১১ লাখ নতুন লাখপতি দিদিক সম্বৰ্ধনা আৰু প্ৰমাণ পত্ৰ প্ৰদান
২৫০০ কোটি টকাৰ ঘূৰ্ণীয়মান পুঁজি মুকলিৰ লগতে প্ৰদান কৰিলে ৫০০০ কোটি টকাৰ বেংক ঋণ
“মাতৃ আৰু ভগ্নীসকলৰ জীৱন সহজ কৰি তোলাৰ বাবে আমাৰ চৰকাৰ সম্পূৰ্ণ প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধ”
“মহাৰাষ্ট্ৰৰ পৰম্পৰা কেৱল ভাৰততে নহয়, সমগ্ৰ বিশ্বতে পৰিচিত”
“মহাৰাষ্ট্ৰৰ ‘মাত্ৰুশক্তি’ৰ পৰা সমগ্ৰ ভাৰত অনুপ্ৰাণিত হৈছে”
“সমাজ আৰু দেশৰ ভৱিষ্যত গঢ়ি তোলাত ভাৰতৰ ‘মাত্ৰুশক্তি’য়ে সদায় অপৰিসীম অৱদান আগবঢ়াই আহিছে”
“এগৰাকী ভগ্নী লাখপতি দিদি হ’লেই এটা সম্পূৰ্ণ পৰিয়ালৰ ভাগ্য সলনি হয়”
“আমাৰ চৰকাৰে কন্যাৰ বাবে প্ৰতিটো খণ্ড মুকলি কৰিছে যিটো এসময়ত তেওঁলোকৰ বাবে নিষিদ্ধ আছিল”
“চৰকাৰ সলনি হ’ব পাৰে, কিন্তু সমাজ হিচাপে আৰু চৰকাৰ হিচাপে আমাৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ দায়িত্ব হ’ব লাগে মহিলাৰ জীৱন আৰু মৰ্যাদা ৰক্ষা কৰা”
‘মই আপোনালোকক আশ্বাস দিছো, মহিলাৰ ওপৰত হোৱা অত্যাচাৰ বন্ধ কৰিবলৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ সকলো প্ৰকাৰে ৰাজ্য চৰকাৰসমূহৰ লগত আছে। ভাৰতীয় সমাজৰ পৰা এই পাপী মানসিকতা নিৰ্মূল নোহোৱালৈকে আমি ক্ষান্ত নহও”

প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে আজি মহাৰাষ্ট্ৰৰ জলগাঁৱত লাখপতি দিদী সন্মিলনত অংশগ্ৰহণ কৰে। তেওঁ প্ৰমাণ পত্ৰ বিতৰণ কৰাৰ লগতে বৰ্তমান চৰকাৰৰ তৃতীয় কাৰ্যকালত শেহতীয়াকৈ লাখপতি হোৱা ১১ লাখ নতুন লাখপতি দিদিক সম্বৰ্ধনা জনায়। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে দেশৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ পৰা অহা লাখপতি দিদিৰ সৈতেও মত বিনিময় কৰে। শ্ৰী মোদীয়ে ২৫০০ কোটি টকাৰ ঘূৰ্ণীয়মান পুঁজি মুকলি কৰে, যাৰ জৰিয়তে ৪.৩ লাখ আত্মসহায়ক গোটৰ (এছএইচজি) প্ৰায় ৪৮ লাখ সদস্য উপকৃত হয়। লগতে তেওঁ ৫,০০০ কোটি টকাৰ বেংক ঋণ প্ৰদান কৰে যিয়ে ২.৩৫ লাখ আত্মসহায়ক গোটৰ ২৫.৮ লাখ সদস্যক উপকৃত কৰিব। লাখপতি দিদী যোজনাৰ আৰম্ভণিৰ পৰাই ইতিমধ্যে এক কোটি মহিলাক লাখপতি দিদি হিচাপে গঢ়ি তোলা হৈছে আৰু বৰ্তমান চৰকাৰে তিনি কোটি লাখপতি দিদীৰ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰিছে।

 

এই উপলক্ষে উপস্থিত থকা মাতৃ-ভগ্নীৰ বিপুল জনসমাগমৰ প্ৰতি কৃতজ্ঞতা জ্ঞাপন কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে ভাষণৰ আৰম্ভণি কৰে। ভাষণৰ পূর্বে প্রধানমন্ত্রীয়ে নেপালৰ তানাহুনত সংঘটিত বাছ দুর্ঘটনাত প্ৰাণহানি হোৱা লোকসকলৰ প্রতি শোক প্রকাশ কৰে য’ত জলগাঁৱৰ কেইবাজনো লোকে প্রাণ হেৰুৱাইছে৷ তেওঁ জনোৱা মতে, দুৰ্ঘটনা সংঘটিত হোৱাৰ লগে লগে ভাৰত চৰকাৰে নেপাল চৰকাৰৰ সৈতে যোগাযোগ কৰে আৰু কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী ৰক্ষতাই খাদছেক নেপাললৈ প্ৰেৰণ কৰে। তেওঁ কয় যে মৃত লোকসকলৰ মৃতদেহ বায়ুসেনাৰ বিশেষ বিমানেৰে অনা হৈছে আৰু আহতসকলক চিকিৎসা সেৱা আগবঢ়োৱা হৈছে। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে তেওঁলোকৰ আশু আৰোগ্যৰ বাবে প্ৰাৰ্থনা কৰি কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ পৰা সম্ভৱপৰ সকলো সহায়ৰ আশ্বাস দিয়ে।

 

লাখপতি দিদী সন্মিলনৰ বিশাল অনুষ্ঠানত মাতৃ-ভগ্নীৰ বিপুল জনসমাগমক লৈ আনন্দ প্ৰকাশ কৰি শ্ৰী মোদীয়ে কয়, “আজি সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষত বিস্তৃত লাখ লাখ মহিলা এছ এইচ জিৰ বাবে ৬০০০ কোটি টকাতকৈ অধিক ধন প্ৰদান কৰা হ’ল”। তেওঁ লগতে কয় যে এই পুঁজিয়ে বহু মহিলাক ‘লাখপতি দিদি’লৈ ৰূপান্তৰিত হোৱাত সহায় কৰিব। এই উপলক্ষে প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে সকলোকে শুভেচ্ছা জ্ঞাপন কৰে।

 

প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে আলোকপাত কৰে যে মহাৰাষ্ট্ৰৰ মাতৃ-ভগ্নীসকলে ৰাজ্যখনৰ গৌৰৱময় সংস্কৃতি আৰু পৰম্পৰাৰ আভাস দিয়ে। “মহাৰাষ্ট্ৰৰ পৰম্পৰা কেৱল ভাৰততে নহয়, সমগ্ৰ বিশ্বতে পৰিচিত”, প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কয়। শেহতীয়াকৈ পোলেণ্ড ভ্ৰমণৰ সময়ত মহাৰাষ্ট্ৰৰ সংস্কৃতিৰ সাক্ষী হোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰি তেওঁ কয় যে মহাৰাষ্ট্ৰৰ জনসাধাৰণক পোলেণ্ডৰ নাগৰিকে অতিশয় সন্মান কৰে। তেওঁ পোলেণ্ডৰ জনসাধাৰণৰ দ্বাৰা কলহাপুৰৰ জনসাধাৰণৰ সেৱা আৰু আতিথ্যৰ মনোভাৱৰ প্ৰতি উৎসৰ্গিত কলহাপুৰ স্মৃতিসৌধৰ বিষয়ে কয়। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ যুগক সুঁৱৰি পোলেণ্ডৰ হাজাৰ হাজাৰ মহিলা আৰু শিশুক শিৱাজী মহাৰাজে নিৰ্ধাৰণ কৰা পৰম্পৰা পালন কৰি কলহাপুৰৰ ৰাজ পৰিয়ালে আশ্ৰয় দিছিল বুলি উল্লেখ কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে তেওঁৰ ভ্ৰমণ কালত এনে বীৰত্বৰ কাহিনীক লৈ গৌৰৱবোধ কৰে। তেওঁ নাগৰিকসকলকো একেধৰণৰ পথ অনুসৰণ কৰি দেশৰ নাম বিশ্বত উজলাই তোলাৰ বাবে নিৰন্তৰ প্ৰচেষ্টা চলাবলৈ আহ্বান জনায়।

 

শ্ৰী মোদীয়ে কয় যে মহাৰাষ্ট্ৰৰ সংস্কৃতি সেই ভূমিৰ সাহসী মহিলাসকলৰ সৃষ্টি। তেওঁ লগতে কয় যে সমগ্ৰ ভাৰত মহাৰাষ্ট্ৰৰ ‘মাত্ৰুশক্তি’ৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হৈছে। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কয়, ‘আমাৰ জলগাঁও ভৰকাৰী পৰম্পৰাৰ মন্দিৰ। এইখন মহাসাধু মুক্তাইৰ দেশ।” তেওঁ লগতে কয় যে তেওঁৰ এই কৃতিত্ব আৰু তপস্যা আজিৰ প্ৰজন্মৰ বাবেও এক প্ৰেৰণা আছিল।

 

শ্ৰী মোদীয়ে মন্তব্য কৰে যে বাহিনাবাইৰ কবিতাই বৰ্তমানেও সমাজক কু-সংস্কাৰৰ ঊৰ্ধ্বত চিন্তা কৰিবলৈ বাধ্য কৰে। “মহাৰাষ্ট্ৰৰ যিকোনো কোণেই হওক, ইতিহাসৰ যিকোনো সময়েই হওক, মাত্ৰুশক্তিৰ অৱদান অতুলনীয় হৈ আহিছে”, প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে লগতে কয়। মহাৰাষ্ট্ৰৰ মাত্ৰুশক্তিৰ বিষয়ে আৰু অধিক বিশদভাৱে উল্লেখ কৰি শ্ৰী মোদীয়ে কয় যে মাতা জিজাবায়ে ছত্ৰপতি শিৱাজীৰ জীৱনক দিশ দিলেও আন এগৰাকী মাৰাঠী মহিলা সাবিত্ৰীবাই ফুলেই আছিল কন্যাৰ শিক্ষা আৰু তেওঁলোকৰ কামৰ আঁৰৰ শক্তি, যেতিয়া সমাজত ইয়াক গুৰুত্ব দিয়া হোৱা নাছিল।

 

প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে উল্লেখ কৰে যে ভাৰতৰ নাৰী শক্তিয়ে সমাজ আৰু দেশৰ ভৱিষ্যত গঢ়ি তোলাত সদায় অৰিহণা যোগাই আহিছে। শ্ৰী মোদীয়ে দৃঢ়তাৰে কয়, ‘আজি যেতিয়া ভাৰতে উন্নত হ’বলৈ চেষ্টা কৰিছে, তেতিয়া আমাৰ নাৰী শক্তি আকৌ এবাৰ আগবাঢ়ি আহিছে। মহাৰাষ্ট্ৰৰ মহিলাসকলক তেওঁলোকৰ এই প্ৰচেষ্টাৰ বাবে প্ৰশংসা কৰি শ্ৰী মোদীয়ে কয় যে “আপোনালোক সকলোৰে মাজত ৰাজমাতা জিজাবাই আৰু সাবিত্ৰীবাই ফুলেৰ প্ৰভাৱ মই প্ৰত্যক্ষ কৰিছোঁ।”

 

২০২৪ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনৰ সময়ত মহাৰাষ্ট্ৰ ভ্ৰমণৰ সময়ত ৩ কোটি লাখপতি দিদী গঢ় দিয়াৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰা কথা মনত পেলাই শ্ৰী মোদীয়ে অৱগত কৰে যে যোৱা ১০ বছৰৰ ভিতৰত ১ কোটি লাখপতি দিদী গঢ় দিয়া হৈছিল, আনহাতে কেৱল যোৱা দুমাহত ১১ লাখ নতুন লাখপতি দিদী সৃষ্টি কৰা হৈছে। “মহাৰাষ্ট্ৰতো ১ লাখ লাখপতি দিদি গঢ় দিয়া হৈছিল”, তেওঁ কয়। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে ৰাজ্য চৰকাৰৰ এই প্ৰচেষ্টাক প্ৰশংসা কৰি আলোকপাত কৰে যে মুখ্যমন্ত্ৰী আৰু উপ-মুখ্যমন্ত্ৰীৰ সমগ্ৰ দলটোৱে একাধিক নতুন আঁচনি আৰু কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰি মহাৰাষ্ট্ৰৰ মহিলাসকলক সৱলীকৰণ আৰু শক্তিশালী কৰাৰ বাবে একত্ৰিত হৈছে।

 

লাখপতি দিদী অভিযান কেৱল মাতৃ-ভগ্নীৰ আয় বৃদ্ধিৰ উপায় নহয়, পৰিয়াল আৰু ভৱিষ্যত প্ৰজন্মক শক্তিশালী কৰাৰ এক বিশাল অভিযান বুলি আলোকপাত কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কয় যে ই গ্ৰাম্য অৰ্থনীতিৰ পৰিৱৰ্তন ঘটাইছে। “ইয়াত উপস্থিত প্ৰতিগৰাকী মহিলাই জানে যে সমাজত তেওঁৰ সামাজিক স্থান উচ্চ হয় যেতিয়া তেওঁ জীৱিকা অৰ্জন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে”, বুলি উল্লেখ কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কয় যে এটা পৰিয়ালৰ ক্ৰয় ক্ষমতাও আয় বৃদ্ধিৰ লগে লগে বৃদ্ধি পায়। “এগৰাকী ভগ্নী লাখপতি দিদি হ’লেই এটা সম্পূৰ্ণ পৰিয়ালৰ ভাগ্য সলনি হয়”, তেওঁ লগতে কয়।

 

ভাৰতক বিশ্বৰ তৃতীয় বৃহত্তম অৰ্থনীতি হিচাপে গঢ়ি তোলাৰ ক্ষেত্ৰত আজিৰ মহিলাসকলৰ অৱদানৰ কথা লক্ষ্য কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে পূৰ্বতে মহিলাৰ বিকাশৰ প্ৰতি থকা অৱহেলাৰ কথা আঙুলিয়াই দিয়ে। তেওঁ উল্লেখ কৰে যে দেশৰ কোটি কোটি মহিলাৰ কোনো সম্পত্তিৰ মালিক নাছিল যাৰ বাবে ক্ষুদ্ৰ ব্যৱসায় আৰম্ভ কৰিবলৈ বেংকৰ ঋণৰ সুবিধা লোৱাত এক বৃহৎ বাধাৰ সৃষ্টি হৈছিল। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কয় “সেয়েহে মই নাৰীৰ ওপৰত থকা বোজা কমাবলৈ প্ৰতিশ্ৰুতি দিলোঁ আৰু মোদী চৰকাৰে ইটোৰ পিছত সিটোকৈ মহিলাৰ স্বাৰ্থত সিদ্ধান্ত ল’লে।” বৰ্তমানৰ চৰকাৰৰ দহ বছৰৰ পৰা পূৰ্বৰ সাতটা দশকৰ চৰকাৰৰ তুলনা কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে মন্তব্য কৰে যে বৰ্তমানৰ চৰকাৰখনে পূৰ্বৰ যিকোনো পূৰ্বৰ চৰকাৰতকৈ মহিলাৰ স্বাৰ্থত অধিক কাম কৰিছে।

 

প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে আঙুলিয়াই দিয়ে যে তেওঁৰ চৰকাৰে ঘৰৰ মহিলাগৰাকীৰ নামত দুখীয়াৰ বাবে ঘৰ পঞ্জীয়ন কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছে। শ্ৰী মোদীয়ে দৃঢ়তাৰে কয় যে এতিয়ালৈকে নিৰ্মাণ কৰা ৪ কোটি ঘৰৰ অধিকাংশই মহিলাৰ নামত পঞ্জীয়ন কৰা হৈছে। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে আশ্বাস দিয়ে যে আগন্তুক ৩ কোটি ঘৰ নিৰ্মাণ হ’লেও ইয়াৰে অধিকাংশই মহিলাৰ নামত পঞ্জীয়ন কৰা হ’ব।

 

বেংকিং খণ্ডত গ্ৰহণ কৰা সংস্কাৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি শ্ৰী মোদীয়ে কয় যে প্ৰধানমন্ত্ৰী জন ধন যোজনাতো বেছিভাগ বেংক একাউণ্ট মহিলাৰ নামত খোলা হৈছিল। তেওঁ দৃঢ়তাৰে কয় যে প্ৰধানমন্ত্ৰী মুদ্ৰা যোজনাৰ প্ৰায় ৭০ শতাংশ হিতাধিকাৰী দেশৰ মাতৃ আৰু ভগ্নী।

 

পূৰ্বতে মহিলাক ঋণ নিদিয়াৰ পৰা কেনেদৰে সকীয়াই দিয়া হৈছিল সেই কথা সোঁৱৰাই শ্ৰী মোদীয়ে কয় যে মাত্ৰুশক্তিৰ ওপৰত তেওঁৰ সম্পূৰ্ণ আস্থা আছে আৰু তেওঁলোকে সফলভাৱে আৰু সততাৰে ঋণ ঘূৰাই দিব। মহিলাৰ সঁহাৰিত উৎসাহিত হৈ তেওঁ লগতে কয় যে তেওঁৰ চৰকাৰে প্ৰধানমন্ত্ৰী মুদ্ৰা যোজনাৰ ঋণৰ সীমা ২০ লাখ টকালৈ বৃদ্ধি কৰিছে।

 

ৰাজপথৰ বিক্ৰেতাসকলৰ বাবে আৰম্ভ কৰা স্বনিধি আঁচনিৰ সন্দৰ্ভত প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে আলোকপাত কৰে যে স্বনিধিতো বন্ধকীমুক্তভাৱে ঋণ দিয়া হৈছে, যাৰ সুবিধা মহিলা-জনগোষ্ঠীয়ে লাভ কৰিছে। শ্ৰী মোদীয়ে লগতে কয় যে তেওঁৰ চৰকাৰে বিশ্বকৰ্মা পৰিয়ালৰ বহু মহিলাক বন্ধকীমুক্তভাৱে সুবিধা বৃদ্ধি কৰিছিল, যিসকলে হস্তশিল্প কৰি আছে।

 

প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে মন্তব্য কৰে যে সখী মণ্ডলী আৰু মহিলা আত্মসহায়ক গোটৰ গুৰুত্ব পূৰ্বে স্বীকৃতি দিয়া হোৱা নাছিল, আনহাতে আজি তেওঁলোক ভাৰতৰ অৰ্থনীতিত এক বিশাল শক্তি হোৱাৰ পথত আগবাঢ়িছে। তেওঁ আলোকপাত কৰে যে প্ৰতিখন গাঁও আৰু জনজাতীয় অঞ্চলে মহিলা আত্মসহায়ক গোটসমূহে কঢ়িয়াই অনা ইতিবাচক পৰিৱৰ্তন সাক্ষী হৈছে। তেওঁ জনোৱা মতে, যোৱা দহ বছৰত দহ কোটি মহিলাই এই অভিযানত যোগদান কৰিছে আৰু কম সুতৰ ঋণৰ সহজ সুবিধাৰ বাবে তেওঁলোকক বেংকিং ব্যৱস্থাৰ অংশ হিচাপে গঢ়ি তোলা হৈছে। তেওঁ জনোৱা মতে, ২০১৪ চনত আত্মসহায়ক গোটৰ বাবে ২৫,০০০কোটিতকৈ কম মূল্যৰ বেংক ঋণ অনুমোদন কৰা হৈছিল, আনহাতে আজি সেই সংখ্যা যোৱা ১০ বছৰত ৯ লাখ কোটি টকালৈ বৃদ্ধি পাইছে। তেওঁ লগতে কয় যে চৰকাৰে আগবঢ়োৱা প্ৰত্যক্ষ সাহায্যও প্ৰায় ৩০ গুণ বৃদ্ধি কৰা হৈছে।

 

প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে দৃঢ়তাৰে কয় যে আজি মাতৃ আৰু ভগ্নীৰ ভূমিকা সম্পৰ্কে বিশদভাৱে আলোচনা কৰা হৈছে। তেওঁ প্ৰতিখন গাঁৱত ১.২৫ লাখৰো অধিক বেংক সখীয়ে বেংকিং সেৱা আগবঢ়োৱা, মহিলাসকলে ড্ৰ’ন পাইলট হৈ আধুনিক খেতিৰ কামত ড্ৰ’নেৰে সহায় কৰা আৰু পশুপালকসকলক সহায় কৰিবলৈ ২ লাখ পশু সখীক প্ৰশিক্ষণ দিয়াৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰে। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে আধুনিক কৃষি আৰু প্ৰাকৃতিক কৃষিৰ বাবে নাৰীশক্তিক নেতৃত্ব দিয়াৰ বাবে কৃষি সখী কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰাৰ কথাও উল্লেখ কৰে। আগন্তুক সময়ত দেশৰ প্ৰতিখন গাঁৱতে এনে লাখ লাখ কৃষি সখী সৃষ্টি কৰিবলৈ ওলাইছে বুলিও তেওঁ কয়। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কয় যে এই অভিযানসমূহে কন্যা সন্তানক নিয়োগ কৰাৰ লগতে তেওঁলোকৰ আত্মবিশ্বাসো বৃদ্ধি কৰিব। “কন্যাৰ শক্তি সন্দৰ্ভত সমাজত এক নতুন চিন্তাৰ সৃষ্টি হ’ব”, শ্ৰী মোদীয়ে লগতে কয়।

 

যোৱা মাহত সদনে গৃহীত কৰা কেন্দ্ৰীয় বাজেটৰ কথা উল্লেখ কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কয় যে মহিলা সম্পৰ্কীয় আঁচনিৰ বাবে ৩ লাখ কোটি টকা আবণ্টন দিয়া হৈছে। তেওঁ কাৰখানা আৰু কাৰ্যালয়ত কৰ্মৰত মহিলাৰ বাবে বিশেষ সুবিধা যেনে কৰ্মৰত মহিলাৰ হোষ্টেল আৰু শিশুৰ বাবে ক্ৰেচৰ সুবিধা সৃষ্টিৰ বাবে লোৱা সিদ্ধান্তৰ কথা উল্লেখ কৰে। এসময়ত মহিলাসকলৰ বাবে নিষিদ্ধ হৈ থকা সকলো খণ্ড মুকলি কৰাৰ দিশত চৰকাৰে কাম কৰি থকা বুলি আলোকপাত কৰি যুঁজাৰু পাইলটকে ধৰি তিনিওটা সশস্ত্ৰ বাহিনীতে মহিলা বিষয়া, সৈনিক বিদ্যালয় আৰু একাডেমীত নামভৰ্তি আৰু আৰক্ষী বাহিনীত মহিলাৰ সংখ্যা বৃদ্ধি আৰু অৰ্ধসামৰিক বাহিনী নিয়োগ কৰা হৈছে বুলি কয়। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে উল্লেখ কৰে যে বৃহৎ সংখ্যক মহিলাই গাঁৱে-ভূঞে কৃষি আৰু দুগ্ধ খণ্ডৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ষ্টাৰ্ট আপ বিপ্লৱলৈকে ব্যৱসায় পৰিচালনা কৰি আছে। ৰাজনীতিত কন্যাৰ অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধিৰ বাবে নাৰীশক্তি বন্দন অধিনিয়মৰ কথাও উল্লেখ কৰে।

 

প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কয় যে মহিলাসকলৰ সুৰক্ষা আৰু তেওঁলোকৰ সবলীকৰণৰ দেশৰ সৰ্বোচ্চ অগ্ৰাধিকাৰ। শ্ৰী মোদীয়ে লগতে কয়, “ৰাজ্য নিৰ্বিশেষে মোৰ ভগ্নী-কন্যাৰ বেদনা আৰু ক্ষোভ মই বুজি পাওঁ।” কঠোৰ স্থিতি গ্ৰহণ কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে দেশৰ সকলো ৰাজ্য চৰকাৰ আৰু ৰাজনৈতিক দলক সোঁৱৰাই দিয়ে যে নাৰীৰ ওপৰত হোৱা অত্যাচাৰ ক্ষমাহীন পাপ আৰু দোষী আৰু তেওঁৰ সহযোগীক কেতিয়াও ৰেহাই দিব নালাগে।

 

প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কয় যে ৰাজহুৱা প্ৰতিষ্ঠানসমূহ, সেয়া চিকিৎসালয় হওক বা বিদ্যালয়েই হওক বা কাৰ্যালয়েই হওক বা আৰক্ষী ব্যৱস্থাই হওক, জবাবদিহি কৰা উচিত আৰু তেওঁলোকৰ যিকোনো  গাফিলতি গ্ৰহণযোগ্য নহয়। শ্ৰী মোদীয়ে কয়, “চৰকাৰ সলনি হ’ব পাৰে, কিন্তু সমাজ হিচাপে আৰু চৰকাৰ হিচাপে আমাৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ দায়িত্ব হ’ব লাগে নাৰীৰ জীৱন আৰু মৰ্যাদা ৰক্ষা কৰা।”

 

নাৰীৰ ওপৰত অত্যাচাৰ কৰাসকলক কঠোৰতম শাস্তি দিয়াৰ বাবে চৰকাৰে অহৰহ আইন কঠোৰ কৰি ৰখাৰ কথা উল্লেখ কৰে প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে। অভিযোগৰ এফআইআৰ পূৰ্বে সময়মতে পঞ্জীয়ন নোহোৱা আৰু গোচৰবোৰ অতি সময়সাপেক্ষ হৈ পৰা বুলি আঙুলিয়াই দি প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কয় যে ভাৰতীয় ন্যায় সংহিতাত মহিলা আৰু শিশুৰ ওপৰত হোৱা এনে অত্যাচাৰৰ বাধা আঁতৰোৱা হৈছে। তেওঁ জনোৱা মতে, যদিহে ভুক্তভোগীয়ে থানালৈ যাব নিবিচাৰে তেন্তে ই-এফআইআৰ পঞ্জীয়ন কৰিব পাৰিব আৰু থানা পৰ্যায়ত ই-এফআইআৰত কোনো ধৰণৰ ধেমালি নকৰাকৈ ক্ষীপ্ৰ ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হৈছে। তেওঁ কয় যে ইয়াৰ দ্বাৰা ক্ষিপ্ৰ তদন্ত আৰু দোষীক কঠোৰ শাস্তি প্ৰদান কৰাত সহায়ক হ’ব। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে লগতে কয় যে নতুন আইনত নাবালিকাৰ বিৰুদ্ধে যৌন অপৰাধৰ বাবে মৃত্যুদণ্ড আৰু যাৱজ্জীৱন কাৰাদণ্ডৰ ব্যৱস্থা আছে। তেওঁ লগতে উল্লেখ কৰে যে বি এন এছে বিবাহৰ মিছা প্ৰতিশ্ৰুতি আৰু বিবাহৰ নামত প্ৰতাৰণা কৰাৰ বিৰুদ্ধে কাম কৰিবলৈ প্ৰতাৰণা কৰাটো স্পষ্টভাৱে সংজ্ঞায়িত কৰে। ‘মই আপোনালোকক আশ্বাস দিছো, মহিলাৰ ওপৰত হোৱা অত্যাচাৰ বন্ধ কৰিবলৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ সকলো প্ৰকাৰে ৰাজ্য চৰকাৰসমূহৰ লগত আছে। ভাৰতীয় সমাজৰ পৰা এই পাপী মানসিকতা নিৰ্মূল নোহোৱালৈকে আমি ক্ষান্ত নহও,” প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কয়।

 

প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে উন্নয়নৰ পথত ভাৰতৰ শীৰ্ষত মহাৰাষ্ট্ৰৰ ভূমিকাক আলোকপাত কৰি কয় যে মহাৰাষ্ট্ৰ বিকশিত ভাৰতৰ এক উজ্জ্বল নক্ষত্ৰ। তেওঁ আলোকপাত কৰে যে মহাৰাষ্ট্ৰ সমগ্ৰ বিশ্বৰ বিনিয়োগকাৰীৰ বাবে আকৰ্ষণৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হৈ পৰিছে আৰু ৰাজ্যখনৰ ভৱিষ্যত অধিক সংখ্যক বিনিয়োগ আৰু নতুন চাকৰিৰ সুযোগত নিহিত হৈ আছে। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে ৰাজ্যখনত উদ্যোগসমূহক উৎসাহিত কৰিব পৰা আৰু যুৱক-যুৱতীসকলৰ শিক্ষা, দক্ষতা আৰু কৰ্মসংস্থাপনত গুৰুত্ব দিব পৰা এখন সুস্থিৰ চৰকাৰৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ প্ৰতিও আহ্বান জনায়। ভাষণৰ সামৰণিত প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে আস্থা প্ৰকাশ কৰে যে ৰাজ্যখনৰ মাতৃ-কন্যাই এখন সুস্থিৰ আৰু সমৃদ্ধিশালী মহাৰাষ্ট্ৰৰ বাবে একত্ৰিত হ’ব।

এই উপলক্ষে অনুষ্ঠানত মহাৰাষ্ট্ৰৰ ৰাজ্যপাল শ্ৰী চি পি ৰাধাকৃষ্ণন, মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুখ্যমন্ত্ৰী শ্ৰী একনাথ সিন্দে, মহাৰাষ্ট্ৰৰ উপ-মুখ্যমন্ত্ৰী শ্ৰী দেৱেন্দ্ৰ ফাডনাভিছ আৰু শ্ৰী অজিত পাৱাৰ আৰু কেন্দ্ৰীয় কৃষি আৰু কৃষক কল্যাণ মন্ত্ৰী শ্ৰী শিৱৰাজ সিং চৌহানৰ লগতে অন্যান্য বিশিষ্ট ব্যক্তিসকল উপস্থিত থাকে।

 

সম্পূৰ্ণ ভাষণ পঢ়িবলৈ ইয়াত ক্লিক কৰক

Explore More
140 crore Indians have taken a collective resolve to build a Viksit Bharat: PM Modi on Independence Day

Popular Speeches

140 crore Indians have taken a collective resolve to build a Viksit Bharat: PM Modi on Independence Day
Ayushman driving big gains in cancer treatment: Lancet

Media Coverage

Ayushman driving big gains in cancer treatment: Lancet
NM on the go

Nm on the go

Always be the first to hear from the PM. Get the App Now!
...
Text of PM’s address at Christmas Celebrations hosted by the Catholic Bishops' Conference of India
December 23, 2024
It is a moment of pride that His Holiness Pope Francis has made His Eminence George Koovakad a Cardinal of the Holy Roman Catholic Church: PM
No matter where they are or what crisis they face, today's India sees it as its duty to bring its citizens to safety: PM
India prioritizes both national interest and human interest in its foreign policy: PM
Our youth have given us the confidence that the dream of a Viksit Bharat will surely be fulfilled: PM
Each one of us has an important role to play in the nation's future: PM

Respected Dignitaries…!

आप सभी को, सभी देशवासियों को और विशेषकर दुनिया भर में उपस्थित ईसाई समुदाय को क्रिसमस की बहुत-बहुत शुभकामनाएं, ‘Merry Christmas’ !!!

अभी तीन-चार दिन पहले मैं अपने साथी भारत सरकार में मंत्री जॉर्ज कुरियन जी के यहां क्रिसमस सेलीब्रेशन में गया था। अब आज आपके बीच उपस्थित होने का आनंद मिल रहा है। Catholic Bishops Conference of India- CBCI का ये आयोजन क्रिसमस की खुशियों में आप सबके साथ जुड़ने का ये अवसर, ये दिन हम सबके लिए यादगार रहने वाला है। ये अवसर इसलिए भी खास है, क्योंकि इसी वर्ष CBCI की स्थापना के 80 वर्ष पूरे हो रहे हैं। मैं इस अवसर पर CBCI और उससे जुड़े सभी लोगों को बहुत-बहुत बधाई देता हूँ।

साथियों,

पिछली बार आप सभी के साथ मुझे प्रधानमंत्री निवास पर क्रिसमस मनाने का अवसर मिला था। अब आज हम सभी CBCI के परिसर में इकट्ठा हुए हैं। मैं पहले भी ईस्टर के दौरान यहाँ Sacred Heart Cathedral Church आ चुका हूं। ये मेरा सौभाग्य है कि मुझे आप सबसे इतना अपनापन मिला है। इतना ही स्नेह मुझे His Holiness Pope Francis से भी मिलता है। इसी साल इटली में G7 समिट के दौरान मुझे His Holiness Pope Francis से मिलने का अवसर मिला था। पिछले 3 वर्षों में ये हमारी दूसरी मुलाकात थी। मैंने उन्हें भारत आने का निमंत्रण भी दिया है। इसी तरह, सितंबर में न्यूयॉर्क दौरे पर कार्डिनल पीट्रो पैरोलिन से भी मेरी मुलाकात हुई थी। ये आध्यात्मिक मुलाक़ात, ये spiritual talks, इनसे जो ऊर्जा मिलती है, वो सेवा के हमारे संकल्प को और मजबूत बनाती है।

साथियों,

अभी मुझे His Eminence Cardinal जॉर्ज कुवाकाड से मिलने का और उन्हें सम्मानित करने का अवसर मिला है। कुछ ही हफ्ते पहले, His Eminence Cardinal जॉर्ज कुवाकाड को His Holiness Pope Francis ने कार्डिनल की उपाधि से सम्मानित किया है। इस आयोजन में भारत सरकार ने केंद्रीय मंत्री जॉर्ज कुरियन के नेतृत्व में आधिकारिक रूप से एक हाई लेवल डेलिगेशन भी वहां भेजा था। जब भारत का कोई बेटा सफलता की इस ऊंचाई पर पहुंचता है, तो पूरे देश को गर्व होना स्वभाविक है। मैं Cardinal जॉर्ज कुवाकाड को फिर एक बार बधाई देता हूं, शुभकामनाएं देता हूं।

साथियों,

आज आपके बीच आया हूं तो कितना कुछ याद आ रहा है। मेरे लिए वो बहुत संतोष के क्षण थे, जब हम एक दशक पहले फादर एलेक्सिस प्रेम कुमार को युद्ध-ग्रस्त अफगानिस्तान से सुरक्षित बचाकर वापस लाए थे। वो 8 महीने तक वहां बड़ी विपत्ति में फंसे हुए थे, बंधक बने हुए थे। हमारी सरकार ने उन्हें वहां से निकालने के लिए हर संभव प्रयास किया। अफ़ग़ानिस्तान के उन हालातों में ये कितना मुश्किल रहा होगा, आप अंदाजा लगा सकते हैं। लेकिन, हमें इसमें सफलता मिली। उस समय मैंने उनसे और उनके परिवार के सदस्यों से बात भी की थी। उनकी बातचीत को, उनकी उस खुशी को मैं कभी भूल नहीं सकता। इसी तरह, हमारे फादर टॉम यमन में बंधक बना दिए गए थे। हमारी सरकार ने वहाँ भी पूरी ताकत लगाई, और हम उन्हें वापस घर लेकर आए। मैंने उन्हें भी अपने घर पर आमंत्रित किया था। जब गल्फ देशों में हमारी नर्स बहनें संकट से घिर गई थीं, तो भी पूरा देश उनकी चिंता कर रहा था। उन्हें भी घर वापस लाने का हमारा अथक प्रयास रंग लाया। हमारे लिए ये प्रयास केवल diplomatic missions नहीं थे। ये हमारे लिए एक इमोशनल कमिटमेंट था, ये अपने परिवार के किसी सदस्य को बचाकर लाने का मिशन था। भारत की संतान, दुनिया में कहीं भी हो, किसी भी विपत्ति में हो, आज का भारत, उन्हें हर संकट से बचाकर लाता है, इसे अपना कर्तव्य समझता है।

साथियों,

भारत अपनी विदेश नीति में भी National-interest के साथ-साथ Human-interest को प्राथमिकता देता है। कोरोना के समय पूरी दुनिया ने इसे देखा भी, और महसूस भी किया। कोरोना जैसी इतनी बड़ी pandemic आई, दुनिया के कई देश, जो human rights और मानवता की बड़ी-बड़ी बातें करते हैं, जो इन बातों को diplomatic weapon के रूप में इस्तेमाल करते हैं, जरूरत पड़ने पर वो गरीब और छोटे देशों की मदद से पीछे हट गए। उस समय उन्होंने केवल अपने हितों की चिंता की। लेकिन, भारत ने परमार्थ भाव से अपने सामर्थ्य से भी आगे जाकर कितने ही देशों की मदद की। हमने दुनिया के 150 से ज्यादा देशों में दवाइयाँ पहुंचाईं, कई देशों को वैक्सीन भेजी। इसका पूरी दुनिया पर एक बहुत सकारात्मक असर भी पड़ा। अभी हाल ही में, मैं गयाना दौरे पर गया था, कल मैं कुवैत में था। वहां ज्यादातर लोग भारत की बहुत प्रशंसा कर रहे थे। भारत ने वैक्सीन देकर उनकी मदद की थी, और वो इसका बहुत आभार जता रहे थे। भारत के लिए ऐसी भावना रखने वाला गयाना अकेला देश नहीं है। कई island nations, Pacific nations, Caribbean nations भारत की प्रशंसा करते हैं। भारत की ये भावना, मानवता के लिए हमारा ये समर्पण, ये ह्यूमन सेंट्रिक अप्रोच ही 21वीं सदी की दुनिया को नई ऊंचाई पर ले जाएगी।

Friends,

The teachings of Lord Christ celebrate love, harmony and brotherhood. It is important that we all work to make this spirit stronger. But, it pains my heart when there are attempts to spread violence and cause disruption in society. Just a few days ago, we saw what happened at a Christmas Market in Germany. During Easter in 2019, Churches in Sri Lanka were attacked. I went to Colombo to pay homage to those we lost in the Bombings. It is important to come together and fight such challenges.

Friends,

This Christmas is even more special as you begin the Jubilee Year, which you all know holds special significance. I wish all of you the very best for the various initiatives for the Jubilee Year. This time, for the Jubilee Year, you have picked a theme which revolves around hope. The Holy Bible sees hope as a source of strength and peace. It says: "There is surely a future hope for you, and your hope will not be cut off." We are also guided by hope and positivity. Hope for humanity, Hope for a better world and Hope for peace, progress and prosperity.

साथियों,

बीते 10 साल में हमारे देश में 25 करोड़ लोगों ने गरीबी को परास्त किया है। ये इसलिए हुआ क्योंकि गरीबों में एक उम्मीद जगी, की हां, गरीबी से जंग जीती जा सकती है। बीते 10 साल में भारत 10वें नंबर की इकोनॉमी से 5वें नंबर की इकोनॉमी बन गया। ये इसलिए हुआ क्योंकि हमने खुद पर भरोसा किया, हमने उम्मीद नहीं हारी और इस लक्ष्य को प्राप्त करके दिखाया। भारत की 10 साल की विकास यात्रा ने हमें आने वाले साल और हमारे भविष्य के लिए नई Hope दी है, ढेर सारी नई उम्मीदें दी हैं। 10 साल में हमारे यूथ को वो opportunities मिली हैं, जिनके कारण उनके लिए सफलता का नया रास्ता खुला है। Start-ups से लेकर science तक, sports से entrepreneurship तक आत्मविश्वास से भरे हमारे नौजवान देश को प्रगति के नए रास्ते पर ले जा रहे हैं। हमारे नौजवानों ने हमें ये Confidence दिया है, य़े Hope दी है कि विकसित भारत का सपना पूरा होकर रहेगा। बीते दस सालों में, देश की महिलाओं ने Empowerment की नई गाथाएं लिखी हैं। Entrepreneurship से drones तक, एरो-प्लेन उड़ाने से लेकर Armed Forces की जिम्मेदारियों तक, ऐसा कोई क्षेत्र नहीं, जहां महिलाओं ने अपना परचम ना लहराया हो। दुनिया का कोई भी देश, महिलाओं की तरक्की के बिना आगे नहीं बढ़ सकता। और इसलिए, आज जब हमारी श्रमशक्ति में, Labour Force में, वर्किंग प्रोफेशनल्स में Women Participation बढ़ रहा है, तो इससे भी हमें हमारे भविष्य को लेकर बहुत उम्मीदें मिलती हैं, नई Hope जगती है।

बीते 10 सालों में देश बहुत सारे unexplored या under-explored sectors में आगे बढ़ा है। Mobile Manufacturing हो या semiconductor manufacturing हो, भारत तेजी से पूरे Manufacturing Landscape में अपनी जगह बना रहा है। चाहे टेक्लोलॉजी हो, या फिनटेक हो भारत ना सिर्फ इनसे गरीब को नई शक्ति दे रहा है, बल्कि खुद को दुनिया के Tech Hub के रूप में स्थापित भी कर रहा है। हमारा Infrastructure Building Pace भी अभूतपूर्व है। हम ना सिर्फ हजारों किलोमीटर एक्सप्रेसवे बना रहे हैं, बल्कि अपने गांवों को भी ग्रामीण सड़कों से जोड़ रहे हैं। अच्छे ट्रांसपोर्टेशन के लिए सैकड़ों किलोमीटर के मेट्रो रूट्स बन रहे हैं। भारत की ये सारी उपलब्धियां हमें ये Hope और Optimism देती हैं कि भारत अपने लक्ष्यों को बहुत तेजी से पूरा कर सकता है। और सिर्फ हम ही अपनी उपलब्धियों में इस आशा और विश्वास को नहीं देख रहे हैं, पूरा विश्व भी भारत को इसी Hope और Optimism के साथ देख रहा है।

साथियों,

बाइबल कहती है- Carry each other’s burdens. यानी, हम एक दूसरे की चिंता करें, एक दूसरे के कल्याण की भावना रखें। इसी सोच के साथ हमारे संस्थान और संगठन, समाज सेवा में एक बहुत बड़ी भूमिका निभाते हैं। शिक्षा के क्षेत्र में नए स्कूलों की स्थापना हो, हर वर्ग, हर समाज को शिक्षा के जरिए आगे बढ़ाने के प्रयास हों, स्वास्थ्य के क्षेत्र में सामान्य मानवी की सेवा के संकल्प हों, हम सब इन्हें अपनी ज़िम्मेदारी मानते हैं।

साथियों,

Jesus Christ ने दुनिया को करुणा और निस्वार्थ सेवा का रास्ता दिखाया है। हम क्रिसमस को सेलिब्रेट करते हैं और जीसस को याद करते हैं, ताकि हम इन मूल्यों को अपने जीवन में उतार सकें, अपने कर्तव्यों को हमेशा प्राथमिकता दें। मैं मानता हूँ, ये हमारी व्यक्तिगत ज़िम्मेदारी भी है, सामाजिक दायित्व भी है, और as a nation भी हमारी duty है। आज देश इसी भावना को, ‘सबका साथ, सबका विकास और सबका प्रयास’ के संकल्प के रूप में आगे बढ़ा रहा है। ऐसे कितने ही विषय थे, जिनके बारे में पहले कभी नहीं सोचा गया, लेकिन वो मानवीय दृष्टिकोण से सबसे ज्यादा जरूरी थे। हमने उन्हें हमारी प्राथमिकता बनाया। हमने सरकार को नियमों और औपचारिकताओं से बाहर निकाला। हमने संवेदनशीलता को एक पैरामीटर के रूप में सेट किया। हर गरीब को पक्का घर मिले, हर गाँव में बिजली पहुंचे, लोगों के जीवन से अंधेरा दूर हो, लोगों को पीने के लिए साफ पानी मिले, पैसे के अभाव में कोई इलाज से वंचित न रहे, हमने एक ऐसी संवेदनशील व्यवस्था बनाई जो इस तरह की सर्विस की, इस तरह की गवर्नेंस की गारंटी दे सके।

आप कल्पना कर सकते हैं, जब एक गरीब परिवार को ये गारंटी मिलती हैं तो उसके ऊपर से कितनी बड़ी चिंता का बोझ उतरता है। पीएम आवास योजना का घर जब परिवार की महिला के नाम पर बनाया जाता है, तो उससे महिलाओं को कितनी ताकत मिलती है। हमने तो महिलाओं के सशक्तिकरण के लिए नारीशक्ति वंदन अधिनियम लाकर संसद में भी उनकी ज्यादा भागीदारी सुनिश्चित की है। इसी तरह, आपने देखा होगा, पहले हमारे यहाँ दिव्यांग समाज को कैसी कठिनाइयों का सामना करना पड़ता था। उन्हें ऐसे नाम से बुलाया जाता था, जो हर तरह से मानवीय गरिमा के खिलाफ था। ये एक समाज के रूप में हमारे लिए अफसोस की बात थी। हमारी सरकार ने उस गलती को सुधारा। हमने उन्हें दिव्यांग, ये पहचान देकर के सम्मान का भाव प्रकट किया। आज देश पब्लिक इंफ्रास्ट्रक्चर से लेकर रोजगार तक हर क्षेत्र में दिव्यांगों को प्राथमिकता दे रहा है।

साथियों,

सरकार में संवेदनशीलता देश के आर्थिक विकास के लिए भी उतनी ही जरूरी होती है। जैसे कि, हमारे देश में करीब 3 करोड़ fishermen हैं और fish farmers हैं। लेकिन, इन करोड़ों लोगों के बारे में पहले कभी उस तरह से नहीं सोचा गया। हमने fisheries के लिए अलग से ministry बनाई। मछलीपालकों को किसान क्रेडिट कार्ड जैसी सुविधाएं देना शुरू किया। हमने मत्स्य सम्पदा योजना शुरू की। समंदर में मछलीपालकों की सुरक्षा के लिए कई आधुनिक प्रयास किए गए। इन प्रयासों से करोड़ों लोगों का जीवन भी बदला, और देश की अर्थव्यवस्था को भी बल मिला।

Friends,

From the ramparts of the Red Fort, I had spoken of Sabka Prayas. It means collective effort. Each one of us has an important role to play in the nation’s future. When people come together, we can do wonders. Today, socially conscious Indians are powering many mass movements. Swachh Bharat helped build a cleaner India. It also impacted health outcomes of women and children. Millets or Shree Anna grown by our farmers are being welcomed across our country and the world. People are becoming Vocal for Local, encouraging artisans and industries. एक पेड़ माँ के नाम, meaning ‘A Tree for Mother’ has also become popular among the people. This celebrates Mother Nature as well as our Mother. Many people from the Christian community are also active in these initiatives. I congratulate our youth, including those from the Christian community, for taking the lead in such initiatives. Such collective efforts are important to fulfil the goal of building a Developed India.

साथियों,

मुझे विश्वास है, हम सबके सामूहिक प्रयास हमारे देश को आगे बढ़ाएँगे। विकसित भारत, हम सभी का लक्ष्य है और हमें इसे मिलकर पाना है। ये आने वाली पीढ़ियों के प्रति हमारा दायित्व है कि हम उन्हें एक उज्ज्वल भारत देकर जाएं। मैं एक बार फिर आप सभी को क्रिसमस और जुबली ईयर की बहुत-बहुत बधाई देता हूं, शुभकामनाएं देता हूं।

बहुत-बहुत धन्यवाद।