને હજીરા વચ્ચે હાલમાં સડક માર્ગે જે પોણા ચારસો કી.મી.નું અંતર છે તે સમુદ્ર માર્ગે માત્ર 90 કી.મી.નું થઈ જશે. આનો અર્થ એ થાય કે જે અંતર પાર કરવા માટે 10 થી 12 કલાકનો સમય લાગતો હતો તે અંતર હવે માત્ર 3 થી 4 કલાકમાં કાપી શકાશે. તેના કારણે સમય તો બચશે જ, પણ સાથે–સાથે તમારો ખર્ચ પણ ઓછો થશે. આ ઉપરાંત સડકો ઉપર જે ટ્રાફિક જામ થતો હતો તે ઓછો થશે, પ્રદુષણ ઓછુ કરવામાં પણ મદદ મળશે. જે રીતે અહીંયા હમણાં કહેવામાં આવ્યું તે રીતે એક વર્ષમાં આ આંકડા ખૂબ ઘણાં મોટા આંકડા છે. એક વર્ષમાં 80,000 પ્રવાસીઓ એટલે કે 80,000 પ્રવાસી ગાડીઓ, કાર, લગભગ 30,000 ટ્રક આ નવી સેવાનો લાભ લઈ શકશે. તમે વિચાર કરો કે કેટલા બધા પેટ્રોલ અને ડિઝલની બચત થવાની છે.

સાથીઓ, સૌથી મોટી વાત એ છે કે ગુજરાતના એક વેપારી મથકની સાથે સૌરાષ્ટ્રની આ કનેક્ટીવિટી જીવનના આ વિસ્તારમાં પરિવર્તન લાવવાની બની રહેશે. હવે સુરતના ખેડૂતો અને પશુપાલકોને ફળ, શાકભાજી અને દૂધ સુરત મોકલવામાં આસાની થશે. અગાઉ સડક માર્ગે શાકભાજી અને દૂધ જેવી ચીજો આટલો લાંબો સમય લાગતો હોવાના કારણે અને ટ્રકની અંદર ઉછળવાને કારણે ખાસ કરીને ફળ અને શાકભાજીને ઘણું નુકસાન થતું હતુ તે બધુ બંધ થઈ જશે. હવે સમુદ્ર માર્ગે પશુપાલક અને ખેડૂતોની ઉપજ વધુ ઝડપથી અને વધુ સુરક્ષિત રીતે બજાર સુધી પહોંચી શકશે. આ રીતે સુરત સાથે વેપાર ધંધો કરનારા સાથીઓ અને શ્રમિકો માટે આવવા તથા જવાનું પરિવહન પણ ખૂબ આસાન બનશે અને સસ્તુ પણ પડશે.

સાથીઓ, ગુજરાતમાં રો–પેક્સ ફેરી સેવા જેવી સુવિધાઓનો વિકાસ કરવામાં ઘણાં લોકોએ મહેનત કરી છે. આ કામ એટલી આસાનીથી થયું નથી. આ કામગીરીમાં અનેક મુસીબતો આવી છે. માર્ગમાં ઘણાં પડકારો નડ્યા છે. આ પ્રોજેકટ સાથે ઘણાં સમય પહેલાંથી હું તેની સાથે જોડાયેલો છું અને તેના કારણે મને તેની સમસ્યાઓ બાબતે ઘણી માહિતી છે. કેવી કેવી મુસીબતોમાંથી રસ્તો કાઢવો પડતો હતો, ક્યારેક તો એવું પણ લાગતું હતું કે આ કામ કરી શકીશું કે નહીં કરી શકાય. કારણ કે અમારા લોકો માટે તો આ નવો અનુભવ હતો. ગુજરાતમાં તો મેં અન્ય તમામ બાબતો જોઈ છે અને એટલા માટે આ યોજના અંગે જેમણે મહેનત કરી છે તે તમામ લોકો અભિનંદનને પાત્ર છે. આ તમામ ઈજનેરોનો, શ્રમિકોનો હું આજે વિશેષ આભાર વ્યક્ત કરૂં છું. આ લોકો જે હિંમત સાથે ટકી રહયા હતા અને આજે આ સપનું સાકાર કરીને બતાવ્યું છે. તેમનો આ પરિશ્રમ, તેમની આ હિંમત લાખો ગુજરાતીઓ માટે નવી સુવિધા લઈને આવી છે, નવી તક લઈને આવી છે.

સાથીઓ, ગુજરાત પાસે સમુદ્રી વેપાર વ્યવસાયનો એક સમૃધ્ધ વારસો પડેલો છે. હજુ હમણાં મનસુખભાઈ હજારો સેંકડો વર્ષોના વારસાની વાત કરી રહ્યા હતા કે કેવી રીતે આપણે સમુદ્રી વેપાર સાથે જોડાયેલા છીએ. ગુજરાતમાં જે રીતે વિતેલા બે દાયકા દરમિયાન તમે સમુદ્રી સામર્થ્યને સમજીને પોર્ટ ડેવલપમેન્ટને અગ્રતા આપી છે તે દરેક ગુજરાત માટે ગૌરવનો વિષય છે. આ ગાળા દરમિયાન ગુજરાતના સમુદ્ર કાંઠાના વિસ્તારોમાં માળખાગત સુવિધાઓ અને વિકાસની અન્ય યોજનાઓ તરફ પણ વિશેષ ધ્યાન આપવામા આવ્યું છે. રાજ્યમાં શીપ બિલ્ડીંગની પોલિસી બનાવવાની હોય કે શીપ બિલ્ડીંગ પાર્ક બનાવવાનો હોય અથવા તો વિશેષ ટર્મિનલનું નિર્માણ કરવાનું હોય, દરેક માળખાગત સુવિધાને અગ્રતા આપવામાં આવી છે. જે રીતે દહેજમાં સોલીડ કાર્ગો, કેમિકલ અને એલએનજી ટર્મિનલ તથા મુંદ્રામાં કોલસા માટે ટર્મિનલ. તેની સાથે–સાથે જહાજ ટ્રાફિક મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ અને નવતર પ્રકારની કનેક્ટીવિટીની યોજનાઓને પણ અમે સંપૂર્ણપણે પ્રોત્સાહન પૂરૂં પાડ્યું છે. આવા પ્રયાસોના કારણે ગુજરાતના પોર્ટ સેક્ટરને એક નવી દિશા પ્રાપ્ત થઈ છે.

સાથીઓ, માત્ર બંદરો ઉપર ભૌતિક માળખાગત સુવિધાઓનું નિર્માણ જ નહીં, પણ તે બંદરોની આસપાસ રહેનારા સાથીઓનું જીવન આસાન બની રહે તેના માટે પણ કામ કરવામાં આવ્યું છે. સાગરકાંઠાનું સમગ્ર વ્યવસ્થા તંત્ર આધુનિક હોય તે બાબત ઉપર પણ અમે ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે. સાગર ખેડુ જેવી અમારી મિશન મોડ ધરાવતી યોજના હોય કે પછી શિપીંગ ઉદ્યોગમાં સ્થાનિક યુવાનોને રોજગારી આપવાની વાત હોય, ગુજરાતમાં બંદર આધારિત નિકાસનો વ્યાપ ઘણો મોટો રહ્યો છે. સરકારે સારગકાંઠા વિસ્તારોમાં દરેક પ્રકારની પાયાની સુવિધા મળી રહે તેની ખાત્રી રાખી છે.

સાથીઓ, આવા પ્રયાસોના પરિણામે ગુજરાત આજે, એક રીતે કહીએ તો ભારતના સમુદ્રી દ્વાર તરીકે સ્થાપિત થયું છે, ગેટવે બની રહ્યું છે. સમૃધ્ધિનો ગેટવે બન્યું છે. વિતેલા બે દાયકાની પરંપરાગત બંદર સંચાલનની પધ્ધતિમાંથી બહાર નિકળીને ઘનિષ્ટ અને એકીકૃત પધ્ધતિનું એક અનોખું મોડલ ગુજરાતમાં લાગુ કરવામાં આવ્યું છે. આ મોડલ આજે એક સીમાચિહ્ન તરીકે વિકાસ પામ્યું છે. આજે મુંદ્રા ભારતના સૌથી મોટા ભિન્ન ઉદ્દેશ ધરાવતું બંદર અને સિક્કા સૌથી બંદી બંદર છે અને તે આ પ્રયાસોનું પરિણામ છે. અને એટલે જ ગુજરાતના બંદરો દેશના મુખ્ય સમુદ્રી કેન્દ્રો તરીકે ઉભરી રહ્યા છે. ગયા વર્ષ દેશના કુલ દરિયાઈ વેપારથી 40 ટકા કરતાં વધુ હિસ્સેદારી ગુજરાતના બંદરોની રહી છે. આ બાબત કદાચ ગુજરાતના લોકોને પણ હું પહેલી વખત જણાવી રહ્યો છું.

સાથીઓ, આજે ગુજરાતમાં દરિયાઈ કારોબાર સાથે જોડાયેલી માળખાગત સુવિધાઓ અને ક્ષમતા નિર્માણ બાબતે ઝડપભેર કામ ચાલી રહ્યું છે. જે રીતે ગુજરાત મેરીટાઈમ ક્લસ્ટર, ગુજરાત સમુદ્રી વિશ્વ વિદ્યાલય, મેરીટાઈમ યુનિવર્સિટી, ભાવનગરમાં દુનિયાનું પ્રથમ સીએનજી ટર્મિનલ જેવી અનેક સુવિધાઓ ગુજરાતમાં તૈયાર થઈ રહી છે. ગિફ્ટ સીટીમાં આકાર પામનાર ગુજરાત મેરીટાઈમ ક્લસ્ટર બંદરોથી માંડીને સમુદ્ર આધારીત લોજીસ્ટીક્સને હલ કરનારૂં એક સમર્પિત તંત્ર બની રહેશે. એક રીતે કહીએ તો આ ક્લસ્ટર સરકાર, ઉદ્યોગ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ વચ્ચે સહયોગને ગતિ આપશે. તેના કારણે આ ક્ષેત્રમાં મૂલ્યવૃધ્ધિમાં પણ ઘણી મોટી મદદ થવાની છે.

સાથીઓ, વિતેલા વર્ષોમાં દહેજમાં ભારતનું પ્રથમ રાસાયણિક ટર્મિનલ બન્યું હતું. પહેલું એલએનજી ટર્મિનલ પણ સ્થપાયું હતું. હવે ભાવનગર બંદરે દુનિયાનું પહેલું સીએનજી ટર્મિનલ સ્થાપિત થવાની તૈયારીઓ ચાલી રહી છે. સીએનજી ટર્મિનલ સિવાય ભાવનગર બંદરે રો-રો ટર્મિનલ, લિક્વીડ કાર્ગો ટર્મિનલ અને કન્ટેનર ટર્મિનલ જેવી સુવિધાઓ પણ તૈયાર કરવામાં આવી રહી છે. આ નવા ટર્મિનલો સાથે જોડાવાથી ભાવનગર બંદરની ક્ષમતા અનેકગણી વધી જશે.

સાથીઓ, સરકારનો પ્રયાસ ઘોઘા અને દહેજ વચ્ચે પણ ફેરી સર્વિસને ઝડપથી શરૂ કરવાનો છે. આ પ્રોજેક્ટ સામે કુદરતના અનેક પડકારો સામે આવીને ઉભા છે અને તેને આધુનિક ટેકનોલોજીના માધ્યમથી દૂર કરવાના પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે. મને આશા છે કે ઘોઘા અને દહેજના લોકો ખૂબ જ ટૂંકા ગાળામાં આ સુવિધાનો લાભ ફરીથી લઈ શકશે.

સાથીઓ, દરિયાઈ વેપાર વ્યવસાય માટેના નિષ્ણાતો તૈયાર કરવાના હોય કે પછી તાલીમ પામેલ માનવબળ માટે ગુજરાતમાં મેરીટાઈમ યુનિવર્સિટી એક મોટું કેન્દ્ર છે. આ ક્ષેત્ર સાથે જોડાયેલી આવશ્યકતાઓ માટે વ્યવસાયી શિક્ષણ આપનારી દેશની આ પ્રથમ સંસ્થા બની રહેશે. આજે અહીંયા દરિયાઈ કાયદાઓ અને આંતરરાષ્ટ્રીય વેપારના કાયદા અંગે અભ્યાસથી માંડીન મેરીટાઈમ મેનેજમેન્ટ, શિપીંગ, લોજીસ્ટીક્સ. વગેરેમાં એમબીએ સુધીની અભ્યાસની સુવિધા ઉપલબ્ધ છે. આ યુનિવર્સિટી ઉપરાંત જેનો ઉલ્લેખ હમણાં મનસુખભાઈએ કર્યો હતો તે લોથલમાં દેશનું સમુદ્રી વારસાને દર્શાવનાર પ્રથમ રાષ્ટ્રીય મ્યુઝિયમ બનાવવાની દિશામાં કામ ચાલી રહ્યુ છે.

સાથીઓ, આજની રો–પેક્સ ફેરી સેવા હોય કે પછી થોડાંક દિવસ પહેલાં શરૂ કરવામાં આવેલી સી- પ્લેન જેવી સુવિધા હોય, તેના કારણે જળ આધારિત અર્થતંત્રને મોટી ગતિ પ્રાપ્ત થવાની છે. અને તમે જુઓ, જળ, સ્થળ અને નભ- ત્રણેય માટે ગુજરાત આ દિવસોમાં મોટી હરણફાળ ભરી રહ્યું છે. થોડાંક દિવસ પહેલાં મને ગિરનારમાં રોપવેનું લોકાર્પણ કરવાની તક પ્રાપ્ત થઈ હતી. તેના કારણે પ્રવાસન પ્રવૃત્તિને વેગ મળશે. યાત્રાળુઓની સુવિધામાં વધારો થશે અને આકાશ તરફ જવાનો એક નવો માર્ગ મળશે. ત્યાર પછી મને સી- પ્લેનની તક મળી. એક સ્થળેથી પાણીમાંથી ઉડવું અને બીજા સ્થળે જઈ પાણીમાં ઉતરવું. અને આજે સમુદ્રની અંદર પાણીના માધ્યમથી પ્રવાસ કરવાની એટલે કે એક સાથે કેટલા પ્રકારે ગતિ વધવાની છે તેનો તમે સારી રીતે અંદાજ લગાવી શકો તેમ છો.

સાથીઓ, જ્યારે સમુદ્રની વાત આવે છે, પાણીની વાત આવે છે ત્યારે તેનો વિસ્તાર, માછલી સાથે જોડાયેલા વેપાર વ્યવસાયથી માંડીને સી-વીડની ખેતીથી માંડીને જલ પરિવહન અને પ્રવાસનની તકો ઉભી થઈ રહી છે. વિતેલા વર્ષોમાં દેશમાં બ્લૂ ઈકોનોમીને સશક્ત બનાવવા માટે ગંભીર પ્રયાસો હાથ ધરવામાં આવ્યા છે. પહેલાં દરિયાઈ અર્થતંત્રની વાત થતી હતી, આજે આપણે બ્લૂ ઈકોનોમીની પણ વાત કરી રહ્યા છીએ.

સાથીઓ, સાગરકાંઠાનું સમગ્ર વ્યવસ્થા તંત્ર અને માછીમાર સાથીદારોને મદદરૂપ થવા માટે વિતેલા વર્ષોમાં અનેક યોજનાઓ ઘડવામાં આવી છે. આધુનિક ટ્રોલર્સ માટે માછીમારોને આર્થિક મદદ આપવાની બાબત હોય કે પછી મોસમ અને સમુદ્ર અંગેની સાચી જાણકારી પૂરી પાડનારી નેવિગેશન સિસ્ટમ હોય, માછીમારોની સુરક્ષા અને સમૃધ્ધિ એ અમારી અગ્રતા રહી છે. હાલમાં જ માછલી સાથે જોડાયેલા વેપારને વેગ આપવા માટે પ્રધાન મંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના પણ શરૂ કરવામાં આવી છે. આ યોજના હેઠળ આગામી વર્ષોમાં માછીમારી સાથે જોડાયેલી માળખાગત સુવિધાઓ માટે રૂ.20,000 કરોડનો ખર્ચ કરવામાં આવશે અને તેનો ખૂબ મોટો લાભ ગુજરાતના લાખો માછીમાર પરિવારોને થશે. દેશની બ્લૂ ઈકોનોમીને પણ તેનો લાભ મળશે.

સાથીઓ, આજે સમગ્ર દેશમાં સમુદ્રી સરહદો ઉપર બંદરોની ક્ષમતા પણ વધારવામાં આવી રહી છે અને નવા બંદરોના નિર્માણની કામગીરી પણ ઝડપભેર ચાલી રહી છે. દેશ પાસે આશરે 21,000 કી.મી.નો જે જળમાર્ગ છે તેને દેશના વિકાસમાં કેવી રીતે વધુને વધુ ઉપયોગમાં લઈ શકાય તેના માટે પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે. સાગરમાલા પ્રોજેક્ટ હેઠળ આજે સમગ્ર દેશમાં 500 થી વધુ યોજનાઓ પર કામ ચાલી રહ્યું છે. લાખો- કરોડોની યોજનાઓમાંથી અનેક યોજનાઓ પૂર્ણ પણ થઈ ચૂકી છે.

સાથીઓ, સમુદ્રી જળમાર્ગ હોય કે પછી નદી જળમાર્ગ. ભારત પાસે સાધનો છે અને નિપુણતાની પણ કોઈ અછત નથી. એ બાબત પણ નિશ્ચિત છે કે જળમાર્ગે થનારૂં પરિવહન સડક અને રેલવે માર્ગે થનારા પરિવહન કરતાં અનેકગણું સસ્તુ પડવાનું છે અને તેના કારણે પર્યાવરણને પણ ઓછામાં ઓછુ નુકસાન થશે. આમ છતાં પણ આ દિશામાં એક સમગ્રલક્ષી અભિગમ અપનાવીને વર્ષ 2014 પછી જ કામ થઈ શક્યું છે. આ નદીઓ અને આ સમુદ્ર મોદી પ્રધાન મંત્રી બન્યા તે પછી આવ્યા નથી, પરંતુ અગાઉ તે માટેની દ્રષ્ટિ ન હતી, જેનો આજે લોકો અનુભવ કરી રહ્યા છે. આજે સમગ્ર દેશમાં નદીઓમાં જે આંતરિક જળમાર્ગો અંગે કામ ચાલી રહ્યું છે તેના કારણે ચારે તરફ જમીન સાથે જોડાયેલા રાજ્યોને પણ દરિયા સાથે જોડવાના પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. આજે બંગાળની ખાડીમાં, હિંદ મહાસાગરમાં આપણી ક્ષમતાઓને આપણે અભૂતપૂર્વ સ્વરૂપે વિકસાવી રહ્યા છીએ. દેશનો સમુદ્રી હિસ્સો આત્મનિર્ભર ભારતનો એક મહત્વનો હિસ્સો બનીને ઉભરી આવે તે માટે નિરંતર કામ ચાલી રહ્યું છે. સરકારના આ પ્રયાસોને વેગ આપવા માટે એક મોટું કદમ ઉઠાવવામાં આવી રહ્યું છે. હવે વહાણવટા મંત્રાલયનું પણ નામ બદલવામાં આવી રહ્યું છે. હવે આ મંત્રાલયને પોર્ટસ, શિપીંગ અને જળમાર્ગ મંત્રાલયના નામથી ઓળખવામાં આવશે. આ મંત્રાલયનું વિસ્તરણ કરવામાં આવી રહ્યું છે. વિકસીત અર્થ વ્યવસ્થાઓમાં મહદ્દ અંશે શિપીંગ મંત્રાલય જ બંદર અને જળ માર્ગોની જવાબદારી સંભાળતું હોય છે. ભારતમાં પણ શિપીંગ મંત્રાલય બંદરો અને જળ માર્ગો સાથે જોડાયેલા અનેક કામ કરતું રહ્યું છે. હવે આ નામમાં વધુ સ્પષ્ટતા થવાને કારણે કામમાં પણ વધુ સ્પષ્ટતા આવશે.

સાથીઓ, આત્મનિર્ભર ભારતમાં બ્લૂ ઈકોનોમીની હિસ્સેદારીને મજબૂત બનાવવા માટે સમુદ્ર સાથે જોડાયેલા લોજીસ્ટીક્સને પણ મજબૂત કરવાનું ખૂબ જ આવશ્યક બની રહે છે. આ એટલા માટે જરૂરી છે, કારણ કે આપણી અર્થ વ્યવસ્થા ઉપર લોજીસ્ટીક્સ માટે થનારા ખર્ચની અસર ઘણી મોટી છે. આનો અર્થ એ થાય કે આપણા દેશમાં જે સામાન દેશના એક ખૂણેથી બીજા વિસ્તારમાં લઈ જવા માટે બીજા દેશોની તુલનામાં આજે પણ વધુ ખર્ચ કરવામાં આવી રહ્યો છે. જળ પરિવહનના માધ્યમથી લોજીસ્ટીક્સનો ખર્ચ ખૂબ જ નીચે લાવવા માટેની કામગીરી થઈ શકે છે અને એટલા માટે અમારૂં ધ્યાન એક એવું વ્યવસ્થા તંત્ર ઉભુ કરવા ઉપર છે કે જેમાં કાર્ગોની અપાર હેરફેરની ખાત્રી થઈ શકે. આજે એક બહેતર માળખાગત સુવિધાઓની સાથે સાથે બહેતર મેરીટાઈમ લોજીસ્ટીક્સ માટે એક સિંગલ વિન્ડો સિસ્ટમ ઉપર પણ આપણે કામ કરવાની દિશામાં આગળ વધી રહ્યા છીએ અને તે માટેની તૈયારીઓ પણ ચાલી રહી છે.

સાથીઓ, લોજીસ્ટીક્સ ઉપર થનારા ખર્ચને ઓછો કરવા માટે દેશમાં મલ્ટી-મોડલ કનેક્ટીવિટીની દિશામાં પણ એક ખૂબ જ સમગ્રલક્ષી દ્રષ્ટિકોણની સાથે આપણે આગળ વધી રહ્યા છીએ. આપણો પ્રયાસએ રહ્યો છે કે રોડ, રેલવે, એર અને શિપીંગ જેવી માળખાગત સુવિધાઓ બાબતે એક બીજા સાથે કનેક્ટીવિટી પણ બહેતર હોય અને એ માટે જે અવરોધો નડી રહ્યા છે તેને પણ દૂર કરવામાં આવશે. દેશમાં મલ્ટી મોડલ લોજીસ્ટીક્સ પાર્કસનું નિર્માણ પણ કરવામાં આવી રહ્યું છે અને માત્ર દેશની અંદર જ નહીં, પરંતુ આપણાં પડોશી દેશોની સાથે મલ્ટી મોડલ કનેક્ટીવિટીના વિકાસ માટે સાથે મળીને કામ કરવામાં આવી રહ્યું છે. મને વિશ્વાસ છે કે આ તમામ પ્રયાસોથી આપણાં લોજીસ્ટીક્સ ખર્ચને નિયંત્રિત કરવા માટે જે પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે તે પ્રયાસોને કારણે અર્થવ્યવસ્થાને એક નવી ગતિ પ્રાપ્ત થશે.

સાથીઓ, તહેવારોના આ સમયમાં ખરીદી પણ ખૂબ થઈ રહી છે. આ ખરીદીના સમયે હું સુરતના લોકોને થોડોક આગ્રહ કરીશ કે તેમના માટે તો દુનિયામાં આવવા- જવાનું ખૂબ જ રૂટિન રહ્યું છે. આવી ખરીદીના સમયે હું તેમને વોકલ ફોર લોકલ એટલે કે વોકલ ફોર લોકલનો મંત્ર નહીં ભૂલવા આગ્રહ કરૂં છું. વોકલ ફોર લોકલ અને મેં જોયું છે કે લોકોને લાગે છે કે આપણાં દીવડા ખરીદી લીધા અને તેનો અર્થ એ કે આપણે આત્મનિર્ભર થઈ ગયા, જી નહીં, દરેક બાબતમાં ધ્યાન આપવાનું છે, નહીં તો આજકાલના દિવસોમાં માત્ર દીવા જ નહીં, અરે ભાઈ આપણે ભારતના દીવા ખરીદીશું તો તે ઘણી સારી બાબત છે. પરંતુ તમે જાતે જોશો તો જણાશે કે આપણાં શરીર ઉપર, આપણાં ઘરમાં કેટલી બધી ચીજો બહારની હોય છે કે જેને આપણાં દેશના લોકો પણ બનાવી રહ્યા છે. આપણાં દેશના નાના લોકો તેને બનાવે છે. આપણે તેમને શા માટે તક નહીં આપવી જોઈએ. દેશને આગળ વધારવાનો છે. દોસ્તો તેના માટે આપણે આ નાના લોકોને, નાના વેપારીઓને, નાના કારીગરોને, નાના કલાકારોને,ગામડાંની આપણી બહેનોને તે જે ચીજો બનાવે છે, અનેક પ્રકારની ચીજો બનાવે છે તેને એક વખત હાથમાં લઈને જુઓ અને દુનિયાને બતાવો કે તે આપણાં ગામના લોકોએ બનાવેલી ચીજો છે, આપણાં જીલ્લાના લોકોએ બનાવેલી ચીજો છે. આપણાં દેશના લોકોએ તેને બનાવી છે. જુઓ, તમારી છાતી પણ ગર્વથી ફૂલાઈ જશે. દિવાળી મનાવવાની મજામાં વધારો થશે અને એટલા જ માટે, વોકલ ફોર લોકલ માટે, આપણે કોઈ સમાધાન કરીશું નહીં.

દેશ આઝાદીના 75 વર્ષની ઉજવણી કરવાનો છે ત્યાં સુધી આ મંત્રને આપણાં જીવનનો મંત્ર માનવામાં આવે. આપણાં પરિવારનો મંત્ર બની જાય. આપણાં ઘરની દરેક વ્યક્તિના મનમાં એવો ભાવ પેદા થાય તે બાબતે આપણે આગ્રહ રાખવો જોઈએ. અને એટલા માટે જ આ દિવાળી, વોકલ ફોર લોકલનો એક ટર્નિંગ પોઈન્ટ બનવો જોઈએ. હું મારા ગુજરાતના ભાઈ-બહેનો પાસે અધિકારપૂર્વક આ માંગણી કરી શકું છું. અને મને ખાત્રી છે કે તમે મને ક્યારેય નિરાશ નહીં કરો. હમણાં જ નંદલાલજીએ એક વાત કરી હશે અને લોકોએ તેને સાંભળી પણ હશે અને તેને આજથી લાગુ કરવામાં આવી છે. તમે બધાં મારા માટે નંદલાલ છો, આવો મહેનત કરો અને મારા દેશના ગરીબો માટે કશુંક કામ કરો. દિવાળી મનાવો અને તેમના ઘરમાં પણ દિવાળી મનાવાય તેવું વાતાવરણ ઉભુ કરો. દીવો પ્રગટાવો અને ગરીબના ઘરમાં પણ દીવો પ્રગટે, વોકલ ફોર લોકલનો મંત્ર તે રીતે આગળ ધપાવો. મને વિશ્વાસ છે કે કોરોનાના આ સમયમાં આપ સૌ સંપૂર્ણ સાવધાની સાથે તહેવારો ઉજવશો, કારણ કે તમારૂં રક્ષણ એ દેશનું રક્ષણ છે. મારા વ્હાલા ભાઈઓ અને બહેનો, સમગ્ર દેશના ભાઈ બહેનોને હું આવનારા દિવસોમાં ધનતેરસ હોય, દિવાળી હોય, ગુજરાત માટે નવુ વર્ષ પણ આવશે. દરેક બાબત માટે, દરેક તહેવાર માટે હું તમને ખૂબ–ખૂબ શુભેચ્છાઓ પાઠવું છું.

ખૂબ ખૂબ ધન્યવાદ !

Explore More
78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।