પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ શિક્ષણ અને કૌશલ્ય ક્ષેત્રો પર કેન્દ્રીય બજેટ 2022 ની સકારાત્મક અસર અંગે વેબિનારને સંબોધિત કર્યું. આ પ્રસંગે સંબંધિત કેન્દ્રીય મંત્રીઓ, શિક્ષણ, કૌશલ્ય વિકાસ, વિજ્ઞાન, ટેક્નોલોજી અને સંશોધનના મુખ્ય હિતધારકો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. આ વેબિનાર બજેટ પહેલા અને પછી હિતધારકો સાથે ચર્ચા અને સંવાદની નવી પ્રથાનો એક ભાગ હતો.
પ્રધાનમંત્રીએ રાષ્ટ્ર નિર્માણની પ્રક્રિયામાં યુવા પેઢીના મહત્વ પર ભાર મુકીને શરૂઆત કરી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે "આપણા યુવાનોને સશક્ત બનાવવું જેઓ ભવિષ્યના રાષ્ટ્ર નિર્માતા છે, તે ભારતના ભવિષ્યને સશક્ત બનાવે છે".
પ્રધાનમંત્રીએ બજેટ 2022માં પ્રકાશિત કરાયેલા પાંચ પાસાઓ પર વિગતવાર વર્ણન કર્યું હતું. સૌપ્રથમ, ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણના સાર્વત્રિકરણ માટે મુખ્ય નિર્ણયો લેવામાં આવ્યા છે એટલે કે શિક્ષણ ક્ષેત્રની ઉન્નત ક્ષમતાઓ સાથે ઉચ્ચ ગુણવત્તા સાથે શિક્ષણનું વિસ્તરણ. બીજું, કૌશલ્ય વિકાસ પર ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે. ડિજિટલ સ્કિલ ઇકોસિસ્ટમ બનાવવા, ઉદ્યોગની માગ મુજબ કૌશલ્ય વિકાસ અને બહેતર ઉદ્યોગ જોડાણો પર ફોકસ છે. ત્રીજું, શિક્ષણમાં ભારતના પ્રાચીન અનુભવ અને શહેરી આયોજન અને ડિઝાઇનિંગના જ્ઞાનનો સમાવેશ કરવો મહત્વપૂર્ણ છે. ચોથું, આંતરરાષ્ટ્રીયકરણ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. આમાં વિશ્વ કક્ષાની વિદેશી યુનિવર્સિટીઓનું આગમન અને GIFT સિટીની સંસ્થાઓને ફિનટેક સંબંધિત સંસ્થાઓને પ્રોત્સાહન આપવાનો સમાવેશ થાય છે. પાંચમું, એનિમેશન વિઝ્યુઅલ ઇફેક્ટ્સ ગેમિંગ કોમિક (AVGV) પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરો જ્યાં રોજગારની વિશાળ સંભાવના છે અને એક મોટું વૈશ્વિક બજાર છે. "આ બજેટ રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિને સાકાર કરવામાં ઘણી મદદ કરશે",એમ તેમણે કહ્યું.
પ્રધાનમંત્રીએ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે તે ડિજિટલ કનેક્ટિવિટી હતી જેણે રોગચાળા દરમિયાન દેશની શિક્ષણ પ્રણાલીને ચાલુ રાખી હતી. તેમણે ભારતમાં ઘટી રહેલા ડિજિટલ વિભાજનની નોંધ લીધી. “ઇનોવેશન આપણા દેશમાં સમાવેશને સુનિશ્ચિત કરે છે. હવે તેનાથી પણ આગળ વધીને દેશ એકીકરણ તરફ આગળ વધી રહ્યો છે”, તેમણે કહ્યું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ઇ-વિદ્યા, વન ક્લાસ વન ચેનલ, ડિજિટલ લેબ્સ, ડિજિટલ યુનિવર્સિટીઓ જેવા પગલાં શૈક્ષણિક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનું નિર્માણ કરી રહ્યા છે જે દેશના યુવાનોને મદદ કરવામાં ખૂબ આગળ વધશે. "દેશના સામાજિક-આર્થિક સેટઅપમાં ગામડાઓ, ગરીબો, દલિતો, પછાત અને આદિવાસી લોકોને વધુ સારા શિક્ષણ ઉકેલો પ્રદાન કરવાનો આ પ્રયાસ છે",એમ તેમણે ઉમેર્યું. તાજેતરમાં જાહેર કરાયેલ નેશનલ ડિજિટલ યુનિવર્સિટીમાં, પ્રધાનમંત્રીએ એક નવીન અને અભૂતપૂર્વ પગલું જોયું જે યુનિવર્સિટીઓમાં બેઠકોની સમસ્યાને સંપૂર્ણ રીતે ઉકેલવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. તેમણે શિક્ષણ મંત્રાલય, UGC અને AICTE અને ડિજિટલ યુનિવર્સિટીના તમામ હિતધારકોને પ્રોજેક્ટ પર ઝડપ સાથે કામ કરવા હાકલ કરી હતી. તેમણે સંસ્થાઓ બનાવતી વખતે આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણોને ધ્યાનમાં રાખવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો.
આજે આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસ પર, પ્રધાનમંત્રીએ માતૃભાષાના માધ્યમમાં શિક્ષણ અને બાળકોના માનસિક વિકાસ વચ્ચેની કડી પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે માહિતી આપી હતી કે ઘણા રાજ્યોમાં તબીબી અને તકનીકી શિક્ષણ પણ સ્થાનિક ભાષાઓમાં આપવામાં આવે છે. પ્રધાનમંત્રીએ સ્થાનિક ભારતીય ભાષાઓમાં ડિજિટલ ફોર્મેટમાં શ્રેષ્ઠ સામગ્રી બનાવવા માટે વેગ આપવાનું આહ્વાન કર્યું હતું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આવી સામગ્રી ઈન્ટરનેટ, મોબાઈલ ફોન, ટીવી અને રેડિયો દ્વારા ઉપલબ્ધ હોવી જોઈએ. સાઇન લેંગ્વેજમાં કન્ટેન્ટને લગતા કામને યોગ્ય અગ્રતા સાથે ચાલુ રાખવાની જરૂરિયાતનો તેમણે પુનરોચ્ચાર કર્યો.
પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે "આત્મનિર્ભર ભારત માટે વૈશ્વિક પ્રતિભાની માગના દૃષ્ટિકોણથી ગતિશીલ કૌશલ્ય મહત્વપૂર્ણ છે." તેમણે બદલાતી નોકરીની ભૂમિકાઓની માગ અનુસાર દેશના 'ડેમોગ્રાફિક ડિવિડન્ડ' તૈયાર કરવાની જરૂરિયાત પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. કૌશલ્ય અને આજીવિકા માટે ડિજિટલ ઇકોસિસ્ટમ અને ઇ-કૌશલ્ય પ્રયોગશાળાઓની જાહેરાત બજેટમાં આ વિઝનને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવ્યું હતું, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.
પ્રધાનમંત્રીએ નિષ્કર્ષ આપતા સમજાવ્યું કે અંદાજપત્રીય પ્રક્રિયામાં તાજેતરના ફેરફારો બજેટને પરિવર્તનના સાધન તરીકે કેવી રીતે ફેરવી રહ્યા છે. તેમણે હિસ્સેદારોને બજેટ જોગવાઈઓને જમીન પર એકીકૃત રીતે અમલમાં મૂકવા જણાવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું કે તાજેતરના સમયમાં બજેટને એક મહિનો આગળ કરીને એ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવી રહ્યું છે કે જ્યારે તે પહેલી એપ્રિલથી લાગુ કરવામાં આવશે.
हमारी आज की युवा पीढ़ी, देश के भविष्य की कर्णधार है, वही भविष्य के Nation Builders हैं।
— PMO India (@PMOIndia) February 21, 2022
इसलिए आज की युवा पीढ़ी को empowering करने का मतलब है, भारत के भविष्य को empower करना: PM @narendramodi
पांचवा महत्वपूर्ण पक्ष है- AVGC- यानि Animation Visual Effects Gaming Comic, इन सभी में रोजगार की अपार संभावनाएं हैं, एक बहुत बड़ा ग्लोबल मार्केट है: PM @narendramodi
— PMO India (@PMOIndia) February 21, 2022
चौथा अहम पक्ष है- Internationalization : भारत में वर्ल्ड क्लास विदेशी यूनिवर्सिटियां आएं, जो हमारे औद्योगिक क्षेत्र हैं, जैसे GIFT City, वहां FinTech से जुड़े संस्थान आएं, इसे भी प्रोत्साहित किया गया है: PM @narendramodi
— PMO India (@PMOIndia) February 21, 2022
2022 के बजट में Education Sector से जुड़ी पांच बातों पर बहुत जोर दिया गया है।
— PMO India (@PMOIndia) February 21, 2022
पहला - Universalization of Quality Education : हमारी शिक्षा व्यवस्था का विस्तार हो, उसकी क्वालिटी सुधरे और एजुकेशन सेक्टर की क्षमता बढ़े, इसके लिए अहम निर्णय लिए गए हैं: PM @narendramodi
Digital connectivity ही है जिसने वैश्विक महामारी के इस समय में हमारी शिक्षा व्यवस्था को बचाए रखा।
— PMO India (@PMOIndia) February 21, 2022
हम देख रहे हैं कि कैसे भारत में तेजी से digital divide कम हो रहा है।
Innovation हमारे यहां inclusion सुनिश्चित कर रहा है: PM @narendramodi
ई-विद्या हो, वन क्लास वन चैनल हो, डिजिटल लैब्स हों, डिजिटल यूनिवर्सिटी हो, ऐसा एजुकेशनल इंफ्रास्ट्रक्चर युवाओं को बहुत मदद करने वाला है।
— PMO India (@PMOIndia) February 21, 2022
ये भारत के socio-economic setup में गांव हों, गरीब हों, दलित, पिछड़े, आदिवासी, सभी को शिक्षा के बेहतर समाधान देने का प्रयास है: PM
नेशनल डिजिटल यूनिवर्सिटी, भारत की शिक्षा व्यवस्था में अपनी तरह का अनोखा और अभूतपूर्व कदम है।
— PMO India (@PMOIndia) February 21, 2022
मैं डिजिटल यूनिवर्सिटी में वो ताकत देख रहा हूं कि ये यूनिवर्सिटी हमारे देश में सीटों की जो समस्या होती है, उसे पूरी तरह समाप्त कर सकती है: PM @narendramodi
आज विश्व मातृभाषा दिवस भी है।
— PMO India (@PMOIndia) February 21, 2022
मातृभाषा में शिक्षा बच्चों के मानसिक विकास से जुड़ी है।
अऩेक राज्यों में स्थानीय भाषाओं में मेडिकल और टेक्निकल एजुकेशन की पढ़ाई शुरु हो चुकी है: PM @narendramodi