સર્વ મહાનુભાવો તથા નવજુવાન મિત્રો, આજે ચાર જુલાઈ છે. ચાર જુલાઈ, આજથી એકસો દસ વર્ષ પૂર્વે સ્વામી વિવેકાનંદજીનો દેહોત્સર્ગ થયો હતો. એકસો દસ વર્ષ પૂર્વે આજની તારીખે સ્વામી વિવેકાનંદજી આ જગતને છોડીને પરલોક સિધાવી ગયા હતા. પરંતુ, એ વખતે પોતાના જીવનકાળ દરમિયાન સ્વામી વિવેકાનંદે પોતે કહ્યું હતું અને એમની વિદાય પછી આ દેશના અનેક મહાપુરુષોએ પણ કહ્યું છે અને આપણે બધા પણ અનુભવીએ છીએ. એમણે કહ્યું હતું કે આ શરીર સાથે તો મારો નાતો બહુ ટૂંકો છે. માત્ર ઓગણચાલીસ વર્ષની ભર યુવાનીએ સમગ્ર વિશ્વને અચંબિત કરીને વિવેકાનંદજીએ વિદાય લઈ લીધી. એમણે કહ્યું હતું કે આ શરીર સાથેનો તો મારો નાતો બહુ ટૂંકો છે પણ, હું જન્મોજન્મ મારા મિશનની પૂર્તિ માટે અવિરત પ્રયાસ કરતો રહીશ. આ રાષ્ટ્રના અનેક મહાપુરુષો, મહાત્મા ગાંધીથી લઈને સુભાષ બોઝ હશે કે અરવિંદજી હશે, સૌએ કહ્યું છે કે વિવેકાનંદજી આજે પણ આ રાષ્ટ્રને પ્રેરણા પણ આપે છે અને સામર્થ્ય પણ આપે છે. એમની આજે પુણ્યતિથિએ એક એવા કામનો આપણે આરંભ કરી રહ્યા છીએ, એક વિચારને આજે હકીકતમાં પરિવર્તિત કરી રહ્યા છીએ, જેની અસરો આગામી પેઢીઓ સુધી રહેવાની છે.

મિત્રો, આજનો આ ઘટનાક્રમ એ માત્ર કોઈ એક નવી યોજનાની શરૂઆત છે એવું નથી. આજનો આ અવસર ગુજરાતના લોકોને માત્ર કોમ્પ્યુટર સાથે જોડવાનો છે એવું નથી. આજનો અવસર વર્તમાન પેઢીને ઉજ્જવળ ભાવિ પેઢી સાથે જોડવાનો એક સફળ પ્રયાસ છે. મિત્રો, દુનિયા બદલાઈ ચૂકી છે, જગત બદલાણું છે અને બદલાયેલા જગતને જો ન જાણીએ, બદલાયેલા જગતને ન સ્વીકારીએ તો આપણે કાલબાહ્ય થઈ જઈએ, ઇરિલેવન્ટ થઈ જઈએ, આપણે એકલા અટૂલા પોતાની દુનિયામાં મસ્ત રહીને માત્ર જગતને જોતા રહીએ. મિત્રો, બારસો વર્ષની ગુલામીમાં દેશ જે પછાતપણાનો ભોગ બન્યો એ ફરી બની જાય. હિંદુસ્તાનને પછાતપણાના ગ્રહણમાંથી મુક્ત કરાવવાનો સંકલ્પ કરવો પડે. અને સ્વામી વિવેકાનંદજીની દોઢસોમી જંયતી ઊજવતા હોઈએ ત્યારે પ્રત્યેક યુવાનનું એક સપનું હોય કે અમારા બનતા પ્રયત્નોથી અમે જ્યાં હોઈશું ત્યાં, જે કોઈ નાની મોટી જવાબદારી હશે એના સહારે, જે કંઈ ઈશ્વરે ક્ષમતા આપી હશે એના ભરોસે, આ દેશને પછાતપણામાંથી મુક્ત કરવા માટેનો ભગીરથ, અવિરત, અખંડ, એકનિષ્ઠ પુરુષાર્થ કરતા રહીશું. આ સંકલ્પ પ્રત્યેકનો હોવો જોઈએ અને એ સપનાને સાકાર કરવું હશે તો આપણે જ્યાં હોઈશું ત્યાં કોઈને કોઈ નવી વાત લઈને શરૂઆત કરવી પડશે.

ઈશ્વરચંદ્ર વિદ્યાસાગર જેવા મહાપુરુષોએ જે દિવસોમાં સમાજ સુધારક તરીકે આધુનિક શિક્ષણ માટેની આહલેક જગાવી હશે ત્યારે સમાજને લાગ્યું હશે કે આ બધાની શું જરૂરિયાત છે? પરંતુ એવા મહાપુરુષોના પરિણામે સો વર્ષ, સવાસો વર્ષ, દોઢસો વર્ષના ગાળામાં સમાજજીવનની અંદર બદલાવ શરૂ થતો હોય છે. ભાઈઓ-બહેનો, આજે કદાચ આ ટેક્નોલૉજી, આ ઇન્ફર્મેશન ટેક્નોલૉજી, આ બાયો ટેક્નોલૉજી, આ નૅનો ટેક્નોલૉજી, આ લાઇફ સાયન્સ, આ બધા શબ્દો અવનવા લાગતા હશે. પણ એક વાત નિશ્ચિત છે કે ટેક્નોલૉજીએ જગત આખાનો ભરડો લીધો છે, માનવજાતનો ભરડો લીધો છે અને ટેક્નોલૉજી વગરના જીવનની કલ્પના કરવી અસંભવ છે, અસંભવ છે. અને જો ટેક્નોલૉજી વગરનું જીવન અસંભવ હોય તો ભારતનું યુવા ધન ટેક્નોલૉજીથી અછૂત કેવી રીતે રહી શકે? ટેક્નોલૉજીથી અલિપ્ત કેવી રીતે રહી શકે? અને એવા સંજોગોમાં આવશ્યકતા હોય છે કે સમગ્ર બાબતને સરળીકરણ કરીને લોકભોગ્ય કેવી રીતે બનાવવું. આવશ્યકતા હોય છે સહજ સરળ રીતે એને ઉપલબ્ધ કેવી રીતે કરાય. આવશ્યકતા હોય છે એ બધી જ બાબતોને હાથવગી કેવી રીતે કરાય. અને એકવાર આ બધી ચીજો હાથવગી હોય ને તો બધાને આપોઆપ ચીજો શીખવાનું, સમજવાનું, ઉપયોગ કરવાનું આવડતું હોય છે. તમે ક્લાસરૂમમાં ભાષણ લઈને કોઈને કહો કે બૅંકિંગની વ્યવસ્થામાં એ.ટી.એમ. નામની આવી વ્યવસ્થા આવવાની છે અને તમારે આવી રીતે પૈસા મુકાશે, લેવાશે, આમ કરાશે, તેમ કરાશે તો ઘણીવાર માણસ માથું ખંજવાળે કે આ નવું એ.ટી.એમ. શું આવ્યું પાછું..? પણ એકવાર એ.ટી.એમ. મુકાઈ જાય અને એકવાર તમે એને બતાવી દો કે નાણાની લેવડદેવડ માટેની આ પદ્ધતિ છે તો અભણ માણસ પણ એ પદ્ધતિ જાણી જાય છે, એનો અમલ કરતો હોય છે, જાણી લેતો હોય છે. અનેક લોકો હશે કે જેણે પહેલાં મોબાઇલ જોયો હશે ત્યારે આશ્ચર્ય થયું હશે, પણ આજે ગામડામાં જીવનમાં ક્યારેય શિક્ષણનો અવસર ન મળ્યો હોય તે પણ મોબાઇલની ઉપયોગિતા બરાબર જાણતો હોય છે. અને મેં તો જોયું છે કે ટેક્નોલૉજીનું પૅનિટ્રેશન કેટલી હદે થઈ રહ્યું છે. એકવાર હું વલસાડ જિલ્લાના કપરાળા તાલુકાના આદિવાસી વિસ્તારમાં એક નાનકડા કાર્યક્રમ માટે ગયો હતો. ખૂબ ઇન્ટિરિઅર્ વિસ્તાર છે. ત્યાં એક ડેરીના ચિલિંગ સેન્ટરનું ઉદઘાટન હતું. અને આખો વનવાસી વિસ્તાર છે, એ જંગલોની અંદર નાનકડી ઓરડીમાં એક ચિલિંગ સેન્ટર બનાવેલું. પણ ત્યાં સભા કરવાની કોઈ જગ્યા નહોતી એટલે ત્રણ કિલોમીટર દૂર એક શાળાના મેદાનની અંદર સમારંભ રાખ્યો હતો. અને આ કાર્યક્રમના સ્થળે જે દૂધ ભરનારી બહેનો હોય છે, આદિવાસી બહેનો, એવી ત્રીસ-ચાલીસ બહેનો ત્યાં હાજર રાખી હતી, બાકી કાર્યક્રમ ત્રણ કિલોમીટર દૂર હતો. અમે ચિલિંગ સેન્ટરનું ઉદઘાટન કર્યું. અને બધી જ બહેનો સરસ મજાની વેશભૂષા સાથે જાણે ઘરે કોઈ અવસર હોય એવી રીતે તૈયાર થઈને આવી હતી. અને અમે જેવા કાર્યક્રમમાંથી પગથિયાં ઊતરતા હતા અને મેં જોયું કે ત્રીસ-ચાલીસ બહેનોમાંથી પોણા ભાગની બહેનો એવી હતી કે જે મોબાઇલથી અમે બધા ઊતરતા હતા એનો ફોટો પાડતી હતી. આદિવાસી બહેનો, કપરાળા જેવા વલસાડના અંદર આંતરિયાળ વિસ્તારમાં, ત્યારે મને સહજ કૌતુક થયું એટલે હું તે બહેનો પાસે ગયો, મેં કહ્યું, “બહેનો, આ મોબાઇલ પર ફોટો પાડીને શું કરશો?” તમે પણ વિચાર કરો કે તમે શું જવાબ આપો, મનમાં વિચારી લો. સાહેબ, એ બહેનોએ મને કહ્યું કે એ તો અમે ડાઉનલોડ કરાવી દઈશું. કપરાળા તાલુકાના આદિવાસી વિસ્તારમાં દૂધ ભરવા આવેલી આદિવાસી મા કે બહેન... એ કોઈ કૉલેજમાં ડાઉનલોડ કોને કહેવાય એ ભણવા ગઈ નથી, પણ એને ખબર છે કે હું આ ફોટો પાડું છું એને ક્યાંક ડાઉનલોડ કરવાની વ્યવસ્થા હોય છે અને એ ફોટાની પ્રિન્ટ આઉટ પણ મને મળી શકતી હોય છે. એનો અર્થ એ થયો કે કોઈ ફૉર્મલ વ્યવસ્થા ન હોય તેમ છતાં પણ ટેક્નોલૉજી આપોઆપ ટ્રાવેલ કરતી હોય છે. સમયાનુકૂલ પરિવર્તન સાથે સમાજજીવનનું અંગ બની જતી હોય છે, જીવન વ્યવસ્થાનું અંગ બની જતી હોય છે, પ્રત્યેક વ્યક્તિના મનનો કબજો લેતાં પણ ટેક્નોલૉજી વાર નથી કરતી. અને જો આ સ્થિતિ સહજ રીતે હોય તો આને આપણે ‘પડશે તેવા દેવાશે’, ‘આવશે ત્યારે જોઈશું’ અને ‘હમણાં તો આ છે ને’ એના બદલે સહેજ દૂરનું જોઈને એને અવસર તરીકે, ઑપર્ચ્યૂનિટી તરીકે, એક તક તરીકે આયોજન સાથે કેમ આગળ ન વધીએ? અને એમાંથી આપણે આગળ વધી રહ્યા છીએ.

ભાઈઓ-બહેનો, દુનિયામાં ચર્ચા છે, એકવીસમી સદી કોની? સમગ્ર વિશ્વ એ માને છે કે એકવીસમી સદી એશિયાની છે, પણ એ નિર્ધારિત નથી કરી શકતા કે એકવીસમી સદી હિંદુસ્તાનની હશે કે એકવીસમી સદી ચીનની હશે. સ્પર્ધા હિંદુસ્તાન અને ચીન વચ્ચે ચાલી રહી છે ત્યારે આપણી પાસે એકવીસમી સદી હિંદુસ્તાનની હશે એના માટેનાં મહત્વપૂર્ણ સશક્ત પરિબળો કયાં? એક મોટામાં મોટું સશક્ત પરિબળ છે આપણી પાસે, આ દેશની પાંસઠ ટકા જનસંખ્યા. આ દેશની પાંસઠ ટકા જનસંખ્યા પાંત્રીસ વર્ષ કરતાં નીચેની ઉંમરની છે. આ દેશ દુનિયાનો સૌથી યુવાન દેશ છે. યૌવનથી તરબતર જે ભૂમિ હોય, જે સમાજનો પાંસઠ ટકા વર્ગ પાંત્રીસથી નીચેની ઉંમરનો હોય એના બાહુમાં સામર્થ્ય કેટલું હોય, એના સપનાં કેટલી ઊંચી ઉડાન ભરનારાં હોય એનો આપણે અંદાજ કરી શકીએ છીએ. આવશ્યકતા છે એને અવસર આપવાની અને અવસર આપવો હશે તો જે પ્રકારની યુગની રચના બની છે એમાં આ સપનાને સાકાર કરવાની યુવાશક્તિ કેવી રીતે જોડવી. મિત્રો, ચીને આજથી દસ વર્ષ પહેલાં એક કામ ઉપાડ્યું હતું. કયું કામ? એને લાગ્યું કે જો ચીનને એકવીસમી સદીની અંદર વિશ્વની અંદર તાકાત બનાવવી હશે તો ચીનના નાગરિકોને અંગ્રેજી આવડવું બહુ જરૂરી છે. અને તેથી ચીને ચીનનાં બાળકો અંગ્રેજી શીખે એના માટે વ્યાપક અભિયાન ચલાવ્યું હતું. સફળતા કેટલી મળી કે ન મળી, એનો લાભ મળ્યો કે ન મળ્યો... પણ એમને ખબર હતી કે વિશ્વની અંદર હવે એકલા અટૂલા ચીનની અંદર આપણે તાકતવર બનીએ એ નહીં ચાલે, જગતની અંદર પ્રસારિત થવું પડશે, સ્પ્રેડ થવું પડશે. અને એમણે એ દિશામાં પોતાના આયોજનને આગળ ધપાવ્યું હતું. મિત્રો, આપણા ગુજરાતમાં વર્ષો સુધી, તમે તો એ વખતે જન્મ્યા પણ નહીં હો, મિત્રો. મગન પાંચમાવાળા અને મગન સાતમાવાળા એવી ચર્ચા ચાલતી હતી. શિક્ષણ જગતમાં કામ કરનાર બે નેતાઓ અહીં હતા. એક એમ કહે કે અંગ્રેજી પાંચમાથી હોય, બીજા કહે કે અંગ્રેજી સાતમાથી હોય. અને એના કારણે અને અહીં તો ચાલ્યું હતું ‘મગન માધ્યમ’, ગુજરાતી ભાષા શીખો તો લોકો કહે કે ‘મગન માધ્યમ’. આવા શબ્દપ્રયોગો હતા. આખી દુનિયાની સામે ગુજરાતનો નવજુવાન આંખમાં આંખ મિલાવીને વાત કરી શકે એ સામર્થ્ય એનામાં હોવું જોઇએ. અને ગુજરાતી એક ગ્લોબલ કૉમ્યુનિટી છે. આપણે એક અભિયાન ઉપાડ્યું ‘સ્કોપ’ દ્વારા. બોલચાલનું અંગ્રેજી તો આવડવું જ જોઈએ. અને એના કારણે એની એમ્પ્લોયેબિલિટી પણ વધી. આજે એને મોલમાં નોકરી લેવી હોય, સાતમું-આઠમું કે દસમું ભણેલો હોય, તો એને અમુક પગાર મળે. પણ એણે જો સ્કોપની ટ્રેનિંગ લીધી હોય અને પાંચ-પંદર અંગ્રેજી વાક્યો બોલવાનું સામર્થ્ય આવી ગયું હોય, એની સોફ્ટ સ્કિલ ડેવલપ થઈ હોય અને બિહેવિયર ટ્રેનિંગ થઈ ગઈ હોય તો એનો પગાર પાંચના બદલે સાત થાય, સાતને બદલે અગિયાર થાય. એની આવશ્યકતા વધવા માંડી. અને મિત્રો, મારે ગર્વ સાથે કહેવું છે કે ગુજરાતના ગોલ્ડન જ્યુબિલી વર્ષમાં એક લાખ લોકો, અંગ્રેજી બોલતાં-વાંચતાં શીખવવાનો જે પ્રયાસ આદર્યો હતો, એ આંકડો એક લાખને પણ વટાવી ગયો હતો અને એ કામ આજે પણ ચાલે છે.

મિત્રો, આપણે એક યોજના કરી હતી, ‘જ્યોતિગ્રામ’. ગુજરાતનાં ગામડાંને ચોવીસ કલાક વીજળી મળે, ઘણા લોકોને એમ લાગતું હતું કે આ વીજળી તો ટી.વી. ચલાવવા માટે આવી લાગે છે..! ના, જે દિવસે જ્યોતિગ્રામ યોજના માટે અર્બો-ખર્બો રૂપિયા ખર્ચાતા હતા ત્યારે ખબર હતી કે આ ઊર્જાનાં વાવેતર શાના માટે કરીએ છીએ. એમાંથી ગુજરાતના ગ્રામીણ જીવનમાં કેવા પ્રકારનો નવો ઓપ આપવો છે એની પૂરી ખબર હતી. અને એકવાર વીજળીની બધી વ્યવસ્થા થઈ ગઈ, પછી કયું કામ ઉપાડ્યું? કોમ્પ્યુટર નેટવર્ક ઊભું કરવાનું કામ ઉપાડ્યું. હાર્ડવેર, જ્યાં હોય ત્યાં, સ્કૂલોમાં, પંચાયતોમાં હાર્ડવેર આપો. પછી ઉપાડ્યું, કનેક્ટિવીટી આપો. નવજુવાન મિત્રો તમારામાંથી મોટા ભાગનાનું બૅકગ્રાઉન્ડ ગામડાંનું છે. ભારત સરકારે આના આગલા વર્ષે પોતાના બજેટમાં કહ્યું હતું કે અમે ત્રણ હજાર ગામોની અંદર બ્રોડબેન્ડ કનેક્ટિવીટીનો પાયલોટ પ્રોજેક્ટ કરીશું. છ લાખ ગામડાઓનું હિંદુસ્તાન, એમાં ત્રણ હજાર ગામોનો ભારત સરકારનો પાયલોટ પ્રોજેક્ટ. મુખવાસ જેટલું પણ ન મળે. મિત્રો, મારે ગર્વ સાથે કહેવું છે કે ગુજરાતે ચાર વર્ષ પહેલાં અઢાર હજાર ગામોમાં બ્રોડબેન્ડ કનેક્ટિવીટીનું કામ પૂરું કર્યું. આ માળખાકિય સુવિધાઓ ઊભી કરી. હવે ધ્યાનમાં આવે છે કે સમાજજીવનની અંદર હવે ટેક્નોલૉજીએ એટલી બધી જગ્યા બનાવી દીધી છે કે જે જગ્યાને કારણે આ પ્રકારની ઓછીવત્તી ટેક્નોલૉજી જાણનારા લોકોની જરૂરત પડશે. મિત્રો, બસમાં પણ ગઈકાલ સુધી કંડક્ટર ચોપાનિયું ફાડીને ટિકિટ ફાડતો હતો. સમય આવવાનો છે કે એના હાથમાં એક નાનકડું ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ હશે, ખાલી આમ ચાંપ દબાવીને જ તમને ટિકિટ આપતો હશે. જીવનના પ્રત્યેક ક્ષેત્રમાં, તમે નાનકડી રેસ્ટોરન્ટમાં જાવ તો પણ હવે પેલો ભજિયાનંદ ચાનું બિલ લખતો નથી, નાનું એક ડબલું લઈને આમઆમ દબાવે અને તરત જ તમને કહે ને તમે ગેટ પર જાવ, તમારું બિલ તૈયાર હશે. આ બદલાવ આવી રહ્યો છે. તો ગુજરાતના ગરીબ પરિવારનાં બાળકોને આ બદલાયેલા વાતાવરણમાં રોજીરોટી મળે, એનું શોષણ ન થાય, એની પાસે ડિગ્રી પ્લસ એક પ્રકારની ક્વૉલિટી હોય, તે પાંચને બદલે સાત, સાત ને બદલે નવ, નવને બદલે અગિયાર હજાર રૂપિયા કમાતો થાય અને એના માટેના અભિયાનનો એક ભાગ એટલે એમ્પાવર સ્કીમ, ઇલેક્ટ્રૉનિક મેન પાવર. અને મિત્રો, ભારત સરકારે એક વર્ષ પહેલાં ત્રણ હજાર ગામોમાં બ્રોડબેન્ડ કનેક્ટિવીટીનું આયોજન વિચાર્યું હતું. એ બજેટને આજે દોઢ વર્ષ થઈ ગયું. શું થયું હશે એ તપાસનો વિષય છે. અમે માર્ચના આખરે બજેટ પાસ કર્યું અને આજે ચોથી જુલાઈએ એ યોજના લાગુ કરી દઈ રહ્યા છીએ.

મિત્રો, બદલાતા જતા યુગમાં જેમ આજે અભણ હોવું એ શ્રાપ લાગતો હોય છે, આપણને પણ ચાર મિત્રોની વચ્ચે અભણ હોવાની વાત થાય તો નીચા જોણું થતું હોય છે. જેમ અભણ હોવાનું નીચાજોણું થતું હોય છે એમ આવનારા દિવસોમાં તમને જો કોમ્પ્યુટર નહીં આવડતું હોય, તમે ઇન્ફર્મેશન ટેક્નોલૉજીથી પરિચિત નહીં હો તો તમે પણ દુનિયાની નજરોમાં અભણ જ ગણાશો. હું નથી ઇચ્છતો કે મારા ગુજરાતનો કોઈ નવજુવાન દુનિયાની નજરમાં અભણ હોય. આખું વિશ્વ એને પૂછે તો એને ખબર હોય કે હા, હું આ જાણું છું. હવે ગરીબ બાળક ક્યાં જાય? એને આ બધું શીખવું હોય, હજાર, પંદરસો, બે હજાર રૂપિયા ફી હોય અને ફી ભર્યા પછી પણ જો કોઈ ભાગેડુ આવી ગયો, તો ફી બધાની ભરાઈ જાય પછી કોમ્પ્યુટર લઈને બીજા ગામ જતો રહ્યો હોય. ગરીબ માનવી છેતરાઈ જાય. માતાઓ-બહેનોને શીખવું હોય તો ક્યાં જાય? અને એમાંથી આપણે વિચાર કર્યો કે સરકારની પોતાની યોજનાથી એક વ્યાપક અભિયાન ઉપાડવામાં આવે. જેમ ‘સ્કોપ’નું વ્યાપક અભિયાન ઉપાડ્યું, જેના કારણે લોકો શીખવા માટે પહેલાં અઢી હજાર, ત્રણ હજાર ફી ચૂકવતા હતા એના બદલે મફતના ભાવે શીખી જાય એવી વ્યવસ્થા કરી, લોકોએ લાભ લીધો. મિત્રો, આ યોજના પણ કેવી છે? શેડ્યૂલ્ડ કાસ્ટ માટે મફત, શેડ્યૂલ્ડ ટ્રાઇબ માટે મફત, ઓ.બી.સી. માટે મફત, બહેનો માટે મફત, અને કોઈકને પૂરતું હોય તો પણ કેટલી ફી? પચાસ રૂપિયા, માત્ર પચાસ રૂપિયા..! પાંચ-દસ કપ ચા પીએ એટલામાં પતી જાય. અને મને ખાતરી છે કે જે આ શિક્ષણ લેશે અને તેનાં સર્ટિફિકેટ સાથે જોડશે એનું મૂલ્ય વધવાનું છે, બજારમાં એનું મહાત્મય વધવાનું છે. અને મિત્રો, ઘણા લોકોને આશ્ચર્ય થશે. આ યોજનાની સફળતા શેમાં છે? મેં અમારા અધિકારીઓને કહ્યું હતું કે આપણે આટલી બધી બ્રોડબેન્ડ કનેક્ટિવીટી આપી છે, ગામડે ગામડે કોમ્પ્યુટર લગાવ્યાં છે, મારે ટ્રાયલ લેવો છે કે આ બધી ચીજો જનસામાન્ય સાથે જોડાવાની છે કે નહીં અને એટલા માટે મેં આગ્રહ રાખ્યો હતો કે આ જે ટ્રેનિંગ થવાની છે આપણી, એમ્પાવરવાળી, એનું રજિસ્ટ્રેશન લોકો ઑનલાઇન કરાવે. ખબર તો પડે કે આ ટેક્નોલૉજીથી આપણે તેમની સાથે જોડાયેલા છીએ કે નથી જોડાયા? અને આજે મારે ગર્વથી કહેવું છે કે આજે સાંજે પાંચ વાગ્યા સુધીમાં, આજે સાંજે હું મંચ ઉપર આવ્યો ત્યાં સુધીનો આંકડો કહું છું, આજે સાંજે પાંચ વાગ્યા સુધીમાં ઑનલાઇન રજિસ્ટ્રેશન એક લાખ ચાર હજાર લોકોએ કરાવ્યું છે. અને એમાંય ગર્વની વાત, ૮૪% રજિસ્ટ્રેશન ગામડાનાં લોકોએ કરાવ્યું છે, ૧૬% શહેરોનું રજિસ્ટ્રેશન છે. એનો અર્થ એ થયો કે તીર બરાબર નિશાના પર લાગ્યું છે. કારણકે આખી યોજનાનો હેતુ આ આખીય બાબત ગામડામાં મારે પહોંચાડવી છે, ગામડાંના ઘર સુધી પહોંચાડવી છે. કારણકે શહેરમાં તો નાની-મોટી વ્યવસ્થા હોય છે જેનો લાભ લઈ લીધો હોય છે, જ્યાં મળતો હોય છે. બંને માટે સમાંતર છે ગામડું હોય કે શહેર હોય, પણ ગામડામાં ચોર્યાસી ટકા લોકોનો આ ઉત્સાહ, આ રજિસ્ટ્રેશન પોતે જ બતાવે છે કે આજે આ યોજના સફળ થઈ ગઈ. અને એમાંય આનંદદાયક સમાચાર, આ જે એક લાખ લોકોએ રજિસ્ટ્રેશન કરાવ્યું છે તે પૈકી ૬૬% ટકા પુરુષો છે, ૩૪% બહેનો છે દોસ્તો, ચોત્રીસ ટકા બહેનો છે. આ મોટી બાબત છે. ગુજરાતનાં ગામડાંની ગૃહિણી યા દીકરી આ પ્રકારના શિક્ષણને સમજે, ઉમંગભેર જોડાય એ વાત જ ઉજજવળ ભવિષ્યનો સંકેત આપે છે દોસ્તો અને હજુ તો આ યોજના વિશે આજે છાપામાં જાહેરાત આવી છે. એના પહેલાં છાપામાં જે દિવસે બજેટમાં જાહેરાત કરી હતી ત્યારે એક થોડોઘણો ઉલ્લેખ આવ્યો હતો. આ વાત હજુ તો કાનોકાન પહોંચી છે, કોઈ મોટું કૅમ્પેન નથી થયું. કૅમ્પેનની શરૂઆત થશે તો કદાચ આજે થશે. છાપાના મિત્રો છે અહીંયાં, ટી.વી., મીડિયાવાળા છે, એ લોકો થોડુંઘણું બતાવશે એટલે આજે શરૂઆત થશે. તેમ છતાંય જો આટલો બધો આવકાર મળ્યો હોય એનો અર્થ એ થયો કે કેટલા મહત્વપૂર્ણ કામને આ રાજ્ય સરકારે જનતાની નાડ પારખીને પકડ્યું છે એનો અંદાજ આવી શકે છે.

ભાઈઓ-બહેનો, એ વાત નિશ્ચિત છે કે હુન્નર વગર સફળતા સંભવ નથી હોતી. આપણે કોઈ સુખી મા-બાપના દીકરાઓ નથી, આપણને કંઈ પાંચ પેઢી ચાલે એવું કંઈ વારસામાં મળ્યું નથી. આપણી પાસે તો ઈશ્વરે આપેલી ક્ષમતા છે. બે હાથ છે, હૈયું છે, દિમાગ છે, એના દ્વારા જ જીંદગી જીવવાની છે. અને જો નક્કી જ હોય કે આપણી મૂડી આ જ છે તો એ મૂડીમાં વૃદ્ધિ કરવાનું સાધન છે, હુન્નર. અને આ કૌશલ્ય વર્ધન થાય, અનેકવિધ આવી ક્ષમતાઓનો અભ્યાસ થાય, એનાથી પરિચિત થઈએ તો જીવનને સફળ કરવા માટે ખૂબ મોટી શક્તિ મળતી હોય છે. મિત્રો, એક સમય હતો કે ગુજરાતની અંદર ટેક્નિકલ એજ્યુકેશન માટેની કૉલેજનાં એકમો માંડ ૪૪૨ હતાં, ૨૦૦૧ માં આપણે જ્યારે જવાબદારી લીધી ત્યારે. આજે આંકડો લગભગ ૧૭૦૦-૧૮૦૦ એ પહોંચ્યો છે. ક્યાં ૪૪૨..! આપણે ગુજરાતની જવાબદારી લીધી ત્યારે આ રાજ્યમાં અગિયાર યુનિવર્સિટી હતી. આજે ભાઈઓ, બેંતાલીસ યુનિવર્સિટી છે. આ બધું કોના માટે? ગુજરાતના નવજુવાનો માટે, ગુજરાતની ભાવિ પેઢી માટે, મારી સામે બેઠેલા આ સક્ષમ સપનાંઓ માટે, એમના માટે છે આ બધું. એક સમય હતો, ડિપ્લોમા કે ડિગ્રી કે એન્જિનિયરિંગમાં ભણવું હોય તો મધ્યમ વર્ગનાં મા-બાપ વિચારી ન શકે, ડોનેશન ક્યાંથી લાવવું, દાખલ ક્યાં કરવા છોકરાંઓને..? પછી શું થાય? ભાઈ, મેળ નહીં પડે, તું ક્યાંક હવે બી.એ., બી.કોમ. થઈ જા અને ક્યાંક કારકુનમાં કોઈ નોકરી મળી જાય તો જોજે..! અનેક નવજુવાનોના સપનાં ચૂર ચૂર થઈ જાય. મિત્રો, આપણે દસ જ વર્ષમાં ટેક્નિકલ એજ્યુકેશનને એટલું બધું બળ આપ્યું કે ૨૦૦૧ માં ડિપ્લોમા કે ડિગ્રી એન્જિનિયરિંગ માટે આપણી પાસે શરૂઆતમાં માંડ ૨૩,૦૦૦ બેઠકો હતી, આજે લગભગ ૧,૨૩,૦૦૦ બેઠકો ટેક્નિકલ શિક્ષણ માટે ઉપલબ્ધ કરી દીધી છે. જેને ભણવું હોય એને મારે અવસર આપવો છે. ગરીબમાં ગરીબ પરિવારનો દીકરો કે દીકરી, એને ઓશિયાળી જીંદગી જીવવી ન પડે એના માટેનું કામ ઉપાડ્યું છે. મિત્રો, ઘણાં બાળકો એવાં હોય છે કે સાતમા-આઠમામાં સંજોગોવશાત ભણવાનું છોડી દીધું હોય, કાં તો કોઈ અવળે રસ્તે ચડી ગયા હોય, કાં મિત્રો એવા મળી ગયા હોય અને પછી સમજદારી આવી હોય, એટલે આઈ.ટી.આઈ. જૉઇન કર્યું હોય. બિચારો ટર્નર બને કે ફિટર બને કે પ્લમ્બર બને કે વેલ્ડર બને... અને એને એમ લાગતું હતું કે પતી ગયું, મારી જીંદગી તો હવે અહીં પૂરી થઈ ગઈ. મિત્રો, આ સરકારે નક્કી કર્યું કે મારા ગુજરાતના કોઈ જવાનીયાની જીંદગીને, એના સપનાંને હું પૂર્ણવિરામ નહીં મૂકવા દઉં. હું ફરીથી દરવાજા ખોલીશ, હું ફરીથી બારીઓ ખોલીશ, એનામાં ફરી સપનાં જગાવીશ, એને નવી જીંદગી જીવવા માટે પ્રેરણા આપીશ, એને નવી હામ આપીશ. અરે, ગઈકાલ જેવી ગઈ એ ગઈ, આવતીકાલ હજુ સારી થઈ શકે છે એવો વિશ્વાસ એને હું આપીશ. અને એના માટે શું કર્યું? એક સાહસપૂર્ણ નિર્ણય કર્યો કે આઠમા સુધી ભણીને છોડી દીધું હોય, પણ જો બે વર્ષ આઈ.ટી.આઈ.નાં કરે તો હું એને દસમા ધોરણનું સર્ટિફિકેટ આપી દઈશ, દસમા ધોરણ સુધી ભણીને આઈ.ટી.આઈ. કર્યું હોય, બે વર્ષ કર્યાં હોય તો એને બારમા ધોરણની બરાબર ગણવામાં આવશે, એને બારમું પાસ માનવામાં આવશે. એટલું જ નહીં, આના ભરોસે એને ડિપ્લોમા એન્જિનિયરિંગ કરવું હશે તો દરવાજા ખુલ્લા, એમાં જઈ શકશે. એમાંથી એને ડિગ્રી એન્જિનિયરિંગ કરવું હશે તો એમાંય જઈ શકશે. પહેલાં જે દરવાજા બંધ થઈ જતા હતા કે સાતમું કે આઠમું છોડ્યું એટલે પત્યું, ખેલ પૂરો..! સાહેબ, આ બધું બદલી નાખ્યું છે. કોના માટે? દોસ્તો, તમારા માટે, ગુજરાતની આવતીકાલ માટે.

મિત્રો, હું આજે તમને વિનંતી કરવા માગું છું. મારી સામે માત્ર આ સભાગૃહમાં લોકો છે એવું નથી, ઑનલાઇન બધા જ આઈ.ટી.આઈ.માં, બધા જ ટ્રેનિંગ સેન્ટરમાં લાખો નવજુવાનો આ કાર્યક્રમમાં મારી સાથે મોજૂદ છે, દૂરસુદૂર એજ્યુકેશન ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાં બેઠેલા લોકો, નવજુવાનો મને સાંભળી રહ્યા છે. મિત્રો, આજ હું તમને કહેવા માગું છું, સપનાં જોવાનું બંધ ન કરતા. અરે, ક્યારેક અવરોધો આવ્યા હશે, ક્યારેક રુકાવટો આવી હશે, ક્યારેક નિષ્ફળતાઓ જોવી પડી હશે તેમ છતાંય અગર જો ઉત્તમ સંકલ્પ સાથે સપનાંને સાચાં કરવા માટે જીદ હશે, પરિશ્રમ હશે તો આપની પણ બધી ઇચ્છાઓ, આકાંક્ષાઓ પરિપૂર્ણ થશે એ હું વિશ્વાસથી કહેવા માગું છું. અને આ રાજ્ય, આ રાજ્ય આ દેશની નવજુવાન પેઢીને, આ દેશના નવયુવાન દીકરા-દીકરીઓને એક અપ્રતિમ અવસર આપવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે, જેના દ્વારા તે પોતાના સઘળાં સપનાં સાકાર કરી શકે, પોતાના પરિવારની આશા-આકાંક્ષાઓ પૂરી કરી શકે. અને એક વાત નક્કી માનજો નૌજવાનો, ઈશ્વરે મને અને તમને સમાન જ શક્તિ આપેલી છે. ઈશ્વરે મને તમારા કરતાં બે ચમચી વધારે આપી છે એવા ભ્રમમાં રહેવાની જરૂર નથી. ઈશ્વરે મને જેટલું આપ્યું છે એટલું તમને પણ આપ્યું છે. મિત્રો, સપનાં જુઓ, સંકલ્પ કરો, સાહસ કરો, કદમ ઉઠાવો, મિત્રો, મંજિલ સામે આવીને ઊભી રહેશે એવો મારો વિશ્વાસ છે.

સરકારના બજેટમાંથી આ રાજ્યની અંદર ટેક્નિકલ મેનપાવર તૈયાર કરવાનું આ જે અભિયાન ઉપાડ્યું છે, ગુજરાત જે રીતે પ્રગતિ કરી રહ્યું છે એમાં એક નવી તાકાત તરીકે ઉમેરાવાનું છે, ગુજરાતને આગળ વધવામાં એ પૂરક બનવાનું છે. મિત્રો, હમણાં ગુજરાતમાં ૨૬,૦૦૦ જેટલા લોકોની પોલીસમાં ભરતી કરી. અને એમાં એક શરત હતી, કોમ્પ્યુટરનું નૉલેજ હોય એણે અરજી કરવાની. મિત્રો, મારે આનંદ સાથે કહેવું છે કે આજે ગુજરાતના પોલીસ મેળામાં કૉન્સ્ટેબલ લેવલે કામ કરનાર કોમ્પ્યુટર લિટરેટ લોકોની ફોજ ઊભી થઈ ગઈ છે, એક પ્રકારે ટેક્નિકલી સાઉન્ડ એવું મારું આખું ડિપાર્ટમેન્ટ બની ગયું છે. અને જો આવનારા દિવસોમાં બધી જ જગ્યાએ આ પ્રકારના હ્યુમન રિસોર્સ ઉપલબ્ધ થાય તો આ રાજ્ય કેટલી તીવ્ર ગતિથી આગળ વધી શકે..! એ સપનાં સાકાર કરવા માટે આજે આ યોજનાને ગુજરાતના નવજુવાનોને સમર્પિત કરું છું. નવજુવાન બહેનો, નવજુવાન ભાઈઓ, એમની શક્તિ પર મને પૂરો ભરોસો છે, મિત્રો. એ શક્તિને લઈને આપણે આગળ વધવું છે અને મને ખાત્રી છે દોસ્તો, કે આપ પણ સપનાં જોતા હશો. અવસર આપવાનું કામ સરકાર કરી રહી છે, વ્યવસ્થા ઊભી કરવા માટે સરકાર બે કદમ આગળ વધી રહી છે. અને નિર્ધારિત પરિણામો પ્રાપ્ત કરવા ગુજરાતનો નવજુવાન સક્ષમ છે એવો મારો વિશ્વાસ છે. મિત્રો, ગુજરાતનું સમૃદ્ધ ભાવિ, એ સમૃદ્ધ ભાવિની સમૃદ્ધિના આપ પણ હકદાર બનો, સમૃદ્ધ ભાવિની સમૃદ્ધિના આપ પણ ભાગીદાર બનો એના માટેનો આ એક અવસર છે. અને એ અવસર આજે ઊભો થયો છે ત્યારે ગુજરાતભરના ખૂણે ખૂણે મારી આ વાત સાંભળી રહેલા સૌ નવજુવાનોને અને આ સભાગૃહમાં સામે બેઠેલા સૌ નવજુવાનોને સાચા અર્થમાં એક ઇલેક્ટ્રૉનિક મેનપાવર તરીકે, એક અતિરિક્ત શક્તિવાળા મેનપાવર તરીકે હું ગુજરાતની ધરતી પર એક નવા પ્રકરણના ઉમેરા સાથે આવકારું છું અને આપ સૌને અંત:કરણપૂર્વક દોસ્તો, ખૂબ ખૂબ શુભકામનાઓ આપું છું. અને નવજુવાનો, આપના સપનાં સાકાર કરવા માટે હું સદા સર્વદા આપની સાથે છું. આપના સપનાં સાકાર થાય એના માટે પરસેવો પાડવાની મારી તૈયારી છે. આપની ઇચ્છાઓ, આકાંક્ષાઓ પૂર્તિ થાય એના માટે આ સરકાર બે ડગલાં આગળ ચાલવા માટે તૈયાર છે. શર્ત આ છે કે મારા ગુજરાતનો નવજુવાન ડગ માંડવા નીકળે..! એની આંગળી પકડવા હું તૈયાર છું, એનો હાથ પકડીને ચાલવા હું તૈયાર છું, એને મારા કરતાં આગળ લઈ જવા માટે હું તૈયાર છું. આ સરકાર આખેઆખી ગુજરાતની નવજુવાન પેઢીને સમર્પિત છે, એના ભાગ્યને બદલવા માટે સમર્પિત છે. એના સપનાને સાકાર કરવા માટે સમર્પિત છે. આવો દોસ્તો, હું જ્યારે તમારી ઉંમરનો હતો ત્યારે મને આવું સૌભાગ્ય નહોતું મળ્યું, દોસ્તો. મને એ વખતે કોઈ મળ્યું ન હતું કે જે આ પ્રકારનો વિશ્વાસ આપે. ભાઈઓ-બહેનો, આજે આખેઆખી સરકાર આપના વિશ્વાસનો શ્વાસ બની જાય એટલી, પ્રત્યેક પળ આપની જોડે છે. એની સાથે આપ જોડાવ એ જ અપેક્ષા સાથે, મારી સાથે પૂરી તાકાતથી બોલશો...

ભારત માતા કી જય..!! બે મુઠ્ઠી બંધ કરીને પૂરી તાકાતથી બોલો, દોસ્તો. ભારત માતા કી જય..!! વંદે માતરમ... વંદે માતરમ... વંદે માતરમ..!!

Explore More
78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ
India’s Biz Activity Surges To 3-month High In Nov: Report

Media Coverage

India’s Biz Activity Surges To 3-month High In Nov: Report
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM’s address at the Odisha Parba
November 24, 2024
Delighted to take part in the Odisha Parba in Delhi, the state plays a pivotal role in India's growth and is blessed with cultural heritage admired across the country and the world: PM
The culture of Odisha has greatly strengthened the spirit of 'Ek Bharat Shreshtha Bharat', in which the sons and daughters of the state have made huge contributions: PM
We can see many examples of the contribution of Oriya literature to the cultural prosperity of India: PM
Odisha's cultural richness, architecture and science have always been special, We have to constantly take innovative steps to take every identity of this place to the world: PM
We are working fast in every sector for the development of Odisha,it has immense possibilities of port based industrial development: PM
Odisha is India's mining and metal powerhouse making it’s position very strong in the steel, aluminium and energy sectors: PM
Our government is committed to promote ease of doing business in Odisha: PM
Today Odisha has its own vision and roadmap, now investment will be encouraged and new employment opportunities will be created: PM

जय जगन्नाथ!

जय जगन्नाथ!

केंद्रीय मंत्रिमंडल के मेरे सहयोगी श्रीमान धर्मेन्द्र प्रधान जी, अश्विनी वैष्णव जी, उड़िया समाज संस्था के अध्यक्ष श्री सिद्धार्थ प्रधान जी, उड़िया समाज के अन्य अधिकारी, ओडिशा के सभी कलाकार, अन्य महानुभाव, देवियों और सज्जनों।

ओडिशा र सबू भाईओ भउणी मानंकु मोर नमस्कार, एबंग जुहार। ओड़िया संस्कृति के महाकुंभ ‘ओड़िशा पर्व 2024’ कू आसी मँ गर्बित। आपण मानंकु भेटी मूं बहुत आनंदित।

मैं आप सबको और ओडिशा के सभी लोगों को ओडिशा पर्व की बहुत-बहुत बधाई देता हूँ। इस साल स्वभाव कवि गंगाधर मेहेर की पुण्यतिथि का शताब्दी वर्ष भी है। मैं इस अवसर पर उनका पुण्य स्मरण करता हूं, उन्हें श्रद्धांजलि देता हूँ। मैं भक्त दासिआ बाउरी जी, भक्त सालबेग जी, उड़िया भागवत की रचना करने वाले श्री जगन्नाथ दास जी को भी आदरपूर्वक नमन करता हूं।

ओडिशा निजर सांस्कृतिक विविधता द्वारा भारतकु जीबन्त रखिबारे बहुत बड़ भूमिका प्रतिपादन करिछि।

साथियों,

ओडिशा हमेशा से संतों और विद्वानों की धरती रही है। सरल महाभारत, उड़िया भागवत...हमारे धर्मग्रन्थों को जिस तरह यहाँ के विद्वानों ने लोकभाषा में घर-घर पहुंचाया, जिस तरह ऋषियों के विचारों से जन-जन को जोड़ा....उसने भारत की सांस्कृतिक समृद्धि में बहुत बड़ी भूमिका निभाई है। उड़िया भाषा में महाप्रभु जगन्नाथ जी से जुड़ा कितना बड़ा साहित्य है। मुझे भी उनकी एक गाथा हमेशा याद रहती है। महाप्रभु अपने श्री मंदिर से बाहर आए थे और उन्होंने स्वयं युद्ध का नेतृत्व किया था। तब युद्धभूमि की ओर जाते समय महाप्रभु श्री जगन्नाथ ने अपनी भक्त ‘माणिका गौउडुणी’ के हाथों से दही खाई थी। ये गाथा हमें बहुत कुछ सिखाती है। ये हमें सिखाती है कि हम नेक नीयत से काम करें, तो उस काम का नेतृत्व खुद ईश्वर करते हैं। हमेशा, हर समय, हर हालात में ये सोचने की जरूरत नहीं है कि हम अकेले हैं, हम हमेशा ‘प्लस वन’ होते हैं, प्रभु हमारे साथ होते हैं, ईश्वर हमेशा हमारे साथ होते हैं।

साथियों,

ओडिशा के संत कवि भीम भोई ने कहा था- मो जीवन पछे नर्के पडिथाउ जगत उद्धार हेउ। भाव ये कि मुझे चाहे जितने ही दुख क्यों ना उठाने पड़ें...लेकिन जगत का उद्धार हो। यही ओडिशा की संस्कृति भी है। ओडिशा सबु जुगरे समग्र राष्ट्र एबं पूरा मानब समाज र सेबा करिछी। यहाँ पुरी धाम ने ‘एक भारत श्रेष्ठ भारत’ की भावना को मजबूत बनाया। ओडिशा की वीर संतानों ने आज़ादी की लड़ाई में भी बढ़-चढ़कर देश को दिशा दिखाई थी। पाइका क्रांति के शहीदों का ऋण, हम कभी नहीं चुका सकते। ये मेरी सरकार का सौभाग्य है कि उसे पाइका क्रांति पर स्मारक डाक टिकट और सिक्का जारी करने का अवसर मिला था।

साथियों,

उत्कल केशरी हरे कृष्ण मेहताब जी के योगदान को भी इस समय पूरा देश याद कर रहा है। हम व्यापक स्तर पर उनकी 125वीं जयंती मना रहे हैं। अतीत से लेकर आज तक, ओडिशा ने देश को कितना सक्षम नेतृत्व दिया है, ये भी हमारे सामने है। आज ओडिशा की बेटी...आदिवासी समुदाय की द्रौपदी मुर्मू जी भारत की राष्ट्रपति हैं। ये हम सभी के लिए बहुत ही गर्व की बात है। उनकी प्रेरणा से आज भारत में आदिवासी कल्याण की हजारों करोड़ रुपए की योजनाएं शुरू हुई हैं, और ये योजनाएं सिर्फ ओडिशा के ही नहीं बल्कि पूरे भारत के आदिवासी समाज का हित कर रही हैं।

साथियों,

ओडिशा, माता सुभद्रा के रूप में नारीशक्ति और उसके सामर्थ्य की धरती है। ओडिशा तभी आगे बढ़ेगा, जब ओडिशा की महिलाएं आगे बढ़ेंगी। इसीलिए, कुछ ही दिन पहले मैंने ओडिशा की अपनी माताओं-बहनों के लिए सुभद्रा योजना का शुभारंभ किया था। इसका बहुत बड़ा लाभ ओडिशा की महिलाओं को मिलेगा। उत्कलर एही महान सुपुत्र मानंकर बिसयरे देश जाणू, एबं सेमानंक जीबन रु प्रेरणा नेउ, एथी निमन्ते एपरी आयौजनर बहुत अधिक गुरुत्व रहिछि ।

साथियों,

इसी उत्कल ने भारत के समुद्री सामर्थ्य को नया विस्तार दिया था। कल ही ओडिशा में बाली जात्रा का समापन हुआ है। इस बार भी 15 नवंबर को कार्तिक पूर्णिमा के दिन से कटक में महानदी के तट पर इसका भव्य आयोजन हो रहा था। बाली जात्रा प्रतीक है कि भारत का, ओडिशा का सामुद्रिक सामर्थ्य क्या था। सैकड़ों वर्ष पहले जब आज जैसी टेक्नोलॉजी नहीं थी, तब भी यहां के नाविकों ने समुद्र को पार करने का साहस दिखाया। हमारे यहां के व्यापारी जहाजों से इंडोनेशिया के बाली, सुमात्रा, जावा जैसे स्थानो की यात्राएं करते थे। इन यात्राओं के माध्यम से व्यापार भी हुआ और संस्कृति भी एक जगह से दूसरी जगह पहुंची। आजी विकसित भारतर संकल्पर सिद्धि निमन्ते ओडिशार सामुद्रिक शक्तिर महत्वपूर्ण भूमिका अछि।

साथियों,

ओडिशा को नई ऊंचाई तक ले जाने के लिए 10 साल से चल रहे अनवरत प्रयास....आज ओडिशा के लिए नए भविष्य की उम्मीद बन रहे हैं। 2024 में ओडिशावासियों के अभूतपूर्व आशीर्वाद ने इस उम्मीद को नया हौसला दिया है। हमने बड़े सपने देखे हैं, बड़े लक्ष्य तय किए हैं। 2036 में ओडिशा, राज्य-स्थापना का शताब्दी वर्ष मनाएगा। हमारा प्रयास है कि ओडिशा की गिनती देश के सशक्त, समृद्ध और तेजी से आगे बढ़ने वाले राज्यों में हो।

साथियों,

एक समय था, जब भारत के पूर्वी हिस्से को...ओडिशा जैसे राज्यों को पिछड़ा कहा जाता था। लेकिन मैं भारत के पूर्वी हिस्से को देश के विकास का ग्रोथ इंजन मानता हूं। इसलिए हमने पूर्वी भारत के विकास को अपनी प्राथमिकता बनाया है। आज पूरे पूर्वी भारत में कनेक्टिविटी के काम हों, स्वास्थ्य के काम हों, शिक्षा के काम हों, सभी में तेजी लाई गई है। 10 साल पहले ओडिशा को केंद्र सरकार जितना बजट देती थी, आज ओडिशा को तीन गुना ज्यादा बजट मिल रहा है। इस साल ओडिशा के विकास के लिए पिछले साल की तुलना में 30 प्रतिशत ज्यादा बजट दिया गया है। हम ओडिशा के विकास के लिए हर सेक्टर में तेजी से काम कर रहे हैं।

साथियों,

ओडिशा में पोर्ट आधारित औद्योगिक विकास की अपार संभावनाएं हैं। इसलिए धामरा, गोपालपुर, अस्तारंगा, पलुर, और सुवर्णरेखा पोर्ट्स का विकास करके यहां व्यापार को बढ़ावा दिया जाएगा। ओडिशा भारत का mining और metal powerhouse भी है। इससे स्टील, एल्युमिनियम और एनर्जी सेक्टर में ओडिशा की स्थिति काफी मजबूत हो जाती है। इन सेक्टरों पर फोकस करके ओडिशा में समृद्धि के नए दरवाजे खोले जा सकते हैं।

साथियों,

ओडिशा की धरती पर काजू, जूट, कपास, हल्दी और तिलहन की पैदावार बहुतायत में होती है। हमारा प्रयास है कि इन उत्पादों की पहुंच बड़े बाजारों तक हो और उसका फायदा हमारे किसान भाई-बहनों को मिले। ओडिशा की सी-फूड प्रोसेसिंग इंडस्ट्री में भी विस्तार की काफी संभावनाएं हैं। हमारा प्रयास है कि ओडिशा सी-फूड एक ऐसा ब्रांड बने, जिसकी मांग ग्लोबल मार्केट में हो।

साथियों,

हमारा प्रयास है कि ओडिशा निवेश करने वालों की पसंदीदा जगहों में से एक हो। हमारी सरकार ओडिशा में इज ऑफ डूइंग बिजनेस को बढ़ावा देने के लिए प्रतिबद्ध है। उत्कर्ष उत्कल के माध्यम से निवेश को बढ़ाया जा रहा है। ओडिशा में नई सरकार बनते ही, पहले 100 दिनों के भीतर-भीतर, 45 हजार करोड़ रुपए के निवेश को मंजूरी मिली है। आज ओडिशा के पास अपना विज़न भी है, और रोडमैप भी है। अब यहाँ निवेश को भी बढ़ावा मिलेगा, और रोजगार के नए अवसर भी पैदा होंगे। मैं इन प्रयासों के लिए मुख्यमंत्री श्रीमान मोहन चरण मांझी जी और उनकी टीम को बहुत-बहुत बधाई देता हूं।

साथियों,

ओडिशा के सामर्थ्य का सही दिशा में उपयोग करके उसे विकास की नई ऊंचाइयों पर पहुंचाया जा सकता है। मैं मानता हूं, ओडिशा को उसकी strategic location का बहुत बड़ा फायदा मिल सकता है। यहां से घरेलू और अंतर्राष्ट्रीय बाजार तक पहुंचना आसान है। पूर्व और दक्षिण-पूर्व एशिया के लिए ओडिशा व्यापार का एक महत्वपूर्ण हब है। Global value chains में ओडिशा की अहमियत आने वाले समय में और बढ़ेगी। हमारी सरकार राज्य से export बढ़ाने के लक्ष्य पर भी काम कर रही है।

साथियों,

ओडिशा में urbanization को बढ़ावा देने की अपार संभावनाएं हैं। हमारी सरकार इस दिशा में ठोस कदम उठा रही है। हम ज्यादा संख्या में dynamic और well-connected cities के निर्माण के लिए प्रतिबद्ध हैं। हम ओडिशा के टियर टू शहरों में भी नई संभावनाएं बनाने का भरपूर हम प्रयास कर रहे हैं। खासतौर पर पश्चिम ओडिशा के इलाकों में जो जिले हैं, वहाँ नए इंफ्रास्ट्रक्चर से नए अवसर पैदा होंगे।

साथियों,

हायर एजुकेशन के क्षेत्र में ओडिशा देशभर के छात्रों के लिए एक नई उम्मीद की तरह है। यहां कई राष्ट्रीय और अंतर्राष्ट्रीय इंस्टीट्यूट हैं, जो राज्य को एजुकेशन सेक्टर में लीड लेने के लिए प्रेरित करते हैं। इन कोशिशों से राज्य में स्टार्टअप्स इकोसिस्टम को भी बढ़ावा मिल रहा है।

साथियों,

ओडिशा अपनी सांस्कृतिक समृद्धि के कारण हमेशा से ख़ास रहा है। ओडिशा की विधाएँ हर किसी को सम्मोहित करती है, हर किसी को प्रेरित करती हैं। यहाँ का ओड़िशी नृत्य हो...ओडिशा की पेंटिंग्स हों...यहाँ जितनी जीवंतता पट्टचित्रों में देखने को मिलती है...उतनी ही बेमिसाल हमारे आदिवासी कला की प्रतीक सौरा चित्रकारी भी होती है। संबलपुरी, बोमकाई और कोटपाद बुनकरों की कारीगरी भी हमें ओडिशा में देखने को मिलती है। हम इस कला और कारीगरी का जितना प्रसार करेंगे, उतना ही इस कला को संरक्षित करने वाले उड़िया लोगों को सम्मान मिलेगा।

साथियों,

हमारे ओडिशा के पास वास्तु और विज्ञान की भी इतनी बड़ी धरोहर है। कोणार्क का सूर्य मंदिर… इसकी विशालता, इसका विज्ञान...लिंगराज और मुक्तेश्वर जैसे पुरातन मंदिरों का वास्तु.....ये हर किसी को आश्चर्यचकित करता है। आज लोग जब इन्हें देखते हैं...तो सोचने पर मजबूर हो जाते हैं कि सैकड़ों साल पहले भी ओडिशा के लोग विज्ञान में इतने आगे थे।

साथियों,

ओडिशा, पर्यटन की दृष्टि से अपार संभावनाओं की धरती है। हमें इन संभावनाओं को धरातल पर उतारने के लिए कई आयामों में काम करना है। आप देख रहे हैं, आज ओडिशा के साथ-साथ देश में भी ऐसी सरकार है जो ओडिशा की धरोहरों का, उसकी पहचान का सम्मान करती है। आपने देखा होगा, पिछले साल हमारे यहाँ G-20 का सम्मेलन हुआ था। हमने G-20 के दौरान इतने सारे देशों के राष्ट्राध्यक्षों और राजनयिकों के सामने...सूर्यमंदिर की ही भव्य तस्वीर को प्रस्तुत किया था। मुझे खुशी है कि महाप्रभु जगन्नाथ मंदिर परिसर के सभी चार द्वार खुल चुके हैं। मंदिर का रत्न भंडार भी खोल दिया गया है।

साथियों,

हमें ओडिशा की हर पहचान को दुनिया को बताने के लिए भी और भी इनोवेटिव कदम उठाने हैं। जैसे....हम बाली जात्रा को और पॉपुलर बनाने के लिए बाली जात्रा दिवस घोषित कर सकते हैं, उसका अंतरराष्ट्रीय मंच पर प्रचार कर सकते हैं। हम ओडिशी नृत्य जैसी कलाओं के लिए ओडिशी दिवस मनाने की शुरुआत कर सकते हैं। विभिन्न आदिवासी धरोहरों को सेलिब्रेट करने के लिए भी नई परम्पराएँ शुरू की जा सकती हैं। इसके लिए स्कूल और कॉलेजों में विशेष आयोजन किए जा सकते हैं। इससे लोगों में जागरूकता आएगी, यहाँ पर्यटन और लघु उद्योगों से जुड़े अवसर बढ़ेंगे। कुछ ही दिनों बाद प्रवासी भारतीय सम्मेलन भी, विश्व भर के लोग इस बार ओडिशा में, भुवनेश्वर में आने वाले हैं। प्रवासी भारतीय दिवस पहली बार ओडिशा में हो रहा है। ये सम्मेलन भी ओडिशा के लिए बहुत बड़ा अवसर बनने वाला है।

साथियों,

कई जगह देखा गया है बदलते समय के साथ, लोग अपनी मातृभाषा और संस्कृति को भी भूल जाते हैं। लेकिन मैंने देखा है...उड़िया समाज, चाहे जहां भी रहे, अपनी संस्कृति, अपनी भाषा...अपने पर्व-त्योहारों को लेकर हमेशा से बहुत उत्साहित रहा है। मातृभाषा और संस्कृति की शक्ति कैसे हमें अपनी जमीन से जोड़े रखती है...ये मैंने कुछ दिन पहले ही दक्षिण अमेरिका के देश गयाना में भी देखा। करीब दो सौ साल पहले भारत से सैकड़ों मजदूर गए...लेकिन वो अपने साथ रामचरित मानस ले गए...राम का नाम ले गए...इससे आज भी उनका नाता भारत भूमि से जुड़ा हुआ है। अपनी विरासत को इसी तरह सहेज कर रखते हुए जब विकास होता है...तो उसका लाभ हर किसी तक पहुंचता है। इसी तरह हम ओडिशा को भी नई ऊचाई पर पहुंचा सकते हैं।

साथियों,

आज के आधुनिक युग में हमें आधुनिक बदलावों को आत्मसात भी करना है, और अपनी जड़ों को भी मजबूत बनाना है। ओडिशा पर्व जैसे आयोजन इसका एक माध्यम बन सकते हैं। मैं चाहूँगा, आने वाले वर्षों में इस आयोजन का और ज्यादा विस्तार हो, ये पर्व केवल दिल्ली तक सीमित न रहे। ज्यादा से ज्यादा लोग इससे जुड़ें, स्कूल कॉलेजों का participation भी बढ़े, हमें इसके लिए प्रयास करने चाहिए। दिल्ली में बाकी राज्यों के लोग भी यहाँ आयें, ओडिशा को और करीबी से जानें, ये भी जरूरी है। मुझे भरोसा है, आने वाले समय में इस पर्व के रंग ओडिशा और देश के कोने-कोने तक पहुंचेंगे, ये जनभागीदारी का एक बहुत बड़ा प्रभावी मंच बनेगा। इसी भावना के साथ, मैं एक बार फिर आप सभी को बधाई देता हूं।

आप सबका बहुत-बहुत धन्यवाद।

जय जगन्नाथ!