"ભારત ટેક્સ 2024 ટેક્સટાઇલ ઉદ્યોગમાં ભારતની અપવાદરૂપ ક્ષમતાઓને ઉજાગર કરવા માટે એક ઉત્કૃષ્ટ પ્લેટફોર્મ છે"
પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "ભારત ટેક્સનો તંતુ ભારતીય પરંપરાનાં ગૌરવશાળી ઇતિહાસને આજની પ્રતિભા સાથે જોડે છે. પરંપરાઓ સાથેની ટેકનોલોજી; અને શૈલી, ટકાઉપણું, સ્કેલ અને કૌશલ્યને એકસાથે લાવવા માટેનો એક તંતુ છે""અમે પરંપરા, ટેકનોલોજી, પ્રતિભા અને તાલીમ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યા છીએ"પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "અમે વિકસિત ભારતનાં નિર્માણમાં ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્રનાં પ્રદાનને વધારે ગાઢ બનાવવાનાં ઉદ્દેશ સાથે કામ કરી રહ્યાં છીએ""કાપડ અને ખાદીએ ભારતની મહિલાઓને સશક્ત બનાવી છે""આજે ટેકનોલોજી અને આધુનિકીકરણ વિશિષ્ટતા અને પ્રમાણિકતા સાથે સહ-અસ્તિત્વ ધરાવી શકે છે""કસ્તુરી કોટન ભારતની પોતાની ઓળખ બનાવવાની દિશામાં એક મોટું પગલું બનવા જઈ રહ્યું છે"પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "પીએમ-મિત્ર પાર્ક્સમાં સરકાર સંપૂર્ણ વેલ્યુ ચેઇન ઇકોસિસ્ટમને એક જ જગ્યાએ સ્થાપિત કરવા આતુર છે, જ્યાં પ્લગ એન્ડ પ્લે સુવિધાઓપ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે નવી દિલ્હીમાં ભારત મંડપમ ખાતે દેશમાં આયોજિત થનારા સૌથી મોટા વૈશ્વિક ટેક્સટાઇલ કાર્યક્રમોમાંના એક એવા ભારત ટેક્સ 2024નું ઉદઘાટન કર્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ આ પ્રસંગે પ્રદર્શિત થયેલા પ્રદર્શનની પણ ઝાંખી કરાવી હતી.કેબિનેટમાં મારા સાથીદારો, પીયૂષ ગોયલ જી, દર્શના જરદોશજી, વિવિધ દેશોના રાજદૂતો, વરિષ્ઠ રાજદ્વારીઓ, કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોના અધિકારીઓ, ફેશન અને ટેક્સટાઈલ જગત સાથે સંકળાયેલા તમામ મિત્રો, યુવા ઉદ્યોગ સાહસિકો, વિદ્યાર્થીઓ, આપણા વણકરો અને આપણા કારીગર મિત્રો, દેવીઓ અને સજ્જનો! ભારત મંડપમ ખાતે યોજાઈ રહેલા ભારત ટેક્સ પર આપ સૌને અભિનંદન! આજનો પ્રસંગ પોતાનામાં ખૂબ જ ખાસ છે. ખાસ કરીને કારણ કે તે ભારતના બે સૌથી મોટા પ્રદર્શન કેન્દ્રો, ભારત મંડપમ અને યશોભૂમિમાં એક સાથે થઈ રહ્યું છે. આજે 3 હજારથી વધુ પ્રદર્શકો...100 દેશોમાંથી લગભગ 3 હજાર ખરીદદારો...40 હજારથી વધુ વેપાર મુલાકાતીઓ...આ ઇવેન્ટ સાથે એકસાથે સંકળાયેલા છે. આ ઈવેન્ટ ટેક્સટાઈલ ઈકોસિસ્ટમના તમામ હિતધારકો અને સમગ્ર મૂલ્ય શૃંખલાને એકસાથે આવવા માટે એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડે છે.
મિત્રો,
આજની ઇવેન્ટ માત્ર ટેક્સટાઇલ એક્સ્પો નથી. આ ઘટનાના એક સૂત્ર સાથે ઘણી બધી બાબતો જોડાયેલી છે. ભારત ટેક્સનું આ સૂત્ર ભારતના ગૌરવશાળી ઈતિહાસને આજની પ્રતિભા સાથે જોડી રહ્યું છે. ભારત ટેક્સની આ ફોર્મ્યુલા પરંપરા સાથે ટેક્નોલોજીને વણાટ કરી રહી છે. ભારત ટેક્સની આ ફોર્મ્યુલા શૈલી, ટકાઉપણું, સ્કેલ અને કૌશલ્યને એકસાથે લાવવાનું સૂત્ર છે. જેમ એક લૂમ અનેક દોરોને એક સાથે જોડે છે, તેવી જ રીતે આ ઘટના પણ ભારત અને સમગ્ર વિશ્વના દોરોને એક સાથે જોડે છે. અને હું મારી સામે જોઉં છું કે, આ સ્થળ પણ વિચારોની વિવિધતા અને ભારતની સાંસ્કૃતિક એકતાનું સ્થળ બની ગયું છે. કાશ્મીરની કાની શાલ, ઉત્તર પ્રદેશની ચિકંકારી, જરદોઝી, બનારસી સિલ્ક, ગુજરાતના પટોળા અને કચ્છનું ભરતકામ, તમિલનાડુની કાંજીવરમ, ઓડિશાની સાંબલપુરી અને મહારાષ્ટ્રની પૈઠણી, આવી ઘણી પરંપરાઓ પોતાનામાં ખૂબ જ અનોખી છે. મેં હમણાં જ ભારતની સમગ્ર ટેક્સટાઈલ યાત્રા દર્શાવતું પ્રદર્શન જોયું છે. આ પ્રદર્શન દર્શાવે છે કે ભારતના કાપડ ક્ષેત્રનો ઇતિહાસ કેટલો ભવ્ય રહ્યો છે અને તેની ક્ષમતા કેટલી મહાન છે.
મિત્રો,
આજે, ટેક્સટાઇલ વેલ્યુ ચેઇનના વિવિધ સેગમેન્ટના હિતધારકો છે. તમે ભારતના કાપડ ક્ષેત્રને પણ સમજો છો અને અમારી આકાંક્ષાઓ અને પડકારોથી પણ પરિચિત છો. અહીં અમારી પાસે મોટી સંખ્યામાં વણકર મિત્રો અને કારીગર મિત્રો છે, જેઓ પાયાના સ્તરે આ મૂલ્ય સાંકળ સાથે સંકળાયેલા છે. ઘણા સાથીદારોને આમાં ઘણી પેઢીઓનો અનુભવ છે. તમે જાણો છો કે ભારતે આવનારા 25 વર્ષમાં એક વિકસિત રાષ્ટ્ર બનવાનો સંકલ્પ લીધો છે. વિકસિત ભારતના ચાર મુખ્ય સ્તંભ છે - ગરીબ, યુવા, ખેડૂતો અને મહિલાઓ. અને ભારતનું કાપડ ક્ષેત્ર આ ચારેય એટલે કે ગરીબ, યુવાનો, ખેડૂતો અને મહિલાઓ સાથે જોડાયેલું છે. તેથી, ભારત ટેક્સ જેવી ઘટનાનું મહત્વ ઘણું વધી જાય છે.
મિત્રો,
વિકસિત ભારતના નિર્માણમાં ટેક્સટાઇલ સેક્ટરના યોગદાનને વધુ વધારવા માટે અમે ખૂબ જ વ્યાપક અવકાશમાં કામ કરી રહ્યા છીએ. અમે પરંપરા, ટેકનોલોજી, પ્રતિભા અને તાલીમ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યા છીએ. આજની ફેશનની માંગ પ્રમાણે આપણી પરંપરાગત શૈલીઓને કેવી રીતે અપડેટ કરવી અને ડિઝાઇનમાં નવીનતા કેવી રીતે આપી શકાય તેના પર ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે. અમે ટેક્સટાઇલ વેલ્યુ ચેઇનના તમામ ઘટકોને ફાઇવ એફના સૂત્ર સાથે જોડી રહ્યા છીએ. અને મને લાગે છે કે જ્યાં સુધી તમારો પ્રોગ્રામ ચાલુ રહેશે ત્યાં સુધી પચાસ લોકો હશે જેઓ તમને પાંચ એફ વારંવાર કહેતા રહેશે. તેથી જ તમે તેને હૃદયથી જાણશો. અને જો તમે ત્યાં એક પ્રદર્શનમાં પણ જાઓ છો, તો તમે વારંવાર પાંચ એફ તરફ આવશો. ફાર્મ, ફાઈબર, ફેબ્રિક, ફેશન અને ફોરેન આ પાંચ એફની સફર એક રીતે આખું દ્રશ્ય આપણી સામે છે. ફાઈવ એફના આ સિદ્ધાંતને ધ્યાનમાં રાખીને અમે ખેડૂતો, વણકર, MSME, નિકાસકારોને પ્રોત્સાહિત કરી રહ્યા છીએ. અમે MSME ને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઘણા મહત્વપૂર્ણ પગલાં લીધા છે. અમે રોકાણ અને ટર્નઓવરના સંદર્ભમાં MSMEની વ્યાખ્યામાં પણ સુધારો કર્યો છે. આ સાથે, ઉદ્યોગોનું પ્રમાણ અને કદ વધશે તો પણ તેઓ સરકારી યોજનાઓનો લાભ મેળવી શકશે. અમે કારીગરો અને બજાર વચ્ચેનું અંતર ઘટાડી દીધું છે. દેશમાં ડાયરેક્ટ સેલ્સ, એક્ઝિબિશન અને ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ જેવી સુવિધાઓ વધારવામાં આવી છે.
મિત્રો,
આગામી સમયમાં દેશના વિવિધ રાજ્યોમાં 7 PM મિત્ર પાર્ક બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. તમે કલ્પના કરી શકો છો કે આ યોજના તમારા જેવા મિત્રો માટે કેટલી મોટી તકો લઈને આવી રહી છે. વેલ્યુ ચેઇન સાથે સંબંધિત સમગ્ર ઇકોસિસ્ટમને એક જ જગ્યાએ તૈયાર કરવાનો પ્રયાસ છે, જ્યાં તમને પ્લગ અને પ્લે સુવિધાઓ સાથે આધુનિક, સંકલિત અને વિશ્વ કક્ષાનું ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે. આનાથી માત્ર કામગીરીના ધોરણમાં વધારો થશે નહીં પરંતુ લોજિસ્ટિક્સ ખર્ચમાં પણ ઘટાડો થશે.
મિત્રો,
તમે જાણો છો કે ટેક્સટાઈલ અને એપેરલ સેક્ટર દેશમાં મોટી સંખ્યામાં નોકરીઓ પૂરી પાડે છે. આમાં ખેતરોથી લઈને MSME અને નિકાસ સુધી ઘણી નોકરીઓનું સર્જન થાય છે. આ સમગ્ર ક્ષેત્રમાં ગ્રામીણ અર્થતંત્ર સાથે સંકળાયેલા લોકો અને મહિલાઓની પણ મોટી ભાગીદારી છે. દરેક 10 ગારમેન્ટ ઉત્પાદકોમાંથી 7 મહિલાઓ છે અને હેન્ડલૂમમાં તેમાંથી પણ વધુ છે. કાપડ ઉપરાંત ખાદીએ પણ આપણા ભારતની મહિલાઓને નવી તાકાત આપી છે. હું કહી શકું છું કે છેલ્લા 10 વર્ષમાં આપણે જે પણ પ્રયાસો કર્યા છે તે ખાદીને વિકાસ અને રોજગાર બંનેનું માધ્યમ બનાવ્યું છે. એટલે કે ખાદી ગામડાઓમાં લાખો નોકરીઓનું સર્જન કરી રહી છે. છેલ્લા 10 વર્ષમાં સરકાર દ્વારા ગરીબોના કલ્યાણ માટેની યોજનાઓ... છેલ્લા 10 વર્ષમાં દેશમાં જે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકાસ થયો છે તેનાથી આપણા ટેક્સટાઈલ સેક્ટરને ઘણો ફાયદો થયો છે.
મિત્રો,
આજે ભારત વિશ્વમાં કપાસ, જ્યુટ અને સિલ્કના સૌથી મોટા ઉત્પાદકોમાંનું એક બની ગયું છે. લાખો ખેડૂતો આ કામમાં જોડાયેલા છે. આજે સરકાર લાખો કપાસના ખેડૂતોને મદદ કરી રહી છે, તેમની પાસેથી લાખો ક્વિન્ટલ કપાસની ખરીદી કરી રહી છે. સરકાર દ્વારા શરૂ કરવામાં આવેલ કસ્તુરી કોટન ભારતની પોતાની ઓળખ બનાવવાની દિશામાં એક મોટું પગલું બનવા જઈ રહ્યું છે. આજે અમે શણના ખેડૂતો અને શણના કામદારો માટે પણ કામ કરી રહ્યા છીએ. અમે સિલ્ક સેક્ટર માટે પણ સતત નવી પહેલ કરી રહ્યા છીએ. 4A ગ્રેડના સિલ્કના ઉત્પાદનમાં આત્મનિર્ભર બનવાના પ્રયાસો ચાલુ છે. પરંપરાની સાથે અમે એવા ક્ષેત્રોને પણ પ્રોત્સાહન આપી રહ્યા છીએ જેમાં ભારતને હજુ ઘણું હાંસલ કરવાનું બાકી છે. જેમ કે આપણે ટેકનિકલ ટેક્સટાઈલના ક્ષેત્રમાં ઝડપથી પ્રગતિ કરી રહ્યા છીએ. તમે જાણો છો કે ટેકનિકલ ટેક્સટાઈલ સેગમેન્ટની સંભાવના કેટલી ઊંચી છે. તેથી, અમારી ક્ષમતા વધારવા માટે, અમે રાષ્ટ્રીય ટેકનિકલ કાપડ મિશન શરૂ કર્યું છે. અમે ઇચ્છીએ છીએ કે આ માટેની મશીનરી અને સાધનો ભારતમાં પણ વિકસાવવામાં આવે. આ માટે જરૂરી માર્ગદર્શિકા પણ જારી કરવામાં આવી છે. ટેકનિકલ ટેક્સટાઈલમાં સ્ટાર્ટઅપ માટે ઘણો અવકાશ છે. આ માટે માર્ગદર્શિકા પણ બનાવવામાં આવી છે.
મિત્રો,
આજના વિશ્વમાં જ્યાં એક તરફ ટેક્નોલોજી અને યાંત્રિકરણ છે તો બીજી બાજુ વિશિષ્ટતા અને પ્રમાણિકતાની માંગ છે. અને બંનેને સાથે રહેવા માટે પૂરતી જગ્યા છે. જ્યારે પણ હાથથી બનાવેલી ડિઝાઇન અથવા કાપડની વાત આવે છે, ત્યારે ઘણી વખત આપણા કલાકારો દ્વારા બનાવેલી વસ્તુ અન્ય કરતા અલગ લાગે છે. આજે જ્યારે દુનિયાભરના લોકો એકબીજાથી અલગ દેખાવા માંગે છે ત્યારે આવી કળાની માંગ પણ વધે છે. તેથી, આજે ભારતમાં આપણે આ ક્ષેત્રમાં સ્કેલ તેમજ કૌશલ્ય પર ઘણો ભાર આપી રહ્યા છીએ. નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ફેશન ટેક્નોલોજી એટલે કે NIFTનું નેટવર્ક દેશમાં 19 સંસ્થાઓ સુધી પહોંચી ગયું છે. નજીકના વણકર અને કારીગરોને પણ આ સંસ્થાઓ સાથે જોડવામાં આવી રહ્યા છે. તેમના માટે સમય સમય પર વિશેષ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જેથી તેઓ નવા ટ્રેન્ડ અને નવી ટેકનોલોજી વિશે માહિતી મેળવી શકે. અમે કૌશલ્ય વિકાસ અને ક્ષમતા નિર્માણ માટે 'સમર્થ યોજના' ચલાવી રહ્યા છીએ. આ અંતર્ગત 2.5 લાખથી વધુ લોકોને તાલીમ આપવામાં આવી છે. આમાં મોટાભાગની મહિલાઓ છે. અને તેમાંથી 2.25 લાખથી વધુ ઉદ્યોગમાં મૂકવામાં આવ્યા છે.
મિત્રો,
છેલ્લા એક દાયકામાં આપણે એક નવું પરિમાણ ઉમેર્યું છે. આ લોકલ માટે વોકલનું પરિમાણ છે. આજે સમગ્ર દેશમાં વોકલ ફોર લોકલ અને લોકલ ટુ ગ્લોબલનું જન આંદોલન ચાલી રહ્યું છે. તમે બધા સારી રીતે જાણો છો કે નાના વણકરો, નાના કારીગરો, નાના અને કુટીર ઉદ્યોગો પાસે રાષ્ટ્રીય સ્તરે જાહેરાત અને માર્કેટિંગ માટે બજેટ નથી હોતું અને ન હોઈ શકે. એટલા માટે મોદી તેમને પ્રમોટ કરી રહ્યા છે પછી ભલે તમે તેમને પસંદ કરો કે ન કરો. મોદી તેમની ગેરંટી આપે છે જેમની કોઈ ગેરંટી નથી આપતું. અમારા આ મિત્રો માટે પણ સરકાર દેશભરમાં પ્રદર્શનોને લગતી વ્યવસ્થા કરી રહી છે.
મિત્રો,
સરકારની આ સ્થિર અને અસરકારક નીતિઓની સકારાત્મક અસર આ ક્ષેત્રના વિકાસ પર સ્પષ્ટપણે જોઈ શકાય છે. 2014માં ભારતના કાપડ બજારનું મૂલ્યાંકન રૂ. 7 લાખ કરોડથી ઓછું હતું. આજે તે 12 લાખ કરોડને પણ વટાવી ગયો છે. છેલ્લા 10 વર્ષમાં ભારતમાં યાર્ન ઉત્પાદન, ફેબ્રિક ઉત્પાદન અને વસ્ત્રોના ઉત્પાદનમાં 25 ટકાનો વધારો થયો છે. સરકારનો ભાર પણ આ ક્ષેત્રમાં ગુણવત્તા નિયંત્રણ પર છે. 2014 થી, લગભગ 380 આવા BIS ધોરણો બનાવવામાં આવ્યા છે જે કાપડ ક્ષેત્રની ગુણવત્તા સુધારવામાં મદદ કરી રહ્યા છે. સરકારના આવા પ્રયાસોને કારણે આ ક્ષેત્રમાં વિદેશી રોકાણ પણ સતત વધી રહ્યું છે. 2014 પહેલાના 10 વર્ષમાં જે એફડીઆઈ આવ્યું હતું તેના કરતાં લગભગ બમણું આ સેક્ટરમાં અમારી સરકારના 10 વર્ષમાં આવ્યું છે.
મિત્રો,
અમે ભારતના ટેક્સટાઈલ સેક્ટરની તાકાત જોઈ છે અને મને તેની પાસેથી ઘણી અપેક્ષાઓ છે. કોવિડ દરમિયાન તમે બધા શું કરી શકો તે અમે અનુભવ્યું છે. જ્યારે દેશ અને વિશ્વ PPE કીટ અને માસ્કની તીવ્ર અછતનો સામનો કરી રહ્યા હતા, ત્યારે ભારતનું કાપડ ક્ષેત્ર આગળ આવ્યું. સરકાર અને ટેક્સટાઈલ સેક્ટરે મળીને સમગ્ર સપ્લાય ચેઈનને એકીકૃત કરી છે. પર્યાપ્ત માસ્ક અને કિટ માત્ર દેશને જ નહીં પરંતુ વિશ્વને પણ રેકોર્ડ સમયમાં પહોંચાડવામાં આવી હતી. મને વિશ્વાસ છે કે અમે ભારતને વૈશ્વિક નિકાસ હબ બનાવવાના અમારા લક્ષ્યને શક્ય તેટલી વહેલી તકે પ્રાપ્ત કરી શકીશું. તમને જે પણ સમર્થનની જરૂર છે, સરકાર તમને સંપૂર્ણ મદદ કરશે. આ માટે તાળીઓ પડવી જોઈએ, ભાઈ. પણ છતાં મને લાગે છે કે તમારા જે એસોસિએશન્સ છે તે પણ વેરવિખેર છે. તેમને સંપૂર્ણ સંયુક્ત કેવી રીતે બનાવી શકાય? નહીં તો શું થાય છે કે એક સેક્ટરના લોકો આવે છે, તેમની સમસ્યાઓ વર્ણવે છે, રડે છે અને સરકાર પાસેથી લોન લે છે અને ભાગી જાય છે. પછી બીજો આવે છે, જે તેની સાથે સંપૂર્ણપણે વિરોધાભાસી છે, તે કહે છે કે આ જરૂરી છે. તેથી, જ્યારે આવી વિરોધાભાસી વસ્તુઓ તમારા લોકો તરફથી આવે છે, ત્યારે તેઓ એકને મદદ કરે છે અને બીજાને નુકસાન પહોંચાડે છે. જો તમે બધા સાથે મળીને કેટલીક બાબતો સાથે આવશો તો બાબતોને વ્યાપક રીતે આગળ લઈ જઈ શકાય છે. અને હું ઈચ્છું છું કે તમે આને પ્રોત્સાહિત કરો.
બીજું, વિશ્વમાં જે ફેરફારો થઈ રહ્યા છે તેનાથી આપણે સદીઓ આગળ છીએ. જેમ કે આખું વિશ્વ સર્વગ્રાહી આરોગ્ય સંભાળ, સર્વગ્રાહી જીવનશૈલી, ખોરાકમાં પણ પાયા પર જઈ રહ્યું છે. તે તેની જીવનશૈલીમાં પાયા પર પાછો જઈ રહ્યો છે. અને તેથી જ તે કપડાંમાં પણ બેઝિક પર પાછો જઈ રહ્યો છે. તે પચાસ વખત વિચારે છે કે તે જે કપડાં પહેરશે તેના પર કયો કેમિકલ કલર છે જે તેને ટેન્શન આપે છે. તે જાણવા માંગે છે કે શું તેને કુદરતી રંગમાં બનાવેલું કાપડ મળી શકે છે? તે વિચારે છે કે કુદરતી રંગમાં બનાવેલ કપાસ અને તેમાંથી બનાવેલ દોરો, શું હું તેને કોઈપણ પ્રકારના રંગ લગાવવાથી મેળવી શકું? તેનો અર્થ એ કે વિશ્વ એક ખૂબ જ અલગ બજાર છે, ત્યાં વિવિધ માંગ છે. આપણે શું કરીએ છીએ કે ભારત પોતે આટલું મોટું બજાર છે, ભલે લોકો કપડાંની સાઈઝ બદલતા રહે, પણ બજાર મોટું છે. તેમાં બે-ત્રણ ઈંચનો ઘટાડો થશે. અને તેથી બહાર જોવાની ઈચ્છા નથી. આ સાયકિક્સ શું છે, ભારતમાં આટલું મોટું માર્કેટ છે, મારે શું જોઈએ છે? કૃપા કરીને આજના પ્રદર્શન પછી તેમાંથી બહાર નીકળો.
શું તમારામાંથી કોઈએ અભ્યાસ કર્યો છે કે આફ્રિકન માર્કેટમાં કયા પ્રકારના ફેબ્રિકની જરૂર છે, કયા પ્રકારનું કલર કોમ્બિનેશન જરૂરી છે, કયા પ્રકારની સાઈઝની જરૂર છે? આપણે કરતા નથી. કોઈએ ત્યાંથી ઓર્ડર આપ્યો, ઓર્ડર આપ્યો, તે કર્યું, અને બસ. મને યાદ છે કે આફ્રિકાના લોકો જે કપડાં પહેરે છે તેને થોડી વધુ પહોળાઈની જરૂર પડે છે. આપણી પાસે જે પહોળાઈ છે તે આપણા લોકોના કદ પર આધારિત છે. તો આપણો કુર્તો બનશે પણ તેમનો નથી બન્યો. તો અમારા સુરેન્દ્રનગરના એક વ્યક્તિએ પ્રયત્ન કર્યો. તેથી તે, તે હાથથી કપડાં બનાવતો હતો, એક વણકર હતો... તેણે તેનું કદ વધાર્યું. અને તેણે મોટી પહોળાઈ સાથે કાપડ બનાવવાનું શરૂ કર્યું. અને તેણે પેઇન્ટિંગ આપી જે તેઓને જુદા જુદા રંગોમાં જોઈતા હતા. તમને નવાઈ લાગશે, તેનું કાપડ આફ્રિકન માર્કેટમાં ખૂબ પ્રખ્યાત થઈ ગયું કારણ કે વચ્ચે સિલાઈ કરવાની જરૂર નહોતી. માત્ર એક જગ્યાએ સીવણ કરીને તેના કપડા બનાવવામાં આવતા હતા. હવે થોડું સંશોધન કરો.
હું હમણાં જ એક પ્રદર્શન જોઈ રહ્યો હતો, મેં કહ્યું કે જીપ્સી સમુદાય સમગ્ર વિશ્વમાં, સમગ્ર યુરોપમાં પથરાયેલો છે. જો તમે જીપ્સી લોકો દ્વારા પહેરવામાં આવતા કપડાંને નજીકથી જોશો, તો આપણા દ્વારા પર્વતોમાં અથવા રાજસ્થાન અને ગુજરાતના સરહદી વિસ્તારોમાં કુદરતી માર્ગમાં પહેરવામાં આવતા કપડાં લગભગ તેમના જેવા જ છે. તેની રંગની પસંદગી પણ સમાન છે. જીપ્સી લોકોની જરૂરિયાત મુજબ કપડા બનાવીને એક વિશાળ બજાર કબજે કરવાનો પ્રયાસ કરવાનો અને કબજો કરવાનો ક્યારેય કોઈએ વિચાર કર્યો છે? હું રોયલ્ટી વિના આ સલાહ આપી રહ્યો છું. આપણે વિચારવું જોઈએ, દુનિયાને આ વસ્તુઓની જરૂર છે. અમારા વિશે શું, હવે મેં જોયું કે આ સમગ્ર પ્રદર્શનમાં કોઈ કેમિકલ નથી. મને કહો કે કેમિકલની મદદ વિના બજારમાં કોઈ કાપડ ઉપયોગી થશે? પરંતુ રાસાયણિક તમારી સપ્લાય ચેઇનમાં નથી. એવું પણ બને તો સારું રહેશે અને કુદરતી રંગ કોણ આપે છે તેની હરીફાઈ છે. શાકભાજીમાંથી બનાવેલા રંગો કોણ આપે છે? અને ચાલો વિશ્વને તેનું બજાર આપીએ. આપણી ખાદીમાં વિશ્વ સુધી પહોંચવાની શક્તિ છે. પરંતુ અમે ખાદીને આઝાદીની ચળવળ કે નેતાજીના લોકોના ચૂંટણી પહેરવેશ સુધી મર્યાદિત રાખી. મને યાદ છે કે 2003માં મેં એક શાનદાર પ્રદર્શન કર્યું હતું. હું બહાદુરી એટલા માટે કહું છું કારણ કે હું જે લોકોની વચ્ચે રહ્યો છું અને જે પ્લેટફોર્મ પર મેં તે કર્યું છે તેને જ બહાદુરી કહી શકાય.
2003માં મેં 2જી ઓક્ટોબરે પોરબંદરમાં ફેશન શો કર્યો હતો. આજે પણ આપણા દેશમાં તમે ક્યાંક ફેશન શો કરો છો તો ચાર-છ લોકો વિરોધ કરવા ઝંડા લઈને આવે છે. તમે કલ્પના કરી શકો છો કે 2003માં પરિસ્થિતિ કેવી હશે. અને મારા ગુજરાતના NID છોકરાઓને થોડું સમજાવ્યું. મેં કહ્યું કે 2જી ઓકટોબરે મારે આ ખાદી ઉતારવી છે જે નેતાઓનું કપડું છે. હું સામાન્ય લોકોના કપડાંમાં પરિવર્તન લાવવા માંગુ છું. મેં થોડી મહેનત કરી અને ગાંધીજી અને વિનોબાજી સાથે કામ કરતા તમામ ગાંધીવાદી લોકોને બોલાવ્યા. મેં કહ્યું, અહીં બેસો, જુઓ. અને “વૈષ્ણવ જન કો તે ને રે કહીયે” ગીત વાગતું, અને ફેશન શો ઉપરના માળે ચાલતો. અને જ્યારે બધા નાના બાળકો આધુનિક ખાદીના કપડાં પહેરીને આવ્યા, ત્યારે મને લાગ્યું કે વિનોબાજી, એક મિત્ર ભાવજી છે, તેઓ હવે નથી, તેઓ મારી સાથે બેઠા. તેમણે કહ્યું કે, અમે ખાદીના આ પાસા વિશે ક્યારેય વિચાર્યું નથી. આ જ સાચો માર્ગ છે. અને તમે જુઓ, નવા પ્રયોગોનું શું પરિણામ છે, ખાદી આજે ક્યાં પહોંચી છે. આ હજુ વૈશ્વિક તો બની નથી, અત્યારે આપણા દેશમાં વાહન ચાલે છે. આવી ઘણી બાબતો છે મિત્રો, જેના પર આપણે વિચારવું જોઈએ. બીજું, શું ભારત જેવો દેશ કાપડના ઈતિહાસમાં વિશ્વમાં ખૂબ જ મજબૂત પદચિહ્ન ધરાવે છે? અમે ઢાકાની મલમલ વિશે ચર્ચા કરતા. અહીં સમજાવવામાં આવ્યું હતું કે સમગ્ર જગ્યા રિંગમાંથી પસાર થશે. હવે શું, આપણે વાર્તા કહેવાનું ચાલુ રાખીશું? શું આપણે કાપડ ટેકનોલોજી સંબંધિત મશીન ઉત્પાદન અને સંશોધન સાથે સંકળાયેલા છીએ? અમારા IIT વિદ્યાર્થીઓ, અમારા એન્જિનિયરિંગના વિદ્યાર્થીઓ, ખૂબ જ અનુભવી લોકો પણ ઘણું બધું કરે છે.
હીરા ઉદ્યોગનું ઉદાહરણ તમારી સામે છે. હીરા ક્ષેત્રના લોકોએ અહીં તમામ મશીનની જરૂરિયાતો વિકસાવી છે. અને ભારતમાં બનેલા મશીનોનો ઉપયોગ હીરા ઉદ્યોગ, કટિંગ અને પોલિશિંગના કામમાં થઈ રહ્યો છે. શું અમારે ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્રે મિશન મોડ પર આ કરવું જોઈએ અને તમારા સંગઠનમાં મોટી સ્પર્ધા હોવી જોઈએ? જે કોઈ નવું મશીન લાવશે, જે ઓછી વીજળી વાપરે છે, વધુ ઉત્પાદન કરે છે, વિવિધ ઉત્પાદનો બનાવે છે, તેને આટલું મોટું ઈનામ આપવામાં આવશે. તમે લોકો શું કરી શકતા નથી?
મિત્રો, નવેસરથી વિચારો. આજે આપણે વિચારીએ કે આપણે વિશ્વના આપણા બજાર માટે તેમની પસંદગીનો સંપૂર્ણ સર્વે કરીએ, અભ્યાસ કરીએ, અહેવાલમાં જોડાઈએ કે આફ્રિકન દેશોમાં આ પ્રકારના કાપડની જરૂર છે. યુરોપિયન દેશોને આ પ્રકારના કાપડની જરૂર છે. જે લોકો સ્વાસ્થ્ય પ્રત્યે જાગૃત છે તેમને આ પ્રકારની જરૂર છે. આપણે તેને કેમ બનાવતા નથી? શું વિશ્વમાં તબીબી વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલા લોકોએ એવા કપડાં પહેરવા પડે છે જે ખૂબ મોટા હોય, હોસ્પિટલ, ઓપરેશન થિયેટર વગેરેમાં, એટલે કે, જે ફક્ત એક જ વાર વાપરી શકાય અને પછી ફેંકી દે? અને તેનું બજાર ઘણું મોટું છે. શું આપણે ક્યારેય દુનિયાને એવી બ્રાન્ડ બનાવી છે કે ભારતમાં બનેલી આ વસ્તુ ખાતરી આપે છે કે તમારે હોસ્પિટલમાં ગમે તેટલું મોટું ઓપરેશન કરાવવું પડે, આ પહેરો અને દર્દીને ક્યારેય કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો નહીં પડે, શું આપણે આવી બ્રાન્ડ બનાવી શકીએ? મતલબ કે મિત્રો, ફક્ત વૈશ્વિક વિચારો. આ ભારતનો આટલો મોટો વિસ્તાર છે અને તેની સાથે ભારતના કરોડો લોકોનો રોજગાર જોડાયેલો છે. ચાલો કૃપા કરીને વિશ્વની ફેશનને અનુસરીએ નહીં, ચાલો આપણે ફેશનમાં પણ વિશ્વનું નેતૃત્વ કરીએ. અને આપણે ફેશનની દુનિયામાં જૂના લોકો છીએ, નવા લોકો નથી. શું તમે ક્યારેય કોર્નાકના સૂર્ય મંદિરની મુલાકાત લેશો? સેંકડો વર્ષ પહેલા કોર્નાક સૂર્ય મંદિરની મૂર્તિઓ, એ મૂર્તિઓ દ્વારા પહેરવામાં આવતાં કપડાં, આજના આધુનિક યુગમાં પણ અત્યંત આધુનિક લાગે એવાં કપડાં સેંકડો વર્ષ પહેલાં પથ્થર પર કોતરેલાં હતાં.
આજે આપણી બહેનો જે પર્સ લઈને ફરે છે તે ખૂબ જ ફેશનેબલ લાગે છે, તમે તેને સેંકડો વર્ષો પહેલા કોણાર્કના પથ્થરના શિલ્પોમાં જોઈ શકો છો. શા માટે આપણે અહીં જુદા જુદા પ્રદેશોની પાઘડીઓ ધરાવીશું? આપણા દેશમાં, કોઈપણ સ્ત્રીને કપડાં પહેરતી વખતે તેના પગનો એક સેન્ટિમીટર પણ જોવો ગમતો નથી. એ જ દેશમાં અમુક લોકોનો ધંધો એવો હતો કે તેમના માટે જમીનથી છ-આઠ ઈંચ ઉંચા કપડાં પહેરવા જરૂરી હતા, જેથી આપણા દેશમાં એ ફેશન પ્રચલિત હતી. જેઓ પશુપાલનનું કામ કરતા હતા તેમના કપડાં જુઓ. અર્થાત, ભારતમાં સેંકડો વર્ષોથી વ્યવસાયને અનુરૂપ કપડાં પર કામ કરવામાં આવે છે. જો કોઈ રણમાં રહેતો હોય તો તેના પગરખાં કેવાં હશે, જો તેની પાસે શહેરનું જીવન હોય તો તેના પગરખાં કેવાં હશે, જો કોઈ ખેતરમાં કામ કરતું હોય તો તેના પગરખાં કેવાં હશે, જો કોઈ પહાડોમાં કામ કરવા જતું હોય તો તેના પગરખાં કેવાં હશે? તો પછી તેના જૂતા શું હશે, તમને આ દેશમાં આજે પણ સેંકડો વર્ષ જૂની ડિઝાઇન મળી જશે. પરંતુ આપણે આટલા મોટા વિસ્તાર પર જોઈએ તેટલી નજીકથી વિચારતા નથી.
અને મિત્રો,
સરકારે આ કામ બિલકુલ કરવું જોઈએ નહીં તો ગોળને છાણમાં ફેરવવામાં આપણે નિષ્ણાત છીએ. હું ગમે તેટલી વખત લોકોના જીવનમાંથી સરકારને દૂર કરવા માંગુ છું. ખાસ કરીને મધ્યમ વર્ગના પરિવારોના જીવનમાં સરકારની દખલગીરી હું સ્વીકારતો નથી. સરકાર રોજ એક-એક પગલા પર, શું જરૂર છે? આપણે એવો સમાજ બનાવવો જોઈએ જ્યાં સરકારી દખલ ઓછી હોય. હા, ગરીબોને ઊભા રહેવાની જરૂર છે. તેને ભણવું હોય તો ભણાવવું જોઈએ. જો તેને હોસ્પિટલની જરૂર હોય તો તે આપવી જોઈએ. બાકી સરકારની આદત સામે હું દસ વર્ષથી લડી રહ્યો છું અને આવનારા પાંચ વર્ષમાં ચોક્કસ કરીશ.
હું ચૂંટણીની વાત નથી કરતો ભાઈ. મારો કહેવાનો મતલબ એ છે કે તમે લોકો, હા સરકાર ત્યાં ઉત્પ્રેરક એજન્ટ તરીકે છે. તે તમારા સપના પૂરા કરવામાં આવતા તમામ અવરોધોને દૂર કરવાનું કામ કરશે. અમે તે માટે બેઠા છીએ, અમે તે કરીશું. પણ હું તમને આમંત્રણ આપું છું, ખૂબ હિંમત સાથે આવો, નવી દ્રષ્ટિ સાથે આવો. સમગ્ર વિશ્વને ધ્યાનમાં રાખીને આવો. ભારતમાં માલ વેચાતો નથી, પહેલા તે 100 કરોડમાં વેચાતો હતો, એકવાર 200 કરોડમાં વેચાયો હતો, આ જાળમાં ન પડો, પહેલા કેટલી નિકાસ થતી હતી, હવે કેટલી નિકાસ થઈ રહી છે. પહેલા હું 100 દેશોમાં જતો હતો, હવે હું 150 દેશોમાં કેવી રીતે જાઉં છું, પહેલા હું વિશ્વના 200 શહેરોમાં જતો હતો, હવે હું વિશ્વના 500 શહેરોમાં કેવી રીતે જઉં છું, પહેલા હું આ પ્રકારે જતો હતો. વિશ્વમાં બજાર, હવે હું વિશ્વના 6 શહેરોમાં જઈ રહ્યો છું. વિચારો કે અમે નવા બજારો કેવી રીતે કબજે કર્યા. અને તમે ગમે તે નિકાસ કરો, ભારતના લોકો કપડા વિના રહી જશે, એવું થશે નહીં, ચિંતા કરશો નહીં. અહીંના લોકોને જે પણ કપડાં જોઈએ તે ચોક્કસ મળશે.
ઠીક છે, તમારો ખૂબ ખૂબ આભાર.
આભાર !
