29-30 મે, 2018ના રોજ ભારતના પ્રધાનમંત્રીની ઇન્ડોનેશિયાની સત્તાવાર મુલાકાત દરમિયાન ઇન્ડોનેશિયાના રાષ્ટ્રપતિ મહામહિમ શ્રી જોકો વિડોડો અને મહામહિમ શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ ઇન્ડો-પેસિફિક દરિયાઇ સહયોગ પર બંને દેશોના સહભાગી દ્રષ્ટિકોણ અંગે ચર્ચા કરી હતી.

રાષ્ટ્રપતિ જોકો વિડોડોની ભારત મુલાકાત દરમિયાન 12 ડિસેમ્બર, 2016ના રોજ બંને દેશો દ્વારા દરિયાઇ સહયોગ પર કરવામાં આવેલ સંયુક્ત નિવેદનને યાદ કરતા અને એ બાબતનો ઉલ્લેખ કરતા કે ભારત અને ઇન્ડોનેશિયા દરિયાઇ પાડોશીઓ અને દરિયાઇ નૌકામાર્ગ ધરાવતા દેશો છે કે જેમના સંબંધો દરિયાઇ માર્ગે વિકસિત થયેલ સાંસ્કૃતિક સંપર્કમાં સ્થાપિત થયેલ છે અને જેઓ પ્રદેશમાં અને વિશ્વમાં વ્યાપક સ્તરે દરિયાઇ વાતાવરણનું નિર્માણ કરવાના એકસમાન વિચારો ધરાવે છે;

ઇન્ડો-પેસીફીક પ્રદેશમાં મજબુત આર્થિક વિકાસ અને સમૃદ્ધિ લાવવા માટે અને શાંતિ તથા સંતુલિતતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે તેમના દરિયાઇ સહયોગને મજબુત બનાવવા ઇચ્છે છે;

એ બાબતનો સ્વીકાર કરીને કે 7500 કિલોમીટરનો દરિયાકાંઠો, 1380 ટાપુઓ અને 2 મિલિયન ચોરસ કિલોમીટર કરતા વધુના અનન્ય આર્થિક ક્ષેત્ર (એક્સક્લુઝિવ ઇકોનોમિક ઝોન) સાથે ભારત ઇન્ડો-પેસિફિકમાં કેન્દ્રીય સ્થાન ધરાવે છે, જ્યારે ઇન્ડોનેશિયા વિશ્વનો સૌથી વિશાળ દ્વિપસમૂહ ધરાવાતા રાજ્ય તરીકે અને 108000 કિલોમીટરનો દરિયાકાંઠો, 17,504 ટાપુઓ તેમજ અનન્ય આર્થિક ક્ષેત્ર (એક્સક્લુઝિવ ઇકોનોમિક ઝોન) સાથેના 6,400,000 ચોરસ કિલોમીટરના કુલ દરિયાઇ વિસ્તાર સાથેનું એક એવું આધારબિંદુ છે કે જે હિન્દ મહાસાગર અને પેસિફિક સમુદ્રને જોડે છે. આ બંને સમુદ્રો સંયુક્ત દરિયાઇ પ્રદેશને પ્રસ્તુત કરે છે કે જે વૈશ્વિક દરિયાઇ વેપાર અને વાણિજ્ય માટે મહત્વના છે.

સંયુક્ત રાષ્ટ્ર અધિકારપત્ર સહિત આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા હેઠળ અધિકારો અને જવાબદારીઓ, સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સમુદ્રી કાયદા પરનું સંમેલન (યુએનસીએલઓએસ) 1982 અને દક્ષિણપૂર્વ એશિયા (ટીએસી)માં મૈત્રી અને સહયોગ અંગેની 1976ની સંધિ સહિતના આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાઓ અંતર્ગત અધિકારો અને ફરજોનું પાલન કરીને;

એક મુક્ત, ખુલ્લા, પારદર્શક અને નિયમ આધારિત, શાંતિપૂર્ણ, સમૃદ્ધ અને સંકલિત ઇન્ડો-પેસિફિક પ્રદેશની સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરવાના મહત્વનું પુનરોચ્ચારણ કરીને કે જ્યાં સાર્વભૌમત્વ, સરહદીય સંકલન, આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાઓ, ખાસ કરીને યુએનસીએલઓએસ, વહાણવટા અને ઓવરફ્લાઈટની સ્વતંત્રતા, સંતુલિત વિકાસ અને ખુલ્લી, મુક્ત, ન્યાયપૂર્ણ અને પારસ્પરિક રીતે ફળદાયી વેપાર અને રોકાણની વ્યવસ્થાને આવકારવામાં આવે;

યુએનસીએલઓએસ અને અન્ય સંલગ્ન આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાઓ દ્વારા નિર્ધારિત કર્યા અનુસાર ઇન્ડો-પેસિફિક પ્રદેશના દરિયાઇ પાણીમાં દરિયાઇ સુરક્ષાની જાળવણી, શાંતિ, સંતુલિતતા અને સંતુલિત આર્થિક વૃદ્ધિનું સંરક્ષણ તેમજ વિકાસની જરૂરિયાતનો સ્વીકાર કરીને;

દ્વિપક્ષીય સુરક્ષા સંવાદ, ત્રિપક્ષીય સંવાદ, સુધારેલ સંરક્ષણ સહયોગ સંધિ પર હસ્તાક્ષર કરીને અને શાંતિપૂર્ણ ઉદ્દેશ્યો માટે બહારની જગ્યાનો ઉપયોગ અને શોધખોળમાં સહયોગ અંગેની માળખાગત સંધિ જેવા નવા તંત્રોના નિર્માણ અને સંયુક્ત વ્યુહાત્મક ભાગીદારીના સ્તરે બંને દેશો વચ્ચેના દ્વિપક્ષીય સંબંધોની સ્થાપનાનો આવકાર કરીને;

આઈઓઆરએની 20મી જયંતીની ઉજવણી કરવા માટે જાકાર્તામાં માર્ચ 2017માં યોજવામાં આઈઓઆરએ નેતૃત્વ સંમેલનના પરિણામ સ્વરૂપે પ્લાન ઑફ એક્શન અને જાકાર્તા કોન્કોર્ડમાં જણાવ્યા અનુસાર સુધરેલા સહયોગના માધ્યમથી વધુ શાંતિપૂર્ણ, સંતુલિત અને સમૃદ્ધ હિંદ મહાસાગર પ્રદેશનું નિર્માણ કરવા માટે ઇન્ડિયન ઓશન રીમ એસોસિએશન (આઈઓઆરએ)ના પૂર્વ ચેર સભ્યો તરીકે ઇન્ડોનેશિયા અને ભારત દ્વારા નિભાવવામાં આવેલ નેતૃત્વની ભૂમિકાની પ્રશંસા કરીને;

એ બાબતની નોંધ લઈને કે યુએનસીએલઓએસ દ્વારા નિયંત્રિત ખુલ્લા અને મુક્ત દરિયા એ પ્રદેશની શાંતિ, સંતુલિતતા અને સમૃદ્ધિ માટે તેમજ આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાય માટે જરૂરી છે;

લોકો, હથિયારો, ડ્રગ્સ અને પૈસાનું સ્મગલિંગ, ગેરકાયદેસર, બિન-સત્તાવાર અને અનિયંત્રિત માછીમારી, તેમજ આતંકવાદીઓની હેરફેર જેવા ઇન્ડો-પેસિફિક પ્રદેશ દ્વારા સામનો કરવામાં આવી રહેલા ઉભરી રહેલા દરિયાઇ સુરક્ષાને લગતા મુદ્દાઓને ઉકેલવાના મહત્વ પર ભાર મુકીને;

વૈશ્વિક રીતે ઓળખાયેલ આંતરરાષ્ટ્રીય નિયમો, સુશાસન, કાયદાના નિયમો, મુક્તતા, પારદર્શકતા, સમાનતા અને સાર્વભૌમત્વ માટે આદર અને પ્રાદેશિક અખંડિતતાના આધાર પર પ્રાદેશિક સમૃદ્ધિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે જોડાણને વધારીને સમૃદ્ધ ઇન્ડો-પેસિફિક પ્રદેશના આપણા સંયુક્ત હિત ઉપર ભાર મુકીને અને આ સંદર્ભમાંઆસિયાન-ઇન્ડિયા દરિયાઇ ટ્રાન્સપોર્ટ સંધિના ઝડપી અમલીકરણની દિશામાં આગળ વધતા;

ભારતની એક્ટ ઇસ્ટ પોલીસી અને પ્રદેશમાં તમામ માટે સુરક્ષા અને વિકાસ (સાગર) તેમજ ઇન્ડોનેશિયન ઓશન પોલીસી અને ઇન્ડોનેશિયાના વૈશ્વિક દરિયાઇ આધારબિંદુના દ્રષ્ટિકોણ વચ્ચે પ્રદેશમાં સંપાત અને પુરકતાને આગળ વધારીને જ્યારે આસિયાનની કેન્દ્રીય અને એકતાની દ્રષ્ટિએ મહત્વને સ્વીકાર કરીને;

પ્રદેશમાં સંકલિત અને સંતુલિત આર્થિક વૃદ્ધિ અને વિકાસના પરિબળ તરીકે વાદળી અર્થતંત્ર (બ્લુ ઇકોનોમી)ના મહત્વને સમજીને;

ઉપરોક્ત બાબતોના સંદર્ભમાં નેતાઓ સંયુક્ત વ્યુહાત્મક ભાગીદાર તરીકે પડકારોને પહોંચી વળવા માટે અને તકોનું વિસ્તરણ કરવા માટે ઇન્ડો-પેસીફિક પ્રદેશમાં દરિયાઇ સહયોગ માટે સહભાગી દ્રષ્ટિકોણ પર નીચેની બાબતોમાં સંમત થયા.

અ. વેપાર અને રોકાણ સહયોગ વધારવા:

આપણી આર્થિક સંતુલિતતાને વધુ આગળ વિકસિત કરવા માટે બંને દેશો અને ક્ષેત્ર વચ્ચે સામાન, રોકાણ અને ટેકનોલોજીના પ્રવાહને વધુ પ્રોત્સાહન આપવા માટે.

ભારતના આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓ તેમજ ઇન્ડોનેશિયાના સુમાત્રા ટાપુઓ વચ્ચે જોડાણો (સંસ્થાગત, ભૌતિક, ડિજિટલ અને લોકોનો લોકો સંપર્ક) વધારવા માટેના જરૂરી પગલાઓ લઈને; આંદામાનના ચેમ્બર ઑફ કોમર્સ અને અસેહ સહિતના સુમાત્રા પ્રદેશના એકમો વચ્ચેના બી ટુ બી જોડાણોને સુધારવા માટે.

નિષ્ણાતો, સાધનસામગ્રીની જોગવાઈ અને નાણાકીય સહાયના આદાન-પ્રદાનના માધ્યમ સહિત ટેકનીકલ સહયોગના માધ્યમથી દરિયાઇ સુરક્ષા, મત્સ્યઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન, દરિયાઇ જીવંત સંસાધન સંચાલન માટે ક્ષમતા નિર્માણમાં સહયોગને વધુ મજબુત બનાવવાના દ્રષ્ટિકોણ સાથે દ્વિપક્ષીય સંગઠનના આધારે માનવ સંસાધન વિકાસ તરફ કામ કરવું.

દરિયાઇ માળખાગત બાંધકામ અને દરિયાઇ ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહનના વિકાસ, ખાસ કરીને મત્સ્યઉદ્યોગ અને જહાજ નિર્માણમાં.

બ. દરિયાઇ સંસાધનોના સંતુલિત વિકાસને પ્રોત્સાહન:

વિજ્ઞાન આધારિત વહીવટ અને દરિયાઇ જીવસૃષ્ટિ સંસાધનોનું સંરક્ષણ.

જળવાયું પરિવર્તન સામે લડવું અને પર્યાવરણ અને કુદરતી સંસાધનોના સંરક્ષણની ખાતરી કરવી.

ગેરકાયદેસર, અનિયંત્રિત અને નોંધવામાં ન આવેલ (આઈયુયુ) માછીમારી સામે લડવા, તેની અટકાયત કરવા, રોકવા અને તેને સંપૂર્ણપણે અટકાવવા માટે તેમજ મત્સ્યઉદ્યોગને લગતા ગુનાઓને ઉભરતા ગુનાઓ તરીકે ઓળખવાં કે જે વિશ્વમાં દરિયાઇ પર્યાવરણીય અવનતીમાં પરિણમતી હંમેશા વધતી આફત બની ગયું છે.

સંકલિત આર્થિક વૃદ્ધિ અને રોજગારી નિર્માણના મુખ્ય સંસાધન તરીકે વાદળી અર્થતંત્રને પ્રોત્સાહન આપવું.

દ્વિપક્ષીય અને પ્રાદેશિક સહયોગના માધ્યમથી દરિયાઇ પ્લાસ્ટિક કચરાનો નિકાલ કરવો.

ક. કુદરતી આપત્તિ વ્યવસ્થાપનમાં સહયોગને વધારવો

પ્રદેશમાં આપત્તિ માટેની તૈયારી અને આફત ખતરા વ્યવસ્થાપનને મજબુત કરવું, ખાસ કરીને આપત્તિમાં અસરગ્રસ્ત લોકોને મદદ પૂરી પાડવી.

આપત્તિને લગતા ખતરા અને જોખમોની ભવિષ્યની સૂચના મેળવવા અને તેમની સામે લડવા માટે અગાઉની ચેતવણી વ્યવસ્થામાં વધુ વિકાસ કરવો અને જીઓડેટીક ડેટા-શેરીંગ, પદ્ધતિઓ અને માળખાગત વ્યવસ્થાઓને સુધારવી.

કુદરતી આપત્તિઓ અને માનવીય જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે ક્ષમતા નિર્માણ કરવા સંલગ્ન સંસ્થાઓ અને તાલીમી સહયોગ વચ્ચે નિયમિત સંયુક્ત કસરતો સહિત આપદા વ્યવસ્થાપનમાં દ્વિપક્ષીય સહયોગને તાજો કરવો.

ડ. પ્રવાસન અને સાંસ્કૃતિક આદાન-પ્રદાનએ વધારવું

પ્રાદેશિક આર્થિક વૃદ્ધિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે લોકોનો લોકો સાથે સંપર્ક વધારવો.

સમુદાય આધારિત પ્રવાસન અને ઇકો-પ્રવાસનના સંતુલિત વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવું.

દરિયાઇ પ્રવાસન, ક્રુઝ શીપ, દરિયાઇ સાહસિક રમતો, ડાઈવીંગ અને આરોગ્યપ્રદ પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સાબંગ ટાપુ અને પૉર્ટ બ્લેર તથા સાથે-સાથે હેવલોક ટાપુ વચ્ચે જોડાણોમાં સુધારો કરીને આંદામાન દરિયાઇ પ્રવાસનના નિર્માણ તરફ કાર્ય કરવું.

અલ-મુસ્લિમ યુનિવર્સિટી ખાતે ભારત ઇન્ડોનેશિયા અભ્યાસને લગતા કેન્દ્રના નિર્માણ માટે પોર્ટ બ્લેરમાં એક સુયોગ્ય સંસ્થા અને અલ મુસ્લિમ યુનિવર્સિટી ઑફ બિરેઇન, યુનિવર્સિટી ઑફ મલીકુસાલેજ ઑફ લ્હોકેસ્યુમાવે (અસેહ), અને જવાહરલાલ યુનિવર્સિટી, નવી દિલ્હી વચ્ચે સંસ્થાગત જોડાણો સ્થાપિત કરવા.

ઈ. દરિયાઇ સુરક્ષા અને સલામતીને પ્રોત્સાહન આપવું:

ઇન્ડો-પેસીફિકમાં વર્તમાન સુરક્ષા માળખાને મજબુત કરવું કે જે આસિયાન સંચાલિત વ્યવસ્થા તંત્રોમાં છે.

પ્રદેશ સાથે સંલગ્ન તમામને શાંતિ, સુરક્ષા અને સમૃદ્ધિ પુરા પાડવાના હેતુસર મુક્ત, સંકલિત અને પારદર્શક સહયોગ સ્થાપિત કરવો.

બંને દેશોના નૌકાદળ વચ્ચે 2002માં શરુ કરવામાં આવેલ દ્વિપક્ષીય સહયોગાત્મક પેટ્રોલ અને નિયમિત દ્વિપક્ષીય દરિયાઇ કવાયતોના પ્રારંભ સહિત વર્તમાન નૌકાદળના સહયોગને મજબુત બનાવવો.

ઇન્ડો-પેસીફ્ક પ્રદેશમાં દરિયાઇ સુરક્ષાને લગતી માહિતીના આદાન-પ્રદાનને વધારવું.

યુએનસીએલઓએસ સહિતના આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાઓના સિદ્ધાંતો પર આધારિત બંને દેશો વચ્ચે દરિયાઇ સરહદના સીમાંકન પર પારસ્પરિક સર્વસ્વીકૃત ઉપાય માટે ત્વરિત લવાદ માટે ટેકનિકલ બેઠકોને સહાય કરવાની ખાતરી આપતા અને વર્તમાન દરિયાઇ સરહદી સંધિની રચના કરવા અંગે સહમતી સ્થાપવી.

વધુ સારી અને વિસ્તૃત દરિયાઇ જાગૃતિનું નિર્માણ કરવા સહિત દરિયાઇ સુરક્ષા પર વ્યુહાત્મક ટેકનીકલ સહયોગમાં રસ્તાઓ શોધવાનું ચાલુ રાખવા માટે બન્ને દેશોના નિષ્ણાતોની નિમણુંક કરવી.

જળસર્વેક્ષણ (હાયડ્રોગ્રાફી) અને દરિયાઇ નકશાશાસ્ત્ર (કાર્ટોગ્રાફી)ના ક્ષેત્રોમાં દ્વિપક્ષીય સહયોગને આગળ વધારવો.

નિષ્ણાતોનું આદાન-પ્રદાન, સાધનોની જોગવાઈ અને નાણાકીય સહાય સહિત ટેકનિકલ સહયોગના માધ્યમથી શોધખોળ અને બચાવ તથા પ્રદુષણ નિયમન સહિત દરિયાઇ સુરક્ષા માટે ક્ષમતા નિર્માણમાં સહયોગને પ્રોત્સાહન.

ક્ષમતા નિર્માણ પ્રવૃત્તિઓ, હોટલાઈનની સ્થાપના અને એક જ પોઈન્ટ આધારિત સંપર્ક તેમજ નિયમિત બેઠકો/સંકલિત પેટ્રોલ અને સંયુક્ત કવાયતોના માધ્યમથી તટરક્ષક દળો વચ્ચે સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવું.

ઇન્ડીયન રીમ એસોસિએશન ઓર્ગેનાઈઝેશન (આઈઓઆરએ)ના માળખા અંતર્ગત સુરક્ષિત અને સલામત હિંદ મહાસાગર માટે સહયોગને વધુ આગળ વધારવો.

ફ. શૈક્ષણિક, વૈજ્ઞાનિક અને ટેકનોલોજીને લગતા સહયોગને મજબુત કરવો:

બહારના વાતાવરણમાંથી પૃથ્વીના પર્યાવરણને અને પૃથ્વીના રીમોટ સેન્સીંગને નિયંત્રિત કરવા માટે ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ઈસરો) અને નેશનલ ઇન્સ્ટીટયુટ ઑફ એરોનોટિકસ એન્ડ સ્પેસ ઑફ ધ રિપબ્લિક ઑફ ઇન્ડોનેશિયા (લાપાન) વચ્ચે સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવું.

સંશોધન અને વિકાસ સંસ્થાઓ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાનો વચ્ચે સંશોધન ક્ષમતા અને દરિયાઇ ટેકનોલોજીના હસ્તાંતરણનો વિકાસ કરવો.

 

Explore More
78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।