નવકાર મહામંત્ર એ માત્ર મંત્ર નથી, તે આપણી આસ્થાનું હાર્દ છે: પ્રધાનમંત્રી
નવકાર મહામંત્ર વિનમ્રતા, શાંતિ અને સાર્વત્રિક સંવાદિતાને મૂર્તિમંત કરે છે: પ્રધાનમંત્રીનવકાર મહામંત્ર પંચ પરમેષ્ઠીની પૂજાની સાથે સાથે યોગ્ય જ્ઞાન, દ્રષ્ટિ અને આચરણ અને મોક્ષ તરફ દોરી જતા માર્ગનું પ્રતીક છે: પ્રધાનમંત્રીજૈન સાહિત્ય ભારતના બૌદ્ધિક ગૌરવની કરોડરજ્જુ રહી છે: પ્રધાનમંત્રીજળવાયુ પરિવર્તન આજની સૌથી મોટી કટોકટી છે અને તેનો ઉકેલ એક ટકાઉ જીવનશૈલી છે, જેનો જૈન સમુદાયે સદીઓથી અમલ કર્યો છે અને ભારતના મિશન લાઈફ સાથે સંપૂર્ણ રીતે સુસંગત છેઃ પ્રધાનમંત્રીપ્રધાનમંત્રીએ નવકાર મહામંત્ર દિવસ પર 9 સંકલ્પોનો પ્રસ્તાવ મૂક્યોપ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે નવી દિલ્હીમાં વિજ્ઞાન ભવનમાં નવકાર મહામંત્ર દિવસનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું અને તેમાં સહભાગી થયા હતા. જનમેદનીને સંબોધતા તેમણે મનમાં શાંતિ અને સ્થિરતા લાવવાની ક્ષમતા પર ભાર મૂકતાં નવકાર મંત્રના ગહન આધ્યાત્મિક અનુભવ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે શાંતિની અસાધારણ લાગણી પર ટિપ્પણી કરી, જે શબ્દો અને વિચારોથી પર છે, જે મન અને ચેતનામાં ઊંડે સુધી ગુંજી ઉઠે છે. શ્રી મોદીએ નવકાર મંત્રનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો, તેનાં પવિત્ર શ્લોકોનું પઠન કર્યું હતું તથા મંત્રને ઊર્જાનો એકીકૃત પ્રવાહ ગણાવ્યો હતો, જેમાં સ્થિરતા, સમતા અને ચેતના અને આંતરિક પ્રકાશનાં સંવાદી લયનો સમાવેશ થાય છે. પોતાના અંગત અનુભવનો ઉલ્લેખ કરતાં તેમણે જણાવ્યું હતું કે, તેઓ કેવી રીતે પોતાની અંદર નવકાર મંત્રની આધ્યાત્મિક શક્તિનો અનુભવ કરી રહ્યા છે. તેમણે વર્ષો અગાઉ બેંગલુરુમાં આ પ્રકારની સામૂહિક મંત્રોચ્ચારની ઘટનાને યાદ કરી હતી, જેણે તેમના પર કાયમી છાપ છોડી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ દેશ અને વિદેશમાં વસતા લાખો સદ્ગુણી આત્માઓના એકજૂથ થયેલા અપ્રતિમ અનુભવને પ્રકાશિત કર્યો હતો, જેમાં તેઓ એકીકૃત ચેતનામાં એકસાથે આવ્યા હતા. તેમણે સામૂહિક ઊર્જા પર ટિપ્પણી કરી હતી અને શબ્દોનો સમન્વય કર્યો હતો અને તેને ખરેખર અસાધારણ અને અભૂતપૂર્વ ગણાવ્યું હતું.
ગુજરાતમાં તેમનાં મૂળ વિશે વાત કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, જૈન ધર્મનો પ્રભાવ દરેક શેરીમાં જોવા મળે છે, તેમણે જણાવ્યું હતું કે, કેવી રીતે તેમને નાની ઉંમરથી જ જૈન આચાર્યોની સાથે રહેવાનો લહાવો મળ્યો છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, "નવકાર મંત્ર એ માત્ર એક મંત્ર જ નથી, પણ શ્રદ્ધાનું હાર્દ છે અને જીવનનું હાર્દ છે." તેમણે તેના મહત્ત્વ પર પણ ભાર મૂક્યો હતો, જે આધ્યાત્મિકતાની બહાર પણ વિસ્તરે છે, જે વ્યક્તિઓ અને સમાજને એકસરખું માર્ગદર્શન આપે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે નવકાર મંત્રના દરેક શ્લોક અને દરેક ઉચ્ચાર પણ ગહન અર્થ ધરાવે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, મંત્રનું પઠન કરતી વખતે વ્યક્તિ પંચ પરમેષ્ઠીને વંદન કરે છે અને તેનું વિસ્તૃત વર્ણન કરે છે. શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે, "કેવલ જ્ઞાાન" પ્રાપ્ત કરનાર અને "ભવ્ય જીવ"નું માર્ગદર્શન કરનાર અરિહંતોએ 12 દૈવી ગુણોનું પ્રતીક છે, જ્યારે આઠ કર્મોને નાબૂદ કરનારા સિદ્ધોને મોક્ષ પ્રાપ્ત થયો છે અને આઠ શુદ્ધ ગુણો ધરાવે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આચાર્યો મહાવ્રતને અનુસરે છે અને પથપ્રદર્શક તરીકે સેવા આપે છે, જેમાં 36 સદ્ગુણો સમાયેલા છે, જ્યારે ઉપાધ્યાય 25 ગુણોથી સમૃદ્ધ મોક્ષ માર્ગનું જ્ઞાન પ્રદાન કરે છે. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે સાધુઓ તપસ્યા અને મોક્ષ તરફની પ્રગતિ દ્વારા પોતાને શુદ્ધ કરે છે, જેમાં 27 મહાન ગુણો છે. તેમણે આધ્યાત્મિક ઊંડાણ અને આ દરેક પૂજ્ય જીવ સાથે સંકળાયેલા ગુણો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો.
"કોઈ વ્યક્તિ 108 દૈવી ગુણોને નમન કરે છે અને નવકાર મંત્રનું પઠન કરતી વખતે માનવતાના કલ્યાણને યાદ કરે છે." શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, આ મંત્ર આપણને યાદ અપાવે છે કે જ્ઞાન અને ક્રિયા એ જીવનની સાચી દિશાઓ છે, જેમાં ગુરુ માર્ગદર્શક પ્રકાશ છે અને અંદરથી માર્ગ ઉભરી રહ્યો છે. તેમણે નવકાર મંત્રનાં ઉપદેશો પર ભાર મૂક્યો હતો, જે આત્મવિશ્વાસને પ્રેરિત કરે છે અને પોતાની યાત્રાની શરૂઆત કરે છે. તેમણે કહ્યું હતું કે સાચો શત્રુ અંદર જ રહેલો છે – નકારાત્મક વિચારો, અવિશ્વાસ, શત્રુતા અને સ્વાર્થ – અને આ બધા પર વિજય મેળવવો એ જ ખરો વિજય છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જૈન ધર્મ વ્યક્તિઓને બાહ્ય વિશ્વને બદલે પોતાને જીતવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, "સ્વ-વિજય વ્યક્તિને અરિહંત બનવા તરફ દોરી જાય છે." તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, નવકાર મંત્ર એ કોઈ માંગ નથી, પરંતુ એક માર્ગ છે – એક એવો માર્ગ જે વ્યક્તિઓને અંદરથી શુદ્ધ કરે છે અને સંવાદિતા અને સદ્ભાવના તરફ માર્ગદર્શન આપે છે.
"નવકાર મંત્ર એ ખરેખર માનવ ધ્યાન, વ્યવહાર અને આત્મ-શુદ્ધિકરણનો મંત્ર છે", તેના વૈશ્વિક પરિપ્રેક્ષ્ય અને તેના કાલાતીત સ્વભાવ પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, જે અન્ય ભારતીય મૌખિક અને શાસ્ત્રોક્ત પરંપરાઓની જેમ, પેઢીઓથી પસાર થાય છે - પ્રથમ મૌખિક અને શાસ્ત્રોક્ત પરંપરાઓ દ્વારા, પ્રથમ મૌખિક રીતે, પછી શિલાલેખો દ્વારા, અને છેલ્લે પ્રાકૃત હસ્તપ્રતો દ્વારા - આજે પણ માનવતાને માર્ગદર્શન આપી રહી છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, "નવકાર મંત્ર, પંચ પરમેષ્ઠીનો આદર કરવાની સાથે સાથે યોગ્ય જ્ઞાન, સાચી સમજણ અને સાચા આચરણને મૂર્તિમંત કરે છે, જે મુક્તિના માર્ગ તરીકે સેવા આપે છે." જીવનનાં નવ તત્ત્વો કે જે પૂર્ણતા તરફ દોરી જાય છે, તેના મહત્ત્વ પર ભાર મૂકીને શ્રી મોદીએ ભારતીય સંસ્કૃતિમાં નવમા નંબરના વિશેષ મહત્ત્વની નોંધ લીધી હતી. તેમણે નવકાર મંત્ર, નવ તત્વો અને નવ ગુણોનો ઉલ્લેખ કરીને જૈન ધર્મમાં નવમાં અંકની મહત્તા વિશે વિસ્તૃત વર્ણન કર્યું હતું, તેમજ નવ ખજાના, નવ દ્વાર, નવ ગ્રહો, દુર્ગાના નવ સ્વરૂપો અને નવધા ભક્તિ જેવી અન્ય પરંપરાઓમાં તેની હાજરીનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે એ બાબત પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે મંત્રોચ્ચારનું પુનરાવર્તન – પછી તે નવ વખત હોય કે 27, 54 કે 108 જેવા નવ વખતના ગુણાકારમાં – નવની સંખ્યા દ્વારા રજૂ થતી પૂર્ણતાનું પ્રતીક છે. પ્રધાનમંત્રીએ સમજાવ્યું હતું કે, નવમો ક્રમાંક માત્ર ગણિત જ નથી, પણ એક ફિલસૂફી છે, કારણ કે તે પૂર્ણતાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે પૂર્ણતા પ્રાપ્ત કર્યા પછી, મન અને બુદ્ધિ સ્થિર થાય છે અને નવી વસ્તુઓ માટેની ઇચ્છાથી મુક્ત થાય છે. પ્રગતિ પછી પણ વ્યક્તિ તેના સત્ત્વમાં જ મૂળ રહે છે અને આ નવકાર મંત્રનો સાર છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.
નવકાર મંત્રની ફિલસૂફી વિકસિત ભારતના વિઝન સાથે સુસંગત છે એ વાત પર ભાર મૂકીને પ્રધાનમંત્રીએ લાલ કિલ્લા પરથી પોતાના નિવેદનનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો અને એ વાત પર ભાર મૂક્યો હતો કે, વિકસિત ભારત પ્રગતિ અને વારસા એમ બંનેનું પ્રતીક છે – એક એવો દેશ કે જે ન તો અટકશે કે ન તો ડગમગી જશે, નવી ઊંચાઈએ પહોંચશે, છતાં મૂળ તેની પરંપરાઓમાં જ રહેશે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, વિકસિત ભારત તેની સંસ્કૃતિ પર ગર્વ અનુભવશે. તેમણે તીર્થંકરોના ઉપદેશોની જાળવણી પર ભાર મૂક્યો. ભગવાન મહાવીરના 2550માં નિર્વાણ મહોત્સવની રાષ્ટ્રવ્યાપી ઉજવણીને યાદ કરીને શ્રી મોદીએ વિદેશથી તીર્થંકરો સહિત પ્રાચીન મૂર્તિઓ પરત આવવાની નોંધ લીધી હતી. તેમણે ગર્વથી કહ્યું કે તાજેતરના વર્ષોમાં 20 થી વધુ તીર્થંકર મૂર્તિઓને ભારત પરત લાવવામાં આવી છે. તેમણે ભારતની ઓળખને આકાર આપવામાં જૈન ધર્મની અપ્રતિમ ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને આ વારસાને જાળવવાની સરકારની પ્રતિબદ્ધતાની પુષ્ટિ કરી હતી. નવી દિલ્હીમાં સંસદની નવી ઇમારતનો ઉલ્લેખ કરીને તેને લોકશાહીનું મંદિર ગણાવતાં તેમણે જૈન ધર્મના દેખીતા પ્રભાવ તરફ ધ્યાન દોર્યું હતું. તેમણે શાર્દુલ ગેટ પ્રવેશદ્વાર પરની આર્કિટેક્ચરલ ગેલેરીમાં સમ્મેદ શિખરનું ચિત્રણ, લોકસભાના પ્રવેશદ્વાર પર તીર્થંકરની મૂર્તિ, જે ઓસ્ટ્રેલિયાથી પરત આવી હતી, સંવિધાન ગેલેરીની છત પર ભગવાન મહાવીરનું ભવ્ય પેઇન્ટિંગ અને દક્ષિણ ઇમારતની દિવાલ પર તમામ 24 તીર્થંકરોના એક સાથે ચિત્રણનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, આ ફિલસૂફીઓ ભારતની લોકશાહીને માર્ગદર્શન આપે છે અને સાચો માર્ગ પ્રદાન કરે છે. તેમણે "વત્થુ સહવો ધમ્મો", "ચરિતમ ખલુ ધમમો", અને "જીવના રકખાનામ ધમ્મો" જેવા પ્રાચીન આગમ શાસ્ત્રોમાં સમાવિષ્ટ જૈન ધર્મની ગહન વ્યાખ્યાઓ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે પુનઃપુષ્ટિ કરી હતી કે, સરકાર આ મૂલ્યોથી પ્રેરિત થઈને "સૌનો સાથ, સૌનો વિકાસ"નાં મંત્ર સાથે આગળ વધી રહી છે.
શ્રી મોદીએ પ્રાકૃત અને પાલીને શાસ્ત્રીય ભાષાનો દરજ્જો આપવાના સરકારના નિર્ણય પર પ્રકાશ પાડતા જણાવ્યું હતું કે, "જૈન સાહિત્ય ભારતના બૌદ્ધિક વારસાની કરોડરજ્જુ રહ્યું છે અને આ જ્ઞાનનું જતન કરવું એ એક ફરજ છે." શ્રી મોદીએ જૈન સાહિત્ય પર વધુ સંશોધન કરવા સક્ષમ બનાવવા માટે સરકારના નિર્ણય પર પ્રકાશ પાડતા જણાવ્યું હતું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભાષાની જાળવણી જ્ઞાનના અસ્તિત્વને સુનિશ્ચિત કરે છે અને ભાષાના વિસ્તરણથી ડહાપણનો વિકાસ થાય છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભારતમાં સદીઓ જૂની જૈન હસ્તપ્રતોના અસ્તિત્વની નોંધ લીધી હતી અને દરેક પાનાને ઇતિહાસના અરીસો અને જ્ઞાનના સમુદ્ર તરીકે વર્ણવતા ગહન જૈન ઉપદેશોને ટાંક્યા હતા. તેમણે ઘણા મહત્વપૂર્ણ ગ્રંથોના ધીમે ધીમે ગાયબ થવા પર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી અને આ વર્ષના બજેટમાં જાહેર કરવામાં આવેલા "જ્ઞાન ભારતમ મિશન" ના પ્રારંભનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે દેશભરમાં લાખો હસ્તપ્રતોનું સર્વેક્ષણ કરવાની અને પ્રાચીન વારસાને ડિજિટાઇઝ કરવાની, પ્રાચીનકાળને આધુનિકતા સાથે જોડવાની યોજના શેર કરી હતી. તેમણે આ પહેલને 'અમૃત સંકલ્પ' ગણાવી હતી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, "નવું ભારત એઆઇ મારફતે સંભવિતતાઓ ચકાસશે, ત્યારે દુનિયાને આધ્યાત્મિકતા સાથે માર્ગદર્શન આપશે."
જૈન ધર્મ વૈજ્ઞાનિક અને સંવેદનશીલ એમ બંને છે, જે યુદ્ધ, આતંકવાદ અને પર્યાવરણને લગતા મુદ્દાઓ જેવા વૈશ્વિક પડકારોનું સમાધાન તેના મૂળ સિદ્ધાંતો મારફતે પૂરું પાડે છે એ બાબત પર ભાર મૂકીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, જૈન પરંપરાનું પ્રતીક, જેમાં "પારસપારોપાગ્રહો જીવનમ" લખેલું છે, તે તમામ જીવોના પરસ્પરાવલંબન પર ભાર મૂકે છે. તેમણે પર્યાવરણીય સંરક્ષણ, પારસ્પરિક સંવાદિતા અને શાંતિના ગહન સંદેશ તરીકે અત્યંત સૂક્ષ્મ સ્તરે પણ જૈન ધર્મની અહિંસા પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતાને રેખાંકિત કરી હતી. તેમણે જૈન ધર્મના પાંચ મુખ્ય સિદ્ધાંતોનો સ્વીકાર કર્યો હતો અને આજના યુગમાં અનેકાંતવાદની ફિલસૂફીની પ્રાસંગિકતા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, અનેકાંતવાદમાં વિશ્વાસ રાખવાથી યુદ્ધ અને સંઘર્ષની પરિસ્થિતિઓ અટકે છે, જે અન્યની લાગણીઓ અને દ્રષ્ટિકોણની સમજણને પ્રોત્સાહન આપે છે. તેમણે દુનિયાએ અનેકાંતવાદની ફિલોસોફી અપનાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો.
ભારતનાં પ્રયાસો અને પરિણામો પ્રેરણાનો સ્ત્રોત બનવાની સાથે દુનિયાનો ભારતમાં વિશ્વાસ વધારે ગાઢ બની રહ્યો છે એ બાબત પર ભાર મૂકીને શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, વૈશ્વિક સંસ્થાઓ હવે તેની પ્રગતિને કારણે ભારત તરફ જોઈ રહી છે, જે અન્ય લોકો માટે માર્ગ મોકળો કરે છે. તેમણે આ વાતને "પારસપારોપાગ્રહો જીવનમ"ની જૈન ફિલસૂફી સાથે જોડીને એ વાત પર ભાર મૂક્યો હતો કે જીવન પારસ્પરિક સહકાર પર ખીલે છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, આ પરિપ્રેક્ષ્યે ભારત પાસેથી વૈશ્વિક અપેક્ષાઓ વધારી છે અને દેશે પોતાનાં પ્રયાસો વધુ તીવ્ર બનાવ્યાં છે. આબોહવામાં પરિવર્તનની મહત્ત્વપૂર્ણ સમસ્યાનું સમાધાન કરતાં તેમણે સમાધાન સ્વરૂપે સ્થાયી જીવનશૈલીની ઓળખ કરી હતી તથા ભારત દ્વારા શરૂ કરવામાં આવેલા મિશન લાઇફ (Mission LiFE)ને રેખાંકિત કર્યું હતું. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, જૈન સમુદાય સદીઓથી સાદગી, સંયમ અને ટકાઉપણાનાં સિદ્ધાંતો જીવે છે. અપરિગ્રહના જૈન સિદ્ધાંતનો ઉલ્લેખ કરતાં તેમણે આ મૂલ્યોનો બહોળો ફેલાવો કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે દરેકને, તેમના સ્થાનને ધ્યાનમાં લીધા વિના, મિશન લાઇફના ફ્લેગ બેરર બનવાની વિનંતી કરી.
પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, અત્યારેની માહિતીનાં વિશ્વમાં પુષ્કળ જ્ઞાન છે, પણ તેમાં ઊંડાણનો અભાવ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જૈન ધર્મ સાચો માર્ગ શોધવા માટે જ્ઞાન અને શાણપણનું સંતુલન શીખવે છે. તેમણે યુવાનો માટે આ સંતુલનનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો, જેમાં ટેકનોલોજીને માનવીય સ્પર્શ દ્વારા પૂરક બનાવવી જોઈએ અને કૌશલ્યોની સાથે આત્મા પણ હોવો જોઈએ. તેમણે જણાવ્યું હતું કે નવકાર મહામંત્ર નવી પેઢી માટે ડહાપણ અને દિશાના સ્ત્રોત તરીકે સેવા આપી શકે છે.
શ્રી મોદીએ દરેકને નવકાર મંત્રના સામૂહિક જાપ પછી નવ સંકલ્પો લેવા વિનંતી કરી હતી. પહેલો સંકલ્પ 'જળ સંરક્ષણ' હતો, તેમણે બુદ્ધિ સાગર મહારાજજીના શબ્દોને યાદ કર્યા, જેમણે 100 વર્ષ પહેલા આગાહી કરી હતી કે દુકાનોમાં પાણી વેચવામાં આવશે. તેમણે પાણીના દરેક ટીપાનું મૂલ્ય આંકવાની અને તેની બચત કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. બીજો ઠરાવ 'માના નામે વૃક્ષ વાવો' એવો છે. તેમણે તાજેતરના મહિનાઓમાં 100 કરોડથી વધુ વૃક્ષોના વાવેતર પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને દરેકને તેમની માતાના નામે વૃક્ષારોપણ કરવા અને તેમના આશીર્વાદની જેમ તેનું સંવર્ધન કરવા વિનંતી કરી હતી. તેમણે ગુજરાતમાં આ સંબંધમાં 24 તીર્થંકરોને લગતા 24 વૃક્ષો વાવવાના તેમના પ્રયાસોને પણ યાદ કર્યા હતા, જે થોડા વૃક્ષો ન હોવાને કારણે પૂર્ણ થઈ શક્યા ન હતા. દરેક ગલી, પડોશ અને શહેરમાં સ્વચ્છતાનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂકીને દરેકને આ અભિયાનમાં પ્રદાન કરવા અપીલ કરી હતી. શ્રી મોદીએ ત્રીજા સંકલ્પ સ્વરૂપે 'સ્વચ્છતા અભિયાન'નો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. 'વોકલ ફોર લોકલ' એ ચોથો ઠરાવ હોવાથી તેમણે સ્થાનિક રીતે નિર્મિત ઉત્પાદનોને પ્રોત્સાહન આપવા, તેને વૈશ્વિક બનાવવા અને ભારતીય ભૂમિના સાર અને ભારતીય કામદારોના પરસેવાને વહન કરતી વસ્તુઓને ટેકો આપવા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા હતા. પાંચમો ઠરાવ 'ભારતની શોધ' કરવાનો છે અને તેમણે લોકોને વિનંતી કરી હતી કે, તેઓ વિદેશ પ્રવાસ કરતાં પહેલાં ભારતનાં વિવિધ રાજ્યો, સંસ્કૃતિઓ અને પ્રદેશોની શોધખોળ કરે અને દેશનાં દરેક ખૂણે તેની વિશિષ્ટતા અને મૂલ્ય પર ભાર મૂકે. 'એડોપ્ટિંગ નેચરલ ફાર્મિંગ'નો છઠ્ઠો ઠરાવ છે, જેમાં પ્રધાનમંત્રીએ એક જીવને બીજાને નુકસાન ન પહોંચાડવું જોઈએ એવા જૈન સિદ્ધાંતનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો તથા ધરતી માતાને રસાયણોથી મુક્ત કરવા, ખેડૂતોને ટેકો આપવા અને કુદરતી ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા અપીલ કરી હતી. તેમણે સાતમા ઠરાવ તરીકે 'હેલ્ધી લાઈફસ્ટાઈલ'ની દરખાસ્ત મૂકી હતી અને બાજરી (શ્રી અન્ન), તેલનો વપરાશ 10 ટકા સુધી ઘટાડવા અને સંયમ દ્વારા આરોગ્ય જાળવવા સહિતની ભારતીય આહાર પરંપરાઓ તરફ પાછા ફરવાની હિમાયત કરી હતી. તેમણે આઠમા ઠરાવ તરીકે 'યોગ અને રમતગમતને સમાવિષ્ટ કરવા'નો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો તથા શારીરિક સ્વાસ્થ્ય અને માનસિક શાંતિ સુનિશ્ચિત કરવા માટે યોગ અને રમતગમતને દૈનિક જીવનનો એક ભાગ બનાવવા પર ભાર મૂક્યો હતો, પછી ભલે તે ઘરે હોય, કામ હોય, શાળા હોય કે બગીચાઓ હોય. સેવાના સાચા સાર તરીકે હાથ પકડીને કે થાળી ભરીને વંચિતોને સહાય કરવાના મહત્ત્વ પર પ્રકાશ પાડતાં તેમણે નવમા અને અંતિમ ઠરાવ તરીકે 'ગરીબોને મદદ કરવી'ની દરખાસ્ત રજૂ કરી હતી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ ઠરાવો જૈન ધર્મના સિદ્ધાંતો અને ટકાઉ અને સુમેળભર્યા ભવિષ્યની દ્રષ્ટિ સાથે સુસંગત છે. "આ નવ ઠરાવો વ્યક્તિઓમાં નવી ઊર્જાનો સંચાર કરશે અને યુવા પેઢીને નવી દિશા પ્રદાન કરશે. તેમના અમલીકરણથી સમાજની અંદર શાંતિ, સંવાદિતા અને કરૂણાને પ્રોત્સાહન મળશે."
રત્નત્રેય, દસલક્ષણ, સોલા કરણ સહિત જૈન ધર્મના સિદ્ધાંતો અને પર્યુષણ જેવા તહેવારોથી આત્મ કલ્યાણનો માર્ગ મોકળો થયો છે તેની નોંધ લઈને શ્રી મોદીએ વિશ્વ નવકાર મંત્ર દિવસથી વૈશ્વિક સ્તરે સતત સુખ, શાંતિ અને સમૃદ્ધિમાં વધારો થશે એવો વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે આ કાર્યક્રમ માટે ચારેય સંપ્રદાયો દ્વારા એક સાથે આવી રહેલી એકતા પર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો અને તેને એકતાનું પ્રતીક ગણાવીને સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં એકતાનો સંદેશો ફેલાવવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, જે કોઈ પણ વ્યક્તિ "ભારત માતા કી જય"નો જાપ કરે છે, તેને અપનાવવી જોઈએ અને તેને જોડવી જોઈએ, કારણ કે આ ઊર્જા વિકસિત ભારતનો પાયો મજબૂત કરે છે.
પ્રધાનમંત્રીએ સમગ્ર દેશમાં વિવિધ સ્થળોએ ગુરુ ભગવંતના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત કરવા બદલ આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે આ વૈશ્વિક કાર્યક્રમના આયોજન બદલ સમગ્ર જૈન સમુદાયને આદરની લાગણી વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે આચાર્ય ભગવંતો, મુનિ મહારાજો, શ્રાવક-શ્રાવિકાઓ અને આ કાર્યક્રમમાં ભારત-વિદેશથી ભાગ લેનાર તમામ લોકોને વંદન કર્યા હતા. તેમણે જિતોને આ ઐતિહાસિક કાર્યક્રમના આયોજન માટે તેમના પ્રયાસો બદલ અભિનંદન પાઠવ્યા હતા અને ગુજરાતના ગૃહમંત્રી શ્રી હર્ષ સંઘવી, જિતો સર્વોચ્ચ અધ્યક્ષ શ્રી પૃથ્વીરાજ કોઠારી, પ્રમુખ શ્રી વિજય ભંડારી, અન્ય જિતોના અધિકારીઓ અને વિશ્વભરના મહાનુભાવોની હાજરીને બિરદાવી હતી અને આ નોંધપાત્ર ઘટનાની સફળતા માટે શુભેચ્છા પાઠવી હતી.
પાર્શ્વભૂમિ
નવકાર મહામંત્ર દિવસ એ આધ્યાત્મિક સંવાદિતા અને નૈતિક ચેતનાની એક મહત્વપૂર્ણ ઉજવણી છે. જે જૈન ધર્મમાં સૌથી વધુ આદરણીય અને સાર્વત્રિક મંત્ર નવકાર મહામંત્રના સામૂહિક જાપ દ્વારા લોકોને એક કરવા માંગે છે. અહિંસા, નમ્રતા અને આધ્યાત્મિક ઉન્નતિના સિદ્ધાંતોના મૂળમાં રહેલો આ મંત્ર પ્રબુદ્ધ જીવોના ગુણોને અંજલિ આપે છે અને આંતરિક પરિવર્તનની પ્રેરણા આપે છે. આ દિવસ તમામ વ્યક્તિઓને સ્વ-શુદ્ધિકરણ, સહિષ્ણુતા અને સામૂહિક સુખાકારીના મૂલ્યો પર પ્રતિબિંબિત કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે.
શાંતિ અને એકતા માટેના વૈશ્વિક મંત્રમાં 108થી વધુ દેશોના લોકો જોડાયા હતા. તેઓએ પવિત્ર જૈન મંત્ર દ્વારા શાંતિ, આધ્યાત્મિક જાગૃતિ અને સાર્વત્રિક સંવાદિતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ભાગ લીધો હતો.
સંપૂર્ણ ટેક્સ્ટ સ્પીચ વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો
नवकार महामंत्र सिर्फ मंत्र नहीं है।
— PMO India (@PMOIndia) April 9, 2025
ये हमारी आस्था का केंद्र है। pic.twitter.com/wS0AAcgJnb
नवकार महामंत्र... पंच परमेष्ठी की वंदना के साथ ही...
— PMO India (@PMOIndia) April 9, 2025
सम्यक ज्ञान है।
सम्यक दर्शन है।
सम्यक चरित्र है।
और मोक्ष की ओर ले जाने वाला मार्ग है। pic.twitter.com/hcXoV9ilj6
जैन धर्म का साहित्य — भारत के बौद्धिक वैभव की रीढ़ रहा है। pic.twitter.com/XWrbmJZsNP
— PMO India (@PMOIndia) April 9, 2025
Climate change is today's biggest crisis and its solution is a sustainable lifestyle, which the Jain community has practiced for centuries. This aligns perfectly with India's Mission LiFE. pic.twitter.com/4p1FzlYyEB
— PMO India (@PMOIndia) April 9, 2025
9 resolutions on Navkar Mahamantra Divas… pic.twitter.com/SOFgDX0weV
— PMO India (@PMOIndia) April 9, 2025
