ગોવાના નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ટેકનોલોજીના કાયમી કેમ્પસનું ઉદઘાટન કર્યું
નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ વોટરસ્પોર્ટ્સનું નવું કેમ્પસ સમર્પિત કર્યું
પેસેન્જર રોપ-વેનો શિલાન્યાસ કર્યો, તેની સાથે સાથે સંબંધિત પ્રવાસન પ્રવૃત્તિઓ અને 100 એમએલડી વોટર ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ પણ તૈયાર કરવામાં આવશે
100 ટીપીડી ઇન્ટિગ્રેટેડ વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ ફેસિલિટીનું ઉદ્ઘાટન કર્યું
રોજગાર મેળા હેઠળ વિવિધ વિભાગોમાં 1930ની નવી સરકારી ભરતીઓને નિમણૂંક ઓર્ડરનું વિતરણ કર્યું
વિવિધ કલ્યાણકારી યોજનાઓના લાભાર્થીઓને મંજૂરી પત્રો સોંપ્યા
"એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારતનો અનુભવ ગોવામાં કોઈ પણ ઋતુ દરમિયાન થઈ શકે છે"
"ડબલ-એન્જિન સરકારને કારણે ગોવાનો વિકાસ ઝડપથી આગળ વધી રહ્યો છે"
"સંતૃપ્તિ એ સાચી બિનસાંપ્રદાયિકતા છે, સંતૃપ્તિ એ વાસ્તવિક સામાજિક ન્યાય છે અને સંતૃપ્તિ એ ગોવા અને દેશને મોદીની ગેરંટી છે"
"ડબલ એન્જિન સરકાર ગરીબોના કલ્યાણ માટે મોટી યોજનાઓ ચલાવવાની સાથે ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર રેકોર્ડ રોકાણ કરી રહી છે"
"અમારી સરકાર ગોવામાં કનેક્ટિવિટી સુધારવા અને તેને લોજિસ્ટિક્સ હબ બનાવવા માટે પણ કામ કરી રહી છે"
"ભારતમાં તમામ પ્રકારના પર્યટન એક જ દેશમાં, એક જ વિઝા પર ઉપલબ્ધ છે"

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ગોવામાં વિકસિત ભારત, વિકસિત ગોવા 2047 કાર્યક્રમમાં રૂ. 1330 કરોડથી વધારે મૂલ્યની વિવિધ વિકાસ પરિયોજનાઓનું ઉદઘાટન અને શિલાન્યાસ કર્યો હતો. શ્રી મોદીએ આ પ્રસંગે પ્રદર્શિત થયેલા પ્રદર્શનની મુલાકાત પણ લીધી હતી. આજની વિકાસ પરિયોજનાઓમાં શિક્ષણ, રમતગમત, જળ શુદ્ધિકરણ, કચરાનું વ્યવસ્થાપન અને પર્યટન ક્ષેત્રોમાં માળખાગત સુવિધાઓને પ્રોત્સાહન આપવાનો સમાવેશ થાય છે. પ્રધાનમંત્રીએ રોજગાર મેળા અંતર્ગત વિવિધ વિભાગોમાં 1930ની નવી સરકારી ભરતીઓને નિમણૂક આદેશોનું વિતરણ પણ કર્યું હતું અને વિવિધ કલ્યાણકારી યોજનાઓનાં લાભાર્થીઓને મંજૂરીનાં પત્રો પણ સુપરત કર્યા હતાં.

પ્રધાનમંત્રીએ પોતાના સંબોધનની શરૂઆત ગોવાના પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય અને પ્રાચીન દરિયાકિનારાને ઉજાગર કરીને કરી હતી અને કહ્યું હતું કે, તે ભારત અને વિદેશના લાખો પ્રવાસીઓનું મનપસંદ હોલિડે ડેસ્ટિનેશન છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, "એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારતનો અનુભવ ગોવામાં કોઈ પણ સિઝનમાં થઈ શકે છે." તેમણે ગોવામાં જન્મેલા મહાન સંતો, પ્રખ્યાત કલાકારો અને વિદ્વાનો તરફ પણ ધ્યાન દોર્યું હતું અને સંત સોહિરોબાનાથ આમ્બિયે, નાટ્યકાર કૃષ્ણ ભટ્ટ બંદકર, ગાયક કેસરબાઈ કેરકર, આચાર્ય ધર્માનંદ કોસંબી અને રઘુનાથ અનંત માશેલકરને યાદ કર્યા હતા. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ભારત રત્ન લતા મંગેશકરજીને તેમની પુણ્યતિથિ પર શ્રદ્ધાંજલિ આપી હતી અને નજીકમાં સ્થિત મંગુશી મંદિર સાથેના તેમના નજીકના જોડાણ પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, "સ્વામી વિવેકાનંદને માર્ગાઓમાં દામોદર સાલમાંથી નવી પ્રેરણા મળી છે." પીએમ મોદીએ કુનકોલિમમાં લોહિયા મેદાન અને ચીફટેન મેમોરિયલ વિશે પણ વાત કરી હતી.

 

પ્રધાનમંત્રીએ સેન્ટ ફ્રાન્સિસ ઝેવિયરના સેક્રેડ અવશેષોના વિવરણ વિશે વાત કરી હતી, જે આ વર્ષે યોજાનારા "ગોયકો સૈબ" તરીકે લોકપ્રિય છે. શાંતિ અને સંવાદિતાના પ્રતીક તરીકે આ પ્રદર્શનનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ જ્યોર્જિયાનાં સંત મહારાણી કેટેવનને પણ યાદ કર્યા હતાં, જેમનાં પવિત્ર અવશેષોને વિદેશ મંત્રીએ જ્યોર્જિયા લઈ ગયા હતા. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, "ખ્રિસ્તી અને અન્ય સમુદાયોનું શાંતિપૂર્ણ સહ-અસ્તિત્વ 'એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારત'નું ઉદાહરણ છે."

આજે જે 1300 કરોડ રૂપિયાની પરિયોજનાઓનું ઉદઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું અથવા જેના માટે શિલાન્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો તે વિશે વિસ્તૃત માહિતી આપતા પીએમ મોદીએ કહ્યું કે, શિક્ષણ, સ્વાસ્થ્ય અને પર્યટન સાથે જોડાયેલા પ્રોજેક્ટ્સ ગોવાના વિકાસને નવો વેગ આપશે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, "નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટેકનોલોજીનું કાયમી પરિસર અને નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ વોટરસ્પોર્ટ્સનું પરિસર અને સંકલિત કચરા વ્યવસ્થાપન સુવિધા, 1930 નિમણૂક પત્રો રાજ્યના વિકાસને નવી ઊંચાઈએ લઈ જશે."

 

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "ગોવા વિસ્તાર અને વસતિની દ્રષ્ટિએ નાનું છે." પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "ગોવા સામાજિક રીતે વિવિધતા ધરાવે છે તથા વિવિધ સમાજો અને ધર્મોનાં લોકો કેટલીક પેઢીઓથી શાંતિથી સહઅસ્તિત્વ ધરાવે છે." તેમણે સબ કા સાથ સબ કા વિકાસનાં મંત્ર પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને ગોવાનાં લોકોનાં જુસ્સાની પ્રશંસા કરી હતી, જેમણે હંમેશા રાજ્યની સંવાદિતાને હાનિ પહોંચાડવાનો પ્રયાસ કરનારાઓને જડબાતોડ જવાબ આપ્યો છે.

સ્વયંપૂર્ણા ગોવાનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ગોવા સરકારનાં સુશાસન મોડલની પ્રશંસા કરી હતી, જે કલ્યાણનાં માપદંડો પર ગોવાનાં લોકોનાં અગ્રણી સ્થાન તરફ દોરી ગઈ છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, "ડબલ-એન્જિન સરકારને કારણે ગોવાનો વિકાસ ઝડપથી આગળ વધી રહ્યો છે." પ્રધાનમંત્રીએ હર ઘર નલ સે જલની સંતૃપ્તિ, વીજળીનાં જોડાણો, એલપીજી કવરેજ, કેરોસીન મુક્ત હોવાનો, ખુલ્લામાં શૌચક્રિયાથી મુક્ત હોવાનો અને કેન્દ્ર સરકારની ઘણી યોજનાઓમાં સંતૃપ્તિનાં કવરેજનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. "સંતૃપ્તિ ભેદભાવને નાબૂદ કરવા અને તમામ લાભાર્થીઓને લાભોના સંપૂર્ણ સ્થાનાંતરણ તરફ દોરી જાય છે. તેથી જ હું કહું છું, "સંતૃપ્તિ એ સાચી બિનસાંપ્રદાયિકતા છે, સંતૃપ્તિ એ વાસ્તવિક સામાજિક ન્યાય છે અને સંતૃપ્તિ એ ગોવા અને દેશને મોદીની બાંયધરી છે." પ્રધાનમંત્રીએ વિકસિત ભારત સંકલ્પ યાત્રાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેમાં ગોવામાં 30,000થી વધારે લોકોએ વિવિધ લાભ લીધો હતો.

 

આ વર્ષના બજેટને સ્પર્શતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, તેનાથી સરકાર દ્વારા યોજનાઓની સંતૃપ્તિનાં ઠરાવને વેગ મળ્યો છે. તેમણે જાહેરાત કરી હતી કે, 4 કરોડ પાકા મકાનોનો લક્ષ્યાંક હાંસલ થઈ ગયા બાદ હવે સરકાર ગરીબોને બે કરોડ મકાનોની ગેરંટી આપી રહી છે. તેમણે ગોવાના લોકોને પણ પાકા મકાનો મેળવવામાં પાછળ રહી ગયેલા લોકોમાં જાગૃતિ લાવવા વિનંતી કરી હતી. તેમણે માહિતી આપી હતી કે, આ વર્ષનાં બજેટમાં પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના અને આયુષ્માન યોજનાનું વધારે વિસ્તરણ કરવામાં આવશે.

પ્રધાનમંત્રીએ આ વર્ષના બજેટમાં મત્સ્ય સંપદા યોજનાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો અને જણાવ્યું હતું કે, તેનાથી માછીમાર સમુદાયને સહાય અને સંસાધનોને વધારે વેગ મળશે, જેથી સીફૂડની નિકાસમાં વધારો થશે અને માછીમારોની આવકમાં વધારો થશે. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, આ પ્રકારનાં પ્રયાસોથી મત્સ્યપાલન ક્ષેત્રમાં રોજગારીની લાખો તકો ઊભી થાય છે.

માછલીના સંવર્ધકોના કલ્યાણ માટે સરકારના પ્રયાસોનો ઉલ્લેખ કરતા પીએમ મોદીએ સમર્પિત મંત્રાલયની રચના, પીએમ કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ સુવિધા, વીમાની રકમમાં 5 લાખ રૂપિયાનો વધારો અને નૌકાઓના આધુનિકીકરણ માટે સબસિડીનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો.

 

પ્રધાનમંત્રીએ દેશમાં માર્ગો, રેલવે અને એરપોર્ટના ઝડપી વિકાસ પર પ્રકાશ પાડતા જણાવ્યું હતું કે, "ડબલ એન્જિનની સરકાર ગરીબોના કલ્યાણ માટે મોટી યોજનાઓ ચલાવવાની સાથે સાથે માળખાગત સુવિધાઓમાં વિક્રમી રોકાણ કરી રહી છે." તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે આ વર્ષના બજેટમાં માળખાગત વિકાસ માટે રૂ. 11 લાખ કરોડ ફાળવવામાં આવ્યા છે, જે 10 વર્ષ પહેલાં રૂ. 2 લાખ કરોડથી ઓછા હતા. તેમણે કહ્યું હતું કે, રોજગારીની નવી તકો ઊભી થાય છે અને જ્યાં વિકાસલક્ષી પ્રોજેક્ટો થઈ રહ્યાં છે, ત્યાં દરેક વ્યક્તિની આવક વધે છે.

કનેક્ટિવિટી વધારવા અને ગોવાને લોજિસ્ટિક્સ હબ તરીકે સ્થાપિત કરવા માટે સરકારનાં પ્રયાસોનાં સંબંધમાં પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, "અમારી સરકાર ગોવામાં કનેક્ટિવિટી વધારવા અને તેને લોજિસ્ટિક્સ હબમાં પરિવર્તિત કરવાની દિશામાં કામ કરી રહી છે. ગોવામાં મનોહર પર્રિકર ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટના ઉદ્ઘાટનથી સતત ડોમેસ્ટિક અને ઇન્ટરનેશનલ ફ્લાઇટ્સની સુવિધા મળી છે." તેમણે દેશના બીજા ક્રમના સૌથી લાંબા કેબલ બ્રિજ ન્યૂ ઝુઆરી પુલનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જે ગયા વર્ષે લોકોને સમર્પિત કરવામાં આવ્યો હતો. નવા માર્ગો, પુલો, રેલવે માર્ગો અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ સહિત ગોવામાં ઝડપી માળખાગત વિકાસ પર ભાર મૂકીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "આ વિકાસો ગોવાના વિકાસને નવી ઊંચાઈએ લઈ જઈ રહ્યા છે."

 

પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ભારતના સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક અને કુદરતી વારસાને ઉજાગર કર્યો હતો અને ભારતને એક સંપૂર્ણ પ્રવાસન સ્થળ તરીકે સ્થાપિત કરવાના સરકારના પ્રયાસો પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, "આપણા દેશમાં પ્રવાસનનું દરેક સ્વરૂપ સિંગલ વિઝા પર ઉપલબ્ધ છે. અગાઉની સરકારોમાં પર્યટન સ્થળો, દરિયાકિનારાના વિસ્તારો અને ટાપુઓના વિકાસ માટે દ્રષ્ટિનો અભાવ હતો." ગોવાના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ઇકો-ટૂરિઝમની સંભવિતતાને ઓળખીને પ્રધાનમંત્રીએ ગોવાના અંતરિયાળ વિસ્તારોમાં પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપવા પર સરકારના ધ્યાન પર ભાર મૂક્યો હતો, જેથી સ્થાનિક રહેવાસીઓને લાભ થાય. પ્રધાનમંત્રીએ ફૂડ કોર્ટ, રેસ્ટોરાં અને વેઇટિંગ રૂમ જેવી આધુનિક સુવિધાઓ વિકસાવવાની સાથે ગોવામાં પ્રવાસન ક્ષેત્રની માળખાગત સુવિધાઓ વધારવાની પહેલની પણ યાદી આપી હતી, જેથી ગોવાને વધુ આકર્ષક સ્થળ બનાવી શકાય.

પ્રધાનમંત્રીએ દિવસની શરૂઆતમાં ભારત ઊર્જા સપ્તાહ 2024ની તેમની મુલાકાતને યાદ કરતાં કહ્યું હતું કે, "સરકાર કોન્ફરન્સ ટૂરિઝમ માટે ગોવાને પ્રવાસન સ્થળ તરીકે વિકસિત કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે." તેમણે છેલ્લાં વર્ષોમાં ગોવામાં થયેલી અનેક જી-20 બેઠકો અને મોટી રાજદ્વારી બેઠકોનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે વર્લ્ડ ટેબલ ટેનિસ ચેમ્પિયનશિપ, વર્લ્ડ બીચ વોલીબોલ ટૂર, ફિફા અંડર-17 વિમેન્સ ફૂટબોલ વર્લ્ડ કપ અને ગોવામાં આયોજિત 37મી નેશનલ ગેમ્સ જેવી ટુર્નામેન્ટનું પણ ઉદાહરણ આપ્યું હતું, જે તેની ઓળખ સમગ્ર વિશ્વ સુધી પહોંચાડે છે. તેમણે ખાતરી આપી હતી કે, ગોવા આગામી વર્ષોમાં આ પ્રકારનાં કાર્યક્રમોનું મોટું કેન્દ્ર બનશે.

 

તેમણે ગોવામાં ફૂટબોલના યોગદાનની પ્રશંસા કરી હતી અને રમતમાં તેમના અમૂલ્ય યોગદાન બદલ બ્રહ્માનંદ શંખવાલકરને પદ્મ એવોર્ડથી સન્માનિત કર્યા હતા. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે રાજ્યમાં રાષ્ટ્રીય રમતો માટે વિકસિત ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર એથ્લેટ્સને તેમના સપનાને સાકાર કરવામાં મદદ કરશે.

શિક્ષણ પર સરકારનું ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની બાબતનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ ગોવામાં કેટલીક સંસ્થાઓની સ્થાપનાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જે તેને મુખ્ય શૈક્ષણિક કેન્દ્ર તરીકે પરિવર્તિત કરશે. તેમણે ટેકનોલોજીકલ પ્રગતિને પ્રોત્સાહન આપવા તથા યુવાનો અને ઉદ્યોગોને લાભ થાય તે માટે સંશોધન અને નવીનતા માટે રૂ. 1 લાખ કરોડનાં ભંડોળની બજેટમાં થયેલી જાહેરાત વિશે પણ માહિતી આપી હતી.

અંતમાં પ્રધાનમંત્રીએ ગોવાના ઝડપી વિકાસ માટે જરૂરી સામૂહિક પ્રયાસો પર ભાર મૂક્યો હતો અને દરેકને રાજ્યની પ્રગતિમાં પ્રદાન કરવા અપીલ કરી હતી.

 

આ પ્રસંગે ગોવાના રાજ્યપાલ શ્રી પી એસ શ્રીધરન પિલ્લાઈ, ગોવાના મુખ્યમંત્રી શ્રી પ્રમોદ સાવંત અને પ્રવાસન અને બંદરો, જહાજ અને જળમાર્ગ રાજ્યમંત્રી શ્રી શ્રીપાદ યેસો નાઈક પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પાર્શ્વ ભાગ

પ્રધાનમંત્રીએ ગોવામાં નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ટેકનોલોજી, ગોવાનાં કાયમી પરિસરનું ઉદઘાટન કર્યું હતું. નવનિર્મિત સંકુલમાં ટ્યુટોરિયલ સંકુલ, વિભાગીય સંકુલ, સેમિનાર સંકુલ, વહીવટી સંકુલ, છાત્રાલયો, આરોગ્ય કેન્દ્ર, સ્ટાફ ક્વાર્ટર્સ, સુવિધા કેન્દ્ર, રમતગમતનું મેદાન અને સંસ્થાના વિદ્યાર્થીઓ, ફેકલ્ટી અને સ્ટાફની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે વિવિધ સુવિધાઓ છે.

પ્રધાનમંત્રીએ નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ વોટરસ્પોર્ટ્સના નવા કેમ્પસને સમર્પિત કર્યું હતું. આ સંસ્થા 28 ટેઈલર-મેડ અભ્યાસક્રમો શરૂ કરશે, જેનો ઉદ્દેશ વોટરસ્પોર્ટ્સ અને જળ બચાવ કામગીરીનાં વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે, જે જાહેર જનતા અને સશસ્ત્ર દળો એમ બંનેને સેવા પૂરી પાડે છે. પ્રધાનમંત્રીએ દક્ષિણ ગોવામાં 100 ટીપીડી ઇન્ટિગ્રેટેડ વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ ફેસિલિટીનું ઉદઘાટન પણ કર્યું હતું. તેને 60 ટીપીડી ભીના કચરા અને 40 ટીપીડી સૂકા કચરાની વૈજ્ઞાનિક સારવાર માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવી છે, જ્યારે તેમાં 500 કિલોવોટનો સોલાર પાવર પ્લાન્ટ પણ છે જે વધારાની વીજળી ઉત્પન્ન કરે છે.

 

પ્રધાનમંત્રીએ પેસેન્જર રોપ-વેનો શિલાન્યાસ કર્યો હતો તેમજ તેની સાથે સાથે સંબંધિત પ્રવાસન પ્રવૃત્તિઓ પણજી અને રીસ માગોસને જોડતી હતી. દક્ષિણ ગોવામાં 100 એમએલડી વોટર ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટના નિર્માણ માટે શિલાન્યાસ તેમના દ્વારા કરવામાં આવશે.

વધુમાં, તેમણે રોજગાર મેળા હેઠળ વિવિધ વિભાગોમાં 1930 નવી સરકારી ભરતીઓને નિમણૂક આદેશોનું વિતરણ કર્યું હતું અને વિવિધ કલ્યાણકારી યોજનાઓના લાભાર્થીઓને મંજૂરી પત્રો પણ આપ્યા હતા.

Click here to read full text speech

Explore More
78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ

લોકપ્રિય ભાષણો

78મા સ્વતંત્રતા દિવસનાં પ્રસંગે લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં સંબોધનનો મૂળપાઠ
PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII

Media Coverage

PLI, Make in India schemes attracting foreign investors to India: CII
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM Modi's address at the Parliament of Guyana
November 21, 2024

Hon’ble Speaker, मंज़ूर नादिर जी,
Hon’ble Prime Minister,मार्क एंथनी फिलिप्स जी,
Hon’ble, वाइस प्रेसिडेंट भरत जगदेव जी,
Hon’ble Leader of the Opposition,
Hon’ble Ministers,
Members of the Parliament,
Hon’ble The चांसलर ऑफ द ज्यूडिशियरी,
अन्य महानुभाव,
देवियों और सज्जनों,

गयाना की इस ऐतिहासिक पार्लियामेंट में, आप सभी ने मुझे अपने बीच आने के लिए निमंत्रित किया, मैं आपका बहुत-बहुत आभारी हूं। कल ही गयाना ने मुझे अपना सर्वोच्च सम्मान दिया है। मैं इस सम्मान के लिए भी आप सभी का, गयाना के हर नागरिक का हृदय से आभार व्यक्त करता हूं। गयाना का हर नागरिक मेरे लिए ‘स्टार बाई’ है। यहां के सभी नागरिकों को धन्यवाद! ये सम्मान मैं भारत के प्रत्येक नागरिक को समर्पित करता हूं।

साथियों,

भारत और गयाना का नाता बहुत गहरा है। ये रिश्ता, मिट्टी का है, पसीने का है,परिश्रम का है करीब 180 साल पहले, किसी भारतीय का पहली बार गयाना की धरती पर कदम पड़ा था। उसके बाद दुख में,सुख में,कोई भी परिस्थिति हो, भारत और गयाना का रिश्ता, आत्मीयता से भरा रहा है। India Arrival Monument इसी आत्मीय जुड़ाव का प्रतीक है। अब से कुछ देर बाद, मैं वहां जाने वाला हूं,

साथियों,

आज मैं भारत के प्रधानमंत्री के रूप में आपके बीच हूं, लेकिन 24 साल पहले एक जिज्ञासु के रूप में मुझे इस खूबसूरत देश में आने का अवसर मिला था। आमतौर पर लोग ऐसे देशों में जाना पसंद करते हैं, जहां तामझाम हो, चकाचौंध हो। लेकिन मुझे गयाना की विरासत को, यहां के इतिहास को जानना था,समझना था, आज भी गयाना में कई लोग मिल जाएंगे, जिन्हें मुझसे हुई मुलाकातें याद होंगीं, मेरी तब की यात्रा से बहुत सी यादें जुड़ी हुई हैं, यहां क्रिकेट का पैशन, यहां का गीत-संगीत, और जो बात मैं कभी नहीं भूल सकता, वो है चटनी, चटनी भारत की हो या फिर गयाना की, वाकई कमाल की होती है,

साथियों,

बहुत कम ऐसा होता है, जब आप किसी दूसरे देश में जाएं,और वहां का इतिहास आपको अपने देश के इतिहास जैसा लगे,पिछले दो-ढाई सौ साल में भारत और गयाना ने एक जैसी गुलामी देखी, एक जैसा संघर्ष देखा, दोनों ही देशों में गुलामी से मुक्ति की एक जैसी ही छटपटाहट भी थी, आजादी की लड़ाई में यहां भी,औऱ वहां भी, कितने ही लोगों ने अपना जीवन समर्पित कर दिया, यहां गांधी जी के करीबी सी एफ एंड्रूज हों, ईस्ट इंडियन एसोसिएशन के अध्यक्ष जंग बहादुर सिंह हों, सभी ने गुलामी से मुक्ति की ये लड़ाई मिलकर लड़ी,आजादी पाई। औऱ आज हम दोनों ही देश,दुनिया में डेमोक्रेसी को मज़बूत कर रहे हैं। इसलिए आज गयाना की संसद में, मैं आप सभी का,140 करोड़ भारतवासियों की तरफ से अभिनंदन करता हूं, मैं गयाना संसद के हर प्रतिनिधि को बधाई देता हूं। गयाना में डेमोक्रेसी को मजबूत करने के लिए आपका हर प्रयास, दुनिया के विकास को मजबूत कर रहा है।

साथियों,

डेमोक्रेसी को मजबूत बनाने के प्रयासों के बीच, हमें आज वैश्विक परिस्थितियों पर भी लगातार नजर ऱखनी है। जब भारत और गयाना आजाद हुए थे, तो दुनिया के सामने अलग तरह की चुनौतियां थीं। आज 21वीं सदी की दुनिया के सामने, अलग तरह की चुनौतियां हैं।
दूसरे विश्व युद्ध के बाद बनी व्यवस्थाएं और संस्थाएं,ध्वस्त हो रही हैं, कोरोना के बाद जहां एक नए वर्ल्ड ऑर्डर की तरफ बढ़ना था, दुनिया दूसरी ही चीजों में उलझ गई, इन परिस्थितियों में,आज विश्व के सामने, आगे बढ़ने का सबसे मजबूत मंत्र है-"Democracy First- Humanity First” "Democracy First की भावना हमें सिखाती है कि सबको साथ लेकर चलो,सबको साथ लेकर सबके विकास में सहभागी बनो। Humanity First” की भावना हमारे निर्णयों की दिशा तय करती है, जब हम Humanity First को अपने निर्णयों का आधार बनाते हैं, तो नतीजे भी मानवता का हित करने वाले होते हैं।

साथियों,

हमारी डेमोक्रेटिक वैल्यूज इतनी मजबूत हैं कि विकास के रास्ते पर चलते हुए हर उतार-चढ़ाव में हमारा संबल बनती हैं। एक इंक्लूसिव सोसायटी के निर्माण में डेमोक्रेसी से बड़ा कोई माध्यम नहीं। नागरिकों का कोई भी मत-पंथ हो, उसका कोई भी बैकग्राउंड हो, डेमोक्रेसी हर नागरिक को उसके अधिकारों की रक्षा की,उसके उज्जवल भविष्य की गारंटी देती है। और हम दोनों देशों ने मिलकर दिखाया है कि डेमोक्रेसी सिर्फ एक कानून नहीं है,सिर्फ एक व्यवस्था नहीं है, हमने दिखाया है कि डेमोक्रेसी हमारे DNA में है, हमारे विजन में है, हमारे आचार-व्यवहार में है।

साथियों,

हमारी ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच,हमें सिखाती है कि हर देश,हर देश के नागरिक उतने ही अहम हैं, इसलिए, जब विश्व को एकजुट करने की बात आई, तब भारत ने अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान One Earth, One Family, One Future का मंत्र दिया। जब कोरोना का संकट आया, पूरी मानवता के सामने चुनौती आई, तब भारत ने One Earth, One Health का संदेश दिया। जब क्लाइमेट से जुड़े challenges में हर देश के प्रयासों को जोड़ना था, तब भारत ने वन वर्ल्ड, वन सन, वन ग्रिड का विजन रखा, जब दुनिया को प्राकृतिक आपदाओं से बचाने के लिए सामूहिक प्रयास जरूरी हुए, तब भारत ने CDRI यानि कोएलिशन फॉर डिज़ास्टर रज़ीलिएंट इंफ्रास्ट्रक्चर का initiative लिया। जब दुनिया में pro-planet people का एक बड़ा नेटवर्क तैयार करना था, तब भारत ने मिशन LiFE जैसा एक global movement शुरु किया,

साथियों,

"Democracy First- Humanity First” की इसी भावना पर चलते हुए, आज भारत विश्वबंधु के रूप में विश्व के प्रति अपना कर्तव्य निभा रहा है। दुनिया के किसी भी देश में कोई भी संकट हो, हमारा ईमानदार प्रयास होता है कि हम फर्स्ट रिस्पॉन्डर बनकर वहां पहुंचे। आपने कोरोना का वो दौर देखा है, जब हर देश अपने-अपने बचाव में ही जुटा था। तब भारत ने दुनिया के डेढ़ सौ से अधिक देशों के साथ दवाएं और वैक्सीन्स शेयर कीं। मुझे संतोष है कि भारत, उस मुश्किल दौर में गयाना की जनता को भी मदद पहुंचा सका। दुनिया में जहां-जहां युद्ध की स्थिति आई,भारत राहत और बचाव के लिए आगे आया। श्रीलंका हो, मालदीव हो, जिन भी देशों में संकट आया, भारत ने आगे बढ़कर बिना स्वार्थ के मदद की, नेपाल से लेकर तुर्की और सीरिया तक, जहां-जहां भूकंप आए, भारत सबसे पहले पहुंचा है। यही तो हमारे संस्कार हैं, हम कभी भी स्वार्थ के साथ आगे नहीं बढ़े, हम कभी भी विस्तारवाद की भावना से आगे नहीं बढ़े। हम Resources पर कब्जे की, Resources को हड़पने की भावना से हमेशा दूर रहे हैं। मैं मानता हूं,स्पेस हो,Sea हो, ये यूनीवर्सल कन्फ्लिक्ट के नहीं बल्कि यूनिवर्सल को-ऑपरेशन के विषय होने चाहिए। दुनिया के लिए भी ये समय,Conflict का नहीं है, ये समय, Conflict पैदा करने वाली Conditions को पहचानने और उनको दूर करने का है। आज टेरेरिज्म, ड्रग्स, सायबर क्राइम, ऐसी कितनी ही चुनौतियां हैं, जिनसे मुकाबला करके ही हम अपनी आने वाली पीढ़ियों का भविष्य संवार पाएंगे। और ये तभी संभव है, जब हम Democracy First- Humanity First को सेंटर स्टेज देंगे।

साथियों,

भारत ने हमेशा principles के आधार पर, trust और transparency के आधार पर ही अपनी बात की है। एक भी देश, एक भी रीजन पीछे रह गया, तो हमारे global goals कभी हासिल नहीं हो पाएंगे। तभी भारत कहता है – Every Nation Matters ! इसलिए भारत, आयलैंड नेशन्स को Small Island Nations नहीं बल्कि Large ओशिन कंट्रीज़ मानता है। इसी भाव के तहत हमने इंडियन ओशन से जुड़े आयलैंड देशों के लिए सागर Platform बनाया। हमने पैसिफिक ओशन के देशों को जोड़ने के लिए भी विशेष फोरम बनाया है। इसी नेक नीयत से भारत ने जी-20 की प्रेसिडेंसी के दौरान अफ्रीकन यूनियन को जी-20 में शामिल कराकर अपना कर्तव्य निभाया।

साथियों,

आज भारत, हर तरह से वैश्विक विकास के पक्ष में खड़ा है,शांति के पक्ष में खड़ा है, इसी भावना के साथ आज भारत, ग्लोबल साउथ की भी आवाज बना है। भारत का मत है कि ग्लोबल साउथ ने अतीत में बहुत कुछ भुगता है। हमने अतीत में अपने स्वभाव औऱ संस्कारों के मुताबिक प्रकृति को सुरक्षित रखते हुए प्रगति की। लेकिन कई देशों ने Environment को नुकसान पहुंचाते हुए अपना विकास किया। आज क्लाइमेट चेंज की सबसे बड़ी कीमत, ग्लोबल साउथ के देशों को चुकानी पड़ रही है। इस असंतुलन से दुनिया को निकालना बहुत आवश्यक है।

साथियों,

भारत हो, गयाना हो, हमारी भी विकास की आकांक्षाएं हैं, हमारे सामने अपने लोगों के लिए बेहतर जीवन देने के सपने हैं। इसके लिए ग्लोबल साउथ की एकजुट आवाज़ बहुत ज़रूरी है। ये समय ग्लोबल साउथ के देशों की Awakening का समय है। ये समय हमें एक Opportunity दे रहा है कि हम एक साथ मिलकर एक नया ग्लोबल ऑर्डर बनाएं। और मैं इसमें गयाना की,आप सभी जनप्रतिनिधियों की भी बड़ी भूमिका देख रहा हूं।

साथियों,

यहां अनेक women members मौजूद हैं। दुनिया के फ्यूचर को, फ्यूचर ग्रोथ को, प्रभावित करने वाला एक बहुत बड़ा फैक्टर दुनिया की आधी आबादी है। बीती सदियों में महिलाओं को Global growth में कंट्रीब्यूट करने का पूरा मौका नहीं मिल पाया। इसके कई कारण रहे हैं। ये किसी एक देश की नहीं,सिर्फ ग्लोबल साउथ की नहीं,बल्कि ये पूरी दुनिया की कहानी है।
लेकिन 21st सेंचुरी में, global prosperity सुनिश्चित करने में महिलाओं की बहुत बड़ी भूमिका होने वाली है। इसलिए, अपनी G-20 प्रेसीडेंसी के दौरान, भारत ने Women Led Development को एक बड़ा एजेंडा बनाया था।

साथियों,

भारत में हमने हर सेक्टर में, हर स्तर पर, लीडरशिप की भूमिका देने का एक बड़ा अभियान चलाया है। भारत में हर सेक्टर में आज महिलाएं आगे आ रही हैं। पूरी दुनिया में जितने पायलट्स हैं, उनमें से सिर्फ 5 परसेंट महिलाएं हैं। जबकि भारत में जितने पायलट्स हैं, उनमें से 15 परसेंट महिलाएं हैं। भारत में बड़ी संख्या में फाइटर पायलट्स महिलाएं हैं। दुनिया के विकसित देशों में भी साइंस, टेक्नॉलॉजी, इंजीनियरिंग, मैथ्स यानि STEM graduates में 30-35 परसेंट ही women हैं। भारत में ये संख्या फोर्टी परसेंट से भी ऊपर पहुंच चुकी है। आज भारत के बड़े-बड़े स्पेस मिशन की कमान महिला वैज्ञानिक संभाल रही हैं। आपको ये जानकर भी खुशी होगी कि भारत ने अपनी पार्लियामेंट में महिलाओं को रिजर्वेशन देने का भी कानून पास किया है। आज भारत में डेमोक्रेटिक गवर्नेंस के अलग-अलग लेवल्स पर महिलाओं का प्रतिनिधित्व है। हमारे यहां लोकल लेवल पर पंचायती राज है, लोकल बॉड़ीज़ हैं। हमारे पंचायती राज सिस्टम में 14 लाख से ज्यादा यानि One point four five मिलियन Elected Representatives, महिलाएं हैं। आप कल्पना कर सकते हैं, गयाना की कुल आबादी से भी करीब-करीब दोगुनी आबादी में हमारे यहां महिलाएं लोकल गवर्नेंट को री-प्रजेंट कर रही हैं।

साथियों,

गयाना Latin America के विशाल महाद्वीप का Gateway है। आप भारत और इस विशाल महाद्वीप के बीच अवसरों और संभावनाओं का एक ब्रिज बन सकते हैं। हम एक साथ मिलकर, भारत और Caricom की Partnership को और बेहतर बना सकते हैं। कल ही गयाना में India-Caricom Summit का आयोजन हुआ है। हमने अपनी साझेदारी के हर पहलू को और मजबूत करने का फैसला लिया है।

साथियों,

गयाना के विकास के लिए भी भारत हर संभव सहयोग दे रहा है। यहां के इंफ्रास्ट्रक्चर में निवेश हो, यहां की कैपेसिटी बिल्डिंग में निवेश हो भारत और गयाना मिलकर काम कर रहे हैं। भारत द्वारा दी गई ferry हो, एयरक्राफ्ट हों, ये आज गयाना के बहुत काम आ रहे हैं। रीन्युएबल एनर्जी के सेक्टर में, सोलर पावर के क्षेत्र में भी भारत बड़ी मदद कर रहा है। आपने t-20 क्रिकेट वर्ल्ड कप का शानदार आयोजन किया है। भारत को खुशी है कि स्टेडियम के निर्माण में हम भी सहयोग दे पाए।

साथियों,

डवलपमेंट से जुड़ी हमारी ये पार्टनरशिप अब नए दौर में प्रवेश कर रही है। भारत की Energy डिमांड तेज़ी से बढ़ रही हैं, और भारत अपने Sources को Diversify भी कर रहा है। इसमें गयाना को हम एक महत्वपूर्ण Energy Source के रूप में देख रहे हैं। हमारे Businesses, गयाना में और अधिक Invest करें, इसके लिए भी हम निरंतर प्रयास कर रहे हैं।

साथियों,

आप सभी ये भी जानते हैं, भारत के पास एक बहुत बड़ी Youth Capital है। भारत में Quality Education और Skill Development Ecosystem है। भारत को, गयाना के ज्यादा से ज्यादा Students को Host करने में खुशी होगी। मैं आज गयाना की संसद के माध्यम से,गयाना के युवाओं को, भारतीय इनोवेटर्स और वैज्ञानिकों के साथ मिलकर काम करने के लिए भी आमंत्रित करता हूँ। Collaborate Globally And Act Locally, हम अपने युवाओं को इसके लिए Inspire कर सकते हैं। हम Creative Collaboration के जरिए Global Challenges के Solutions ढूंढ सकते हैं।

साथियों,

गयाना के महान सपूत श्री छेदी जगन ने कहा था, हमें अतीत से सबक लेते हुए अपना वर्तमान सुधारना होगा और भविष्य की मजबूत नींव तैयार करनी होगी। हम दोनों देशों का साझा अतीत, हमारे सबक,हमारा वर्तमान, हमें जरूर उज्जवल भविष्य की तरफ ले जाएंगे। इन्हीं शब्दों के साथ मैं अपनी बात समाप्त करता हूं, मैं आप सभी को भारत आने के लिए भी निमंत्रित करूंगा, मुझे गयाना के ज्यादा से ज्यादा जनप्रतिनिधियों का भारत में स्वागत करते हुए खुशी होगी। मैं एक बार फिर गयाना की संसद का, आप सभी जनप्रतिनिधियों का, बहुत-बहुत आभार, बहुत बहुत धन्यवाद।