માત્ર 6 વર્ષમાં કૃષિ બજેટમાં અનેકગણો વધારો કરવામાં આવ્યો છે. છેલ્લા 7 વર્ષમાં ખેડૂતો માટે કૃષિ લોનમાં પણ અઢી ગણો વધારો થયો છે.
"2023ને બાજરીના આંતરરાષ્ટ્રીય વર્ષ તરીકે ઓળખવામાં આવતા, કોર્પોરેટ જગતે ભારતીય બાજરીના બ્રાન્ડિંગ અને પ્રોત્સાહન માટે આગળ આવવું જોઈએ""કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા 21મી સદીમાં ખેતી અને ખેતી સંબંધિત વલણને સંપૂર્ણપણે બદલી નાખશે""છેલ્લા 3-4 વર્ષોમાં, દેશમાં 700થી વધુ એગ્રી સ્ટાર્ટઅપ્સ બનાવવામાં આવ્યા છે"“Government has created a new ministry related to cooperatives. Your goal should be how to turn cooperatives into a successful business enterprise.”“સરકારે સહકારી સંબંધિત એક નવું મંત્રાલય બનાવ્યું છે. તમારો ધ્યેય એ હોવો જોઈએ કે સહકારી સંસ્થાઓને સફળ બિઝનેસ એન્ટરપ્રાઇઝમાં કેવી રીતે ફેરવી શકાય.”પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ કૃષિ ક્ષેત્રમાં કેન્દ્રીય બજેટ 2022 ની સકારાત્મક અસર અંગે વેબિનારને સંબોધન કર્યું. તેમણે બજેટ કૃષિ ક્ષેત્રને મજબૂત કરવામાં ફાળો આપશે તે રીતે ચર્ચા કરી. વેબિનાર ‘સ્માર્ટ એગ્રીકલ્ચર’- અમલીકરણ માટેની વ્યૂહરચનાઓ પર કેન્દ્રીત હતું. આ પ્રસંગે સંબંધિત કેન્દ્રીય મંત્રીઓ, રાજ્ય સરકારોના પ્રતિનિધિઓ, ઉદ્યોગ અને શિક્ષણવિદ્દોના પ્રતિનિધિઓ અને વિવિધ કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્રોના ખેડૂતો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા
શરૂઆતમાં, પ્રધાનમંત્રીએ PM કિસાન સન્માન નિધિના લોન્ચિંગની ત્રીજી વર્ષગાંઠની નોંધ લીધી. “આ યોજના દેશના નાના ખેડૂતો માટે મજબૂત આધાર બની છે. યોજના હેઠળ, 11 કરોડ ખેડૂતોને લગભગ 1.75 લાખ કરોડ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા છે,” તેમણે કહ્યું. પ્રધાનમંત્રીએ બિયારણથી લઈને બજાર સુધી ફેલાયેલી ઘણી નવી પ્રણાલીઓ વિશે વાત કરી અને કૃષિ ક્ષેત્રમાં જૂની પ્રણાલીઓમાં સુધારા વિશે પણ વાત કરી. માત્ર 6 વર્ષમાં કૃષિ બજેટમાં અનેકગણો વધારો કરવામાં આવ્યો છે. છેલ્લા 7 વર્ષમાં ખેડૂતો માટે કૃષિ લોનમાં પણ અઢી ગણો વધારો કરવામાં આવ્યો છે,”એમ તેમણે ઉમેર્યું. તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે રોગચાળાના મુશ્કેલ સમયગાળા દરમિયાન, 3 કરોડ ખેડૂતોને વિશેષ ઝુંબેશના ભાગ રૂપે કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ્સ (KCC) આપવામાં આવ્યા હતા અને KCCની સુવિધા પશુપાલન અને મત્સ્યઉછેરમાં રોકાયેલા ખેડૂતો સુધી વિસ્તૃત કરવામાં આવી હતી. નાના ખેડૂતોને મોટો ફાયદો થાય તે માટે સૂક્ષ્મ સિંચાઈ નેટવર્ક પણ મજબૂત કરવામાં આવ્યું છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.
તેમણે કહ્યું કે આ પ્રયાસોને કારણે ખેડૂતો રેકોર્ડ ઉત્પાદન આપી રહ્યા છે અને MSP ખરીદીમાં પણ નવા રેકોર્ડ સર્જાયા છે. ઓર્ગેનિક ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવાને કારણે પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોનું બજાર 11000 કરોડ સુધી પહોંચી ગયું છે, જેની નિકાસ 6 વર્ષ પહેલા 2000 કરોડ રૂપિયાથી વધીને 7000 કરોડ રૂપિયાથી વધુ થઈ ગઈ છે.
પ્રધાનમંત્રીએ બજેટમાં કૃષિને આધુનિક અને સ્માર્ટ બનાવવાની દરખાસ્ત કરતી સાત રીતો વિશે વિગતવાર માહિતી આપી હતી. પ્રથમ, લક્ષ્ય ગંગાના બંને કિનારે 5 કિલોમીટરની અંદર મિશન મોડ પર કુદરતી ખેતી કરવાનું છે. બીજું, કૃષિ અને બાગાયતમાં આધુનિક ટેકનોલોજી ખેડૂતોને ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવશે. ત્રીજું, ખાદ્ય તેલની આયાત ઘટાડવા માટે મિશન ઓઈલ પામને મજબૂત કરવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. ચોથું, કૃષિ ઉત્પાદનોના પરિવહન માટે PM ગતિ-શક્તિ યોજના દ્વારા નવી લોજિસ્ટિક્સ વ્યવસ્થા કરવામાં આવશે. બજેટમાં પાંચમો ઉકેલ એગ્રી-વેસ્ટ મેનેજમેન્ટનું વધુ સારું સંગઠન છે અને કચરાથી ઊર્જા ઉકેલો દ્વારા ખેડૂતોની આવકમાં વધારો કરે છે. છઠ્ઠું, 1.5 લાખથી વધુ પોસ્ટ ઓફિસ નિયમિત બેંકિંગ જેવી સેવાઓ પૂરી પાડશે જેથી ખેડૂતોને મુશ્કેલી ન પડે. સાતમું, કૌશલ્ય વિકાસ અને માનવ સંસાધન વિકાસના સંદર્ભમાં આધુનિક સમયની માગ પ્રમાણે કૃષિ સંશોધન અને શિક્ષણના અભ્યાસક્રમમાં ફેરફાર કરવામાં આવશે.
પ્રધાનમંત્રીએ વર્ષ 2023ને બાજરીના આંતરરાષ્ટ્રીય વર્ષ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે તેની નોંધ લીધી અને કોર્પોરેટ જગતને ભારતીય બાજરીના બ્રાન્ડિંગ અને પ્રોત્સાહનમાં આગળ આવવા આહ્વાન કર્યું. તેમણે વિદેશમાં મુખ્ય ભારતીય મિશનોને ભારતીય બાજરીની ગુણવત્તા અને ફાયદાઓને લોકપ્રિય બનાવવા માટે સેમિનાર અને અન્ય પ્રમોશનલ પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરવા પણ જણાવ્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ પર્યાવરણને અનુકૂળ જીવનશૈલી અને પરિણામે કુદરતી અને ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોના બજાર માટે જાગૃતિ વધારવા માટે પણ જણાવ્યું હતું. તેમણે KVK ને પ્રાકૃતિક ખેતીના પ્રચાર માટે એક-એક ગામ દત્તક લઈને કુદરતી ખેતી માટે જાગૃતિ લાવવાનું આહ્વાન કર્યું.
શ્રી મોદીએ ભારતમાં માટી પરીક્ષણ સંસ્કૃતિ વધારવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. સોઇલ હેલ્થ કાર્ડ્સ પર સરકારના ધ્યાન પર પ્રકાશ પાડતા, તેમણે નિયમિત અંતરે માટી પરીક્ષણની પ્રેક્ટિસને સરળ બનાવવા માટે સ્ટાર્ટઅપ્સને આગળ આવવાનું આહ્વાન કર્યું.
સિંચાઈ ક્ષેત્રે નવીનતાઓ પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ સરકારનું ધ્યાન 'પ્રતિ ટીપાં, વધુ પાક' પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે આમાં પણ કોર્પોરેટ જગત માટે ઘણી શક્યતાઓ છે. તેમણે બુંદેલખંડ પ્રદેશમાં કેન-બેટવા લિંક પરિયોજના દ્વારા લાવવામાં આવનાર પરિવર્તનનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો. શ્રી મોદીએ પેન્ડિંગ સિંચાઈ પરિયોજનાઓ ઝડપથી પૂર્ણ કરવાની જરૂરિયાતનો પણ પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો.
પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ 21મી સદીમાં ખેતી અને ખેતી સંબંધિત વલણને સંપૂર્ણપણે બદલી નાખશે. ખેતીમાં ડ્રોનનો વધતો ઉપયોગ આ પરિવર્તનનો એક ભાગ છે. “ડ્રોન ટેક્નોલોજી ત્યારે જ ઉપલબ્ધ થશે જ્યારે આપણે એગ્રી-સ્ટાર્ટઅપ્સને પ્રોત્સાહન આપીશું. છેલ્લા 3-4 વર્ષોમાં, દેશમાં 700 થી વધુ એગ્રી સ્ટાર્ટઅપ્સ બનાવવામાં આવ્યા છે”, એમ તેમણે ઉમેર્યું.
લણણી પછીના વ્યવસ્થાપનના ક્ષેત્રમાં કામના સંદર્ભમાં, પ્રકધાનમંત્રીએ કહ્યું કે સરકાર પ્રોસેસ્ડ ફૂડનો વ્યાપ વધારવા અને ગુણવત્તાના આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણોને સુનિશ્ચિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. “આ સંદર્ભમાં, કિસાન સંપદા યોજના સાથે, PLI યોજના મહત્વપૂર્ણ છે. વેલ્યુ ચેઈન પણ આમાં મોટી ભૂમિકા ભજવે છે. તેથી, 1 લાખ કરોડ રૂપિયાનું વિશેષ કૃષિ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ફંડ બનાવવામાં આવ્યું છે”, જેના પર પ્રધાનમંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું.
પ્રધાનમંત્રીએ કૃષિ-અવશેષ (પરાલી) ના વ્યવસ્થાપન પર ભાર મૂક્યો હતો. "આ માટે, આ બજેટમાં કેટલાક નવા પગલાં લેવામાં આવ્યા છે, જેના કારણે કાર્બન ઉત્સર્જનમાં ઘટાડો થશે અને ખેડૂતોને આવક પણ મળશે",એમ તેમણે કહ્યું. તેમણે પેકેજીંગ માટે કૃષિ-કચરાનો ઉપયોગ કરવાની રીતો શોધવાનું પણ કહ્યું.
પ્રધાનમંત્રીએ ઇથેનોલ ક્ષેત્રની સંભવિતતાને પણ સ્પર્શી હતી જ્યાં સરકાર 20 ટકા મિશ્રણના લક્ષ્ય સાથે આગળ વધી રહી છે. 2014માં 1-2 ટકાની સરખામણીમાં મિશ્રણ 8 ટકાની નજીક પહોંચી ગયું છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.
પ્રધાનમંત્રીએ સહકારી ક્ષેત્રની ભૂમિકા પર ધ્યાન આપ્યું. તેમણે કહ્યું, “ભારતનું સહકારી ક્ષેત્ર ખૂબ જ ગતિશીલ છે. ખાંડની મિલો હોય, ખાતરના કારખાના હોય, ડેરી હોય, લોનની વ્યવસ્થા હોય, અનાજની ખરીદી હોય, સહકારી ક્ષેત્રની ભાગીદારી વિશાળ છે. અમારી સરકારે તેનાથી સંબંધિત એક નવું મંત્રાલય પણ બનાવ્યું છે. તમારો ધ્યેય એ હોવો જોઈએ કે સહકારી સંસ્થાઓને સફળ બિઝનેસ એન્ટરપ્રાઇઝમાં કેવી રીતે ફેરવી શકાય.”
3 साल पहले आज के ही दिन पीएम किसान सम्मान निधि की शुरुआत की गई थी।
— PMO India (@PMOIndia) February 24, 2022
ये योजना आज देश के छोटे किसानों का बहुत बड़ा संबल बनी है।
इसके तहत देश के 11 करोड़ किसानों को लगभग पौने 2 लाख करोड़ रुपए दिए जा चुके हैं: PM @narendramodi
बीते 7 सालों में हमने बीज से बाज़ार तक ऐसी ही अनेक नई व्यवस्थाएं तैयार की हैं, पुरानी व्यवस्थाओं में सुधार किया है।
— PMO India (@PMOIndia) February 24, 2022
सिर्फ 6 सालों में कृषि बजट कई गुणा बढ़ा है।
किसानों के लिए कृषि लोन में भी 7 सालों में ढाई गुणा की बढ़ोतरी की गई है: PM @narendramodi
सातवां ये कि एग्री रिसर्च और एजुकेशन से जुड़े सिलेबस में skill development, human resource development में आज के आधुनिक समय के अनुसार बदलाव किया जाएगा: PM @narendramodi
— PMO India (@PMOIndia) February 24, 2022
बजट में पांचवां समाधान दिया गया है कि एग्री-वेस्ट मेनेजमेंट को अधिक organize किया जाएगा, वेस्ट टू एनर्जी के उपायों से किसानों की आय बढ़ाई जाएगी।
— PMO India (@PMOIndia) February 24, 2022
छठा सॉल्यूशन है कि देश के डेढ़ लाख से भी ज्यादा पोस्ट ऑफिस में रेगुलर बैंकों जैसी सुविधाएं मिलेंगी, ताकि किसानों को परेशानी ना हो: PM
बजट में कृषि को आधुनिक और स्मार्ट बनाने के लिए मुख्य रूप से सात रास्ते सुझाए गए हैं।
— PMO India (@PMOIndia) February 24, 2022
पहला- गंगा के दोनों किनारों पर 5 कि.मी. के दायरे में नेचुरल फार्मिंग को मिशन मोड पर कराने का लक्ष्य है।
दूसरा- एग्रीकल्चर और हॉर्टीकल्चर में आधुनिक टेक्नॉलॉजी किसानों को उपलब्ध कराई जाएगी: PM
साल 2023 International Year of Millets है। इसमें भी हमारा कॉरपोरेट जगत आगे आए, भारत के Millets की ब्रैंडिंग करे, प्रचार करे।
— PMO India (@PMOIndia) February 24, 2022
हमारे दूसरे देशों में जो बड़े मिशन्स हैं वो भी अपने देशों में बड़े-बड़े सेमीनार करे, वहां के लोगों को जागरूक करे कि भारत के Millets कितने उत्तम है: PM
Per Drop More Crop पर सरकार का बहुत जोर है और ये समय की मांग भी है। इसमें भी व्यापार जगत के लिए बहुत संभावनाएं हैं।
— PMO India (@PMOIndia) February 24, 2022
केन-बेतवा लिंक परियोजना से बुंदेलखंड में क्या परिवर्तन आएंगे, ये आप सभी भलीभांति जानते हैं: PM @narendramodi
आर्टिफिशियल इंटेलीजेंस 21वीं सदी में खेती और खेती से जुड़े ट्रेड को बिल्कुल बदलने वाली है।
— PMO India (@PMOIndia) February 24, 2022
किसान ड्रोन्स का देश की खेती में अधिक से अधिक उपयोग, इसी बदलाव का हिस्सा है।
ड्रोन टेक्नॉलॉजी, एक स्केल पर तभी उपलब्ध हो पाएगी, जब हम एग्री स्टार्टअप्स को प्रमोट करेंगे: PM
Agri-Residue जिसे पराली भी कहते हैं, उसका Management किया जाना भी उतना ही जरूरी है।
— PMO India (@PMOIndia) February 24, 2022
इसके लिए इस बजट में कुछ नए उपाय किए गए हैं, जिससे कार्बन एमीशन भी कम होगा और किसानों को इनकम भी होगी: PM @narendramodi
भारत का कॉपरेटिव सेक्टर काफी vibrant है।
— PMO India (@PMOIndia) February 24, 2022
चाहे वो चीनी मिलें हों, खाद कारखाने हों, डेयरी हो, ऋण की व्यवस्था हो, अनाज की खरीद हो, कॉपरेटिव सेक्टर की भागीदारी बहुत बड़ी है।
हमारी सरकार ने इससे जुड़ा नया मंत्रालय भी बनाया है: PM @narendramodi
