AI, મશીન લર્નિંગ, IoT, બેકચેઈન અને બિગ ડેટા જેવા ઉભરી રહેલા ક્ષેત્રો ભારતને વિકાસની નવી ઉંચાઈએ લઇ જઈ શકે છે અને તેના નાગરિકોના જીવનસ્તરમાં સુધારો લાવી શકે છે: વડાપ્રધાન
ઇન્ડસ્ટ્રી 4.0 પાસે એવી મજબૂતી છે જે ભારતમાં પાછો ન થઇ શકે એવો હકારાત્મક બદલાવ લાવી શકે છે: વડાપ્રધાન મોદી
ચોથી ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ ભારતમાં થયેલા કાર્યોમાં ગતિ અને ઉંચાઈ લવવામાં મદદ કરશે: વડાપ્રધાન મોદી
સ્થાનિક ઉકેલ' થી 'વૈશ્વિક ઉપયોગ'... આપણે આ માર્ગે આગળ વધી રહ્યા છીએ: વડાપ્રધાન મોદી
ચોથી ઔદ્યોગિક ક્રાંતિમાં ભારતનું પ્રદાન જોઇને વિશ્વ દંગ થઇ જશે: વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી
#DigitalIndia એ ડેટાને ગામડાઓ સુધી પહોંચાડ્યો છે. ભારત વિશ્વમાં સહુથી વધુ ડેટાનો વપરાશ કરે છે અને તે એવો દેશ પણ છે જ્યાં ડેટા સહુથી ઓછી કિંમતે ઉપલબ્ધ છે: વડાપ્રધાન

વૈશ્વિક આર્થિક સંગઠનના રાષ્ટ્રપતિ શ્રી બોર્જ બ્રેંડે, ઉદ્યોગ જગતના સન્માનિત સદસ્યો, દેશ વિદેશથી પધારેલા અન્ય અતિથીગણ અને મારા સાથીઓ.

આપ સૌનું આ વિશેષ કાર્યક્રમમાં આવવા માટે હું અભિવાદન કરું છું, આભાર વ્યક્ત કરું છું. મારા માટે આ ખૂબ જ સુખદ છે કે વૈશ્વિક આર્થિક સંગઠને મને ભારતના પહેલા અને વિશ્વના ચોથા સેન્ટર ઑફ ધ ફોર્થ ઇન્ડસ્ટ્રીયલ રિવોલ્યુશનના શુભારંભ પર યાદ કર્યો.

સાથીઓ, ઇન્ડસ્ટ્રીઝ ફોર 4.0, સાંભળવામાં પહેલીવાર લાગે છે કે આપણે ઇન્ડસ્ટ્રીની વાત કરી રહ્યા છીએ. પરંતુ તેના જે ઘટકો છે, જે તેની તાકાત છે તે માનવ જીવનના વર્તમાન અને ભવિષ્યને બદલવાની ક્ષમતા રાખે છે.

આજના વૈશ્વિક પરિદ્રશ્યમાં જે રીતે વિક્ષેપક, આંતરજોડાણવાળી ટેકનોલોજીનો ઉદય થઇ રહ્યો છે તે અભૂતપૂર્વ છે. જુદી–જુદી ટેકનોલોજીની વચ્ચે સામંજસ્ય, સમન્વય ફોર્થ ઇન્ડસ્ટ્રીયલ રિવોલ્યુશન અથવા ચોથી ઔદ્યોગિક ક્રાંતિનો આધાર બની રહ્યો છે. આ ટેકનોલોજીના જુદા–જુદા પાસાઓ સમગ્ર દુનિયામાં દરેક સ્તર પર દરેક સમાજમાં લોકોના રહેવાની રીતભાત, કાર્ય કરવાની પદ્ધતિ,સંવાદની પદ્ધતિ એ સતત બદલાઈ રહી છે.

આવી પરિસ્થિતિઓમાં સાનફ્રાન્સિસ્કો, ટોક્યો અને બેઇજિંગ પછી હવે ભારતમાં આ મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્રનું ખુલવું એ ભવિષ્યની અસીમ સંભાવનાઓના દ્વાર ખોલે છે. હું વિશ્વ આર્થિક સંગઠનને આ પહેલ માટે ખૂબ–ખૂબ અભિનંદન અને આભાર પ્રગટ કરું છું.

ચોથા ઔદ્યોગિક ક્રાંતિને કઈ રીતે વિસ્તૃતીકરણ મલી રહ્યું છે, કઈ રીતે તે વિશ્વભરમાં પોતાનો પ્રભાવ બતાવી રહ્યું છે, તે તમે સાવ સારી રીતે જાણો છો. તમે તેના નિષ્ણાતો છે, તેની ઝીણવટતાઓને સમજો છો.

તેના મહત્વથી આગળ વધીને આજે આપણા સૌને માટે એ સમજવું ખૂબ જરૂરી છે કે આ ક્રાંતિ ભારત માટે શા માટે મહત્વપૂર્ણ છે અને કેવી રીતે આ ક્રાંતિનો સંપૂર્ણ લાભ ઉઠાવવાનું સંપૂર્ણ સામર્થ્ય ભારત આજે ભારત પાસે છે ? કેવી રીતે તેની સાથે જોડાયેલી તમામ ટેકનોલોજીને પૂરી ક્ષમતા સાથે લાગુ કરવી. ?

આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ, મશીન લર્નિંગ, ઇન્ટરનેટ ઑફ થિંગ્સ, બ્લોક ચેઈન, બીગ ડેટા અને આવી તમામ નવી ટેકનોલોજીઓમાં ભારતના વિકાસને નવી ઉંચાઈઓ પર લઇ જવા, રોજગારના લાખો નવા અવસરો બનાવવા અને દેશના પ્રત્યેક વ્યક્તિના જીવનને વધુ સારું બનાવવાની ક્ષમતા રહેલ છે.

ભારતની યુવા ઊર્જા, ઇન્ફોર્મેશન ટેકનોલોજીના ક્ષેત્રમાં તેમનો દાયકાઓનો અનુભવ, સ્ટાર્ટ અપનું ગતિશીલ ઇકો સીસ્ટમ, આ ક્ષમતાને વધુ આગળ વધારે છે.

આજે જ્યારે ભારત ન્યુ ઇન્ડિયાના સંકલ્પની સાથે આગળ વધી રહ્યું છે, પોતાના સામર્થ્ય અને સંસાધનોને મજબુત કરી રહ્યું છે, તો તેને ચોથી ઔદ્યોગિક ક્રાંતિનું સાથે મળવું એ સોનામાં સુગંધ ભળવા જેવું થઇ ગયું છે.

ભારત તેને માત્ર ઉદ્યોગજગતમાં પરિવર્તનની રીતે જ નહીં પરંતુ તેને સામાજિક પરિવર્તનના આધાર તરીકે પણ જોઈ રહ્યું છે. ઉદ્યોગ એ એક મંચ છે, ઉત્પાદન એ એક પ્રક્રિયા છે અને ટેકનોલોજી એક સાધન છે, પરંતુ તેનું અંતિમ લક્ષ્ય સમાજની છેલ્લી હરોળમાં બેઠેલા વ્યક્તિના જીવનને સરળ બનાવવાનું છે, તેમાં બદલાવ લાવવાનું છે.

સાથીઓ, હું ઇન્ડસ્ટ્રી 4.0માં તે તાકાત જોઈ રહ્યો છું જે સામાજિક અને આર્થિક વ્યવસ્થા સાથે જોડાયેલ અનેક નબળાઈઓને હંમેશા માટે ખતમ કરી શકે છે. ભારતમાં એક અફર સકારાત્મક પરિવર્તન લાવશે.

મારો દ્રઢ વિશ્વાસ છે કે ઇન્ડસ્ટ્રી 4.0નો ઉપયોગ કરીને ભારતની ગરીબીને દૂર કરી શકાય તેમ છે. દેશના ગરીબ, વંચિત વર્ગને, સમાજના ઉપેક્ષિત વર્ગના જીવનને વધુ સારું બનાવી શકાય તેમ છે. ભારત જેવા વિશાળ અને વિવિધતાથી ભરેલા દેશમાં જે ગતિ અને સ્તર સાથે કામ કરવાની જરૂરિયાત છે તેમાં આ ક્રાંતિ અમારી ખૂબ મદદ કરી શકે તેમ છે.

સાથીઓ, પાયા વિના કોઇપણ ઈમારત ઉભી થઇ નથી શકતી. ઇન્ડસ્ટ્રી 4.0ની સફળતા પણ આના જ પર ટકેલી છે કે કયા દેશમાં તેની માટે જરૂરી પાયો તૈયાર છે, સૌથી મજબુત છે. આજે મને ગર્વ છે કે છેલ્લા સાડા ચાર વર્ષોમાં અમારી સરકારે ચોથી ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ માટે ભારતને તૈયાર કરવામાં અનેક મહત્વપૂર્ણ પહેલો કરી છે અને સફળતા પ્રાપ્ત કરી છે. મારા આ જ આત્મવિશ્વાસની પાછળ, આ ઉત્સાહની પાછળ જે કારણ છે તેને પણ હું તમારી સામે વિસ્તારપૂર્વક પ્રસ્તુત કરવા માંગું છું.

ભાઈઓ અને બહેનો, ઇન્ડસ્ટ્રી 4.0માંથી માત્ર એક શબ્દ કાઢી નાખવામાં આવે તો તેનો કોઈ અર્થ નહીં રહી જાય. આ શબ્દ છે ડિજિટલ,પરંતુ આ જ શબ્દ આજે બદલાતા ભારતની મોટી ઓળખ છે. ડિજિટલ ઇન્ડિયા અભિયાને ડેટાને ભારતના ગામડે ગામડા સુધી પહોંચાડી દીધું છે.

પાછલા ચાર સાડા ચાર વર્ષોમાં દેશના ટેલીકોમ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને મજબુત કરવા માટે સરકારે પહેલાની સરખામણીમાં છ ગણું વધારે રોકાણ કર્યું છે.

સાથીઓ,

  • 2014માં ભારતના 61 કરોડ લોકોની પાસે ડિજિટલ ઓળખ હતી. આજે ભારતના 120 કરોડથી વધુ લોકોની પાસે આધાર કાર્ડ છે, પોતાની ડિજિટલ ઓળખ છે.
  • 2014માં ભારતમાં 8 લાખથી ઓછા મોબાઇલ આધારિત ટ્રાન્સરીસીવર સ્ટેશનો હતા, આજે તેમની સંખ્યા 18 લાખથી વધુ થઇ ગઈ છે.
  • 2014માં ભારતમાં ઓવરઓલ ટેલી ડેન્સીટી 75 ટકા હતી, આજે તે વધીને 93 ટકાથી વધુ  થઇ ગઈ છે.
  • 2014માં ભારતમાં મોબાઇલ ઈન્ટરનેટ સબસ્ક્રિપ્શનની સંખ્યા 23 કરોડ હતી, આજે તે પણ  વધીને બમણા કરતા વધુ એટલે કે આશરે 50 કરોડ થઇ ચુકી છે.
  • ભારતમાં પાછલા 4 વર્ષોમાં ઈન્ટરનેટ કવરેજ 75 ટકાથી પણ વધુ વધી ગઈ છે. આ વર્ષોમાં ભારત સરકારે ત્રણ લાખ કિલોમીટરથી વધુ ઓપ્ટીકલ ફાયબર પાથર્યા છે.

તેનું જ પરિણામ છે કે જ્યાં 2014ની પહેલા માત્ર દેશની 59 પંચાયતો જ ઓપ્ટીકલ ફાયબર સાથે જોડાયેલ હતી, આજે એક લાખથી પણ વધુ પંચાયતો સુધી ઓપ્ટીકલ ફાયબર પહોંચી ગયા છે. ખૂબ ટૂંક સમયમાં અમે દેશની તમામ અઢી લાખ પંચાયતોને આ ફાયબર સાથે જોડવાના લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવા જઈ રહ્યા છે.

સાથીઓ, 2014માં દેશમાં માત્ર 83 કોમન સર્વિસ સેન્ટર હતા. આજે ભારતમાં 3 લાખથી વધુ કોમન સર્વિસ સેન્ટર કામ કરી રહ્યા છે.દેશના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં, દૂર–સુદૂરના વિસ્તારોમાં સરકાર 32 હજારથી વધુ વાઈફાઈ હોટસ્પોટ્સ ઉપલબ્ધ કરાવવા ઉપર કામ કરી રહી છે.

ડિજિટલ ઇન્ડિયા અભિયાને પાછલા ચાર વર્ષોમાં ભારતીયોની જીવન જીવવાની પદ્ધતિ બદલી નાખી છે. સાથીઓ, આ બધું ઇન્ડસ્ટ્રી 4.0જ છે કે જે

  • 2014માં એક ભારતીય નાગરિક જેટલો મોબાઇલ ડેટાનો ઉપયોગ કરતો હતો, આજે તેના કરતા 30 ગણાથી પણ વધુ મોબાઇલ ડેટાનો ઉપયોગ કરી રહ્યો છે.
  • એ પણ રસપ્રદ છે કે આજે જ્યાં આખી દુનિયામાં સૌથી વધુ મોબાઇલ ડેટા વપરાશ ભારતમાં થઇ રહ્યો છે, ત્યાં જ સમગ્ર દુનિયામાં સૌથી સસ્તો ડેટા પણ ભારતમાં જ ઉપલબ્ધ છે.
  • તેનું કારણ છે કે 2014 પછીથી ભારતમાં મોબાઇલ ડેટાની કિંમતમાં 90 ટકાથી વધુનો ઘટાડો થયો છે.

સાથીઓ, આવી વિકાસ ગાથા તમને દુનિયાના કોઇપણ દેશમાં સાંભળવા નહિ મળે. ભારતની આ સફળતાની ગાથા અસ્પષ્ટ છે.

આજે ભારત દુનિયાના સૌથી વિશાળ ડિજિટલ માળખાગત બાંધકામવાળા દેશોમાંનો એક છે. આધાર, યુનીફાઈડ પેમેન્ટ ઇન્ટરફેસ એટલે કે યુપીઆઈ, ઈ–સાઈન, ઈ–નેશનલ એગ્રીકલ્ચર માર્કેટ એટલે કે ઈ–નામ, સરકારી ઈ–માર્કેટ પ્લેસ એટલે કે જીઈએમ, ડિજિ લોકર જેવા યુનિક ઇન્ટરફેસ ભારતને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સના માધ્યમથી ટેકનોલોજી લીડર બનવામાં મદદ કરી રહ્યા છે. તેના કારણે વધુમાં વધુ લોકો ઝડપની સાથે ડિજિટલ ટેકનોલોજી સાથે જોડાઈ રહ્યા છે.

ભારતના ડિજિટલ માળખાગત બાંધકામે દેશના સ્ટાર્ટઅપને પણ આ મંચ ઉપર નવીનીકરણ કરવાનો મોકો આપ્યો છે. આ નવીનીકરણ દેશના એમએસએમઈ ક્ષેત્રને વધુ મજબુત કરવાનું પણ કામ કરી રહ્યા છે.

સાથીઓ, ભારતમાં આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ પર સંશોધન સાથે જોડાયેલ રોબસ્ટ ઇકો સીસ્ટમ તૈયાર કરવા માટે રાષ્ટ્રીય વ્યૂહરચના કેટલાક મહિનાઓ અગાઉ જ બનાવવામાં આવી છે. ‘સૌનો સાથ સૌનો વિકાસ’ના ધ્યેયમંત્ર પર ચાલીને તેને ‘સૌને માટે આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ’નું નામ આપવામાં આવ્યું છે.

કઈ રીતે રીસર્ચ ઇકો સીસ્ટમ બનાવવામાં આવશે, અડેપ્શનને પ્રમોટ કરવામાં આવશે, સ્કીલીંગ ચેલેન્જ સામે લડવામાં આવશે; આ બધા જ મહત્વપૂર્ણ વિષયો ઉપર તેમાં વિસ્તારથી ચર્ચા કરવામાં આવી છે. તેમાં ખાસ ધ્યાન તે ક્ષેત્રો ઉપર આપવામાં આવ્યું છે કે જે ભારતીય જનમાનસ સાથે પ્રત્યક્ષ રીતે જોડાયેલ છે, જેમ કે કૃષિ, સ્વાસ્થ્ય, શિક્ષણ. આ ક્ષેત્રોમાં સરકાર દ્વારા અનેક પાયલોટ પ્રોજેક્ટ્સ પર કામ શરુ કરી દેવામાં આવ્યું છે. આ જ શ્રુંખલા અંતર્ગત પાછલા દિવસોમાં મોબીલીટી ઉપર એક મોટી પરિષદ પણ અમે અહિયાં આગળ જ આયોજિત કરી છે.

સાથીઓ, મુંબઈમાં ડબ્લ્યુઈએફનું આ કેન્દ્ર આ જ કડીને વધુ મજબુત કરવાનું કામ કરશે. આ કેન્દ્ર ‘સૌનો સાથ–સૌનો વિકાસ’ની દિશામાં કરવામાં આવેલા પ્રયાસોની માટે પ્રેરણાદાયી અને પુરક તરીકે કામ કરશે.

આ કેન્દ્ર નવી–નવી ઉભરતી ટેકનોલોજીની આસપાસ સરકારની નીતિઓને ડિઝાઇન કરવામાં પણ મદદ કરશે. આ કેન્દ્ર ભારતના જાહેર ક્ષેત્ર, ખાનગી ક્ષેત્ર, જુદી–જુદી રાજ્ય સરકારોના કામમાં નવી ચેતના જગાડવા, ઇન્ડસ્ટ્રી 4.0ના નવા પાસાઓને આગળ લઇ જવામાં ઘણી મોટી માત્રામાં મદદ કરશે.

મને જણાવવામાં આવ્યું છે કે મહારાષ્ટ્ર સરકારની સાથે આ કેન્દ્રએ ગ્રોથ અને ઈન્ટરનેટ અપ થિંગ્સના માધ્યમથી સરકારી સેવાઓને સુધારવા માટે એક પ્રોજેક્ટ પર કામ શરુ કરી દેવામાં આવ્યું છે. અને તેની માટે હું મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રીને જરૂરથી અભિનંદન આપું છું.મને આશા છે કે આવનારા સમયમાં દરેક રાજ્યમાં આવી અનેક પરિયોજનાઓ શરુ થશે.

સાથીઓ, ભારતમાં ઇન્ડસ્ટ્રી 4.0ની મજબુતાઈથી, આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સના વિસ્તારથી જ્યાં એક બાજુ દેશના લોકોના સ્વાસ્થ્ય સાથે જોડાયેલ વધુ સારી સુવિધાઓ મળશે, ત્યાં જ ઈલાજ ઉપર થનારા તેમના ખર્ચા પણ ઓછા થશે.

કૃષિ ક્ષેત્રમાં તેનો વિસ્તાર થવાથી એક બાજુ ખેડૂતોની ઉપજ વધશે, અનાજની બરબાદી અટકશે તો બીજી તરફ તેની આવકમાં પણ વૃદ્ધિ થશે. આ ટેકનોલોજી ભારતના ખેડૂતોને હવામાન, પાક અને બીજ વાવવાના ચક્રના સંબંધમાં સાચો નિર્ણય લેવામાં મદદ કરી શકે છે.

આ સ્માર્ટ સીટી અને ભારતમાં 21મી સદીના માળખાગત બાંધકામને મજબુત કરવાની સાથે જ દેશના ગામડે ગામડા સુધી જોડાણ વધારવામાં મદદ કરી શકે છે.

સ્માર્ટ મોબીલીટીથી લઈને ટ્રાન્સપોર્ટેશન સુધી અને શહેરોમાં જામની સમસ્યાથી છુટકારો અપાવવામાં પણ નવી ટેકનોલોજીથી ભારતને સહાયતા મળવાની છે.

આપણો દેશ ભાષાની વિવિધતાથી સંપન્ન છે. આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સની મદદથી જુદી જુદી બોલીઓ અને ભાષાઓમાં વિચારોનું આદાનપ્રદાન વધુ સરળ થઇ શકે છે.

એવા જ ભારતના મારા દિવ્યાંગ ભાઈ બહેનોના સામર્થ્યને વધુ મજબુત કરવામાં, તેમના જીવનમાં આવનારી મુસીબતોને ઓછી કરવામાં પણ આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સની ઘણી મોટી ભૂમિકા છે, તેના ઘણા ઉપયોગો છે.

સાથીઓ, આ બધા જ પ્રમુખ વિષયોમાં જુદા જુદા સ્તર પર ભારતમાં કામ શરુ થઇ ગયું છે. આ કાર્યોમાં સોલ્વ ફોર ઇન્ડિયા, સોલ્વ ફોર ધ વર્લ્ડનું લક્ષ્ય પણ સમાવિષ્ટ છે.

અમે ‘સ્થાનિક ઉપાયોથી વૈશ્વિક અમલીકરણ’ તરફ પણ આગળ વધી રહ્યા છીએ. તેમાં એક વધુ ટેકનોલોજીની ભૂમિકા ઘણી મહત્વપૂર્ણ છે, તે છે બ્લોક ચેઈન. આ ટેકનોલોજી લઘુત્તમ સરકાર, મહત્તમ શાસનના સરકારના વિઝન સાથે જોડાય છે, તેને આગળ વધારે છે.

તેની મદદથી સ્વશાસન અને સ્વ પ્રમાણપત્રને વધુ વિસ્તાર આપવામાં આવી રહ્યો છે અને ભવિષ્યની સંભાવનાઓને તપાસવામાં આવી રહી છે.

તમામ સરકારી પ્રર્કીયાઓ, મૂંઝવણો, અડચણોને તેની મદદથી દુર કરવામાં આવી શકાય તેમ છે. આ પ્રક્રિયાઓમાં સુધારો આવવાથી પારદર્શકતા વધશે, ભ્રષ્ટાચાર ઓછો થશે, અપરાધો ઘટશે અને આ બધાનો સીધો પ્રભાવ ભારતના નાગરિકોની જીવન જીવવાની સરળતા ઉપર પડશે.

સાથીઓ, બ્લોક ચેઈન ટેકનોલોજીનો વિસ્તાર ભારતને વેપાર કરવાની સરળતાની બિઝનેસ રેન્કિંગમાં ખૂબ ઉપર લઇ જવાની પણ ક્ષમતા રાખે છે. સરકારની તમામ સેવાઓ, પ્રાકૃતિક સંસાધનોનું વ્યવસ્થાપન, સંપત્તિની નોંધણી, કોન્ટ્રેક્ટ, પાવર જોડાણ, અનેક કાર્યોમાં તેની મદદથી વધુ ગતિ લાવી શકાય તેમ છે.

આ જ વસ્તુ સમજીને ભારતમાં બ્લોક ચેઈન પર પણ રાષ્ટ્રીય વ્યૂહરચના બનાવવા માટે ઝડપથી કામ થઇ રહ્યું છે. તેમાં તેને મુંબઈમાં ડબ્લ્યુઈએફના આ નવા કેન્દ્રમાંથી પણ મદદ મળશે. હું તમને એ પણ માહિતી આપવા માંગું છું કે ભારત ખૂબ જ ટૂંક સમયમાં પોતાની ડ્રોન નીતિની પણ જાહેરાત કરવા જઈ રહ્યું છે.

સાથીઓ જ્યારે પ્રથમ ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ થઇ તો ભારત ગુલામ હતું. જ્યારે બીજી ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ થઇ ત્યારે પણ ભારત ગુલામ હતું. જ્યારે ત્રીજી ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ થઇ તો ભારત આઝાદી બાદ મળેલા પડકારો સામે જ લડવામાં સંઘર્ષ કરી રહ્યું હતું. પરંતુ હવે 21મી સદીનું ભારત બદલાઈ ગયું છે.

હું આજે સંપૂર્ણ વિશ્વાસ સાથે, પોતાના દેશના 130 કરોડ લોકોના સામર્થ્ય સાથે કહી રહ્યો છું કે ભારત ચોથી ઔદ્યોગિક ક્રાંતિના લાભથી વંચિત નહીં રહે. પરંતુ હું માનું છું કે ચોથી ઔદ્યોગિક ક્રાંતિમાં ભારતનું યોગદાન, સંપૂર્ણ વિશ્વને ચોંકાવનારૂ હશે. અભૂતપૂર્વ, અદ્ભુત –અકલ્પનીય યોગદાન.

અમારી વિવિધતા, અમારી વસ્તી ક્ષમતા, ફાસ્ટ ગ્રોઈંગ માર્કેટ સાઈઝ અને ડિજિટલ માળખાગત બાંધકામ, ભારતને સંશોધન અને અમલીકરણનું વૈશ્વિક કેન્દ્ર બનાવવાની ક્ષમતા રાખે છે. ભારતમાં થનારા નવીનીકરણનો લાભ સમગ્ર દુનિયાને મળશે, સંપૂર્ણ માનવતાને મળશે.

સાથીઓ, આજે આ મંચ ઉપર હું એક બીજા મહત્વપૂર્ણ વિષય પર મારી વાત રજૂ કરવા માંગું છું. કેટલાક લોકો ચિંતા કરે છે કે ટેકનોલોજીનું આ ઉત્થાન, રોજગાર ઓછો કરી નાખશે. પરંતુ સચ્ચાઈ તો એ છે કે માનવ જીવનને જે વાસ્તવિકતાઓને આપણે આજ સુધી સ્પર્શ નથી કરી તેના દ્વાર હવે ‘ઇન્ડસ્ટ્રી ફોર પોઈન્ટ ઝીરો’ દ્વારા ખુલશે. તે નોકરીની પ્રકૃતિને ઘણાં અંશે બદલી નાખશે.

આ વાસ્તવિકતાને સમજીને ભારત સરકાર સ્કીલ ઇન્ડિયા મિશન, સ્ટાર્ટ અપ ઇન્ડિયા, સ્ટેન્ડ અપ ઇન્ડિયા, અટલ ઇનોવેશન મિશન જેવા કાર્યક્રમો ચલાવી રહી છે. અમારા દેશનો યુવાન બદલાતી ટેકનોલોજીઓ માટે તૈયાર થઇ શકે, તેના પર અગાઉથી જ કામ કરવામાં આવી રહ્યું છે.

સાથીઓ, 10 વર્ષ પછી આપણે ક્યાં હોઈશું, તે આ હોલમાં બેઠેલ કોઈ પણ વ્યક્તિ નથી કહી શકતો. એ પણ કોઈ નથી કહી શકતું કે પાંચમી ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ હવે કેટલી દુર છે. ઠીક છે કે પહેલાની ત્રણ ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ લગભગ સો વર્ષના અંતરાળ પછી આવી છે. પરંતુ આપણે એ પણ તો જોઈ રહ્યા છીએ કે ચોથી ક્રાંતિએ 30-40 વર્ષ પહેલા જ ટકોરા મારી દીધા હતા.

પાછલા એક બે દાયકાઓને જ જોઈએ તો અગણિત વસ્તુઓની શોધ થઇ અને તે લુપ્ત પણ થઇ ગઈ. ટેકનોલોજીએ સમયને જાણે રોકી લીધો છે. ઇન્ડસ્ટ્રી ફોર પોઈન્ટ ઝીરોથી ફાઈવ પોઈન્ટ ઝીરોનો બદલાવ હવે 100 વર્ષ નહીં લગાડે.

એટલા માટે ભારત ઇન્ડસ્ટ્રી ફોર પોઈન્ટ જીરોને લઈને એટલું ગંભીર છે. આ જ સમય છે પોતાના સંપૂર્ણ સામર્થ્ય સાથે એકત્રિત થઇ જવાનું.હું એ પણ ઈચ્છીશ કે આપણે આવનારા કેટલાક મહિનાઓમાં જ ભારતમાં એક ‘ઇન્ડસ્ટ્રી ફોર પોઈન્ટ ઝીરો’ પાર્ક પણ સ્થાપિત કરીએ.

હું આપ સૌને, દેશના ઉદ્યોગ જગતને, તમામ રાજ્ય સરકારોને, સિવિલ સોસાયટીને, ઉદ્યોગપતિઓને આહ્વાન કરું છું કે આ ક્રાંતિમાં એકત્રિત થાય, સાથે જોડાય અને તેને સાથે મળીને ધરાતલ પર ઉતારો.

સાથીઓ, અમારી સરકારની વિચારધારા મુક્ત છે, વિચારો ખુલ્લા છે. જે પણ માળખું બનાવવાનું હોય, જે પણ પ્રોટોકોલ નક્કી કરવાના હોય, જે પણ નીતિઓ બનાવવાની હોય, નવા ભારતના હિતમાં, ભારતીયોના હિતમાં જે પણ કઈ કરવાનું હોય, આપણે કરીશું.

તમારા દરેક મંતવ્યો, તમારા દરેક અનુભવનું અમે હંમેશા સ્વાગત કરીએ છીએ. સરકાર દરેક સમયે, તૈયાર છે, તત્પર છે. અમે એ નક્કી કરીને બેઠા છીએ કે હવે આ વખતે ભારતને ચૂકવા નહીં દઈએ.

હું એકવાર ફરીથી આપ સૌને ચોથી ઔદ્યોગિક ક્રાંતિના કેન્દ્ર માટે ખૂબ–ખૂબ શુભકામનાઓની સાથે પોતાની વાત સમાપ્ત કરું છું.

ખૂબ–ખૂબ આભાર!!!

Explore More
78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ
India’s Biz Activity Surges To 3-month High In Nov: Report

Media Coverage

India’s Biz Activity Surges To 3-month High In Nov: Report
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM’s address at the Odisha Parba
November 24, 2024
Delighted to take part in the Odisha Parba in Delhi, the state plays a pivotal role in India's growth and is blessed with cultural heritage admired across the country and the world: PM
The culture of Odisha has greatly strengthened the spirit of 'Ek Bharat Shreshtha Bharat', in which the sons and daughters of the state have made huge contributions: PM
We can see many examples of the contribution of Oriya literature to the cultural prosperity of India: PM
Odisha's cultural richness, architecture and science have always been special, We have to constantly take innovative steps to take every identity of this place to the world: PM
We are working fast in every sector for the development of Odisha,it has immense possibilities of port based industrial development: PM
Odisha is India's mining and metal powerhouse making it’s position very strong in the steel, aluminium and energy sectors: PM
Our government is committed to promote ease of doing business in Odisha: PM
Today Odisha has its own vision and roadmap, now investment will be encouraged and new employment opportunities will be created: PM

जय जगन्नाथ!

जय जगन्नाथ!

केंद्रीय मंत्रिमंडल के मेरे सहयोगी श्रीमान धर्मेन्द्र प्रधान जी, अश्विनी वैष्णव जी, उड़िया समाज संस्था के अध्यक्ष श्री सिद्धार्थ प्रधान जी, उड़िया समाज के अन्य अधिकारी, ओडिशा के सभी कलाकार, अन्य महानुभाव, देवियों और सज्जनों।

ओडिशा र सबू भाईओ भउणी मानंकु मोर नमस्कार, एबंग जुहार। ओड़िया संस्कृति के महाकुंभ ‘ओड़िशा पर्व 2024’ कू आसी मँ गर्बित। आपण मानंकु भेटी मूं बहुत आनंदित।

मैं आप सबको और ओडिशा के सभी लोगों को ओडिशा पर्व की बहुत-बहुत बधाई देता हूँ। इस साल स्वभाव कवि गंगाधर मेहेर की पुण्यतिथि का शताब्दी वर्ष भी है। मैं इस अवसर पर उनका पुण्य स्मरण करता हूं, उन्हें श्रद्धांजलि देता हूँ। मैं भक्त दासिआ बाउरी जी, भक्त सालबेग जी, उड़िया भागवत की रचना करने वाले श्री जगन्नाथ दास जी को भी आदरपूर्वक नमन करता हूं।

ओडिशा निजर सांस्कृतिक विविधता द्वारा भारतकु जीबन्त रखिबारे बहुत बड़ भूमिका प्रतिपादन करिछि।

साथियों,

ओडिशा हमेशा से संतों और विद्वानों की धरती रही है। सरल महाभारत, उड़िया भागवत...हमारे धर्मग्रन्थों को जिस तरह यहाँ के विद्वानों ने लोकभाषा में घर-घर पहुंचाया, जिस तरह ऋषियों के विचारों से जन-जन को जोड़ा....उसने भारत की सांस्कृतिक समृद्धि में बहुत बड़ी भूमिका निभाई है। उड़िया भाषा में महाप्रभु जगन्नाथ जी से जुड़ा कितना बड़ा साहित्य है। मुझे भी उनकी एक गाथा हमेशा याद रहती है। महाप्रभु अपने श्री मंदिर से बाहर आए थे और उन्होंने स्वयं युद्ध का नेतृत्व किया था। तब युद्धभूमि की ओर जाते समय महाप्रभु श्री जगन्नाथ ने अपनी भक्त ‘माणिका गौउडुणी’ के हाथों से दही खाई थी। ये गाथा हमें बहुत कुछ सिखाती है। ये हमें सिखाती है कि हम नेक नीयत से काम करें, तो उस काम का नेतृत्व खुद ईश्वर करते हैं। हमेशा, हर समय, हर हालात में ये सोचने की जरूरत नहीं है कि हम अकेले हैं, हम हमेशा ‘प्लस वन’ होते हैं, प्रभु हमारे साथ होते हैं, ईश्वर हमेशा हमारे साथ होते हैं।

साथियों,

ओडिशा के संत कवि भीम भोई ने कहा था- मो जीवन पछे नर्के पडिथाउ जगत उद्धार हेउ। भाव ये कि मुझे चाहे जितने ही दुख क्यों ना उठाने पड़ें...लेकिन जगत का उद्धार हो। यही ओडिशा की संस्कृति भी है। ओडिशा सबु जुगरे समग्र राष्ट्र एबं पूरा मानब समाज र सेबा करिछी। यहाँ पुरी धाम ने ‘एक भारत श्रेष्ठ भारत’ की भावना को मजबूत बनाया। ओडिशा की वीर संतानों ने आज़ादी की लड़ाई में भी बढ़-चढ़कर देश को दिशा दिखाई थी। पाइका क्रांति के शहीदों का ऋण, हम कभी नहीं चुका सकते। ये मेरी सरकार का सौभाग्य है कि उसे पाइका क्रांति पर स्मारक डाक टिकट और सिक्का जारी करने का अवसर मिला था।

साथियों,

उत्कल केशरी हरे कृष्ण मेहताब जी के योगदान को भी इस समय पूरा देश याद कर रहा है। हम व्यापक स्तर पर उनकी 125वीं जयंती मना रहे हैं। अतीत से लेकर आज तक, ओडिशा ने देश को कितना सक्षम नेतृत्व दिया है, ये भी हमारे सामने है। आज ओडिशा की बेटी...आदिवासी समुदाय की द्रौपदी मुर्मू जी भारत की राष्ट्रपति हैं। ये हम सभी के लिए बहुत ही गर्व की बात है। उनकी प्रेरणा से आज भारत में आदिवासी कल्याण की हजारों करोड़ रुपए की योजनाएं शुरू हुई हैं, और ये योजनाएं सिर्फ ओडिशा के ही नहीं बल्कि पूरे भारत के आदिवासी समाज का हित कर रही हैं।

साथियों,

ओडिशा, माता सुभद्रा के रूप में नारीशक्ति और उसके सामर्थ्य की धरती है। ओडिशा तभी आगे बढ़ेगा, जब ओडिशा की महिलाएं आगे बढ़ेंगी। इसीलिए, कुछ ही दिन पहले मैंने ओडिशा की अपनी माताओं-बहनों के लिए सुभद्रा योजना का शुभारंभ किया था। इसका बहुत बड़ा लाभ ओडिशा की महिलाओं को मिलेगा। उत्कलर एही महान सुपुत्र मानंकर बिसयरे देश जाणू, एबं सेमानंक जीबन रु प्रेरणा नेउ, एथी निमन्ते एपरी आयौजनर बहुत अधिक गुरुत्व रहिछि ।

साथियों,

इसी उत्कल ने भारत के समुद्री सामर्थ्य को नया विस्तार दिया था। कल ही ओडिशा में बाली जात्रा का समापन हुआ है। इस बार भी 15 नवंबर को कार्तिक पूर्णिमा के दिन से कटक में महानदी के तट पर इसका भव्य आयोजन हो रहा था। बाली जात्रा प्रतीक है कि भारत का, ओडिशा का सामुद्रिक सामर्थ्य क्या था। सैकड़ों वर्ष पहले जब आज जैसी टेक्नोलॉजी नहीं थी, तब भी यहां के नाविकों ने समुद्र को पार करने का साहस दिखाया। हमारे यहां के व्यापारी जहाजों से इंडोनेशिया के बाली, सुमात्रा, जावा जैसे स्थानो की यात्राएं करते थे। इन यात्राओं के माध्यम से व्यापार भी हुआ और संस्कृति भी एक जगह से दूसरी जगह पहुंची। आजी विकसित भारतर संकल्पर सिद्धि निमन्ते ओडिशार सामुद्रिक शक्तिर महत्वपूर्ण भूमिका अछि।

साथियों,

ओडिशा को नई ऊंचाई तक ले जाने के लिए 10 साल से चल रहे अनवरत प्रयास....आज ओडिशा के लिए नए भविष्य की उम्मीद बन रहे हैं। 2024 में ओडिशावासियों के अभूतपूर्व आशीर्वाद ने इस उम्मीद को नया हौसला दिया है। हमने बड़े सपने देखे हैं, बड़े लक्ष्य तय किए हैं। 2036 में ओडिशा, राज्य-स्थापना का शताब्दी वर्ष मनाएगा। हमारा प्रयास है कि ओडिशा की गिनती देश के सशक्त, समृद्ध और तेजी से आगे बढ़ने वाले राज्यों में हो।

साथियों,

एक समय था, जब भारत के पूर्वी हिस्से को...ओडिशा जैसे राज्यों को पिछड़ा कहा जाता था। लेकिन मैं भारत के पूर्वी हिस्से को देश के विकास का ग्रोथ इंजन मानता हूं। इसलिए हमने पूर्वी भारत के विकास को अपनी प्राथमिकता बनाया है। आज पूरे पूर्वी भारत में कनेक्टिविटी के काम हों, स्वास्थ्य के काम हों, शिक्षा के काम हों, सभी में तेजी लाई गई है। 10 साल पहले ओडिशा को केंद्र सरकार जितना बजट देती थी, आज ओडिशा को तीन गुना ज्यादा बजट मिल रहा है। इस साल ओडिशा के विकास के लिए पिछले साल की तुलना में 30 प्रतिशत ज्यादा बजट दिया गया है। हम ओडिशा के विकास के लिए हर सेक्टर में तेजी से काम कर रहे हैं।

साथियों,

ओडिशा में पोर्ट आधारित औद्योगिक विकास की अपार संभावनाएं हैं। इसलिए धामरा, गोपालपुर, अस्तारंगा, पलुर, और सुवर्णरेखा पोर्ट्स का विकास करके यहां व्यापार को बढ़ावा दिया जाएगा। ओडिशा भारत का mining और metal powerhouse भी है। इससे स्टील, एल्युमिनियम और एनर्जी सेक्टर में ओडिशा की स्थिति काफी मजबूत हो जाती है। इन सेक्टरों पर फोकस करके ओडिशा में समृद्धि के नए दरवाजे खोले जा सकते हैं।

साथियों,

ओडिशा की धरती पर काजू, जूट, कपास, हल्दी और तिलहन की पैदावार बहुतायत में होती है। हमारा प्रयास है कि इन उत्पादों की पहुंच बड़े बाजारों तक हो और उसका फायदा हमारे किसान भाई-बहनों को मिले। ओडिशा की सी-फूड प्रोसेसिंग इंडस्ट्री में भी विस्तार की काफी संभावनाएं हैं। हमारा प्रयास है कि ओडिशा सी-फूड एक ऐसा ब्रांड बने, जिसकी मांग ग्लोबल मार्केट में हो।

साथियों,

हमारा प्रयास है कि ओडिशा निवेश करने वालों की पसंदीदा जगहों में से एक हो। हमारी सरकार ओडिशा में इज ऑफ डूइंग बिजनेस को बढ़ावा देने के लिए प्रतिबद्ध है। उत्कर्ष उत्कल के माध्यम से निवेश को बढ़ाया जा रहा है। ओडिशा में नई सरकार बनते ही, पहले 100 दिनों के भीतर-भीतर, 45 हजार करोड़ रुपए के निवेश को मंजूरी मिली है। आज ओडिशा के पास अपना विज़न भी है, और रोडमैप भी है। अब यहाँ निवेश को भी बढ़ावा मिलेगा, और रोजगार के नए अवसर भी पैदा होंगे। मैं इन प्रयासों के लिए मुख्यमंत्री श्रीमान मोहन चरण मांझी जी और उनकी टीम को बहुत-बहुत बधाई देता हूं।

साथियों,

ओडिशा के सामर्थ्य का सही दिशा में उपयोग करके उसे विकास की नई ऊंचाइयों पर पहुंचाया जा सकता है। मैं मानता हूं, ओडिशा को उसकी strategic location का बहुत बड़ा फायदा मिल सकता है। यहां से घरेलू और अंतर्राष्ट्रीय बाजार तक पहुंचना आसान है। पूर्व और दक्षिण-पूर्व एशिया के लिए ओडिशा व्यापार का एक महत्वपूर्ण हब है। Global value chains में ओडिशा की अहमियत आने वाले समय में और बढ़ेगी। हमारी सरकार राज्य से export बढ़ाने के लक्ष्य पर भी काम कर रही है।

साथियों,

ओडिशा में urbanization को बढ़ावा देने की अपार संभावनाएं हैं। हमारी सरकार इस दिशा में ठोस कदम उठा रही है। हम ज्यादा संख्या में dynamic और well-connected cities के निर्माण के लिए प्रतिबद्ध हैं। हम ओडिशा के टियर टू शहरों में भी नई संभावनाएं बनाने का भरपूर हम प्रयास कर रहे हैं। खासतौर पर पश्चिम ओडिशा के इलाकों में जो जिले हैं, वहाँ नए इंफ्रास्ट्रक्चर से नए अवसर पैदा होंगे।

साथियों,

हायर एजुकेशन के क्षेत्र में ओडिशा देशभर के छात्रों के लिए एक नई उम्मीद की तरह है। यहां कई राष्ट्रीय और अंतर्राष्ट्रीय इंस्टीट्यूट हैं, जो राज्य को एजुकेशन सेक्टर में लीड लेने के लिए प्रेरित करते हैं। इन कोशिशों से राज्य में स्टार्टअप्स इकोसिस्टम को भी बढ़ावा मिल रहा है।

साथियों,

ओडिशा अपनी सांस्कृतिक समृद्धि के कारण हमेशा से ख़ास रहा है। ओडिशा की विधाएँ हर किसी को सम्मोहित करती है, हर किसी को प्रेरित करती हैं। यहाँ का ओड़िशी नृत्य हो...ओडिशा की पेंटिंग्स हों...यहाँ जितनी जीवंतता पट्टचित्रों में देखने को मिलती है...उतनी ही बेमिसाल हमारे आदिवासी कला की प्रतीक सौरा चित्रकारी भी होती है। संबलपुरी, बोमकाई और कोटपाद बुनकरों की कारीगरी भी हमें ओडिशा में देखने को मिलती है। हम इस कला और कारीगरी का जितना प्रसार करेंगे, उतना ही इस कला को संरक्षित करने वाले उड़िया लोगों को सम्मान मिलेगा।

साथियों,

हमारे ओडिशा के पास वास्तु और विज्ञान की भी इतनी बड़ी धरोहर है। कोणार्क का सूर्य मंदिर… इसकी विशालता, इसका विज्ञान...लिंगराज और मुक्तेश्वर जैसे पुरातन मंदिरों का वास्तु.....ये हर किसी को आश्चर्यचकित करता है। आज लोग जब इन्हें देखते हैं...तो सोचने पर मजबूर हो जाते हैं कि सैकड़ों साल पहले भी ओडिशा के लोग विज्ञान में इतने आगे थे।

साथियों,

ओडिशा, पर्यटन की दृष्टि से अपार संभावनाओं की धरती है। हमें इन संभावनाओं को धरातल पर उतारने के लिए कई आयामों में काम करना है। आप देख रहे हैं, आज ओडिशा के साथ-साथ देश में भी ऐसी सरकार है जो ओडिशा की धरोहरों का, उसकी पहचान का सम्मान करती है। आपने देखा होगा, पिछले साल हमारे यहाँ G-20 का सम्मेलन हुआ था। हमने G-20 के दौरान इतने सारे देशों के राष्ट्राध्यक्षों और राजनयिकों के सामने...सूर्यमंदिर की ही भव्य तस्वीर को प्रस्तुत किया था। मुझे खुशी है कि महाप्रभु जगन्नाथ मंदिर परिसर के सभी चार द्वार खुल चुके हैं। मंदिर का रत्न भंडार भी खोल दिया गया है।

साथियों,

हमें ओडिशा की हर पहचान को दुनिया को बताने के लिए भी और भी इनोवेटिव कदम उठाने हैं। जैसे....हम बाली जात्रा को और पॉपुलर बनाने के लिए बाली जात्रा दिवस घोषित कर सकते हैं, उसका अंतरराष्ट्रीय मंच पर प्रचार कर सकते हैं। हम ओडिशी नृत्य जैसी कलाओं के लिए ओडिशी दिवस मनाने की शुरुआत कर सकते हैं। विभिन्न आदिवासी धरोहरों को सेलिब्रेट करने के लिए भी नई परम्पराएँ शुरू की जा सकती हैं। इसके लिए स्कूल और कॉलेजों में विशेष आयोजन किए जा सकते हैं। इससे लोगों में जागरूकता आएगी, यहाँ पर्यटन और लघु उद्योगों से जुड़े अवसर बढ़ेंगे। कुछ ही दिनों बाद प्रवासी भारतीय सम्मेलन भी, विश्व भर के लोग इस बार ओडिशा में, भुवनेश्वर में आने वाले हैं। प्रवासी भारतीय दिवस पहली बार ओडिशा में हो रहा है। ये सम्मेलन भी ओडिशा के लिए बहुत बड़ा अवसर बनने वाला है।

साथियों,

कई जगह देखा गया है बदलते समय के साथ, लोग अपनी मातृभाषा और संस्कृति को भी भूल जाते हैं। लेकिन मैंने देखा है...उड़िया समाज, चाहे जहां भी रहे, अपनी संस्कृति, अपनी भाषा...अपने पर्व-त्योहारों को लेकर हमेशा से बहुत उत्साहित रहा है। मातृभाषा और संस्कृति की शक्ति कैसे हमें अपनी जमीन से जोड़े रखती है...ये मैंने कुछ दिन पहले ही दक्षिण अमेरिका के देश गयाना में भी देखा। करीब दो सौ साल पहले भारत से सैकड़ों मजदूर गए...लेकिन वो अपने साथ रामचरित मानस ले गए...राम का नाम ले गए...इससे आज भी उनका नाता भारत भूमि से जुड़ा हुआ है। अपनी विरासत को इसी तरह सहेज कर रखते हुए जब विकास होता है...तो उसका लाभ हर किसी तक पहुंचता है। इसी तरह हम ओडिशा को भी नई ऊचाई पर पहुंचा सकते हैं।

साथियों,

आज के आधुनिक युग में हमें आधुनिक बदलावों को आत्मसात भी करना है, और अपनी जड़ों को भी मजबूत बनाना है। ओडिशा पर्व जैसे आयोजन इसका एक माध्यम बन सकते हैं। मैं चाहूँगा, आने वाले वर्षों में इस आयोजन का और ज्यादा विस्तार हो, ये पर्व केवल दिल्ली तक सीमित न रहे। ज्यादा से ज्यादा लोग इससे जुड़ें, स्कूल कॉलेजों का participation भी बढ़े, हमें इसके लिए प्रयास करने चाहिए। दिल्ली में बाकी राज्यों के लोग भी यहाँ आयें, ओडिशा को और करीबी से जानें, ये भी जरूरी है। मुझे भरोसा है, आने वाले समय में इस पर्व के रंग ओडिशा और देश के कोने-कोने तक पहुंचेंगे, ये जनभागीदारी का एक बहुत बड़ा प्रभावी मंच बनेगा। इसी भावना के साथ, मैं एक बार फिर आप सभी को बधाई देता हूं।

आप सबका बहुत-बहुत धन्यवाद।

जय जगन्नाथ!