તા. ૧૭/૧૧/૨૦૧૧

ભારત માતા કી જય..!

મંચ પર બિરાજમાન મંત્રીમંડળના મારા સાથી, રાજ્યના શહેરી વિકાસ મંત્રી શ્રી નિતીનભાઇ પટેલ, આ વિસ્તારના લોકપ્રિય સાંસદ શ્રી હરિનભાઇ પાઠક, ઔડાના ચેરમેન શ્રી ધર્મેન્દ્રભાઇ શાહ, કર્ણાવતીના મૅયર શ્રી અસિતભાઇ વોરા, ગાંધીનગર ગુડાના ચેરમેન શ્રી અશોકભાઇ ભાવસાર, ભાઈશ્રી જીતુભાઇ વાઘેલા પૂર્વ ધારાસભ્ય, અહીંના સતત દોડતા ધારાસભ્ય શ્રી બાબુભાઇ બી.જે.પી, અમદાવાદ શહેર ભાજપના પ્રમુખ અને એલિસબ્રીજના ધારાસભ્ય ભાઇ શ્રી રાકેશભાઇ શાહ, રખિયાલના ધારાસભ્ય શ્રી વલ્લભભાઇ, મંચ પર બિરાજમાન તાલુકા પંચાયત, જિલ્લા પંચાયતના સૌ આગેવાનો, કૉર્પોરેશનના સૌ આગેવાનો અને વિશાળ સંખ્યામાં પધારેલ વહાલા નાગરિક ભાઈઓ અને બહેનો...

રકાર કોના માટે? સરકાર ગરીબ માટે હોય છે, સરકાર નોધારાનો આધાર હોય છે. કોઇ એક ઉદ્યોગપતિ માંદો પડે તો એને ડૉક્ટરની સારવાર લેવામાં કંઈ તકલીફ પડે ભાઇ? જરાય ન પડે, પેલા એક કહેતાં પચાસ ડૉક્ટર હાજર થઈ જાય, પણ ગરીબને? ગરીબની ચિંતા તો સરકારે કરવી પડે, હોસ્પિટલો બનાવવી પડે અને એમાં ગરીબને ઓછા દરે એની સારવાર થાય એવી ચિંતા કરવી પડે. અમીરના છોકરાને ભણવું હોય તો એને કંઈ તકલીફ પડે? એ તો પંદર શિક્ષકો ઘેર બોલાવી શકે, પણ ગરીબના છોકરાને ભણવું હોય તો? સરકારે શાળાઓ બનાવવી પડે, સરકારે પગાર ચૂકવવા પડે, સરકારે યુનિફૉર્મ આપવા પડે, સરકારે બધી જ વ્યવસ્થા કરવી પડે, કારણ ગરીબ ભણે એ જરૂરી છે અને એ ચિંતા સરકારે કરવાની હોય છે. એ જ રીતે, આજના યુગમાં કોઇ અમીર માટે ઘર બનાવવું હોય, મધ્યમવર્ગના માનવી માટે ઘર બનાવવું હોય તો કદાચ પોતાની કમાણીમાંથી બચત કરીને મકાન બનાવી શકે, પણ ગરીબ બે ફૂટ જગ્યા પણ ન લઈ શકે અને એને માટે એની પાસે એટલું ગજું પણ ના હોય. તો ગરીબ માટે આવાસ સરકારે બનાવવા પડે, અરબો-ખર્વો રૂપિયાનો બોજ આવે તેમ છતાંય જો ગરીબને સારું ઘર મળે તો એની જીંદગીની એક નવી શરૂઆત થતી હોય છે અને તેથી સરકારે ગુજરાતમાં એક અભિયાન ઉપાડ્યું છે કે ગરીબને ઘર કેવી રીતે આપવું? અને આપને જાણીને આનંદ થશે ભાઈઓ, ૧૭૦૦ કરોડ રૂપિયા કરતાં વધારે રકમ સાથે જેમ આજે આઠ હજાર મકાનો બની ગયા છે ને એક લાખ મકાનો તૈયાર થશે, એક લાખ! અને આવનારા દિવસોમાં સુરત, અમદાવાદ જેવા શહેરી વિસ્તારોમાં, ઝૂંપડપટ્ટીમાં જેમને જીંદગી જીવવી પડે છે ત્યાં ‘જ્યાં ઝૂંપડું ત્યાં ઘર’ એ યોજના સાથે અનેક નવા મકાનો બનાવવાનું આયોજન સરકારે હાથ પર લીધું છે. લાખો મકાનો આ રાજ્યમાં ગરીબો માટે બનવાનાં છે. ૪૦ વર્ષ ગુજરાતની અંદર કોંગ્રેસે રાજ્ય કર્યું, આ ૪૦ વર્ષમાં જેટલા મકાનો બન્યા હશે એના કરતા વધારે મકાનો આ સરકાર બનાવીને તમને આપવાની છે. અરે ગરીબને જ્યારે ઘર મળેને તો એની જીવન જીવવાની પધ્ધતિ પણ બદલાતી હોય છે. કોઇ માણસ કંઈક ઘરમાં વસાવેને તો પછી એને એમનેય સારું રાખવાની ટેવ પડતી હોય છે. અત્યારે એ ઝૂંપડામાં જીંદગી જીવતો હોય, કાચાં-પાકાં ઘરોમાં રહેતો હોય તો એને એમ થાય કે ઠીક આમાં ક્યાં ખર્ચો કરવાનો હોય? પગ-લૂછણિયાનો ખર્ચો પણ ના કરે. પણ આવું મકાન મળશેને એટલે એને એમ થશે કે ઉભા રહો ભાઈ, થોડા પૈસા બચાવો. પગલૂંછણિયું આવતા મહિને લાવવું છે, પછી થશે ના-ના થોડા પૈસા બચાવો, ઘરમાં કોઈ મહેમાન આવે તો સારું ના લાગે, શેતરંજી લાવવી છે. પછી એમ થાય કે ઉભા રહો, ખોટા ખર્ચા નથી કરવા હવે છોકરાઓ મોટા થાય છે તો ઘરમાં એકાદ ટી.વી. પણ લાવીએ. એકવાર મકાન મળે તો પોતાની જીંદગી સુધારવા માટે એ બચત પણ કરતો થાય છે, પૈસાની ખોટ હોય તો વધારે મહેનત પણ કરતો થાય છે અને ધીરે ધીરે બીજા લોકોને સમકક્ષ આવવાનો પ્રયાસ કરે છે. ગરીબોનું મકાન પણ ઘણીવાર ગરીબીની સામે લડવા માટેનું એક મોટું હથિયાર બની જતું હોય છે. એકવાર માણસ સ્વાભિમાનથી જીવતો થાય તો એને ગરીબી ભૂલવાનું મન થતું હોય છે. અને મને વિશ્વાસ છે કે જે આઠ હજાર આવા પરિવારોને આ ઘર મળી રહ્યાં છે, એ માત્ર મકાનમાં જઈને ખાલી આશરો લે એવું નહીં, એ મકાનમાં જાય ત્યારે એક નવી જીંદગી જીવવાનો સંકલ્પ કરે અને ગરીબીને હવે ઘરમાં પેસવા નથી દેવી એવા નિર્ધાર સાથે આગળ વધે.

મકાનો જ્યારે અમે આપીએ છીએ ત્યારે, જે ફ્લેટની કિંમત આજે ૨૦-૨૫ લાખ થાય એવા મકાનો આપને ખાલી ટોકન કિંમતથી મળવાના છે અને એ પણ એટલા માટે કે એના માટે થોડી જવાબદારી ઊભી થાય. સરકાર તમને આટલું આપે છે, હું તમારી પાસે કંઈ માંગું તો આપશો ભાઈઓ? બહુ ઓછા લોકો બોલે છે, આપશો..? પેલું નિતીનભાઇએ વર્ણન કર્યું એવું મારે કંઈ જોઇતું નથી ભાઈ, પેલું ટેબલ નીચે માંગે છે એવું નથી જોઇતું. મને વચન જોઇએ છે, આપશો...? જેમને આ મકાન મળે છે એ લોકો બે વાત પોતાના જીવનમાં નક્કી કરે. એક, અમે બાળકોને ભણાવીશું. ગમે તેવી તકલીફ પડે પણ બાળકોનું ભણતર નહીં છોડાવીએ. કરશો..? બાળકોને ભણાવશો..? એમાં દીકરીને ખાસ ભણાવશો..? ખોંખારીને બોલોને..! બીજું કામ, એક પાપ શહેરમાં વકરતું જાય છે અને જેમ માણસ આધુનિક થતો જાયને એમ આ રોગચાળો વધારે આવતો જાય અને એટલે ભ્રૂણ હત્યાનું પાપ, ખબર પડે કે દીકરી જન્મવાની છે તો એનો ગર્ભપાત કરાવી લે. ભાઈઓ-બહેનો, જેમને મકાનો મળવાનાં છે એવા સૌ લોકોને મારી બીજી વિનંતી છે કે આપણે નક્કી કરીએ કે આપણા આખા કુટુંબમાં ક્યારેય દીકરી અવતરવાની હોય તો ગર્ભપાતનું પાપ નહીં કરીએ, દીકરીને માંના પેટમાં મારી નહીં નાખીએ, દીકરીને આ પૃથ્વી પર અવતરવા દઇએ. ભાઈઓ, લક્ષ્મીને નહીં અવતરવા દો તો તમારા ઘરમાં લક્ષ્મીજી નહીં પધારે, આપણને સુખ નહીં મળે અને તેથી આ મકાન મળે તેની સાથે મનમાં આ પણ ભાવ કેળવીએ કે હવે પછી ઓશિયાળી જીંદગી જીવવી નથી. ક્યારેય આપણા સંતાનોને ભણી-ગણીને આગળ વધવું હોય તો કોઇ રુકાવટ ન આવે એવા સંકલ્પ સાથે એક નવી જીંદગી જીવવાની શરૂઆત કરવી છે એવા નિર્ધાર સાથે આ મકાનની અંદર પગ મૂકવાનો નિર્ણય કરજો ભાઈ.

મકાનો જે બન્યા છે એના કૉન્ટ્રેક્ટમાં અમારા ઔડાના મિત્રોએ એક સારી વ્યવસ્થા કરી છે. વ્યવસ્થા એ કરી છે કે જ્યારે સરકાર પઝેશન લેશે એ દિવસે જે નિયમો પ્રમાણે મકાન એણે આપવાનું છે એવું બરાબર તૈયાર કરીને આપવું પડશે. ક્યાંય બારી-બારણું તૂટેલું અંદર નાખશે તો સરકાર એનો સ્વીકાર કરવાની નથી, એને કહેશે કે ઊભો રે ભાઈ, આ બરાબર નથી, પૂરું કર પછી જ લઇશું અને એવું મકાન તમને મળવાનું છે. કારણકે ઘણી વાર મકાન બનતા બનતા છેલ્લું મકાન બનતું હોય ત્યારે પહેલા મકાનમાં કંઈક-કંઈક આવી તકલીફ આવી હોય... પણ આ કૉન્ટ્રેક્ટની વ્યવસ્થા છે કે કૉન્ટ્રેક્ટરે આપે એ દિવસે બધે-બધાં મકાન બરાબર તૈયાર કરીને આપવાનાં છે. એના કારણે અનન્ય લાભાર્થીઓ છે એમને એક મકાન સંપૂર્ણપણે, નિયમ પ્રમાણે જેવું બનવું જોઇએ એવું બનેલું તૈયાર મળશે એની વ્યવસ્થા સરકારે પહેલેથી કરેલી છે. આ જે મકાનો બનાવ્યાં છે એ જુદી જુદી જગ્યાએ બનાવ્યાં છે. અહીંયાં પણ બનાવ્યાં છે, પૂર્વ પટ્ટામાં બનાવ્યાં છે અને પશ્ચિમ પટ્ટામાં પણ બનાવ્યાં છે. હવે ડ્રૉમાં તો કંઈ ખબર ન પડે કે તમને ક્યાં મકાન મળે? તમે રહેતા હો થલતેજમાં અને મકાન મળે અહીં સિંગરવામાં તો તમને તકલીફ થાય. તો એક મે સૂચન એવું કર્યું છે કે અંદર-અંદર અદલાબદલી કરવી હોય તો ઔડાને મે કહ્યું છે કે આ ગરીબ પરિવારોને તકલીફ ન પડે, એમને અંદર-અંદર અદલાબદલી કરી આપજો. પણ સામે બદલીવાળો તમારે શોધી લાવવો પડે હોં ભાઈ, એ સરકાર ગોતવા નહીં જાય. તમારે શોધી લાવવું પડે કે આ ભાઈ થલતેજમાં છે એને સિંગરવા જવું છે તો તું સિંગરવા જા, હું થલતેજ જાઉં. બીજું, આમાં લગભગ બસો જેટલા વિકલાંગ પરિવારોના લાભાર્થે... જે કુટુંબમાં કોઇ વિકલાંગ છે, જેમને પગથિયાં ચડીને રોજ ઉપર-નીચે જવું હોય તો તકલીફ પડે... તો મેં ઔડાના મિત્રોને વિનંતી કરી છે કે ઈશ્વરે જેમને આ કષ્ટ આપ્યું છે એમને આપણે વધારે કષ્ટ ન આપીએ અને એમને નીચેનું મકાન મળે એવી જોગવાઈ કરવી. એક સામાજિક દ્રષ્ટિકોણ, એક સંવેદનશીલ દ્રષ્ટિકોણ સાથે આ આખાય કામને આગળ ધપાવવું એવો આપણે પ્રયાસ કર્યો છે. ભાઈઓ-બહેનો, ગામડામાં જે પહેલાં મકાનો બનતાં હતાં... ઇંદિરા આવાસ હોય, સરદાર આવાસ હોય, આંબેડકર આવાસ હોય, બધી જાતજાતની યોજનાઓ ચાલતી હોય... પણ શું થાય? ગામના એક ખૂણામાં એક ટુકડો જમીન આપી હોય ત્યાં કોઇ નાનું ઘર બાંધ્યું હોય, બીજા ખૂણામાં બીજાને આપ્યું હોય, ત્રીજા ખૂણામાં ત્રીજાને આપ્યું હોય અને એને કંઈ લાગે જ નહીં કે કશું બન્યું છે. આ સરકારે પાયાનો વિચાર કર્યો કે ભાઈ એક ગામમાં કુલ કેટલા ગરીબો મકાનો લેવાને પાત્ર છે એ પહેલાં લિસ્ટ બનાવો. પછી કઈ યોજનામાંથી કોને કેટલો લાભ મળી શકે એની યાદી કાઢો અને કોઇ એક જમીનનો ટુકડો કાઢીને બધા જ મકાનો એકસાથે, કોલોની જેવું બનાવી શકાય? તો પછી સરકાર ત્યાં રોડ પણ આપે, સરકાર ત્યાં ગટર પણ આપે, સરકાર ત્યાં વીજળી પણ આપે, વધારે ઘર હોય તો સરકાર ત્યાં આંગણવાડી આપે, કોઇ દુકાન માટેની જગ્યા આપે તો પહેલાં જે છૂટાછવાયા ગામડાની અંદર એક ટેકરા પર અહીંયાં મકાન હોય, બીજા ટેકરા પર ત્યાં હોય.. એ પરિસ્થિતિ બદલી છે. આ સ્વર્ણિમ જયંતી વર્ષમાં સ્વર્ણિમ સેવા એ પ્રકારની કોલોનીઓ બનાવવાનું કામ ચાલુ કર્યું છે અને આપણા અમદાવાદ જિલ્લામાં પણ એનું નિર્માણ થઈ ગયું છે, મહેસાણા જિલ્લામાં પણ થઈ ગયું છે, દરેક જિલ્લામાં કામ પૂરપાટ ચાલી રહ્યું છે. માળખાકીય સુવિધાઓ સાથેનાં મકાનો આ ગરીબોને મળે એવો મૂળભૂત ફેરફાર આ સરકારે કર્યો છે જેના કારણે સરકારને ઘણું મોટું આર્થિક ભારણ આવ્યું છે. તેમ છતાં એક કોલોની જેવું બનશે તો એમને એક નવી જીંદગી જીવવા માટેનો અવસર મળશે. ઘણીવાર ગામડામાં મકાન બને તો જ્યાં ખાડા-ટેકરા હોય કે બીજા કામની ન હોય એવી જમીન ફટકારી દીધી હોય અને જો સહેજ વરસાદ પડે તો આ ગરીબોના ઘરે પાણી ભરાયાં હોય. આપણે કહ્યું કે આ કોલોનીઓ બનાવો તો ઉંચામાં ઉંચી જગ્યા હોય ત્યાં શોધીને બનાવો એટલે વરસાદ આવે તો કમસેકમ એને દુખી થવાનો વારો ન આવે. આ પ્રકારના સૂચનો સાથે ગરીબોનું ભલું કેમ થાય? એની ચિંતા આ સરકારને છે.

ભાઈઓ-બહેનો, આ સરકાર એવી છે કે જન્મથી મરણ સુધી જીવનના દરેક તબક્કે આ સરકાર ગરીબોની પડખે રહેતી હોય છે, ગરીબો માટે કામ કરતી હોય છે. ગરીબ પરિવાર... અને જન્મ થતાં પહેલાં જ, હું તો કહું છું ગરીબ માતા એના ગર્ભમાં બાળક હોય, એની પાસે સુવાવડના પૈસા ના હોય, તો આ સરકાર, સરકારના ખર્ચે ગરીબ પરિવારની માતાઓની સુવાવડનો ખર્ચો આપે છે એટલું જ નહીં, એ ત્રણ-ચાર દિવસ હોસ્પિટલમાં રહે તો રોજના બસો રૂપિયા એના આપે છે અને એના પતિને પણ આપે છે. એટલું જ નહીં, આ ગરીબ પરિવારની બહેન, એના ઘેરથી એને હોસ્પિટલ જવું હોય તો જે ભાડાનો ખર્ચો થાય, રિક્ષા કરી હોય કે ટ્રેક્ટર કર્યું હોય એ ખર્ચો પણ સરકાર આપે છે, ગર્ભમાં બાળક હોય ત્યારે ખર્ચો સરકાર કરે છે. આપનું બાળક જન્મે એની કાળજી લેવા માટે સરકારે ડૉક્ટરો રાખ્યા છે. આપનું બાળક છ મહિનાનું થાય, એને કોઇ રોગ લાગુ ના પડે, એ મૃત્યુ ના પામે એના માટે આ સરકાર કાળજી લે છે. આપના બાળકને પોલિયો ના થાય, એને અપંગતા ના આવે એના માટે રસીકરણનું અભિયાન દર ત્રણ મહિને આ સરકાર ઉપાડે છે અને ઘેર ઘેર જઈને આપના બાળકના રસીકરણની ચિંતા કરે છે. આપનું બાળક સહેજ મોટું થાય તો એને આંગણવાડીમાં લઈ જઇને એ હસતું-ખેલતું થાય, રમતું થાય, ગીત ગાતું થાય, રમકડાં ઓળખતું થાય, વસ્તુ ઓળખતું થાય એના માટે મફતમાં ગરીબો માટે આંગણવાડી આ સરકાર ચલાવે છે. આપના બાળકને પોષણ મળી રહે તેના માટે આપના નાનાં-નાનાં ભૂલકાંઓને પાણીમાં પલાળીને પિવડાવી શકાય એવો પાવડર મફતમાં સરકાર આપે છે જેથી કરીને આપના બાળકને પૂરતું પોષણ મળી રહે. સહેજ મોટું થાય તો એ બાળકને પોષણક્ષમ આહાર મળે એના માટેનો ફ્રી સેટ, તૈયાર કરેલ બૅગમાં, બધા પરિવારોને મફતમાં સરકાર આપે છે. આપનું બાળક તંદુરસ્ત થાય એના માટેની ચિંતા સરકાર કરે છે. આપનું બાળક સહેજ મોટું થાય, નિશાળે જવાનું થાય એને મફતમાં સરકાર ભણાવે છે. આપના બાળકને ભણાવવા માટે શિક્ષકોનો ખર્ચો કરે છે, પુસ્તકોનો ખર્ચ આપે છે, બાળકોને ગણવેશ મફત આપે છે અને જે બાળકોને છાત્રાલયમાં રહીને ભણવું પડે એવા હોય તો એને છાત્રાલયનો ખર્ચો આપે છે. બસમાં બેન-દીકરીઓને ભણવા જવું પડતું હોય તો એને બસનો મફતમાં પાસ કાઢી આપે છે જેથી કરીને આ ગરીબનું બાળક ભણે, આ બધી જ ચિંતા સરકાર કરે છે. આપનું બાળક ભણે, ભણ્યા પછી એને કૉલેજમાં જવું હોય, એક પણ પૈસાના ખર્ચા વગર કૉલેજનું શિક્ષણ આ સરકાર ગરીબના બાળકોને આપે છે. આપના બાળકને વકીલ થવું હોય, ડૉક્ટર થવું હોય તો એનો ખર્ચો સરકાર આપે છે. વકીલ થઈ જાય અને ધંધો શરૂ કરવો હોય તો શરૂઆતમાં ઑફિસ ખોલવા માટે ગરીબના બાળકને નોટરી થવું હોય, ડૉક્ટર થવું હોય તો શરૂઆત કરવા માટે લાખો રૂપિયા સરકાર એના હાથમાં મૂકે છે જેથી કરીને એ જીવન ચલાવી શકે. ગરીબના બાળકને વિમાન ઉડાડવાનું મન થાય, પાયલોટ થવું હોય અને એ વિદેશમાં ભણવા જવા માગતો હોય તો સરકાર વિદેશમાં ભણવા માટે ગરીબના બાળકને પૈસા આપે છે. આપ નોકરીએ લાગો એની ચિંતા સરકાર કરે છે, આપ આર્થિક રીતે પગભર થાવ એની ચિંતા સરકાર કરે છે. ગરીબને રહેવા માટે ઘર ન હોય તો સરકાર આપે છે, ગરીબને સસ્તું અનાજ મળે જેથી કરીને તે ઘેર ચૂલો સળગાવી શકે તે માટે દરેક પરિવારને સસ્તામાં બે કિલો ત્રણ કિલો અનાજ આપવાનું કામ આ સરકાર કરતી હોય છે. એટલું જ  નહીં, કોઇ ગરીબ પરિવાર હોય અને પરિસ્થિતિ અત્યંત ખરાબ હોય તો એના અગ્નિસંસ્કાર કરવા હોય તો એનો ખર્ચો પણ સરકાર કરતી હોય છે.

રીબનું બાળક નિશાળમાં દાખલ થાય, સરકાર એના આરોગ્યનું પરીક્ષણ કરાવે છે અને એને કોઇ માંદગી હોય તો ગમે તેટલો ખર્ચો આવે, પાંચ લાખ દસ લાખ, હાર્ટનું જો ઓપરેશન કરાવવાનું હોય, બીજું કોઇ ઓપરેશન કરાવવાનું હોય, મદ્રાસ મોકલવો પડે એમ હોય, બેંગ્લોર મોકલવો પડે એમ હોય તો આ સરકારના મુખ્યમંત્રીના ફંડમાંથી ગરીબ બાળકોનાં ઓપરેશન કરવામાં આવે છે અને ૩૦૦૦ કરતાં વધારે આવા બાળકો જેના મા બાપને ખબર નથી કે એના બાળકોને કયો રોગ છે... અને જો ભૂલેચૂકે ગુજરી જાય તો મા બાપ એમ માનતા હોય છે કે ઇશ્વરને ગમ્યું એ ખરું, બિચારાને ખબર જ નથી હોતી. આ રાજ્યની અંદર દોઢ લાખ જેટલા ગરીબ બાળકોનાં ચશ્માંના નંબર કાઢીને એને ચશ્માં આપવાનું કામ સરકાર કરે છે જેથી કરીને પેલું બાળક ભણવા માગતું હોય તો ભણી શકે. આપ કલ્પના કરો, જન્મથી મરણ સુધી દરેકે દરેક ડગલેને પગલે ગરીબનો હાથ પકડવા માટે સરકાર જોડે આવે છે.

જે ગરીબ કલ્યાણ મેળાઓની અંદર પાંચ-પાંચ સાત-સાત હજાર કરોડ રૂપિયા સીધે સીધા કોઈ પણ પ્રકારના ભ્રષ્ટાચાર વગર ગરીબોના હાથમાં આપી દેવાનું કામ આ સરકાર કરે છે. ગરીબ વિધવા હોય એની ચિંતા સરકાર કરે છે, એને એના ઘરે પેન્શન મોકલાવી દે જેથી કરીને એ સ્વમાનભેર જીંદગી જીવી શકે. એને કંઈ શીખવું હોય, સીવણ શીખવું હોય કે ભરતકામ શીખવું હોય તો સરકાર શિખવાડે છે. એને સંચો જોઇતો હોય તો  સરકાર આપે છે. તો વિધવા ગરીબ બેન પણ પગભર થઈને જીવી શકે એની ચિંતા સરકાર કરે છે. ગરીબની ૬૦ વર્ષની ઉંમર થઈ ગઈ હોય અને કોઇ આજીવિકા ના હોય, સાંજે કેમ ખાવું એની ચિંતા હોય તો ૬૦ વર્ષથી મોટી ઉંમરના ગરીબોને દર મહિને પેન્શન સરકાર એના ઘેર મોકલે છે જેથી કરીને ઘડપણમાં એને કોઇ પાસે હાથ લંબાવવો ન પડે. જન્મથી મરણ સુધી આ સરકાર ગરીબોને માટે દિવસ-રાત કામ કરતી હોય છે.

ભાઈઓ-બહેનો, ગુજરાતે ગરીબી સામે જંગ માંડ્યો છે. ગરીબીનો ગુજરાતમાંથી નિકાલ કરવો છે મિત્રો. પ્રત્યેક માણસ સ્વમાનભેર જીવે, સુખથી જીંદગી જીવે એના માટે વિકાસનો ધોધ વહે એના માટેની મથામણ આદરી છે. પણ કમનસીબી એવી છે કે કેટલાક માર્ગ ભટકેલા લોકોને ગુજરાતનું ભલું જોવું જ નથી. એમને તો લોકો અભણ રહે તો જ એમના રાજકીય રોટલા શેકાય એટલે એમને ભણતર થાય એમાં રસ નથી, ગરીબનું કલ્યાણ થાય એમાં રસ નથી કારણ કે એમની મતપેટીઓ ભરવા કામ આવે એટલે ગરીબોના વિરોધીઓ લોકો છે અને એટલા માટે ભાઈઓ-બહેનો હું કહું છું કે જો સારા પ્રકારનો વિકાસ કરવો હશે તો વિકાસની જોડે આપણે ભાગીદાર બનવું પડશે. ‘સૌનો સાથ, સૌનો વિકાસ’ એ મંત્ર લઈને આપણે આગળ વધ્યા છીએ અને એ મંત્રને ચરિતાર્થ કરવાનો પ્રયાસ આપણે કરવાની આવશ્યકતા છે અને આ મથામણ જો આપણે કરીશું...

પ વિચાર કરો, આ સરકારે ગરીબો માટે ત્રણ એવી યોજનાઓ બનાવી. શહેરી ગરીબ, એની સમૃદ્ધિ માટે યોજના બનાવી, બે હજાર કરોડ રૂપિયાનું પેકેજ એના માટે આપ્યું. ‘ઉમ્મીદ’ નામની યોજના બનાવી. જે શહેરી ગરીબ બાળકો, પાંચમું -છઠ્ઠું ધોરણ ભણીને ઊઠી ગયા હોય, ભણવામાં રસ ન હોય, ભણવાની વ્યવસ્થા ના હોય... રોજગાર જોઇતો હોય તો એને કંઈક આવડત આવડવી જોઇએ. એને જો આવડત ના હોય... એને જો છાપાં નાખવા જવું હોય પણ સાઇકલ ચલાવતા ના આવડતી હોય તો? સાઇકલ ના હોય તો? આ સરકારે ‘ઉમ્મીદ’ કાર્યક્રમ અંતર્ગત નાનાં-નાનાં હુન્નર શિખવાડવાનું ચાલુ કર્યું છે. ત્રણ અઠવાડિયાનું હુન્નર, પાંચ અઠવાડિયાનું હુન્નર, કંઈક પણ એને આવડત શિખવાડવાની. ભાઈઓ અને બહેનો, આ હુન્નરને કારણે ગયા બે વર્ષમાં એક લાખ કરતાં વધારે આવા ગરીબ બાળકોને રોજગાર મળી ગયો અને સામાન્ય મજૂરી કરતા હતા તો મહિને ૮૦૦-૧૦૦૦ રૂપિયા કમાતા હતા, આ કંઈ શીખીને ગયા તો આજે પાંચ હજાર, છ હજાર કે સાત હજાર રૂપિયા આ બાળકો કમાતા થયાં છે. આ ઉમ્મીદ યોજના દ્વારા આપણે આ કામ કર્યું છે.

જ રીતે, આદિવાસીઓના કલ્યાણ માટે ‘વનબંધુ કલ્યાણ યોજના’ કરી અને આદિવાસીઓના વિકાસ માટે એક હજાર કરોડ રૂપિયાનું પેકેજ એમને આપણે આપ્યું, એ જ રીતે, દરિયાકાંઠે માછીમારીનું કામ કરતા મારા મછવારા ભાઈઓ, સાગરખેડુ ભાઈઓ, જેઓ બિચારા વિકાસ માટે રાહ જુએ છે એના માટે સરકારે પંદર હજાર કરોડ રૂપિયાનું પેકેજ કરીને એમના કલ્યાણ માટેની યોજના કરી. જો શહેરી ગરીબો હોય તો એની ચિંતા, સમુદ્રકિનારે રહેતા ગરીબો હોય તો એની ચિંતા, વનવાસી વિસ્તારમાં રહેનારા ગરીબો હોય તો એની ચિંતા, સર્વાંગી વિકાસ થાય એવી વાત કરી. કોઇ પાછળ ના રહી જાય એની કાળજી લેવાનુ કામ આ સરકારે કર્યું છે અને એટલા માટે ભાઈઓ, આજે ગુજરાત જે વિકાસ કરી રહ્યું છે, જે પ્રગતિ થઈ રહી છે... હમણાં ગુજરાતની અંદર નવાં-નવાં કારખાનાંઓ આવી ગયાં. કેટલા બધા લોકોને રોજી-રોટી મળી છે. આજે ખેતીમાં એક જ કુટુંબમાં, ખેતી નાની હોય, ચાર-ચાર દીકરા હોય તો માં-બાપ પણ વિચાર કરે કે એક દીકરો ખેતી કરે અને ત્રણ લોકો કંઈક દુકાન કરે કે નોકરી કરે. ખેડૂત પણ નોકરી-દુકાન ઇચ્છે છે. જો ગુજરાતનો વિકાસ ન થાય તો આ ખેડૂતના દીકરાઓનું શું થશે? એમને રોજી-રોટી ક્યાંથી મળશે?

ગુજરાતમાં હમણાં નવી નવી કંપનીઓ આવી રહી છે, ગાડીઓ બનાવવા માટે. પચાસ લાખ ગાડીઓ ગુજરાતમાં બને એવી સંભાવના ઊભી થઈ છે, પચાસ લાખ..! દર વર્ષે પચાસ લાખ ગાડીઓ..! મારુતિ અહીં આવે છે, પીજો અહીં આવે છે, ફોર્ડ અહીં આવે છે, નેનો આવી છે, જનરલ મોટર છે, ટ્રકો બનાવવાવાળા આવી રહ્યા છે, ટ્રેક્ટર બનાવવાવાળા આવી રહ્યા છે, ગણ્યા ગણાય નહીં... આપ વિચાર કરો પચાસ લાખ ગાડીઓ..!  અને ભાઈઓ-બહેનો, હિસાબ એક કહે છે કે એક ગાડી બને તો એ ગાડી બનતી હોય ત્યારથી લઈને એ ચાલતી થાય ત્યાં સુધી એક ગાડી દસ જણાનું પેટ ભરતી હોય છે, દસ જણાનું..! કેટલા બધા લોકોને મજૂરી મળે, કામ મળે, ડ્રાઇવર તરીકેનું કામ મળે, એન્જિનિયરિંગનું કામ મળે... પચાસ લાખ ગાડીઓ બને તો પાંચ કરોડ લોકોનું પેટ ભરવાની તાકાત આ ગાડીઓના કારખાનામાં છે. એ ગાડી લખનૌ જાય તો લખનૌમાં જે ડ્રાઇવર હશે એનું પેટ ભરવાનું કામ કરશે, એ ગાડી ચેન્નાઈ જાય તો ચેન્નાઈમાં જે ડ્રાઇવર હશે એનું પેટ ભરવાનું કામ કરશે. ભાઈઓ-બહેનો, આ એક એવા ઉદ્યોગના વિકાસ તરફ ગુજરાત જઈ રહ્યું છે કે જેના કારણે આપણે ત્યાં... અને આજે પણ ગુજરાતમાં ઘણીવાર મજૂરો જોઇતા હોય તો મળતા નથી, લોકો ફરિયાદ કરે છે. ખેતરમાં કામ કરવા માટે મજૂરો જોઇએ તો મળતા નથી. આ બાંધકામવાળાને પૂછીએ તો કહે કે સાહેબ, બધું બરાબર છે, મશીનો છે પણ કામ કરનારા માણસ મળતા નથી. કારણ? ગુજરાતમાં રોજગારની એટલી બધી તકો ઊભી થઈ છે. હમણાં હરિનભાઇ પાઠક કહેતા હતા કે પાર્લામેન્ટમાં જવાબ આપ્યો, ભારત સરકારે જવાબ આપ્યો છે કે સમગ્ર હિંદુસ્તાનમાં સૌથી વધારે રોજગાર, ૭૮% રોજગાર, એકલા ગુજરાતમાં મળે છે, ૭૮%..! અને ૨૨% માં આખું હિંદુસ્તાન છે ભાઇ. ૧૦૦ લોકોને દેશમાં રોજગાર મળ્યો હોય તો ૭૮ ગુજરાતમાં અને ૨૨ આખા દેશમાં. આપ વિચાર કરો ગુજરાતની આ પ્રગતિ થઈ છે એના કારણે નવયુવાનોને, ગરીબોને રોજી-રોટીની શક્યતા મળી છે.

પણે ટુરિઝમને વિકસાવી રહ્યા છીએ. આ ટુરિઝમ વિકસે તો કોને રોજી-રોટી મળે? ટુરિઝમ વિકસે એટલે ભજિયાં વેચવાવાળાને રોજગાર મળે, ચા ની કીટલીવાળાને રોજગાર મળે, નાનાં-નાનાં રમકડાં બનાવતો હોય એને રોજગાર મળે, થેલીઓ બનાવીને વેચતો હોય એને રોજગાર મળે, રિક્ષાવાળાને રોજગાર મળે, ટૅક્સી ડ્રાઈવરને રોજગાર મળે, ગરીબ માણસને રોજગાર મળે. ટુરિઝમના વિકાસ પાછળ આ બધી મહેનત આદરી છે એના કારણે ગરીબ માણસને રોજગાર મળે.

રીબોને વધુમાં વધુ રોજગાર કેમ મળે એનું કામ આ સરકારે ઉપાડ્યું છે, ગરીબોને શિક્ષણ કેમ મળે એનું કામ આ સરકારે ઉપાડ્યું છે, ગરીબોના આરોગ્યની ચિંતા કેમ થાય એનું કામ આ સરકારે ઉપાડ્યું છે અને ગરીબ બાળક નિશાળે ભણવા મૂકો તો એનો વીમો આ સરકાર ઉતારે છે. ગરીબના બાળકને નિશાળે મૂકો તો એનો વીમો સરકાર ઉતારે છે. હિંદુસ્તાનમાં ગુજરાત એક જ રાજ્ય એવું  છે કે જ્યાં બાલમંદિરથી લઈને બાળક ભણવાનું ચાલુ કરે અને કૉલેજ સુધી ભણવા ગયું હોય, આ દરેકે દરેક વિદ્યાર્થી, લગભગ સવા કરોડ વિદ્યાર્થીઓનો વીમો આ સરકારે ઉતાર્યો છે. એમના જીવનમાં કંઈ અજુગતું બને તો એના કુટુંબને લાખ-બે લાખ રૂપિયાનો વીમો સરકારના ખર્ચે પાકે છે અને એમને મળે છે. કોઇ ખેડૂત ગુજરી જાય તો એનો વીમો ઉતારવાનું શરૂ કર્યું. નહીં તો પહેલા એવું હતું કે મોટો મિલમાલિક કારમાં જતો હોય અને કારને ઍક્સિડન્ટ થાય અને એને કંઈ થયું તો એનો વીમો હોય, પણ ખેડૂત કામ કરતો હોય તો એનો વીમો ના હોય. ખેતરમાં કામ કરતો હોય, સાપ કરડી જાય અને ખેડૂત મરી જાય તો એને કોઇ પૂછનાર નહોતું. લઠ્ઠો પીને મરી જાય એને બે-બે લાખ રૂપિયા મળતા હતા, લઠ્ઠો પીનારાને રૂપિયા આપતી હતી આ સરકારો પણ ખેડૂત મરી જાય તો નહોતી આપતી. ભાઈઓ, આપણી સરકારે ખેડૂતોનો વીમો ઉતાર્યો અને આજે ખેડૂતના પરિવારમાં તે ક્યાંક કોઇ કૂવામાં ઉતર્યો હોય અને ગુજરી ગયો હોય, ક્યાંક સાપ કરડ્યો હોય અને ગુજરી ગયો હોય તો આ ખેડૂતના કુટુંબને પણ તરત જ લાખ રૂપિયા મળે એની વ્યવસ્થા આ સરકારે કરી છે.

રીબોનું કલ્યાણ કેમ કરાય એની ચિંતા આપણે કરી છે. ભૂતકાળની અંદર અચાનક આપણને માંદગી આવી હોય, હાર્ટ એટૅક આવ્યો હોય, સાપ કરડી ગયો હોય, કંઈ તકલીફ થઈ હોય અને દવાખાને જવું હોય તો રિક્ષાવાળો પણ આવે નહીં. આપણે રિક્ષાવાળાને કહીએ કે ભાઈ આ દવાખાને જલદી લઈ જા આને આવું થયું છે તો રિક્ષાવાળો ગરીબ જોઇને એમ કહે કે પહેલાં પૈસા લાવ. પહેલાં પૈસા હોય તો રિક્ષામાં બેસ ભાઈ. આવું થતું હતું, આવે નહીં કોઈ! એમ્બ્યુલન્સ માટે ટેલિફોન કરો તો ઍમ્બ્યુલન્સવાળો પેટ્રોલ પૂરાવા જાય, ત્યાં સુધીમાં તો પેલો ગુજરી પણ જાય. ભાઈઓ-બહેનો, આજે આ ૧૦૮ સરકારે મૂકી દીધી, તમે ૧૦૮ લગાવો તો એક પણ પૈસાના ખર્ચા વગર આ ગરીબ પરિવારને દવાખાને લઈ જવાનું કામ આ ૧૦૮ કરે છે ભાઈઓ. આજે ૧૦૮ જીવનદાતા બની ગઈ છે ગુજરાતની અંદર. કારણ? આ સરકાર માત્રને માત્ર ગરીબો માટે કામ કરનારી સરકાર છે, ગરીબોના કલ્યાણને માટે કામ કરનારી સરકાર છે અને ગરીબોને ગરીબ રાખવા માટે નહીં, ગરીબોને ગરીબી સામે લડવા માટે તૈયાર કરનારી આ સરકાર છે અને એના માટે આ વિવિધ પ્રયાસો કર્યા છે.

જે આ જે મકાન મળે છે એ મકાન પણ ગરીબી સામે લડવા માટેનું એક શસ્ત્ર છે. એ શસ્ત્રનો ઉપયોગ કરીને જીવનની અંદર જે બે સંકલ્પો કર્યા છે કે સંતાનોને ભણાવીશું, ભ્રૂણ હત્યાનું પાપ નહીં કરીએ. અને આ નવા મકાનોમાં વાજતે-ગાજતે આપ રહેવા જજો, ખૂબ સુખી થજો અને સમાજ ઉપર ક્યારેય બોજ ન બનતા. આ સમાજે આપને આપ્યું છે એ સમાજનું ઋણ ક્યારેક ઉતારજો એવી આપ સૌને વિનંતી કરીને ખૂબ ખૂબ શુભકામનાઓ પાઠવું છું.

ય જય ગરવી ગુજરાત..!

Explore More
78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ
Employment increases 36 pc to 64.33 cr in last ten years: Mansukh Mandaviya

Media Coverage

Employment increases 36 pc to 64.33 cr in last ten years: Mansukh Mandaviya
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
The Constitution is our guiding light: PM Modi
A special website named constitution75.com has been created to connect the citizens of the country with the legacy of the Constitution: PM
Mahakumbh Ka Sandesh, Ek Ho Poora Desh: PM Modi in Mann Ki Baat
Our film and entertainment industry has strengthened the sentiment of 'Ek Bharat - Shreshtha Bharat': PM
Raj Kapoor ji introduced the world to the soft power of India through films: PM Modi
Rafi Sahab’s voice had that magic which touched every heart: PM Modi remembers the legendary singer during Mann Ki Baat
There is only one mantra to fight cancer - Awareness, Action and Assurance: PM Modi
The Ayushman Bharat Yojana has reduced the financial problems in cancer treatment to a great extent: PM Modi

મારા પ્રિય દેશવાસીઓ, નમસ્કાર. 2025 બસ હવે તો આવી જ ગયું છે, દરવાજે ટકોરા મારી જ રહ્યું છે. 2025માં 26 જાન્યુઆરીએ આપણા બંધારણને લાગુ થવાનાં 75 વર્ષ થવા જઈ રહ્યાં છે. આપણા બધા માટે ખૂબ જ ગૌરવની વાત છે. આપણા બંધારણના ઘડવૈયાઓએ આપણને જે બંધારણ સોંપ્યું છે તે સમયની દરેક કસોટી પર ખરું ઉતર્યું છે. બંધારણ આપણા માટે માર્ગદર્શક પ્રકાશ છે, આપણું માર્ગદર્શક છે. ભારતના બંધારણના કારણે જ હું આજે અહીં છું, તમારી સાથે વાત કરી રહ્યો છું. આ વર્ષે 26 નવેમ્બરે બંધારણ દિવસથી એક વર્ષ ચાલનારી અનેક પ્રવૃત્તિઓ શરૂ થઈ છે. દેશના નાગરિકોને બંધારણના વારસા સાથે જોડવા માટે constitution75.com નામથી એક વિશેષ વેબસાઇટ પણ બનાવવામાં આવી છે. તેમાં તમે બંધારણની પ્રસ્તાવના વાંચીને તમારો વીડિયો અપલૉડ કરી શકો છો. અલગ-અલગ ભાષાઓમાં બંધારણ વાંચી શકો છો, બંધારણ વિશે પ્રશ્ન પણ પૂછી શકો છો. ‘મન કી બાત’ના શ્રોતાઓને, શાળામાં ભણનારાં બાળકોને, કૉલેજમાં જનારા યુવાનોને, મારો અનુરોધ છે કે આ વેબસાઇટ પર જરૂર જઈને જુઓ, તેનો હિસ્સો બનો.

સાથીઓ, આગામી મહિને 13 તારીખે પ્રયાગરાજમાં મહાકુંભ પણ થવા જઈ રહ્યો છે. આ સમયે ત્યાં સંગમ તટ પર જબરદસ્ત તૈયારીઓ ચાલી રહી છે. મને યાદ છે, હમણાં કેટલાક દિવસો પહેલાં જ્યારે હું પ્રયાગરાજ ગયો હતો તો હેલિકૉપ્ટરથી પૂરું કુંભ ક્ષેત્ર જોઈને મન પ્રસન્ન થઈ ગયું હતું. કેટલું વિશાળ ! કેટલું સુંદર ! કેટલી ભવ્યતા !

સાથીઓ, મહાકુંભની વિશેષતા કેવળ તેની વિશાળતામાં જ નથી. કુંભની વિશેષતા તેની વિવિધતામાં પણ છે. આ આયોજનમાં કરોડો લોકો એકત્રિત થાય છે. લાખો સંતો, હજારો પરંપરાઓ, સેંકડો સંપ્રદાય, અનેક અખાડાઓ, દરેક આ આયોજનનો હિસ્સો બને છે. ક્યાંય કોઈ ભેદભાવ દેખાતો નથી, કોઈ મોટું નથી હોતું, કોઈ નાનું નથી હોતું. અનેકતામાં એકતાનું આવું દૃશ્ય વિશ્વમાં બીજે ક્યાંય જોવા નહીં મળે. આથી જ આપણો કુંભ એકતાનો મહા કુંભ પણ હોય છે. આ વખતનો મહા કુંભ પણ એકતાના મહા કુંભના મંત્રને સશક્ત કરશે. હું તમને બધાને કહીશ, જ્યારે આપણે કુંભમાં સહભાગી થઈએ તો એકતાના આ સંકલ્પને પોતાની સાથે લઈને પાછા જઈએ. આપણે સમાજમાં વિભાજન અને વિદ્વેષના ભાવને નષ્ટ કરવાનો સંકલ્પ પણ લઈએ. જો ઓછા શબ્દોમાં મારે કહેવું હોય તો હું કહીશ...

મહાકુંભ કા સંદેશ,

એક હો પૂરા દેશ...

અને જો બીજી રીતે કહેવું હોય તો કહીશ...

ગંગા કી અવિરલ ધારા,

ન બાંટે સમાજ હમારા...

સાથીઓ, આ વખતે પ્રયાગરાજમાં દેશ અને દુનિયાના શ્રદ્ધાળુ ડિજિટલ મહાકુંભના સાક્ષી પણ બનશે. ડિજિટલ નેવિગેશનની મદદથી તમને અલગ-અલગ ઘાટ, મંદિર, સાધુઓના અખાડા સુધી પહોંચવાનો રસ્તો મળશે. આ નેવિગેશન પ્રણાલિ તમને પાર્કિંગ સુધી પહોંચવામાં પણ મદદ કરશે. પહેલી વાર કુંભના આયોજમાં AI ચેટબોટનો પ્રયોગ થશે. AI ચેટબોટના માધ્યમથી 11 ભારતીય ભાષાઓમાં કુંભ સાથે જોડાયેલી દરેક પ્રકારની જાણકારી પણ મેળવી શકાશે. આ ચેટબોટથી કોઈ પણ લખાણ લખીને કે બોલીને કોઈ પણ પ્રકારની મદદ માગી શકે છે. સમગ્ર મેળા ક્ષેત્રને એઆઈથી સંચાલિત કેમેરાથી આવરી લેવામાં આવી રહ્યું છે. કુંભમાં જો કોઈ પોતાના પરિચિતથી વિખૂટો પડી જશે તો આ કેમેરાથી તેમને શોધવામાં પણ મદદ મળશે. શ્રદ્ધાળુઓને ડિજિટલ ખોયા-પાયા કેન્દ્રની સુવિધા પણ મળશે. શ્રદ્ધાળુઓને મોબાઇલ પર સરકાર માન્ય ટૂર  પેકેજ, ઉતારાની જગ્યા અને ઘરમાં ઉતારા વિશે પણ જાણકારી આપવામાં આવશે. તમે પણ મહાકુંભમાં જાવ તો આ સુવિધાઓનો લાભ ઉઠાવો અને હા, #EktaKaMahakumbhની સાથે પોતાની સેલ્ફી અવશ્ય અપલૉડ કરજો.

સાથીઓ, 'મન કી બાત' અર્થાત MKBમાં હવે વાત KTBની, જે વડીલો-વૃદ્ધો છે, તેમનામાંથી, ઘણા બધા લોકોને KTB વિશે જાણકારી નહીં હોય. પરંતુ જરા બાળકોને પૂછો. KTB તેમની વચ્ચે ખૂબ જ લોકપ્રિય છે. KTB અર્થાત કૃષ, તૃષ ઔર બાલ્ટીબૉય. તમને કદાચ ખબર હશે કે બાળકોની મનગમતી એનિમેશન શ્રેણી અને તેનું નામ છે KTB- ભારત હૈ હમ અને તેની બીજી સીઝન પણ આવી ગઈ છે. આ ત્રણ એનિમેશન પાત્રો આપણને ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામના તે નાયક-નાયિકાઓ વિશે જણાવે છે જેની બહુ ચર્ચા થતી નથી. તાજેતરમાં તેની સીઝન-2 ખૂબ જ વિશેષ અંદાજમાં ગોવામાં ભારતના આંતરરાષ્ટ્રીય ફિલ્મોત્સવમાં રજૂ કરાઈ હતી. સૌથી શાનદાર વાત એ છે કે આ શ્રેણી ભારતની અનેક ભાષાઓમાં જ નહીં, પરંતુ વિદેશી ભાષાઓમાં પણ પ્રસારિત થાય છે. તેને દૂરદર્શનની સાથેસાથે અન્ય ઑટીટી મંચ પર પણ જોઈ શકાય છે.

સાથીઓ, આપણી એનિમેશન ફિલ્મોની, રેગ્યુલર ફિલ્મોની, ટીવી ધારાવાહિકોની લોકપ્રિયતા બતાવે છે કે ભારતના સર્જનાત્મક ઉદ્યોગમાં કેટલી ક્ષમતા છે. આ ઉદ્યોગ દેશની પ્રગતિમાં તો મોટું યોગદાન આપી જ રહ્યો છે, પરંતુ આપણા અર્થતંત્રને પણ નવી ઊંચાઈ પર લઈ જઈ રહ્યો છે. આપણો ફિલ્મ અને મનોરંજન ઉદ્યોગ ખૂબ જ વિશાળ છે. દેશની અનેક ભાષાઓમાં ફિલ્મો બને છે, ક્રિએટિવ કન્ટેન્ટ બને છે. હું આપણા ફિલ્મ અને મનોરંજન ઉદ્યોગને એટલા માટે પણ અભિનંદન આપું છું કારણકે તેણે 'એક ભારત - શ્રેષ્ઠ ભારત'ના ભાવને સશક્ત કર્યું છે.

સાથીઓ, વર્ષ 2024માં આપણે ફિલ્મ જગતની અનેક મહાન હસ્તીઓની 100મી જયંતી મનાવી રહ્યા છીએ. આ વિભૂતિઓએ ભારતીય સિનેમાને વિશ્વ સ્તર પર ઓળખ અપાવી છે. રાજ કપૂરજીએ ફિલ્મોના માધ્યમથી દુનિયાને ભારતના સૉફ્ટ પાવરથી પરિચિત કરાવ્યું. રફી સાહેબના અવાજમાં જે જાદૂ હતો તે દરેકના હૈયાને સ્પર્શી જતો હતો. તેમનો અવાજ અદ્ભુત હતો. ભક્તિ ગીત હોય કે રૉમેન્ટિક ગીત, દર્દભર્યાં ગીતો હોય, દરેક ભાવનાને તેમણે પોતાના અવાજથી જીવંત કરી દીધી. એક કલાકારના રૂપમાં તેમની મહાનતાનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે આજની યુવા પેઢી પણ તેમનાં ગીતોને એટલી જ તલ્લીનતાથી સાંભળે છે- આ જ તો છે શાશ્વત કળાની ઓળખ. અક્કિનેની નાગેશ્વર રાવ ગારુએ તેલુગુ સિનેમાને નવી ઊંચાઈ સુધી પહોંચાડ્યું છે. તેમની ફિલ્મોએ ભારતીય પરંપરાઓ અને મૂલ્યોને સરસ રીતે પ્રસ્તુત કર્યાં. તપન સિંહાજીની ફિલ્મોએ સમાજને એક નવી દૃષ્ટિ આપી. તેમની ફિલ્મોમાં સામાજિક ચેતના અને રાષ્ટ્રીય એકતાનો સંદેશ રહેતો હતો. આપણા પૂરા ફિલ્મોદ્યોગ માટે આ હસ્તીઓનું જીવન પ્રેરણા જેવું છે.

સાથીઓ, હું તમને બીજી એક ખુશખબર આપવા માગું છું. ભારતની સર્જનાત્મક પ્રતિભાને દુનિયા સામે રાખવાનો એક ખૂબ જ મોટો અવસર આવી રહ્યો છે. આગામી વર્ષે આપણા દેશમાં પહેલી વાર વર્લ્ડ ઑડિયો વિઝ્યુઅલ એન્ટરટેઇનમેન્ટ સમિટ અર્થાત WAVES શિખર પરિષદનું આયોજન થવાનું છે. તમે બધાએ દાવોસ વિશે તો સાંભળ્યું હશે જ્યાં દુનિયાના આર્થિક ક્ષેત્રના મહારથીઓ ભેગા થાય છે. આ જ રીતે વેવ્સ સમિટમાં દુનિયા ભરના મીડિયા અને મનોરંજન જગતના દિગ્ગજો, સર્જનાત્મક વિશ્વના લોકો ભારત આવશે. આ શિખર પરિષદ ભારતને વૈશ્વિક સામગ્રી સર્જનનું કેન્દ્ર બનાવવાની દિશામાં એક મહત્ત્વપૂર્ણ ડગ છે. મને એ જણાવતાં ગર્વ થાય છે કે આ શિખર પરિષદની તૈયારીમાં આપણા દેશના યુવા સર્જકો પણ પૂરા જુસ્સા સાથે જોડાઈ રહ્યા છે. જ્યારે આપણે પાંચ ટ્રિલિયન ડૉલર અર્થતંત્રની તરફ આગળ વધી રહ્યા છીએ, ત્યારે આપણું સર્જનાત્મક અર્થતંત્ર એક નવી ઊર્જા લાવી રહી છે. હું ભારતના પૂરા મનોરંજન અને સર્જનાત્મક ઉદ્યોગને અનુરોધ કરીશ - ચાહે તમે યુવાન સર્જક હોય કે સ્થાપિત કલાકાર, બૉલિવૂડ સાથે જોડાયેલા હો કે પ્રાદેશિક સિનેમા સાથે, ટીવી ઉદ્યોગના વ્યાવસાયિક હોય કે એનિમેશનના નિષ્ણાત, ગેમિંગ સાથે જોડાયેલા હો કે મનોરંજન ટૅક્નૉલૉજીના શોધક, તમે બધા વેવ્સ સમિટનો હિસ્સો બનો.

મારા પ્રિય દેશવાસીઓ, તમે બધા જાણો છો કે ભારતીય સંસ્કૃતિનો પ્રકાશ આજે કેવી રીતે દુનિયાના ખૂણેખૂણે ફેલાઈ રહ્યો છે. આજે હું તમને ત્રણ મહા દ્વીપોના એવા પ્રયાસો વિશે જણાવીશ જે આપણી સાંસ્કૃતિક વિરાસતના વૈશ્વિક વિસ્તારના સાક્ષી છે. આ બધા એકબીજાથી માઇલો દૂર છે. પરંતુ ભારતને જાણવા અને આપણી સંસ્કૃતિ પાસેથી શીખવાની તેમની ધગશ એક સરખી છે.

સાથીઓ, ચિત્રકામનો સંસાર જેટલો રંગોથી ભરાયેલો હોય છે, તેટલો જ સુંદર હોય છે. તમારમાંથી જે લોકો ટીવીના માધ્યમથી 'મન કી બાત' સાથે જોડાયેલા છો, તેઓ અત્યારે કેટલાંક ચિત્રો ટીવી પર જોઈ શકે છે. આ ચિત્રોમાં આપણાં દેવી-દેવતા, નૃત્યની કળાઓ અને મહાન વિભૂતિઓને જોઈને તમને ઘણું સારું લાગશે. તેમાં તમને ભારતમાં મળી આવતાં જીવ-જંતુઓથી માંડીને બીજું પણ ઘણું બધું જોવા મળશે. તેમાં તાજમહલનું એક શાનદાર ચિત્ર પણ છે, જેને 13 વર્ષની એક બાળકીએ બનાવ્યું છે. તમને એ જાણીને નવાઈ લાગશે કે આ દિવ્યાંગ બાળકીએ પોતાના મોઢાની મદદથી આ ચિત્ર બનાવ્યું છે. સૌથી રસપ્રદ વાત એ છે કે આ ચિત્રકામને બનાવનારા ભારતના નહીં પણ ઇજિપ્તના વિદ્યાર્થીઓ છે. કેટલાંક અઠવાડિયાં પહેલાં ઇજિપ્તના લગભગ 23 હજાર વિદ્યાર્થીઓએ એક ચિત્રકામ સ્પર્ધામાં ભાગ લીધો હતો. ત્યાં તેમને ભારતની સંસ્કૃતિ અને બંને દેશોના ઐતિહાસિક સંબંધોને બતાવનારાં ચિત્રો બનાવવાનાં હતાં. હું આ સ્પર્ધામાં ભાગ લેનારા બધા યુવાનોની પ્રશંસા કરું છું. તેમની સર્જનાત્મકતાની જેટલી પણ પ્રશંસા કરવામાં આવે તે ઓછી છે.

સાથીઓ, દક્ષિણ અમેરિકાનો એક દેશ છે - પરાગ્વે. ત્યાં રહેનારા ભારતીયોની સંખ્યા એક હજારથી વધુ નહીં હોય. પરાગ્વેમાં એક અદ્ભુત પ્રયાસ થઈ રહ્યો છે. ત્યાં ભારતીય દૂતાવાસમાં એરિકા હ્યુબર આયુર્વેદની સલાહ નિઃશુલ્ક આપે છે. આયુર્વેદની સલાહ લેવા માટે આજે તેમની પાસે સ્થાનિક લોકો પણ મોટી સંખ્યામાં પહોંચી રહ્યા છે. એરિકા હ્યુબરે ભલે એન્જિનિયરિંગનો અભ્યાસ કર્યો હોય, પરંતુ તેમનું મન તો આયુર્વેદમાં જ વસે છે. તેમણે આયુર્વેદ સાથે જોડાયેલા કૉર્સ કર્યા હતા અને સમયની સાથે તેઓ તેમાં પારંગત થતાં ગયાં.

સાથીઓ, એ આપણા માટે બહુ ગર્વની વાત છે કે દુનિયાની સૌથી પ્રાચીન ભાષા તમિળ છે અને દરેક હિન્દુસ્તાનીને તેનો ગર્વ છે. દુનિયાભરના દેશોમાં તેને શીખનારાઓની સંખ્યા સતત વધી રહી છે. ગત મહિનાના અંતમાં ફિજીમાં ભારત સરકારના સહયોગથી તમિલ ટીચિંગ પ્રોગ્રામ શરૂ થયો. વિતેલાં 80 વર્ષોમાં આ પહેલો અવસર છે જ્યારે ફિજીમાં તમિલના પ્રશિક્ષિત શિક્ષકો આ ભાષા શીખવાડી રહ્યા છે. મને એ જાણીને સારું લાગ્યું કે આજે ફિજીમાં વિદ્યાર્થીઓ તમિળ ભાષા અને સંસ્કૃતિને શીખવામાં ઘણો રસ લઈ રહ્યા છે.

સાથીઓ, આ વાતો, આ ઘટનાઓ, માત્ર સફળતાની વાર્તાઓ નથી. તે આપણા સાંસ્કૃતિક વારસાની પણ ગાથાઓ છે. આ ઉદાહરણ આપણને ગર્વથી ભરી દે છે. કળાથી આયુર્વેદ સુધી અને ભાષાથી લઈને સંગીત સુધી, ભારતમાં એટલું બધું છે જે દુનિયામાં છવાઈ રહ્યું છે.

સાથીઓ, ઠંડીની આ ઋતુમાં દેશભરમાં રમતો અને ફિટનેસ સંદર્ભે અનેક પ્રવૃત્તિઓ થઈ રહી છે. મને આનંદ છે કે લોકો ફિટનેસને પોતાની દિનચર્યાનો હિસ્સો બનાવી રહ્યા છે. કાશ્મીરમાં Skiingથી લઈને ગુજરાતમાં પતંગબાજી સુધી, બધી જગ્યાએ, રમત અંગે ઉત્સાહ જોવા મળી રહ્યો છે. #SundayOnCycle અને #CyclingTuesday જેવાં અભિયાનોથી સાઇકલ ચલાવવાને પ્રોત્સાહન મળી રહ્યું છે.

સાથીઓ, હવે હું તમને એક એવી અનોખી વાત કરવા ઇચ્છું છું જે આપણા દેશમાં થઈ રહેલાં પરિવર્તન અને યુવા સાથીઓના જુસ્સા તેમજ ધગશનું પ્રતીક છે. શું તમે જાણો છો કે આપણા બસ્તરમાં એક અનોખી ઑલિમ્પિક શરૂ થઈ છે? જી હા, પહેલી વાર બસ્તર ઑલિમ્પિકથી બસ્તરમાં એક નવી ક્રાંતિ જન્મ લઈ રહી છે. મારા માટે એ ખૂબ જ ખુશીની વાત છે કે બસ્તર ઑલિમ્પિકનું સપનું સાકાર થયું છે. તમને પણ એ જાણીને સારું લાગશે કે તે એવા ક્ષેત્રમાં થઈ રહી છે જે ક્યારેક માઓવાદી હિંસાનું સાક્ષી રહ્યું છે. બસ્તર ઑલિમ્પિકનો શુભંકર છે- 'વન પાડો' અને 'પહાડી મેના'. તેમાં બસ્તરની સમૃદ્ધ સંસ્કૃતિની ઝલક જોવા મળે છે. આ બસ્તર ખેલ મહાકુંભનો મૂળ મંત્ર છે-

‘करसाय ता बस्तर बरसाए ता बस्तर’

અર્થાત ‘ખેલેગા બસ્તર – જીતેગા બસ્તર’ |

પહેલી જ વારમાં બસ્તર ઑલિમ્પિકમાં સાત જિલ્લાના એક લાખ 65 હજાર ખેલાડીઓએ ભાગ લીધો છે. આ માત્ર એક આંકડો જ નથી- આ આપણા યુવાનોના સંકલ્પની ગૌરવ ગાથા છે. એથ્લેટિક્સ, તીરંદાજી, બૅડમિન્ટન, ફૂટબૉલ, હૉકી, વેઇટલિફ્ટિંગ, કરાટે, કબડ્ડી, ખો-ખો અને વૉલિબૉલ- દરેક રમતમાં આપણા યુવાનોએ પોતાની પ્રતિભાનો ધ્વજ લહેરાવ્યો છે. કારી કશ્યપજીની વાત મને ખૂબ જ પ્રેરિત કરે છે. એક નાના ગામથી આવતી કારીજીએ તીરંદાજીમાં રજત ચંદ્રક જીત્યો છે. તેઓ કહે છે- "બસ્તર ઑલિમ્પિકે આપણને માત્ર રમતનું મેદાન જ નહીં, જીવનમાં આગળ વધવાનો અવસર આપ્યો છે." સુકમાની પાયલ કવાસીજીની વાત પણ ઓછી પ્રેરણાદાયક નથી. ભાલા ફેંકમાં સુવર્ણ ચંદ્રક જીતનારી પાયલજી કહે છે, "અનુશાસન અને આકરી મહેનતથી કોઈ પણ લક્ષ્ય અસંભવ નથી." સુકમાના દોરનાપાલના પુનેમ સન્નાજીની વાત તો નવા ભારતની પ્રેરક કથા છે. એક સમયે નક્સલી પ્રભાવમાં આવેલા પુનેમજી આજે વ્હીલચૅર પર દોડીને ચંદ્રક જીતી રહ્યા છે. તેમનું સાહસ અને હિંમત દરેક માટે પ્રેરણા છે. કોડાગાંવના તીરંદાજ રંજૂ સોરીજીને 'બસ્તર યૂથ આઈકૉન' ચૂંટવામાં આવ્યા છે. તેમનું માનવું છે - બસ્તર ઑલિમ્પિક દૂરદૂરના યુવાનોને રાષ્ટ્રીય મંચ સુધી પહોંચવાનો અવસર આપી રહી છે.  

સાથીઓ, બસ્તર ઑલિમ્પિક માત્ર એક રમત આયોજન નથી. તે એક એવો મંચ છે જ્યાં વિકાસ અને રમતનો સંગમ થઈ રહ્યો છે. જ્યાં આપણા યુવાનો પોતાની પ્રતિભાને નિખારી રહ્યા છે અને એક નવા ભારતનું નિર્માણ કરી રહ્યા છે. હું તમને બધાને અનુરોધ કરું છું:

  • પોતાના ક્ષેત્રમાં આવાં રમત આયોજનોને પ્રોત્સાહિત કરો
  • # KhelegaBharat – JeetegaBharat સાથે પોતાના ક્ષેત્રની ખેલ પ્રતિભાઓની વાર્તાઓ લોકોને જણાવો.
  • સ્થાનિક ખેલ પ્રતિભાઓને આગળ વધવાનો અવસર આપો.

યાદ રાખો ખેલથી ન માત્ર શારીરિક વિકાસ થાય છે, પરંતુ તે ખેલદિલીથી સમાજને જોડવાનું પણ સશક્ત માધ્યમ છે. તો ખૂબ રમો- ખૂબ ખિલો.

મારા પ્રિય દેશવાસીઓ, ભારતની બે મોટી ઉપલબ્ધિઓ આજે વિશ્વનું ધ્યાન આકર્ષિત કરી રહી છે. તે સાંભળીને તમે પણ ગર્વ અનુભવશો. આ બંને સફળતાઓ સ્વાસ્થ્યના ક્ષેત્રમાં મળી છે. પહેલી ઉપલબ્ધિ મળી છે - મેલેરિયાની લડાઈમાં. મેલેરિયાની બીમારી ચાર હજાર વર્ષોથી માનવતા માટે એક મોટો પડકાર રહી છે. સ્વતંત્રતાના સમયે પણ આ આપણા સૌથી મોટા સ્વાસ્થ્ય પડકારોમાંનો એક હતી. એક મહિનાથી લઈને પાંચ વર્ષનાં બાળકોના પ્રાણ લેનારી બધી સંક્રામક બીમારીઓમાં મેલેરિયાનું ત્રીજું સ્થાન છે. આજે હું સંતોષથી કહી શકું છું કે દેશવાસીઓએ મળીને આ પડકારનો દૃઢતાથી સામનો કર્યો છે. વિશ્વ સ્વાસ્થ્ય સંગઠન- WHOનો રિપૉર્ટ કહે છે- "ભારતમાં વર્ષ 2015થી 2023ની વચ્ચે મેલેરિયાના મામલા અને તેનાથી થનારાં મૃત્યુમાં 80 ટકાનો ઘટાડો થયો છે." આ કોઈ નાની ઉપલબ્ધિ નથી. સૌથી સુખદ વાત એ છે કે આ સફળતા જન-જનની ભાગીદારીથી મળી છે. ભારતના ખૂણેખૂણાથી, દરેક જિલ્લાથી, દરેક જણ આ અભિયાનનો હિસ્સો બન્યું છે. આસામમાં જોરહાટના ચાના બગીચામાં મેલેરિયા ચાર વર્ષ પહેલાં સુધી લોકોની ચિંતાનું એક મોટું કારણ બનેલી હતી. પરંતુ જ્યારે તેના ઉન્મૂલન માટે ચાના બગીચામાં રહેનારાઓ એકસંપ થયા તો તેમાં ઘણી સીમા સુધી સફળતા મળવા લાગી. પોતાના આ પ્રયાસમાં તેમણે ટૅક્નૉલૉજી સાથે-સાથે સૉશિયલ મીડિયાનો પણ ભરપૂર ઉપયોગ કર્યો છે. આ જ રીતે હરિયાણાના કુરુક્ષેત્ર જિલ્લાએ મેલેરિયા પર નિયંત્રણ માટે બહુ સારું મૉડલ પ્રસ્તુત કર્યું. ત્યાં મેલેરિયા પર નિરીક્ષણ માટે જનભાગીદારી ઘણી સફળ રહી છે. નુક્કડ નાટક અને રેડિયો દ્વારા એવા સંદેશાઓ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો જેનાથી મચ્છરોના સંવર્ધનને ઓછું કરવામાં ઘણી સહાય મળી છે. દેશભરમાં આવા પ્રયાસોથી જ આપણે મેલેરિયા સામેની લડાઈને પહેલાં કરતાં વધુ ઝડપથી આગળ વધારી શક્યા છીએ.

સાથીઓ, આપણી જાગૃતિ અને સંકલ્પ શક્તિથી આપણે શું પ્રાપ્ત કરી શકીએ છીએ તેનું બીજું ઉદાહરણ છે કેન્સર સામેની લડાઈ. દુનિયાની પ્રસિદ્ધ મેડિકલ જર્નલ લાન્સેટનો અભ્યાસ ખરેખર ઘણો જ આશા વધારનારો છે. આ જર્નલ મુજબ, હવે ભારતમાં સમય પર કેન્સરનો ઉપચાર શરૂ થવાની સંભાવના ઘણી વધી ગઈ છે. સમય પર ઉપચારનો અર્થ છે - કેન્સરના દર્દીની સારવાર 30 દિવસોની અંદર જ શરૂ થઈ જવી અને તેમાં મોટી ભૂમિકા નિભાવી છે - 'આયુષ્માન ભારત યોજના'એ. આ યોજનાના કારણે કેન્સરના 90 ટકા દર્દીઓ સમય પર પોતાનો ઉપચાર શરૂ કરાવી શક્યા છે. આવું એટલા માટે થયું છે કારણકે અગાઉ પૈસાના અભાવના લીધે ગરીબ દર્દીઓ કેન્સરની તપાસમાં, તેના ઉપચારથી કતરાતા હતા. હવે 'આયુષ્માન ભારત યોજના' તેમના માટે મોટું બળ બની છે. હવે તેઓ આગળ વધીને પોતાનો ઉપચાર કરાવવા માટે આવી રહ્યા છે. 'આયુષ્માન ભારત યોજના'એ કેન્સરના ઉપચારમાં આવતી પૈસાની પરેશાનીને ઘણી હદ સુધી ઓછી કરી છે. એ પણ સારી વાત છે કે આજે સમય પર, કેન્સરના ઉપચાર અંગે, લોકો પહેલાં કરતાં વધુ જાગૃત થયા છે. આ ઉપલબ્ધિ જેટલી આપણા આરોગ્ય તંત્રની છે, ડૉક્ટરો, નર્સો અને ટૅક્નિકલ સ્ટાફની છે, તેટલી જ, તમારી- બધા મારા નાગરિક ભાઈઓ-બહેનોની પણ છે. બધાના પ્રયાસથી કેન્સરને હરાવવાનો સંકલ્પ વધુ મજબૂત થયો છે. આ સફળતાનો યશ એ બધાને મળે છે જેમણે જાગૃતિ ફેલાવવામાં પોતાનું મહત્ત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું છે.

કેન્સર સામે લડાઈનો એક જ મંત્ર છે- જાગરુકતા, કાર્યવાહી અને આશ્વાસન. જાગરુકતા એટલે કેન્સર અને તેનાં લક્ષણો પ્રત્યે જાગૃતિ, એક્શન (કાર્યવાહી) અર્થાત સમય પર તપાસ અને ઉપચાર, આશ્વાસન એટલે દર્દીઓ માટે દરેક મદદ ઉપલબ્ધ હોવાનો વિશ્વાસ. આવો, આપણે બધા મળીને કેન્સર વિરુદ્ધની આ લડાઈને ઝડપથી આગળ લઈ જઈએ અને વધુમાં વધુ દર્દીઓની મદદ કરીએ.

મારા પ્રિય દેશવાસીઓ, આજે હું તમને ઓડિશાના કાલાહાંડીના એક એવા પ્રયાસની વાત જણાવવા માગું છું, જે ઓછા પાણી અને ઓછાં સંસાધનો છતાં સફળતાની નવી ગાથા લખી રહ્યો છે. તે છે કાલાહાંડીની 'શાકભાજી ક્રાંતિ'. જ્યાં, ક્યારેક ખેડૂતો સ્થળાંતર કરવા માટે વિવશ હતા, ત્યાં આજે કાલાહાંડીનો ગોલામુંડા બ્લૉક એક શાકભાજી કેન્દ્ર બની ગયો છે. આ પરિવર્તન કેવી રીતે આવ્યું? તેની શરૂઆત માત્ર દસ ખેડૂતોના એક નાના સમૂહથી થઈ. આ સમૂહે મળીને એક એફપીઓ- 'કિસાન ઉત્પાદક સંઘ'ની સ્થાપના કરી, ખેતીમાં આધુનિક ટૅક્નૉલૉજીનો ઉપયોગ શરૂ કર્યો અને આજે તેમનો આ એફપીઓ કરોડોનો વેપાર કરી રહ્યો છે. આજે ૨૦૦થી વધુ ખેડૂતો આ એફપીઓ સાથે જોડાયેલા છે, જેમાં ૪૫ મહિલા ખેડૂતો પણ છે. આ લોકો મળીને 200 એકરમાં ટમેટાંની ખેતી કરી રહ્યાં છે, 150 એકરમાં કારેલાંનું ઉત્પાદન કરી રહ્યાં છે. હવે આ એફપીઓનું વર્ષનું ટર્નઑવર વધીને દોઢ કરોડથી વધુ થઈ ગયું છે. આજે કાલાહાંડાની શાકભાજી ઓડિશાના વિભિન્ન જિલ્લાઓમાં જ નહીં, બીજા રાજ્યોમાં પણ પહોંચી રહી છે અને ત્યાંનો ખેડૂત, હવે બટેટાં અને ડુંગળીની ખેતીની નવી ટૅક્નિક શીખી રહ્યો છે.

સાથીઓ, કાલાહાંડીની આ સફળતા આપણને શીખવાડે છે કે સંકલ્પ શક્તિ અને સામૂહિક પ્રયાસથી શું ન કરી શકાય. હું તમને સહુને આગ્રહ કરું છું કે-

  • પોતાના ક્ષેત્રમાં એફપીઓને પ્રોત્સાહિત કરો
  • કિસાન ઉત્પાદક સંગઠનો સાથે જોડાવ અને તેમને મજબૂત કરો.

યાદ રાખો- નાની શરૂઆતથી પણ મોટાં પરિવર્તન સંભવ છે. આપણને બસ દૃઢ સંકલ્પ અને ટીમ ભાવનાની આવશ્યકતા છે.

સાથીઓ, આજની 'મન કી બાત'માં આપણે સાંભળ્યું, કેવી રીતે ભારત, વિવિધતામાં એકતા સાથે આગળ વધી રહ્યું છે. તે પછી રમતનું મેદાન હોય કે વિજ્ઞાનનું ક્ષેત્ર, સ્વાસ્થ્ય હોય કે શિક્ષણ, દરેક ક્ષેત્રમાં ભારત નવી ઊંચાઈઓને સ્પર્શી રહ્યું છે. આપણે એક પરિવારની જેમ મળીને દરેક પડકારનો સામનો કર્યો અને નવી સફળતાઓ પ્રાપ્ત કરી. 2014થી શરૂ થયેલી 'મન કી બાત'ના 116 એપિસૉડમાં મેં જોયું છે કે 'મન કી બાત' દેશની સામૂહિક શક્તિનો એક જીવંત દસ્તાવેજ બની ગયો છે. તમે બધાએ આ કાર્યક્રમને અપનાવ્યો, પોતાનો બનાવ્યો. દરેક મહિને તમે તમારા વિચારો અને પ્રયાસો જણાવ્યા. ક્યારેક કોઈ યુવા શોધકના વિચારને પ્રભાવિત કર્યો તો ક્યારેક કોઈ દીકરીની સિદ્ધિએ ગૌરવાન્વિત કર્યા. આ તમારા બધાની ભાગીદારી છે જે દેશના ખૂણેખૂણેથી સકારાત્મક ઊર્જાને એક સાથે લાવે છે. 'મન કી બાત' આ સકારાત્મક ઊર્જાની અનેક ગણી વૃદ્ધિનો મંચ બની ગયો છે અને હવે, 2025 ટકોરા મારી રહ્યું છે. આવનારા વર્ષમાં 'મન કી બાત'ના માધ્યમથી આપણે હજુ વધુ પ્રેરણાદાયક વિચારોને વહેંચીશું. મને વિશ્વાસ છે કે દેશવાસીઓની સકારાત્મક વિચારસરણી અને શોધની ભાવનાથી ભારત નવી ઊંચાઈઓને સ્પર્શશે. તમે તમારી આસપાસના અનોખા પ્રયાસોને #Mannkibaat સાથે શૅર કરતા રહો. હું જાણું છું કે આગામી વર્ષની દરેક 'મન કી બાત'માં આપણી પાસે એકબીજા સાથે વહેંચવા માટે ઘણું બધું હશે. તમને બધાને 2025ની ઘણી બધી શુભકામનાઓ. સ્વસ્થ રહો, ખુશ રહો, ફિટ ઇન્ડિયા મૂવમેન્ટમાં તમે પણ જોડાઈ જાવ, પોતાને પણ ફિટ રાખો. જીવનમાં પ્રગતિ કરતા રહો. ખૂબ ખૂબ ધન્યવાદ.