গুজৰাটৰ জনপ্ৰিয় মুখ্যমন্ত্ৰী শ্ৰী ভূপেন্দ্ৰ ভাই পেটেল, কেন্দ্ৰৰ মন্ত্ৰী পৰিষদৰ মোৰ সহকৰ্মী আৰু গুজৰাট চৰকাৰৰ মন্ত্ৰীসকল, সৰ্বভাৰতীয় প্ৰাথমিক শিক্ষক সন্থাৰ সকলো সদস্য, দেশৰ প্ৰতিটো কোণৰ শিক্ষক, মহিলা আৰু ভদ্ৰলোকসকল। আপোনালোক সকলোকে মই নমস্কাৰ জনাইছো।
অখিল ভাৰতীয় প্ৰাথমিক শিক্ষক সন্থাৰ এই ৰাষ্ট্ৰীয় সন্মিলনলৈ মোক ইমান মৰমেৰে আমন্ত্ৰণ জনোৱাৰ বাবে মই আপোনালোকৰ ওচৰত কৃতজ্ঞ। স্বাধীনতাৰ অমৃত কালত ভাৰতে বিকাশৰ সংকল্প লৈ আগবাঢ়ি থকাৰ সময়ত আপোনালোক সকলো শিক্ষকৰ ভূমিকা যথেষ্ট গুৰুত্বপূৰ্ণ। গুজৰাটত বাস কৰাৰ সময়ত ৰাজ্যখনৰ সমগ্ৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ পৰিৱৰ্তনৰ বাবে প্ৰাথমিক শিক্ষকসকলৰ সৈতে কাম কৰাৰ অভিজ্ঞতা মোৰ আছে। এটা সময়ত মুখ্যমন্ত্ৰীয়ে কোৱাৰ দৰে গুজৰাটত ড্ৰপআউটৰ হাৰ আছিল প্ৰায় ৪০ শতাংশ।
আৰু আজি মুখ্যমন্ত্ৰীয়ে কোৱাৰ দৰে, ই ৩ শতাংশতকৈও কম লৈ হ্ৰাস পাইছে। এইটো কেৱল গুজৰাটৰ শিক্ষকসকলৰ সহযোগিতাৰেহে সম্ভৱ হৈছে। গুজৰাটৰ শিক্ষকসকলৰ সৈতে মোৰ অভিজ্ঞতাই আমাক ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়তো নীতি নিৰ্ধাৰণ আৰু নীতিগত পৰিকাঠামোত যথেষ্ট সহায় কৰিছে। এতিয়া, ৰূপালাজীয়ে কোৱাৰ দৰে, বিদ্যালয়ত শৌচালয়ৰ অভাৱৰ বাবে বহুসংখ্যক ছোৱালীয়ে স্কুল এৰিছিল। গতিকে, আমি বিদ্যালয়ত ছোৱালীৰ বাবে পৃথক শৌচালয় নিৰ্মাণৰ বাবে এটা বিশেষ অভিযান আৰম্ভ কৰিছো।
ইয়াত গুজৰাটত, এটা সময়ত, সমগ্ৰ জনজাতীয় অঞ্চলত, গুজৰাটৰ সমগ্ৰ পূব প্ৰান্তত, আমাৰ জনজাতীয় ভাতৃসকলৰ বাসস্থান, এক প্ৰকাৰে, সেই সমগ্ৰ অঞ্চলটোত উমৰগামৰ পৰা অম্বাজী বিজ্ঞান শাখাৰ কোনো অধ্যয়ন হোৱা নাছিল। আজি শিক্ষকসকলে কেৱল তাত বিজ্ঞান শিকাই থকা নাই, আমাৰ জনজাতীয় যুৱক, যুৱতীসকল চিকিৎসক আৰু অভিযন্তাও হৈ পৰিছে।ইয়াত বহি এই কথা শুনি প্ৰতিজন শিক্ষকে গৌৰৱ অনুভৱ কৰিব। মোৰ অভিজ্ঞতাবোৰ কওঁ। সাধাৰণতে বহিঃৰাজ্যৰ নেতাক লগ পালে ভাৰতীয় শিক্ষকৰ জীৱনত আগবঢ়োৱা অৱদানৰ বিষয়ে তেওঁ অতি গৌৰৱেৰে বৰ্ণনা কৰিছিল। প্ৰধানমন্ত্ৰী হোৱাৰ পিছত মোৰ প্ৰথম বিদেশ ভ্ৰমণ আছিল ভূটানলৈ। আৰু মই যেতিয়া ভূটানৰ ৰাজপৰিয়ালৰ লগত বহি আছিলো তেতিয়া তেওঁ গৌৰৱেৰে কৈছিল, কোন তেওঁলোকৰ জ্যেষ্ঠ ৰজা, তেওঁ কৈছিল যে মোৰ প্ৰজন্মৰ সকলো মানুহ ভূটানত আছে। এই সকলোবোৰ ভাৰতৰ এজন বা আনজন শিক্ষকে শিকাইছে আৰু লিখিছে। ইয়াত বহি এই কথা শুনি প্ৰতিজন শিক্ষকে গৌৰৱ অনুভৱ কৰিব। মোৰ অভিজ্ঞতাবোৰ কওঁ। সাধাৰণতে বহিঃৰাজ্যৰ নেতাক লগ পালে ভাৰতীয় শিক্ষকৰ জীৱনত আগবঢ়োৱা অৱদানৰ বিষয়ে তেওঁ অতি গৌৰৱেৰে বৰ্ণনা কৰিছিল। প্ৰধানমন্ত্ৰী হোৱাৰ পিছত মোৰ প্ৰথম বিদেশ ভ্ৰমণ আছিল ভূটানলৈ। আৰু মই যেতিয়া ভূটানৰ ৰাজপৰিয়ালৰ লগত বহি আছিলো তেতিয়া তেওঁ গৌৰৱেৰে কৈছিল, কোন তেওঁলোকৰ জ্যেষ্ঠ ৰজা, তেওঁ কৈছিল যে মোৰ প্ৰজন্মৰ সকলো মানুহ ভূটানত আছে। এই সকলোবোৰ ভাৰতৰ এজন বা আনজন শিক্ষকে শিকাইছে আৰু লিখিছে।
আৰু তেওঁ বৰ গৌৰৱেৰে কৈছিল। একেদৰে মই চৌদি আৰবলৈ যোৱাৰ সময়ত তাত থকা ৰজা এজন অতি জ্যেষ্ঠ আৰু সন্মানীয় মহান ব্যক্তি। মোৰ প্ৰতিও তেওঁৰ বহুত মৰম আছে। কিন্তু মই যেতিয়া তেওঁৰ লগত বহিলোঁ, তেতিয়া তেওঁ ক’লে, মই তোমাক বহুত ভাল পাওঁ। তাৰ পিছত তেওঁ মোক সুধিলে তুমি কিয় জানা। মই কলো তুমি কোৱা, এয়া তোমাৰ কৃপা। তেওঁ ক’লে চাওক ভাই, মই এজন ভাল ৰজা, মই যিয়েই নহওক, কিন্তু শৈশৱত মোৰ গুৰু আপোনাৰ দেশৰ আৰু আপোনাৰ গুজৰাটৰ আছিল আৰু তেওঁ মোক শিকাইছিল। অৰ্থাৎ ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ সৈতে কথা পাতি থাকোঁতে ইমান ডাঙৰ সমৃদ্ধিশালী দেশৰ মহাপুৰুষসকলে এজন শিক্ষকৰ অৱদানৰ কথা ক’বলৈ গৌৰৱ অনুভৱ কৰিছিল।
কোভিডৰ শেষ দিনত আপুনি নিশ্চয় WHO সম্পৰ্কে টিভিত বহুত দেখিছে। WHO ৰ মুৰব্বী মিষ্টাৰ টেড ৰছ, আপুনি তেওঁৰ বক্তব্য বহুবাৰ টিভিত দেখিছে। তেওঁৰ লগত মোৰ বহুত বন্ধুত্ব আছে, আৰু তেওঁ সদায় ভাৰতৰ কথা গৌৰৱেৰে কয়। আগতে জামনগৰলৈ আহিছিল, তেতিয়াও তেওঁ একে গৌৰৱেৰে পুনৰ উল্লেখ কৰিছিল। তেওঁ কয় যে সৰুৰে পৰা মোৰ জীৱনৰ প্ৰতিটো পৰ্যায়তে এজন বা আনজন ভাৰতীয় শিক্ষকে বৰঙণি আগবঢ়াই আহিছে। মোৰ জীৱন গঢ় দিয়াত ভাৰতৰ শিক্ষকসকলে যথেষ্ট সহায় কৰিছে। আৰু তাৰ পিছত তেওঁ মোকো ক’লে যে মই আজি ভাৰতলৈ আহিছো ভাৰতৰ শিক্ষকসকলে মোক ব্ৰেণ্ড উপহাৰ দিব পাৰিবনে, মই ক’লোঁ কি?, ক’লে কিন্তু আপুনি দিব লাগিব আৰু ৰাজহুৱাভাৱে, মই ক’লোঁ যে মই আপোনাক নিশ্চয় দিম কওক. ক’লে, আজি আপুনি মোৰ নামটো হিন্দুস্তানী নামেৰে সলনি কৰি মই ৰাজহুৱাভাৱে মিষ্টাৰ টেড ৰছক মিষ্টাৰ তুলসী বুলি নাম দিলোঁ। অৰ্থাৎ ভাৰতৰ শিক্ষকসকলৰ ওচৰলৈ য’তেই গৈছে, পৃথিৱীত এনে এক অমলিন চিন এৰি থৈ গৈছে, প্ৰজন্মৰ পিছত প্ৰজন্মৰ পিছতো মানুহে তেওঁলোকক মনত পেলাইছে।
সতীৰ্থসকল,
যেনেকৈ ৰূপালা জীয়ে গৌৰৱেৰে ক’ব পাৰে যে তেওঁ এগৰাকী আজীৱন শিক্ষয়িত্ৰী। মই নিজে শিক্ষক নহয়। কিন্তু মই গৌৰৱেৰে কওঁ যে মই আজীৱন ছাত্ৰ। আপোনালোক সকলোৰে পৰা সমাজত যিয়েই নহওক কিয়, তীক্ষ্ণ দৃষ্টিৰে নিৰীক্ষণ কৰিবলৈ শিকিছো। আজি প্ৰাথমিক শিক্ষকৰ এই অধিবেশনত মোৰ অভিজ্ঞতাবোৰ আপোনালোকৰ সন্মুখত অলপ অন্তৰেৰে ভাগ কৰিব বিচাৰিছো। এই দ্ৰুত পৰিৱৰ্তিত একবিংশ শতিকাত ভাৰতৰ শিক্ষা ব্যৱস্থা সলনি হৈছে, শিক্ষকৰ পৰিৱৰ্তন হৈছে, ছাত্ৰ-ছাত্ৰীও সলনি হৈছে। এনে পৰিস্থিতিত আমি এই পৰিৱৰ্তিত পৰিস্থিতিত কেনেকৈ আগবাঢ়ি যাম, সেয়া অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰে। আমি দেখাৰ দৰে পূৰ্বৰ শিক্ষকসকলে সম্পদৰ অভাৱ, আন্তঃগাঁথনিৰ অভাৱ আদি বহু প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছিল। আৰু তাৰ পিছত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ পৰা বিশেষ প্ৰত্যাহ্বান নাছিল। আজি সম্পদ আৰু সা-সুবিধাৰ অভাৱেই আছিল শিক্ষকসকলৰ সন্মুখীন হোৱা সমস্যা। লাহে লাহে আঁতৰি গৈ আছে। কিন্তু, আজিৰ প্ৰজন্মৰ ল’ৰা-ছোৱালী, ছাত্ৰ-ছাত্ৰী, তেওঁলোকৰ কৌতুহল, তেওঁলোকৰ কৌতুহল, তেওঁলোকে অভিভাৱকৰ লগতে শিক্ষকসকলৰ বাবেও এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান কঢ়িয়াই আনিছে। আত্মবিশ্বাসেৰে ভৰপূৰ এই ছাত্ৰ-ছাত্ৰী, নিৰ্ভীক এই ছাত্ৰ-ছাত্ৰী। আৰু তেওঁৰ স্বভাৱ আঠ বছৰীয়া শিশুৰ, ন বছৰীয়া ছাত্ৰ এজনেও শিক্ষকক প্ৰত্যাহ্বান জনায়। শিক্ষাৰ পৰম্পৰাগত পদ্ধতিৰ পৰা কিছু নতুন কথা সুধিছে, তেওঁলোকৰ লগত কথা পাতে। তেওঁলোকৰ কৌতুহলে শিক্ষকসকলক তেওঁলোকৰ প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিবলৈ পাঠ্যক্ৰম আৰু বিষয়ৰ বাহিৰলৈ যাবলৈ প্ৰত্যাহ্বান জনায়। ইয়াত বহি বৰ্তমানৰ শিক্ষকসকলে নিশ্চয় প্ৰতিদিনে বৰ্তমানৰ ল’ৰা-ছোৱালীৰ পৰা অভিজ্ঞতা লাভ কৰি আছে। তেওঁলোকে নিশ্চয় এনে প্ৰশ্ন লৈ আহিছিল, আপোনাৰ বাবেও বহুত কষ্টকৰ হ’লহেঁতেন। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ তথ্যৰ উৎস বেলেগ বেলেগ। ইয়াৰ ফলত শিক্ষকসকলেও নিজকে আপডেট কৰি ৰখাৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি হৈছে। আমাৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ ভৱিষ্যত নিৰ্ভৰ কৰে এজন শিক্ষকে এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহ কেনেদৰে সমাধান কৰে তাৰ ওপৰত। আৰু এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহক ব্যক্তিগত আৰু পেছাদাৰী বৃদ্ধিৰ সুযোগ হিচাপে চোৱাটোৱেই আটাইতকৈ উত্তম উপায়। এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহে আমাক শিকিবলৈ, অশিকিবলৈ আৰু পুনৰ শিকিবলৈ সুযোগ দিয়ে। এইবোৰ সমাধানৰ এটা উপায় হ’ল পাঠদানৰ লগতে নিজকে ছাত্ৰজনৰ পথ প্ৰদৰ্শক আৰু গুৰু হিচাপে গঢ়ি তোলা। আপুনিও জানে যে গুগলৰ পৰা তথ্য লাভ কৰিব পাৰি, কিন্তু সিদ্ধান্ত নিজাববীয়াকৈ ল’ব লাগিব। কেৱল এজন গুৰুৱেহে ছাত্ৰজনক পথ প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে যে তেওঁৰ জ্ঞান কেনেকৈ সঠিকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে। প্ৰযুক্তিৰ জৰিয়তে তথ্য আহৰণ কৰিব পাৰি, কিন্তু সঠিক পন্থা শিক্ষকেহে দিব পাৰে। কি তথ্য উপযোগী আৰু কি নহয় সেই কথা বুজিবলৈ কেৱল এজন গুৰুৱেহে সহায় কৰিব পাৰে। কোনো প্ৰযুক্তিয়ে এজন ছাত্ৰৰ পাৰিবাৰিক অৱস্থা বুজিব নোৱাৰে। এজন গুৰুহে তেওঁৰ পৰিস্থিতি বুজিব পাৰে আৰু তেওঁক সকলো অসুবিধাৰ পৰা ওলাই আহিবলৈ প্ৰেৰণা দিব পাৰে। ঠিক তেনেদৰে কোনো এটা বিষয়ক কেনেকৈ গভীৰভাৱে বুজিব পাৰি, Deep Learning কেনেকৈ কৰিব লাগে সেই বিষয়ে পৃথিৱীৰ কোনো প্ৰযুক্তিয়ে শিকাব নোৱাৰে।
যেতিয়া তথ্যৰ পয়োভৰ ঘটে, তথ্যৰ পাহাৰ থিয় হয়, তেতিয়া ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে এটা কথাত কেনেকৈ মনোনিৱেশ কৰিব লাগে সেই বিষয়ে শিকিব পৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰে। গভীৰ শিক্ষণ আৰু ইয়াৰ যুক্তিসংগত সিদ্ধান্তলৈ লৈ যোৱাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। সেয়েহে আজি একবিংশ শতিকাৰ এজন ছাত্ৰৰ জীৱনত শিক্ষকৰ ভূমিকা অধিক ব্যাপক হৈ পৰিছে। আৰু মই আপোনালোকক এইটোও ক’ব বিচাৰিছো যে মই আপোনালোকক একো প্ৰচাৰ কৰিবলৈ অহা নাই আৰু প্ৰচাৰও কৰিব নোৱাৰো। কিন্তু আপুনি যে এজন শিক্ষক সেই কথা ক্ষন্তেক সময়ৰ বাবে পাহৰি যাওক। এটা মুহূৰ্তৰ বাবে ভাবি চাওক আপুনি কোনোবা সন্তানৰ মাতৃ, কোনোবা সন্তানৰ পিতৃ। আপোনাৰ সন্তানক কেনেকৈ বিচাৰে? আপোনাৰ সন্তানৰ বাবে কি বিচাৰে? বন্ধুসকল, আপুনি প্ৰথম উত্তৰ পাব, ইয়াত কোনেও অস্বীকাৰ কৰিব নোৱাৰে। প্ৰথম উত্তৰ আপুনি পাব, মই এজন ভাল শিক্ষক, আমি দুয়ো পিতৃ-মাতৃ ভাল শিক্ষক, কিন্তু আমাৰ ল'ৰা-ছোৱালীয়ে এজন ভাল শিক্ষক, ভাল শিক্ষা লাভ কৰা উচিত।আপোনাৰ হৃদয়ৰ প্ৰথম কামনাটোও ল'ৰা-ছোৱালীৰ বাবে, আপোনাৰ সন্তানে পাব লাগে এজন ভাল শিক্ষক, ভাল শিক্ষা। যি ইচ্ছা আপোনাৰ হৃদয়ত আছে, সেই একেই ইচ্ছা ভাৰতৰ কোটি কোটি পিতৃ-মাতৃৰ হৃদয়তো আছে। আপুনি আপোনাৰ সন্তানৰ বাবে যি বিচাৰে সেয়া ভাৰতৰ প্ৰতিজন অভিভাৱকে নিজৰ সন্তানৰ বাবে যি বিচাৰে আৰু তেওঁলোকে আপোনাৰ পৰা আশা কৰে।
সতীৰ্থসকল,
এই কথাটো সদায় মনত ৰাখিব যে ছাত্ৰজনে আপোনাৰ পৰা বহু কথা শিকি থাকে, আপোনাৰ চিন্তাধাৰা, আপোনাৰ দৈনন্দিন আচৰণ, আপোনাৰ কথা-বতৰা, আপোনাৰ উঠি বহাৰ ধৰণ। আপুনি যি শিকাইছে আৰু ছাত্ৰজনে আপোনাৰ পৰা কি শিকিছে তাৰ মাজত কেতিয়াবা বৃহৎ পাৰ্থক্য দেখা যায়। আপুনি হয়তো ভাবিব পাৰে যে আপুনি গণিত, বিজ্ঞান, ইতিহাস বা আন যিকোনো বিষয় শিকাইছে, কিন্তু ছাত্ৰজনে কেৱল আপোনাৰ পৰা সেই বিষয়টো শিকি থকা নাই। তেওঁ নিজৰ কথা কেনেকৈ পালন কৰিব লাগে সেই বিষয়েও শিকিছে। ধৈৰ্য্য ধৰা, আনক সহায় কৰা আদি গুণবোৰো তেওঁ আপোনাৰ পৰা শিকি আছে। তোমাক দেখি তেওঁ কঠোৰ ভাবমূর্তি ৰাখিও মৰম প্রদর্শন কৰিবলৈ শিকে। তেওঁ শিক্ষকৰ পৰাও ন্যায়পৰায়ণ হোৱাৰ গুণটো পায়। গতিকে প্ৰাথমিক শিক্ষাৰ ভূমিকা অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। সৰু ল’ৰা-ছোৱালীৰ বাবে শিক্ষক হ’ল পৰিয়ালৰ বাহিৰৰ প্ৰথমজন ব্যক্তি যাৰ লগত তেওঁলোকে সৰ্বাধিক সময় কটায়। গতিকে আপোনালোক সকলোৰে মাজত এই দায়িত্ব উপলব্ধিয়ে ভাৰতৰ ভৱিষ্যত প্ৰজন্মক বহু পৰিমাণে শক্তিশালী কৰিব।
সতীৰ্থসকল,
বৰ্তমান আপুনি যিবোৰ বিদ্যালয়ত কাম কৰি আছে তাত নতুন ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি হয় কাৰ্যকৰী হ’লহেঁতেন নহয় কাৰ্যকৰী হ’বলৈ ওলাইছিল। আৰু মই গৌৰৱান্বিত যে এইবাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি নিৰ্মাণত দেশৰ লাখ লাখ শিক্ষকে অৰিহণা যোগাইছে। শিক্ষকসকলৰ কঠোৰ পৰিশ্ৰমৰ বাবেই এই সম্পূৰ্ণ শিক্ষা নীতি ৰচনা কৰা হৈছে। আৰু ইয়াৰ বাবেই তেওঁক সকলোতে আদৰণি জনোৱা হৈছে। আজি ভাৰতে একবিংশ শতিকাৰ আধুনিক প্ৰয়োজন অনুযায়ী নতুন ব্যৱস্থাৰ সৃষ্টি কৰিছে। এই কথা মনত ৰাখি এই নতুন ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি প্ৰস্তুত কৰা হৈছে।
ইমান বছৰে আমি স্কুলত শিক্ষাৰ নামত আমাৰ ল’ৰা-ছোৱালীক কেৱল কিতাপৰ জ্ঞান দি আছিলো। নতুন ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিয়ে সেই পুৰণি অপ্রাসংগিক ব্যৱস্থাটো সলনি কৰি আছে৷ ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি ব্যৱহাৰিকৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঢ় লৈ উঠিছে। এতিয়া আপোনাৰ পঢ়া-শুনা অধিক হোৱাৰ লগে লগে এতিয়া কোৱা হৈছে যে পাঠদানৰ সময়সীমা শেষ হ’ল। এতিয়া শিক্ষণৰ জৰিয়তে শিক্ষাক আগুৱাই নিব লাগিব। এতিয়া যেনেকৈ মাটিৰ বিষয়ে কিবা এটা ক’ব লাগে, চকৰ বিষয়ে কিবা এটা শিকাওক, যদিহে ল’ৰা-ছোৱালীবোৰক মৃৎশিল্পীৰ ঘৰলৈ লৈ যাব পাৰে। মৃৎশিল্পীৰ ঘৰলৈ গ’লে বহু বস্তু চাবলৈ পাব। মৃৎশিল্পীসকলে কি অৱস্থাত থাকে, কিমান কষ্ট কৰে? দৰিদ্ৰতাৰ পৰা ওলাই আহিবলৈ এজন ব্যক্তিয়ে কিমান চেষ্টা কৰিছে। আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা শিশুৰ সংবেদনশীলতা জাগ্ৰত হ’ব। ল’ৰা-ছোৱালীয়ে দেখিব যে কেনেকৈ মাটিৰ পৰা পাত্ৰ, পাত্ৰ আৰু পাত্ৰ তৈয়াৰ কৰা হয়। মাটিৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰ কি, এই সকলোবোৰ বস্তু পোনপটীয়াকৈ দেখা যাব। এনে ব্যৱহাৰিক পন্থা ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ এক অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান।
সতীৰ্থসকল,
অনন্য পৰীক্ষা-নিৰীক্ষাকাৰী আৰু পাঠদান-শিক্ষাৰ বিতৰ্ক আজিকালি শুনা যায়। কিন্তু মোৰ শৈশৱৰ এটা ঘটনা কওঁ। আজি মোৰ এজন শিক্ষকক হেৰুৱাইছে। মোৰ প্ৰাথমিক শিক্ষক, সেইদিনা সন্ধিয়া যেতিয়া সি স্কুলৰ পৰা ঘৰলৈ যাব লগা হৈছিল। গতিকে, ল’ৰা-ছোৱালীবোৰক কিবা এটা কাম দিয়া হ’ল নহয় আনটো। আৰু হোমৱৰ্ক কৰা মানুহজন নহয়, আগতে তেওঁলোকে আন কিবা কাম দিছিল। আগতে কোৱাৰ দৰে বাৰু ভাই এই কামটো কৰি কাইলৈ দহটা ভাত আনিব লাগে। আন কিছুমানক ১০ টা মুং শস্য আনিবলৈ কোৱা হৈছিল। তৃতীয়জনক ১০ টুকুৰা তুৰ দালি আনিবলৈ কোৱা হ’ল। চতুৰ্থজনক ১০ গ্ৰাম আনিবলৈ কোৱা হ’ল। আগতে ১০-১০ জনৰ পৰা সকলোৰে পৰা এনেকুৱা কিবা এটা পাইছিল। গতিকে শিশুটিয়ে আগতে ঘৰলৈ যোৱাৰ কথা মনত পেলাইছিল, মই ১০ আনিব লাগিব, ১০ আনিব লাগিব। আগতে ১০ নম্বৰটো ঠিক কৰা হৈছিল। তাৰ পিছত মই তাৰ মনত ঘেঁহু বা চাউল আনিব লাগে, ঘৰলৈ যোৱাৰ আগতে মাকক কৈছিল। কালি ছাৰে মোক এইটো ল’বলৈ ক’লে। ৰাতিপুৱালৈকে সেই ভাত আৰু ১০, চাউল আৰু ১০ তাৰ মনত থাকি গ’ল। কিন্তু আমি ক্লাছলৈ যাওঁতে আমাৰ শিক্ষকে সকলোবোৰ সংগ্ৰহ কৰিছিল। আৰু তাৰ পিছত আগতে সকলোকে বিভিন্ন মানুহক কৈছিল, ভাল ভাই, আপুনি এইটো কৰক, তাৰ পৰা ৫ মুং উলিয়াই, দ্বিতীয়জনক কৈছিল, ৩ গ্ৰাম উলিয়াই, তৃতীয়জনক কৈছিল, তাৰ মানে তেওঁ গ্ৰাম চিনি পাবলৈ আৰম্ভ কৰে, তেওঁ চন্দ্ৰক চিনি পায় তেওঁ সংখ্যাটো মনত পেলায়। অৰ্থাৎ তেওঁলোকৰ ব্যৱহাৰিক ব্যৱস্থা এনেকুৱাই আছিল, আমাৰ বাবেও বৰ আচহুৱা যেন লাগিছিল। কিন্তু সেইটোৱেই আছিল তেওঁৰ শিক্ষাদানৰ ধৰণ। আমি যেতিয়া ১ বছৰ সম্পূৰ্ণ কৰি পিছৰ বছৰলৈ গলো, তেতিয়াও একেজন শিক্ষক আছিল, গতিকে তেওঁ আকৌ একেই ক’লে, মই প্ৰশ্ন কৰাত অভ্যস্ত হৈ পৰিলোঁ, গতিকে মই ক’লোঁ ছাৰ, যোৱা বছৰ আপুনি এই কামটো কৰি দিলে, কিয় কৰি আছে আকৌ কৰা হৈছে? ক’লে মনে মনে থাকক, আপুনি আপোনাৰ কাম কৰক। ঠিক আছে, আপুনি কোৱা কথাখিনি আমি লৈ আহিছো। কিন্তু দ্বিতীয় বছৰত সি সলনি হ’ল। প্ৰত্যেকৰে চকুত বান্ধি থৈছিল। আৰু তেওঁ ক’লে, কোনটো মুং, কোনটো গ্ৰাম আৰু স্পৰ্শ ইন্দ্ৰিয়ৰ শক্তি কি, আপুনি স্পৰ্শৰ দ্বাৰা সিদ্ধান্ত ল’ব পাৰে বন্ধুসকল, তেওঁ ইয়াক অতি সহজভাৱে শিকাইছিল। মই মোৰ অভিজ্ঞতা কৈছো এজন শিক্ষকে আপোনাৰ লগত জড়িত হ’লে কেনেকুৱা কৰে। এই এটা কামৰ পৰা আমি কিমান লাভৱান হ’লোঁ সেয়া আপুনি কল্পনা কৰিব পাৰে। গণনাৰ কথা শিকিলোঁ, দালিৰ কথা শিকিলোঁ, ৰঙৰ কথা শিকিলোঁ। গতিকে এইদৰে তেওঁ আমাক ব্যৱহাৰিক জ্ঞানেৰে অধ্যয়ন কৰিবলৈ বাধ্য কৰাইছিল। প্ৰেকটিকেলৰ সৈতে অধ্যয়ন কৰিলে এইটোৱেই ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ মৌলিক মনোভাৱো, আৰু ইয়াক মাটিত ৰখাৰ দায়িত্ব আপোনালোক সকলোৱে পালন কৰিব লাগিব।
সতীৰ্থসকল,
ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিত যি বৃহৎ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে, সেইটোৱে আমাৰ গাঁও আৰু সৰু চহৰৰ শিক্ষক-শিক্ষয়িত্ৰীসকলক বহুত সহায় কৰিবলৈ গৈ আছে। এয়াই মাতৃভাষাত শিক্ষাৰ ব্যৱস্থা-। আমাৰ দেশত ব্ৰিটিছে ডেৰশ বছৰ শাসন কৰিছিল যদিও তথাপিও ইংৰাজী ভাষা এটা শ্ৰেণীত সীমাবদ্ধ হৈ থাকিল। দুৰ্ভাগ্যজনকভাৱে স্বাধীনতাৰ পিছত এনে ব্যৱস্থা গঢ় লৈ উঠিছিল যে ইংৰাজী ভাষাৰ শিক্ষাই অগ্ৰাধিকাৰ লাভ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। অভিভাৱকসকলেও ল’ৰা-ছোৱালীক ইংৰাজী ভাষাত শিকোৱাৰ অনুপ্ৰেৰণা লাভ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। মোৰ শিক্ষক সংঘই কেতিয়াবা ইয়াৰ অসুবিধাৰ কথা ভাবিছে নে নাই নাজানো। আজি মই আপোনালোকক কৈছোঁ, যি সময়ত আপুনি ভাবিব, এই বিষয়ত এই চৰকাৰখনক যিমানেই প্ৰশংসা কৰিব সিমানেই কম হ’ব। কি হ’ল, যেতিয়া ই ইংৰাজীত কাম কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে, তেতিয়া আমাৰ মাতৃভাষাত পঢ়া-শুনা কৰি গুচি যোৱা গাঁৱে-ভূঞে আৰু দৰিদ্ৰ পৰিয়ালৰ পৰা অহা আমাৰ লাখ লাখ শিক্ষক৷ সি যিমানেই ভাল শিক্ষক নহওক কিয় ইংৰাজী শিকাৰ সুযোগ নাপালে। এতিয়া তেওঁৰ বাবে চাকৰিৰ ভাবুকি আহিবলৈ ধৰিলে। কাৰণ ইংৰাজীৰ পৰিবেশ গুচি গৈছে। আপোনাৰ চাকৰি নিশ্চিত কৰিবলৈ আমি মাতৃভাষাত শিক্ষাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছো আৰু ভৱিষ্যতেও আপোনাৰ দৰে সহকৰ্মীৰ চাকৰি নিশ্চিত কৰিছো। যিয়ে মোৰ শিক্ষকৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিবলৈ গৈ আছে। আমাৰ দেশত দশক দশক ধৰি এই কাম চলি আছিল। কিন্তু এতিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিয়ে মাতৃভাষাত পাঠদানৰ প্ৰসাৰ ঘটায়। ইয়াৰ পৰা আপুনি বিপুল লাভ পাব। আমাৰ গাঁৱৰ পৰা অহা, দৰিদ্ৰ পৰিয়ালৰ পৰা অহা যুৱক-যুৱতীসকলে ইয়াৰ পৰা বিপুল লাভ পাব, শিক্ষকসকলে পাব, চাকৰিৰ সুযোগ সৃষ্টি হ’ব।
সতীৰ্থসকল,
শিক্ষকৰ লগত জড়িত প্ৰত্যাহ্বানৰ মাজত আজি আমিও সমাজত এনে এক পৰিবেশ সৃষ্টি কৰিব লাগিব, য’ত মানুহে স্বেচ্ছাই শিক্ষক হ’বলৈ আগবাঢ়ি আহে। সাম্প্ৰতিক পৰিস্থিতিত আমি দেখিবলৈ পাওঁ যে মানুহে ডাক্তৰ হোৱাৰ কথা, ইঞ্জিনিয়াৰ হোৱাৰ কথা, এম বি এ কৰা, টেকন’লজিৰ বিষয়ে জনা কথা কয়, কিন্তু খুব কম দেখা যায়, কোনে কাৰোবাক আহি ক’বলৈ দিয়ে যে মই শিক্ষক হ’ব বিচাৰো, মই ল’ৰা-ছোৱালীক শিকাব বিচাৰো। এই পৰিস্থিতি যিকোনো সমাজৰ বাবে এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান। এই প্ৰশ্নটো উত্থাপন কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় যে আমি ল’ৰা-ছোৱালীক চাকৰিৰ বাবে পঢ়ুৱাইছো, আমিও দৰমহা পাইছো, কিন্তু আমিও হৃদয়ৰ পৰা শিক্ষক নেকি? আমি আজীৱন শিক্ষক নেকি? শুই থাকোঁতে, সাৰ পাই বা সাৰ পাই থাকোঁতে আমাৰ মনত এই অনুভৱ হয়নে যে মই দেশৰ ভৱিষ্যত গঢ় দিব লাগিব, ল’ৰা-ছোৱালীক নিতৌ নতুন কিবা এটা শিকাব লাগিব? সমাজ গঢ়াত শিক্ষকৰ ভূমিকা অতি ডাঙৰ বুলি মোৰ বিশ্বাস। কিন্তু কেতিয়াবা কিছুমান পৰিস্থিতি দেখি মইও বিষ অনুভৱ কৰো। মই ক’ম, তুমিও মোৰ সমস্যাটো বুজিব পাৰিবা। মই কেতিয়াবা কাৰণ মোৰ মনত যেনেকৈ ৰূপালা জীয়ে এইমাত্ৰ বৰ্ণনা কৰিছে। মই যেতিয়া মুখ্যমন্ত্ৰী হৈছিলো তেতিয়া মোৰ দুটা ইচ্ছা আছিল, দুটা ব্যক্তিগত ইচ্ছা আছিল। মোৰ শৈশৱত স্কুলত মোৰ লগত পঢ়া বন্ধু-বান্ধৱীক মই চি এমৰ ঘৰলৈ মাতিব লাগে। কাৰণ মই, মই এজন প্ৰব্ৰজনকাৰী আছিলো, সকলোৰে লগত মোৰ সম্পৰ্ক ভাঙি গৈছিল। মাজতে তিনিটা দশক পাৰ হৈ গ’ল, গতিকে সেই পুৰণি বন্ধুসকলক মনত পেলাবলৈ মন গ’ল৷ আৰু দ্বিতীয়তে মোৰ সকলো শিক্ষককে মোৰ ঘৰলৈ নিমন্ত্ৰণ কৰি সন্মান জনাব বিচাৰিছিলো। আৰু মই সুখী যে সেই সময়ত যেতিয়া মই মোৰ শিক্ষকসকলক ফোন কৰিছিলো তেতিয়া এজন শিক্ষকৰ বয়স আছিল ৯৩ বছৰ আৰু আপোনালোক বন্ধুসকলে গৌৰৱ কৰিব যে মই এনেকুৱা এজন ছাত্ৰ। মোৰ সকলো শিক্ষক আজিও জীয়াই আছে। মই তেওঁৰ লগত জীৱন সংস্পৰ্শত আছো, আজিও। কিন্তু আজিকালি মই কি বিচাৰি আছো যদি মই ক'ৰবাত কাৰোবাক বিয়াত মাতিবলৈ আহিছো বা বিয়ালৈ যাওঁ। গতিকে মই তেওঁক সুধিছো, তেওঁ নিশ্চয় কিমান ডাঙৰ মানুহ, মই তেওঁক সুধিছো। ভাল ভাই, আপোনাৰ বিয়া হ'ব, ই আপোনাৰ জীৱনৰ এটা অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ অনুষ্ঠান, আপুনি আপোনাৰ কোনো শিক্ষকক বিয়ালৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছে নেকি? ১০০ ৰ ভিতৰত ৯০% কোনেও কোৱা নাই যে মই শিক্ষকক ফোন কৰিছো। আৰু যেতিয়া মই এই প্ৰশ্নটো সুধিম তেতিয়া মানুহে ইফালে সিফালে বিচাৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। আৰে যিজনে তোমাৰ জীৱনটো বনাবলৈ আৰম্ভ কৰিলে আৰু তুমি জীৱনৰ বহুত ডাঙৰ পৰ্যায়ৰ দিশে আগবাঢ়িছা আৰু তুমি বিয়াত তোমাৰ গুৰুক মনত পেলোৱা নাছিলা। এয়া সমাজৰ এক বাস্তৱ আৰু কিয় এনেকুৱা হৈছে? আমি সকলোৱে এই বিষয়ে চিন্তা কৰা উচিত। আৰু এই সত্যৰ আন এটা দিশ আছে। তেনেকুৱা মানুহক মই যিদৰে সোধো, তেনেদৰে ছাৰক ছাত্র-ছাত্রীৰ কথাও সুধিছোঁ৷ বহুতো পাঠদান কাৰ্যসূচীত অংশগ্ৰহণ কৰি ভাল পাইছো। বহু বছৰ ধৰি ভ্ৰমণ কৰি থাকোঁ, গতিকে তেওঁলোকক নিশ্চয় লগ পাওঁ, গতিকে তেওঁলোকক সুধিছো, স্কুলৰ সৰু সৰু অনুষ্ঠানবোৰতো গৈ তেওঁলোকৰ শিক্ষকৰ কোঠাত বহি তেওঁলোকক সুধিছো। মই সুধিছো, ভালে কোৱা ভাই, আপুনি ২০ বছৰ শিক্ষক হৈ আছে, কোনোবাই ২৫ বছৰ শিক্ষক, কোনোবাই ১২ বছৰ শিক্ষক হৈ আছে। আপুনি মোক ১০ জন ছাত্ৰৰ নাম কওক। আপোনাৰ জীৱনৰ ১০ জন ছাত্ৰৰ নাম কওক যিয়ে আজি জীৱনত ইমান উচ্চতা অৰ্জন কৰিছে যে তেওঁ আপোনাৰ ছাত্ৰ আছিল আৰু তেওঁৰ জীৱন সফল হৈছে বুলি গৌৰৱ অনুভৱ কৰিছে। দুৰ্ভাগ্যজনকভাৱে ক’ব লাগিব যে বহু শিক্ষকে মোক উত্তৰ দিব পৰা নাই যে মই ২০ বছৰ ধৰি শিক্ষক হৈ আছো, প্ৰতিদিনে ল’ৰা-ছোৱালী আহি মোৰ লগত থাকিছিল, কিন্তু কোন ১০ জন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে নিজৰ জীৱনটো গঢ়ি তুলিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু মই তেওঁলোকক মনত পেলাইছো বা নাই , মোৰ সিহঁতৰ লগত কিছু সম্পৰ্ক আছে।যোৱা হৈছে নে নাই অন্যথা শূন্য ফলাফল আহি আছে বন্ধুসকল। অৰ্থাৎ বিচ্ছিন্নতা দুয়োফালৰ পৰাই হয়। ছাত্ৰ আৰু শিক্ষক উভয় পক্ষৰ পৰাই এনে হৈছে।
সতীৰ্থসকল,
এনে নহয় যে সকলো ধ্বংস হৈ গৈছে। আমাৰ খেলপথাৰত আপুনি পৰিস্থিতি সম্পূৰ্ণ বেলেগ বিচাৰি পায়। আমি দেখিবলৈ পাওঁ যে যদি কোনো খেলুৱৈয়ে পদক লৈ আহে তেন্তে তেওঁ প্ৰথমে নিজৰ গুৰু, নিজৰ প্ৰশিক্ষকক চেলুট দিয়ে। তেওঁ নিশ্চয় অলিম্পিক জয় কৰাৰ পিছতহে আহিছিল। শৈশৱত খেল শিকোৱাজনৰ মাজত নিশ্চয় ১৫-২০ বছৰৰ ব্যৱধান পাৰ হৈ গৈছে, তথাপিও পদক পালে সেই শিক্ষকজনক চেলুট দিয়ে। গুৰুজনাৰ প্ৰতি এই সন্মানৰ অনুভূতি গোটেই জীৱন তেওঁৰ মনত থাকে। এনে হয় কাৰণ গুৰু বা প্ৰশিক্ষকে ব্যক্তিগত খেলুৱৈজনৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে, তেওঁৰ জীৱনৰ লগত জড়িত হৈ তেওঁক গ্ৰুমিং কৰে। ইয়াৰ ওপৰত কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰে। খেলপথাৰৰ বাহিৰেও শিক্ষকৰ স্বাভাৱিক জগতখনত আমি খুব কমেইহে দেখা পাওঁ যে এজন ছাত্ৰই তেওঁলোকক আজীৱন স্মৰণ কৰি আছে, তেওঁলোকৰ সংস্পৰ্শত আছে। আমি ভাবিব লাগিব যে কিয় এনেকুৱা হয়।
সতীৰ্থসকল,
সময়ৰ লগে লগে ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু বিদ্যালয়ৰ মাজৰ সংযোগ বিচ্ছিন্নতাও বাঢ়িছে। স্নাতক হোৱাৰ পিছত ল’ৰা-ছোৱালীয়ে স্কুলখন মিছ কৰে যেতিয়া ফৰ্ম এখন পূৰণ কৰি তাৰ পৰাই এডমিচন ল’ব লাগে। বহুবাৰ মানুহক সুধিছো যে আপুনি জানেনে আপোনাৰ স্কুলৰ প্ৰতিষ্ঠা দিৱস কেতিয়া বা আপোনাৰ বিদ্যালয়ৰ জন্মদিন? জন্মদিন মানে সেই গাঁৱত আপোনাৰ স্কুল আৰম্ভ হোৱাৰ সময়ত কোনটো দিন আছিল। আৰু মোৰ অভিজ্ঞতা হৈছে যে ল’ৰা-ছোৱালীয়ে বা বিদ্যালয়খনৰ পৰিচালনা বা শিক্ষকসকলে নাজানে যে তেওঁলোকে যিখন বিদ্যালয়ত কাম কৰি আছে বা যিখন বিদ্যালয়ত পঢ়িছিল, কেতিয়া আৰম্ভ হৈছিল। এই তথ্য উপলব্ধ নহয় ভাই। বিদ্যালয় আৰু ছাত্ৰৰ মাজৰ বিচ্ছিন্নতা আঁতৰাবলৈ এই পৰম্পৰা আৰম্ভ কৰিব পাৰি যে আমি বিদ্যালয়ৰ জন্মদিনটো উদযাপন কৰি অতি আড়ম্বৰেৰে উদযাপন কৰো, গোটেই গাঁওখনে একেলগে উদযাপন কৰে আৰু সেই অজুহাতত যে আপুনি সেই বিদ্যালয়ত পঢ়িছে, সকলো পুৰণি- পুৰণি মানুহবোৰক গোটাই লওক, সকলো পুৰণি শিক্ষকক গোটাই লওক, আপুনি দেখিব যে এটা গোটেই পৰিৱেশ সলনি হ’ব, আত্মীয়তাৰ নতুন আৰম্ভণি আৰম্ভ হ’ব। ইয়াৰ দ্বাৰা এটা সংযোগৰ সৃষ্টি হ’ব, সমাজখন সংযোগ হ’ব আৰু আপুনিও জানিব যে আমাৰ শিক্ষিত ল’ৰা-ছোৱালীয়ে আজি ক’ত উপনীত হৈছে৷ আপুনি গৌৰৱ অনুভৱ কৰিব। মই এইটোও দেখিছোঁ যে স্কুলবোৰে নিজৰ শিক্ষিত ল’ৰা-ছোৱালী ক’ত উপনীত হৈছে, কিমান উচ্চতাত আছে নাজানে। কোনোবা কোনো কোম্পানীৰ চিইঅ’, কোনোবা ডাক্তৰ, কোনোবা অভিযন্তা, কোনোবাই অসামৰিক সেৱাত যোগদান কৰিছে। তেওঁৰ বিষয়ে সকলোৱে জানে, কিন্তু তেওঁ যিখন স্কুলত পঢ়িছিল, সেই একেখন স্কুলৰ মানুহে নাজানে। মোৰ দৃঢ় বিশ্বাস যে এজন ব্যক্তি যিমানেই মহান নহওক কিয়, যি পদবীতেই নাথাকক কিয়, তেওঁৰ পুৰণি স্কুলৰ পৰা নিমন্ত্ৰণ পালে নিশ্চয় সেই স্কুলখনলৈ সুখেৰে যাব। সেইবাবেই প্ৰতিখন বিদ্যালয়ে নিজৰ বিদ্যালয়ৰ জন্মদিন পালন কৰিব লাগিব।
সতীৰ্থসকল,
এটা অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয় হ’ল ফিটনেছ আৰু স্বাস্থ্যৰ লগতে পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা। এই সকলোবোৰ বিষয় ইটোৱে সিটোৰ লগত জড়িত। বহু সময়ত দেখিছোঁ ল’ৰা-ছোৱালীৰ জীৱনটো ইমানেই শিথিল হৈ পৰিছে যে গোটেই দিনটো কোনো ধৰণৰ শাৰীৰিক ক্ৰিয়া-কলাপ নকৰাকৈয়ে পাৰ হৈ যায়। হয় মোবাইলত ডিজিটেলভাৱে বহি বা টিভিৰ সন্মুখত বহি। কেতিয়াবা স্কুললৈ যাওঁতে ল’ৰা-ছোৱালীক সুধিছিলোঁ, দিনটোত ৪ বাৰ ঘাম ওলোৱা কেইজন ল’ৰা-ছোৱালী আছে? বহু শিশুৱে ঘাম কি তাকো নাজানে। শিশুৰ খেলা-ধূলাৰ কোনো ৰুটিন নথকাৰ বাবে ঘাম নাযায়। এনে পৰিস্থিতিত তেওঁলোকৰ সৰ্বাংগীন বিকাশ কেনেকৈ হ’ব? আপোনালোকে সকলোৱে জানে, চৰকাৰে ল’ৰা-ছোৱালীৰ পুষ্টিৰ ওপৰত কিমান গুৰুত্ব দিছে। চৰকাৰে মধ্যাহ্ন ভোজনৰ ব্যৱস্থা কৰে। যদি অনুভৱ হয় যে কেনেবাকৈ খাদ্য যোগান ধৰিব লাগিব, কাগজ-পত্ৰৰ সৈতে সকলো ঠিকেই থাকিব লাগিব, তেন্তে পুষ্টিৰ সন্দৰ্ভত প্ৰত্যাহ্বান আহি থাকিব। মই বেলেগ ধৰণেৰে দেখিছোঁ বন্ধুসকল। বাজেট চৰকাৰে দিয়ে, কিন্তু আমি সেই দেশৰ মানুহ, য’ত সৰু খাদ্য খণ্ডও যিকোনো ব্যক্তিয়ে চলাই থাকে আৰু যিকোনো ব্যক্তিয়ে তালৈ আহিলেই খাদ্য পায়। সমাজে তেওঁক অতি গৌৰৱেৰে চায়, বৰ শ্ৰদ্ধাৰে চায়। আজি লাংগাৰ কথা কওঁ, আজি লাংগাৰক অতি শ্ৰদ্ধাৰে দেখা গৈছে। আজি চাওঁক অতি ভক্তিৰে মানুহক খুৱাই থকা ভাণ্ডাৰা আছে। আমাৰ স্কুলত ভাণ্ডাৰা যে প্ৰতিদিনে চলি আছে আমি অনুভৱ নকৰোনে। সেই ল’ৰা-ছোৱালীক খুৱাই দিয়াৰ আনন্দ, তেওঁলোকৰ মনৰ খেতি কৰাৰ আনন্দ আৰু কেৱল পেটত কিছু খাদ্য থকাৰ বাবে এক বিশুদ্ধ অনুভূতি, সেয়াই যথেষ্ট নহয় বন্ধু। আমি উপলব্ধি কৰা উচিত যে চাওক এই গোটেই সমাজখনে কিমান কাম কৰি আছে যাতে আপুনি ভোকত নাথাকে, সেই ল’ৰা-ছোৱালীবোৰৰ জীৱনৰ সৈতে আৰু মোৰ বিশ্বাস যে ডালি গাঁৱৰ দুজন জ্যেষ্ঠ লোকক এই দুপৰীয়াৰ মধ্যাহ্ন ভোজন আহক, পৰিবেশন কৰক বুলি কোৱা উচিত আমাৰ ল'ৰা-ছোৱালী আৰু আপুনিও একেলগে খাব পাৰে। চাওক, গোটেই পৰিৱেশটো সলনি হ’ব, এই মধ্যাহ্ন ভোজনটোৱেই হৈ পৰিব এটা ডাঙৰ অনুষ্ঠানৰ কাৰণ। আৰু তাৰ লগত ল’ৰা-ছোৱালীক কেনেকৈ খুৱাব লাগে, কেনেকৈ পৰিষ্কাৰকৈ খাব লাগে, কোনো খাদ্য নষ্ট নকৰিব, একো পেলাব নালাগে, সকলো ৰীতি-নীতি ইয়াৰ লগত জড়িত হৈ পৰিব। শিক্ষক হিচাপে আমি নিজে আদৰ্শ দাঙি ধৰিলে তাৰ ফল দৰ্শনীয় হয়। মনত আছে, এবাৰ মই মুখ্যমন্ত্ৰী হৈ থাকোঁতে ইয়াত গুজৰাটৰ জনজাতীয় প্ৰধান জিলা এখনৰ এখন বিদ্যালয়ত পঢ়িছিলো। তালৈ যাওঁতে দেখিলো ল’ৰা-ছোৱালীবোৰ বৰ পৰিপাটি আৰু পৰিষ্কাৰ আৰু প্ৰত্যেকৰে পিনত ওলমি থকা ৰুমাল এখন। গতিকে আৰু সেই ল’ৰা-ছোৱালীকেইটাক শিকাইছিল যে হাত,নাক চাফা কৰিব লাগিব আৰু তেওঁলোকে তেনেকুৱা কৰিছিল আৰু স্কুল শেষ হ’লে ছাৰে উলিয়াই আনিছিল, ধুই ঘৰলৈ লৈ গৈছিল আৰু পিছদিনা ঘূৰাই আনিছিল।তাৰ পিছত তাই পিন্ধিছিল। আৰু যেতিয়া তথ্য পালোঁ, মই জানো ইয়াত গুজৰাটত পুৰণি কাপোৰ বিক্ৰী কৰি বাচন-বৰ্তন কিনাটো বিশেষ কথা। সেই মহিলাগৰাকী দুখীয়া আছিল, কিন্তু তাইৰ শাৰী বিক্ৰী কৰা নাছিল। তাই শাৰীখন কাটি ৰুমাল বনাই ল’ৰা-ছোৱালীৰ ওপৰত লগাইছিল। এতিয়া চাওক এগৰাকী শিক্ষয়িত্ৰীয়ে তাইৰ কৰ্তব্যৰ অংশ নহোৱা তাইৰ পুৰণি শাড়ীৰ টুকুৰাবোৰেৰে সেই ল’ৰা-ছোৱালীবোৰক কিমান ৰীতি-নীতি দি আছিল। তেওঁৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ ভাৱ এটা আছিল।মই সেই জনজাতীয় অঞ্চলৰ মাতৃৰ কথা কৈছোঁ।
ভাইসকল ভগ্নীসকল,
পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ জ্ঞান আৰু মই আন এখন বিদ্যালয়ৰ কথা ক’ম। স্কুল এখনলৈ গ’লে স্কুলখন জুপুৰিৰ দৰে আছিল, ডাঙৰ স্কুল নাছিল, জনজাতীয় অঞ্চল আছিল, গতিকে মাত্ৰ এটা লিড আছিল, আইনা আছিল, ২/২ আইনা থাকিব। সেই শিক্ষকজনে এটা নিয়ম বনাইছিল, যিয়েই স্কুললৈ আহে, প্ৰথমে ৫ ছেকেণ্ড আইনাখনৰ সন্মুখত থিয় হৈ নিজকে চাওক আৰু তাৰ পিছত ক্লাছলৈ যাওক। সেই একক পৰীক্ষাৰ লগে লগে যিকোনো শিশুৱে আহি তেওঁৰ সন্মুখত চুলিখিনি ঠিক কৰি দিছিল লগে লগে তেওঁৰ আত্মসন্মান জাগ্ৰত হৈছিল। তেওঁ অনুভৱ কৰিলে যে মই এনেকৈয়ে থাকিব লাগে। শিক্ষকসকলে পৰিৱৰ্তন অনাৰ কামটো কি আচৰিত ধৰণেৰে কৰে। এনে শ শ উদাহৰণ আমাৰ সন্মুখত আছে।
সতীৰ্থসকল,
আপোনাৰ এটা সৰু প্ৰচেষ্টাই কিমান ডাঙৰ পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে আপুনি কল্পনা কৰিব পাৰে। মই আপোনালোকক বহুতো উদাহৰণ দিব পাৰো, যিবোৰ মই নিজেই আপোনালোকৰ শিক্ষকসকলৰ মাজত থাকিও দেখিছো, চিনি পাইছো আৰু শিকিছো। কিন্তু সময়ৰ অভাৱ, গতিকে মোৰ কথাটো বিশদভাৱে ক’বলৈ যোৱা নাই। মই মোৰ কথা থমকি ৰওঁ। মই নিশ্চিত, আমাৰ পৰম্পৰাই গুৰুজনক যি স্থান দিছে, আপোনালোক সকলোৱে সেই মৰ্যাদা, সেই গৌৰৱ, সেই মহান পৰম্পৰাক আগুৱাই লৈ যাব, আৰু নতুন ভাৰতৰ সপোন পূৰণ কৰিব। এই বিশ্বাসেৰে আপোনালোক সকলোকে বহুত বহুত ধন্যবাদ আৰু শুভেচ্ছা জনালোঁ।
শুভ আবেলি!
